عزت ملاابراهیمی

عزت ملاابراهیمی

مدرک تحصیلی: هیات علمی دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۸۷ مورد.
۴۱.

کنش گفتاری سرل در گستره کاربردشناسی زبان (مطالعه موردی سوره یاسین)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۸ 143 - 166
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۵۷
به کارگیری مباحث زبان شناسی در مطالعه متون دینی از جمله قرآن کریم، به خوانش نظام مند آن کمک می کند. یکی از زیر شاخه های زبان شناسی، کاربردشناسی زبان است که در رویکردهایی مانند نظریه کنش گفتاری نمود می یابد. نظریه «کنش گفتاری» یکی از مباحث مهم تحلیل گفتمان در حوزه دانش زبان شناسی به شمار می رود که در آغاز توسط «آستین» مطرح شد و پس از او «سرِل» طبقه بندی پنج گانه ای را برای آن ارائه داد. پایه نظریه کنش گفتاری سرل بر این امر استوار است که نقش فعل و به دنبال آن جمله را در فرآیند گفتمان می توان به پنج دسته کنشهای اظهاری، عاطفی، ترغیبی، تعهدی و اعلامی تقسیم بندی کرد. با توجه به محورهای تهذیبی سوره یاسین و ترسیم نظام ارزشی مطلوب در آن سوره، نگارندگان در پژوهش حاضر بر آن شدند تا به روش توصیفی- تحلیلی به بیان گونه های مختلف کنش های گفتاری سوره یاسین بپردازند. از یافته های تحقیق استنباط می شود که پیام اصلیِ سوره در قالب کنش اظهاری، نظام ارزشی جدیدی را تبیین می کند. در این میان کنش تعهدی در قالب سوگندهایی که از موارد کاملاً مشهود و محسوس به سمت امور غیبی و غیر محسوس، حرکت می کند، اطمینان بخشی و بیان اهمیت موضوع را برای خوانشگران خود فراهم می سازد.
۴۲.

الظواهر الأسلوبیه فی قصیده "حدیث فلسطین" للشاعر أحمد الوائلی (دراسه دلالیه-بلاغیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۹ سال ۱۴۴۴ شماره ۳ 207-187
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۳
إنّ الأسلوبیه منهج نقدی یتمحور حول معطیات علم اللغه والبلاغه ویعالج النصّ وهیکله البنائی لیکشف عن الجمالیّات الکامنه فیه ویبیّن للقارئ الأنماط التعبیریه، فیؤدّی إلی التمییز بین آثار الأدباء. الشیخ أحمد الوائلی هو من الشعراء المعاصرین الذی اتّخذ أسلوباً فاعلاً فی أشعاره السیاسیه وخاصه فی قصیدته الموسومه ب «حدیث فلسطین». هو یتحدّث فیها عن عزیمه أبناء هذه الأرض خاصّه والعرب عامّه للدفاع عن حقّهم المغتصب. تهدف هذه الدراسه إلی تحلیل القصیده حسب المستوییَن؛ هما المستو ی الدلالیّ والمستو ی البلاغیّ وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی للکشف عن دلالاتها الکامنه والوصول إلی جمالیّاتها الرائعه. تظهر نتائج هذه الدراسه فی المستو ی الدلالیّ، أنّ الشاعر وظّف الترادف والتضاد لیوجّه الأنظار إلی فلسطین وبیان تفرّد الفلسطینیین وتزاید الحسّ القومیّ والوطنیّ وهو یصفق للمقاتلین الفلسطینیین الذین لم یتنازلوا عن الدفاع عن أرضهم المحتلّه. أمّا من حیث الأسلوبیه البلاغیه، فاستخدم الشاعر التکرار اللفظی بنوع خاصّ لینبّه المخاطب بأنّ المفهوم المطروح عبر التکرار، یحتاج إلی مزید من الاهتمام والوعی. الحوار الذی یجری فی القصیده بواسطه طرح الأسئله من جانب طفلٍ والإجابه من قبل والده، یؤهّل القارئ للتفکیر والتنبیه فی أحقیه طلب الفلسطینیین وبطلان عمل المحتلّین، فهو یحمل المخاطب عبر الاستفهام علی أن یفکر ویصل عبر تفکیره إلی مد ی ظلم المغتصبین بحقّ أبناء هذه الأرض. فرغم أنّ الوالد فی اجابته عن أسئله طفله یتوقّع الخیر والنجاح فی المستقبل لبلده، لاینسی کآ به تثقل کا هله وهی عنصریه بغیضه من جانب الصهاینه الذین یحاولون ترویجه من وقت لآخر من أنّ العرب لایساوونهم منزله وقدراً .
۴۳.

تبیین العناصر الجمالیه فی الخطبه ۱۸ من نهج البلاغه وفق المقوّمات الشکلانیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 11 - 21

کلید واژه ها: الشکلانیه الانحراف و زیاده القواعد الخطبه السادسه عشره نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۵۱
یحتوی النقد الشکلانی علی أسالیب، تبیّن لغه النص و مفهومه للمتلقی برؤیه جدیده. تتطرق هذه المدرسه إلی النصوص النثریه والشعریه بمنهج جدید وتسعی لتحلیل تلک المعالم والعناصر التی تعتمد على علم البلاغه وفن الخطابه وتمیّز النصوص الأدبیه من غیرها. لهذا السبب قد درسنا الخطبه الثامن عشره وفق مقومات المدرسه الشکلانیه وعلی أساس المنهج الوصفی- التحلیلی وسعینا أن نتوصل إلی فکر المؤلف من خلال تحلیل نسج الخطبه وزوایاها الخفیه. بناءً على هذا، تمّ تحلیل الخطبه بأسلوبی الانحراف وزیاده القواعد کما تمّ تحلیل الجمالیات الأدبیه المُستخدمه فی النص أیضًا واستنتجنا من خلال هذا البحث أنّ النص المدروس یتصدر أعلى المراتب من حیث عناصر الجمال، والتضامن والموجود فی الجمل والتعابیر قد أوصل التنسیق والترابط فی ظاهر النص وباطنه إلى درجه الکمال.
۴۴.

بررسی چکامه های نزار قبانی در پرتو مفهوم بحران هویت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره ۱۲ بهار و تالستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴(پیاپی ۸۲) 267 - 296

کلید واژه ها: بحران هویت جهان معاصر عرب تعارض خودباختگی نزار قبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۲۰۹
هویت، انگار ه ای شخصیتی و ذهنی است که فرد در واکنش به پرسش «کیستی و چیستی» زیست خود ارائه می دهد. این مفهوم در بستر جامعه، شخص را به تفکر درباره شناخت شخصیت خویش وادار می کند و سبب می شود تصویری از کیفیت و کمیت شعور، کردار و رفتار خود به نمایش بگذارد. این مقوله باعث می شود که انسان با تأثیر پذیری از مسائل روحی و روانی خود و جامعه، درک بهتری نسبت به شرایط مختلف داشته باشد. هویت در بادی امر از جمله ریشه ای ترین مضامین فرهنگی- شخصیتی به شمار می رود که با توجه به انواع گوناگون آن می تواند در معرض آسیب قرار گیرد و بحران هایی را برای شخص و اجتماع به بار آورد. در جهان معاصر عرب، وقوع تحولات و حوادث مهم در جامعه، هویت فرد عربی را با تعارضاتی روبرو کرده و آسیب هایی را برای او به همراه آورده است که بحران هویت یکی از پیامدهای ناگوار آن است. نزار قبانی از جمله بزرگ ترین شاعران عرب است که این پدیده در گستره شعری او آشکار گشته است. آنچه در این تحقیق اهمیت دارد، درک این مسئله است که چه عواملی در اندیشه قبانی زمینه ساز ایجاد بحران هویت و سرگشتگی در انسان و پیکره جهان عرب و زبونی آنان در میان جهانیان شده است. در این راستا هدف نویسندگان از نگارش پژوهش پیش رو این است که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف این بحران (فردی، ملی- قومی) در اشعار این شاعر و همچنین نحوه نگرش وی به این موضوع بپردازند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که عوامل زیر در ایجاد بحران هویت قومی و ملی در سروده های این شاعر نقش اساسی دارد: 1- فضای نابسامان و پر تشتت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، 2- ناسازگاری میان منافع نظام سلطه و فرد، 3- مبتلا شدن اعراب به بحران هویت فردی (نزار شعر خود را شناسنامه و هویت خویش معرفی می کند که به کمک آن در پی احیای هویت اصیل عرب هاست)، 4-  بی کفایتی، انفعال و ناکارآمدی سران عرب و شکست آنان از اسرائیل و رخنه بیگانگان به خاک این کشور ها، 5- مشکلات اقتصادی، 6- تشتت، سر گردانی و از بین رفتن عظمت گذشته اعراب و نماد های قومی آنان.
۴۵.

بررسی دلالت های معنایی واژگان مرتبط با «زمان» در قرآن کریم (بر مبنای نظریه معناشناسی رابطه ای)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹) 240 - 273

کلید واژه ها: معناشناسی رابطه ای روابط مفهومی دلالت معنایی سنجشگرهای زمان زمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۲۰۰
مطالعه معناشناسانه واژه های قرآن کریم منجر به بررسی منسجم، نظام مند و هم چنین استخراج مفاهیم دقیق به همراه شمارش کاربرد مختلف واژگان منتخب از قرآن کریم می گردد. در رویکرد ساخت گرا، واژگانِ زبان، انباشته ای از واژه ها نیستند، بلکه شبکه ای از الفاظ اند که برحسب تنوعی از پیوندهای معنایی، در رابطه متقابل با یکدیگرند. اهمیت مقوله «زمان» به حدی است که می توان آن را ابزار درک هستی دانست. ازاین رو نوشتار حاضر با روش توصیفی_تحلیلی به بررسی روابط مفهومی واژگانِ مرتبط با «زمان» در قرآن کریم مبتنی بر رویکرد ساخت گرا و معناشناسی رابطه ای پرداخته است. برای کشف و استخراج این روابط میان واژگان، از معنای معجمی و تفاسیر مربوط به واژگان، استفاده شده است. دسته بندی واژگان مرتبط با «زمان» موجود در قرآن در سه محور «سنجشگرهای مبهم زمان»، «سنجشگرهای کلی و دقیق زمان» و «سنجشگرهای جزئی و دقیق زمان» از جمله یافته های پژوهش است؛ هم چنین می توان به ترسیم شبکه معنایی و روابط مفهومی میان این واژگان همچون شمول معنایی، هم معنایی، تضاد معنایی و جزءواژگی در هر محور به صورت جداگانه، اشاره نمود. از دیگر دستاوردهای پژوهش آن است که تنها رابطه ای که می توان میان «واژگان مبهم زمان» و «واژگان دقیق زمان» برقرار نمود، رابطه اشتمال میان دو واژه « مده » و « وقت » با سایر سنجشگرهای کلی و جزئی «زمان» است.
۴۶.

آلیات انسجام النص القرآنی فی آیات التعامل بین المؤمنین سور المؤمنون، ولقمان والحجرات أنموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 105 - 120

کلید واژه ها: القرآن الکریم تعامل المؤمنین الانسجام آیات التعامل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۳۱
یعد الانسجام أحد المعاییر النصیه التی اهتمت به الدراسات النصیه الحدیثه فی سعیها لإیجاد صله وثیقه بین الجمل من جهه، والفقرات من جهه ثانیه امتدادا إلى مستوى الخطاب؛ وتکمن أهمیه الانسجام فی عملیه الفهم والتفسیر؛ إذ یرتبط الانسجام بالخطاب ککل ولا یتوقف على مستوى الجمل والفقرات فقط. تأتی هذه الدراسه لتکشف معیار الانسجام فی آیات التعامل بین المؤمنین فی القرآن الکریم من خلال سور المؤمنون، ولقمان والحجرات، لما فیها من الدعوه إلى الفضائل الأخلاقیه، حیث تکشف عن جمالیه التلاحم بین عناصر السور وتبرز علائ المناسبه بین آیاتها ومقاطعها ومناسبه السور لمقاصدها. وتشکل البحث على رکنین أساسین: أولهما الترابطی السطحی الذی یقرب للاتساق؛ وثانیها الترابط المعنوی الذی یقرب للانسجام. یکمن هدف هذا البحث فی فک ربط مناهج الانسجام بالمعاییر الأخلاقیه فی السور. أما النتائج تشیر إلى أن علاقه المناسبه بالمعنى العام من خلال السور المذکوره، فتنشئ نظاما مکملا، ویشع ملامح التربیه والتهذیب بإیحاءات بالغه الوقع والتأثیر ولا تقبل التفکیک والتجزئه، فینشئ کل سوره، منفرده شبکه دلالیه مختصه بها تاره، وتاره یحاول البحث وراء تقریر التناسب بین السور المذکوره؛ لذلک تقوم نظریه الانسجام على تقریر الغرض الذی یبحث عنه المقال؛ إذ هی شدیده الصله بالوقع والتأثیر على وجدان المتلقی وتشحن الطاقه الإیمانیه الإیجابیه مستمده من غرض التربیه الإنسانیه.
۴۷.

دراسه الانحراف الدلالی فی دواوین یوسف الخال، بلند الحیدری، نیما یوشیج وأحمد شاملو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۵ 1 - 16
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۱
الانحراف هو الخروج عن القواعد التی تحکم اللغه القیاسیه وعدم التطابق مع اللغه القیاسیه والتقلیدیه، مما یتسبب فی دینامیکیات اللغه، وهذا ما جعل الشعراء فی لغات مختلفه یظهرون اهتماماً کبیراً بهذه الطریقه. یمکن للانحراف کتقنیه لغویه بارزه أن یثری الشعر ویصل به إلى حدود الشعریه، ویمکن أن تتجلى هذه التقنیه فی مکونات مختلفه من الشعر. وفی هذا الصدد، حاولنا بحث هذه المسأله فی دیوان الشعراء الأربعه المذکورین فی هذا البحث، وهم یوسف الخال وبلند الحیدری ونیما یوشیج وأحمد شاملو کعنصر لبناء الشعر.بهذه الطریقه، عند تألیف الشعر، یبحث الشعراء، بمساعده ذوقهم وموهبتهم الفنیه، عن أکثر الکلمات إبداعاً وغرابه. فی الشعر تجد الکلمات حیاه جدیده وتتضاعف قوتها وتتوسع فی معانٍ ووظائف مختلفه. من القواسم المشترکه لقصائد هؤلاء الشعراء الأربعه، کثره الانحرافات الدلالیه فی قصائدهم، والواضح أن هؤلاء الشعراء فی عصرهم کانوا یعتبرون شعراء خارجین عن التقالید فقد مثلوا صوت الاحتجاج والغضب فی المجتمع الذی عاشوا فیه، وجسدوه فی شعرهم بهذا النوع من الانحراف عن القواعد، وبالتالی اعتبر کل منهم شاعراً صاحب أسلوب، وبنفس الطریقه، فقد جذبوا جمهورهم إلیهم.
۴۸.

تمیم برغوثی من خلال قصیدته المشهوره «فی القدس»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال هفتم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۶ 33 - 57

کلید واژه ها: تمیم البرغوثی التحلیل الأسلوبی قصیده «فی القدس» الشعر الفلسطینی الإحتلال الصهیونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۸۴
إنّ أدب المقاومه هو الذی کان تنبعث عنه الروح الوطنیه جازمه قویه، إذا ألح الشاعر المقاوم علی قضیته إلحاحاً، جعله یتخذ من شعره وسیله کفاحیه مباشره، و قد جنّد شعره فی خدمه الحیاه الملتهبه من حوله، فطغی علیه الحماس. من ثم الأدیب المقاوم هو الذی یدفع بالأدب نحو الأهداف السامیه والمتعالیه. تمیم برغوثی من أبرز شعراء المقاومه الذی جنّد شعره لدفاع عن قضیه فلسطین، له قصیده شهیره مسمی «فی القدس» التی تصور فیها المصائب المؤلمه للفلسطینیین أحسن التصویر. تناولت هذه المقاله دراسه تحلیلیه وأسلوبیه لهذه القصیده التی تعدّ من أهم أعمال الشاعر الأدبیه. یبحث الکاتبان فی هذه المقال علی المنهج التحلیلی والنقدی فی الجانبین المعنوی والنفسی، ومن نتیجه البحث فستکشف أهم میزاتها الأسلوبیه فی المستویات الثلاث الایقاعی، والبلاغی، والترکیبی.
۴۹.

نظره علی المؤشرات القیادیه والإداریه من وجهه نظر النبی (ص) وعلی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی ربیع و صیف ۱۳۹۷ (۱۴۳۹ق) العدد ۲ 69 - 78

کلید واژه ها: القیاده الإداره الإسلام النبی محمد (ص) الإمام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۹۴
یتوقف نجاح أیّ مجتمع ومؤسسه فی بلوغ أهدافها ومهامها العامه والخاصه على اختیار المدراء الذین یتمتعون بالکفاءات اللازمه. إنّ بیان المناهج الإداریه السلیمه فی مواجهه مختلف الظواهر السیاسیه والاجتماعیه والاقتصادیه والثقافیه، کان دائمًا العامل الحاسم لنموِّ المجتمع الإسلامی وتقدُّمه. ومن هذا المنطلق، فإنَّ منجِّزی هذا البحث الذی یعتمد على منهج المقارنه التحلیلیه، تطرقوا إلى التعبیر عن مواقف النبی (ص) والإمام علی (ع) وأفکارهما على صعید الإداره. تبیِّن النتائج التی حصلنا علیها أنَّ تدبیر شؤون المجتمع الإسلامی من وجهه نظرهما علیهما السلام کان یقوم على أساس مبادئ الرقابه العامه فی مجال إنفاذ القانون والتشاور مع الخبراء والحفاظ على کرامه الإنسان، وسیاده القانون، والمساواه بین الجمیع أمام القانون، والتعاون بین أفراد الشعب فی تنظیم الشؤون الاجتماعیه.
۵۰.

بررسی هنجارگریزی نوشتاری درشعر یوسف الخال و احمد شاملو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی دوره ۱۶ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۶۳ 79 - 100
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۵۴
بررسی آثار شعرا و نویسندگان بر اساس نظریه های ادبی راه را برای بررسی جنبه های گوناگون ادبیات باز کرده است و اینگونه است که چگونگی به عمل آوردن نظریه ها در آثار به نمایش گذاشته می شود. مطالعاتی اینگونه و تطبیق آنها در زبان و ادبیات های مختلف عرصه مناسبی برای این است که این نظریه ها ملموس تر و عینی تر شوند. فراهنجاری بر مبنای زبانشناسی از نظریه های نقد ادبی جدید است که در چهارچوب مکتب فرمالیسم روسی بیان شده است. یوسف الخال و احمد شاملو دو شاعر بزرگ و تقریبا معاصر هم دیگر در ادب عربی و فارسی هستند که در اشعارشان از هنجارگریزی و آشنایی زدایی بهره برده اند یکی از این روش-ها، هنجارگریزی نوشتاری است که شاعر در این روش بدون توجه به لفظ و معنی دست به تغییر ظاهر کلمات و مصراع ها می زند و شعر را از نظر ظاهری هنجارگریز می کند که در این جستار نگارندگان بر آنند که به بررسی و تحلیل این نوع از زیبایی های شعر این دو شاعر بر اساس الگوی لیچ بپردازند و ضمن نشان دادن هنجارگریزی های نوشتاری در پایان میزان استفاده هر شاعر از هنجارگریزی را به صورت نمودار به تصویر کشیده است.
۵۱.

تحلیل گفتمان انتقادی قصیده النسر سروده عمر ابو ریشه بر اساس الگوی نورمن فرکلاف

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲شماره ۷ 71 - 90

کلید واژه ها: مقاومت تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف عمر ابوریشه قصیده النسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۹۲
تحلیل گفتمان انتقادی یکی از رویکردهای جدید نقدی است که برای درک اهداف موردنظر مولف و نیز آشکارسازی ایدئولوژی های پنهان متن در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مورداستفاده پژوهشگران قرار می گیرد. عمر ابوریشه از جمله شاعران معاصر فلسطینی تبار است که مفاهیم ظلم گریزی و استعمار ستیزی در آثارش نمود فراوانی دارد. مضامین شعر او اغلب تابع شرایط سیاسی و اجتماعی زمانه شاعر است و قصیده النسر نیز از این امر مستثنی نیست. نگارندگان در جستار حاضر به روش توصیفی - تحلیلی و بر مبنای نظریه نورمن فرکلاف، قصیده النسر را بررسی و تحلیل کرده اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مولف در سطح توصیف، متاثر از شرایط خفقان حاکم بر جامعه فلسطین و سوریه بوده و از آرایه هایی همچون تشبیه و کنایه جهت تصویرآفرینی بهره برده است. او بدین وسیله با ترسیم وضعیت موجود و بیان شکوه از دست رفته این سرزمین، هموطنان خود را به ظلم ستیزی و مقابله با استعمارگران فرامی خواندد. در سطح تفسیر، بافت موقعیتی و بینامتنی قصیده و نیز میزان تأثیرپذیری مولف از مکتب های مختلف ادبی حائز اهمیت است. شاعر در سطح تبیین، با موضع گیری در قبال قدرت های استعماری نشان می دهد که در راستای اهداف مبارزاتی خود و در جهت اقناع و تشویق خوانشگران گام برداشته است.
۵۲.

واکاوی مسئله زن در گفتمان شعری بشری البستانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۹ بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ 119 - 138

کلید واژه ها: بشری بستانی زن گفتمان شعری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۶۱
زبان از دیرباز با موضوعات اجتماعی در ارتباط بوده و درهم تنیده اند و ارتباط بین این دو امکان ناپذیر است. درحقیقت، تأکید تحلیل گران انتقادی گفتمان بر بافت اجتماعی گفتمان، نشان از این ارتباط ناگسستنی بین گفتمان به انواع مختلف آن و موضوعات اجتماعی دارد. از موضوعات مهم اجتماعی، که بخش گسترده ای از فضای آثار اندیشمندان را به خود اختصاص داده است، موضوع زن و جایگاه اجتماعی اش است. بشری بستانی، شاعر متعهد عراقی، یکی از روشن فکران بزرگ عرصه ادب و شعر معاصر عربی است، که در آثار شعری اش به موضوع زن به منزله ساختاری قومی تمدنی پرداخته است. وی در شعر خویش به دفاع از حقوق زن پرداخته و با وام گیری از بزرگانی چون جبران و ابن عربی و دیگران و با رد مردسالاری و مرگ فرهنگی اجتماعی زن، بر ایجاد توازن بین زن و مرد و رساندن جامعه به رشد و پیشرفت از این طریق همت گمارده است. بشری در گفتمانش برای بیان ایدئولوژی هایش زبانی آمیخته به سنت را به کار گرفته و با استفاده از واژگان نقش گرا و تصاویر فنی در پی تغییر است. در این جستار، سعی بر آن داریم که با روش توصیفی تحلیلی در اشعار بشری بستانی اندیشه این اندیشمند معاصر عرب را بررسی و کنکاش کنیم.
۵۳.

توظیف عناصر السرد فی قصیده «الأطلال» لإبراهیم ناجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸ 27 - 50

کلید واژه ها: إبراهیم ناجی قصیده الأطلال السرد المشهد الشخصیه الخطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۷۱
اهتمّت الدراسات النقدیه الحدیثه بالسرد وما یرتبط به لما له من أهمیه کبیره فی دراسه النص الإبداعیه، فکأنّه الطریقه التی یختارها الروائی أو القاص لیقدّم الحدیث إلی المتلقی. السرد أداه من أدوات التعبیر الإنسانی وهو الطریقه التی یتخذها السارد فی الإخبار عن أحداث فی قصه ما، وهناک السرد فی المدوّنات الشعریه علی مرّ العصور ولذلک یمکن إعتبار الشعر أحد الفنون التی وظّفت السرد من خلال عملیه القص. قمنا فی دراستنا هذه بملائمه أهم عناصر السرد فی قصیده إبراهیم ناجی الطویله المعنونه ب «الأطلال» وهی المشهد(الزمان والمکان)، الشخصیه والخطه. نظم الشاعر هذه القصیده عقب الإنکسار فی الحبّ وعبّر فیها عن آلامه طیله ثبات الحبّ عنده. تهدف هذه المقاله ضمن الإستعانه بالمنهج الوصفی- التحلیلی أن تتوقف علی تمحیص البناء السردی فی هذه القصیده. أهمّ ما توصّلنا فی دراستنا هذه هو أنّ الشاعر إنقسم قصیدته إلی عده مقاطع بغیه التسهیل فی التعبیر عمّا یعانیه، کما تمثّل نمطا شعوریا فی التحدّث عن الأحداث الماضیه واعتمد فی بیان الأحداث علی الحوار الداخلی الذی یسمّی بالمونوج الدرامی وهو یتّصل بالعالم الباطنی للإنسان ویظهر بشکل إستفسارات داخلیه تثیر المعانی العمیقه، غیر أنّ للإسترجاع التمهیدی والإستباق دور هام فی القصیده لأجل التواصل مع القارئ أو لإنشاء التمهید أو التوطئه لأحداث لاحقه أو سابقه.
۵۴.

نگاه نمادین به زن در شعر معاصر فلسطین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۳ پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱ 95 - 113

کلید واژه ها: اشغال زن فلسطین نماد وطن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۶۵
در نظر شاعران معاصر فلسطینی خاک وطن اشغالی به مثابه دلبری است با بی نهایت نام های فریبنده و زیبا. شاعر برای دست یافتن به محبوب خود [وطن] از روزن? خیال وارد می شود و نگاه ویژه و متفاوتی به آن دارد. پس از وقوع حوادث سخت و بحرانی فلسطین که با اشغال این سرزمین در 1948 به اوج خود رسید، شاعر از «زن»به عنوان نمادی برای بیان احساس و شدت دلبستگی خود به وطن بهره جست. از این رو برای برانگیختن شور حماسه و ایثار در کالبد بی جان هموطنانش، میهن اشغالی خود را به زیبارویی دربند تشبیه می کرد که جوانان وطن برای آزادی او از بذل جان دریغ نورزیده اند. مسلماً جنیست شعرای فلسطینی در کیفیت بهره گیری از این نماد و نوع نگرش و تفکر آنان بی تأثیر نبوده است. نگارندگان در این پژوهش کوشیده اند تا به جستجوی نگاه نمادین شعرای فلسطینی به زن، از خلال آثار و اندیشه های دو تن از شاعران برجست? این سرزمین یعنی فدوی طوقان و ابوسلمی بپردازند.
۵۵.

بررسی و تحلیل گفتمان حاکم بر رمانهای زنان اسلام گرا با تکیه بر نظریه فرکلاف (مطالعه موردی رمان "لن أموت سدى" اثر جهاد رجبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 381 - 399

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف جهاد رجبی لن أموت سدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۹۹
تحلیل گفتمان انتقادی، شاخه ای مهم و رویکردی نو از نظریه تحلیل گفتمان به شمار می رود. این رویکرد به عنوان گرایشی میان رشته ای، در بررسی متون از سطح جمله و کلام فراتر رفته و به بافت موقعیتی که متن در آن شکل گرفته است توجه می کند. نورمن فرکلاف یکی از نظریه پردازان این عرصه است که ارزیابی سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مولفه های اصلی نظریه او را تشکیل می دهد. این پژوهش سعی دارد تا سطوح سه گانه گفتمان انتقادی را در رمان "لن أموت سدى" اثر خانم جهاد رجبی، از نویسندگان اسلامگرای فلسطینی تبار، مورد واکاوی قرار دهد و ایدئولوژی حاکم بر متن او را تبیین کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مؤلف با استفاده از کارکرد واژگان و روابط معنایی میان آنها و نیز بهره گیری از استعاره های متعدد یا کاربست افعال خبری دیدگاه خود را نسبت به اوضاع فلسطین بیان می کند. وی همچنین با فراخوانی شخصیتهای قرآنی، الهام از مفاهیم اسلامی و کارکرد روابط بینامتنی، خوانشگران خود را در مواجهه با بافت موقعیتی جامعه اشغالی قرار می دهد و به بیان مسائل حاکم بر جامعه می پردازد. در واقع نویسنده از این رهگذر به دنبال کسب ایدئولوژی مد نظر خود و تحقق مفاهیمی چون هویت بخشی، آزادی خواهی و مبارزه با اشغالگران است.
۵۶.

تحلیل نمادین رنگ در دیوان فدوی طوقان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۵ تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 215 - 226

کلید واژه ها: سبز سیاه فدوی طوقان فلسطین قرمز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۷۸
شاعران معاصر از تأثیر شگرف رنگ بر جسم و روح انسان سود جسته و برای بیان احساسات و عواطف درونی یا تشریح اوضاع اجتماعی و سیاسی زمانه خود از آن بهره گرفته اند. فدوی طوقان، شاعر متعهد و تأثیرگذارِ عرصه مقاومت فلسطین، نیز به کمک عنصرِ رنگ جلوه های مختلفی از دردمندی، دلتنگی، آرزومندی، و آرما نخواهی را در آثار خود به نمایش گذارده است. احساس زنانه و روح لطیف شاعر از ی ک سو و موقعیت سیاسی و اجتماعی حاکم بر سرزمین فلسطین از سوی دیگر، او را به سمت نمادگرایی و رنگ پردازی سوق می دهد. در این پژوهش، به روشی تحلیلی توصیفی، پربسامدترین مفاهیم نمادین رنگ از دیوان فدوی استخراج شده است . از یافت ه های پژوهش برمی آید که رنگ سیاه، سبز، و قرمز از پرتکرارترین رنگ ها به شمار می آیند. شاعر رنگ سبز را در معنی شادی، امید، نشاط، حرکت، و زیبایی یا سرزمین فلسطین و طبیعت این مرز و بوم به کار گرفته است. رنگ سیاه نیز بر مفاهیمی چون غم، اندوه، نومیدی، ظلم، خفقان، و حضور صهیونیست ها دلالت دارد. رنگ قرمزْ سرخی خون شهید، خروش همگانی، و عزم ملی را در اذهان متبادر م یسازد.
۵۷.

نقد جامعه شناسی رمان های سه گانه احلام مستغانمی (با تکیه بر رمانتیسم جامعه گرا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۶ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ 361 - 376

کلید واژه ها: احلام مستغانمی الجزایر رمان نقد ادبی نقد جامعه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۶۳
در نقد جامعه شناختی رمان، ارتباط ساختار و محتوای داستان با وضعیت و دگرگونی های جامعه و محیطی که در آن متولد شده بررسی می شود و چگونگی انعکاس و بازنمایی هنرمندانه جامعه در جهان تخیلی اثر ادبی، نقد و تحلیل می شود. نویسندگان در این مقاله، بر پایه چارچوب نقد جامعه شناسی، به بررسی آثار نویسنده مشهور الجزایری، خانم احلام مستغانمی، پرداخته اند. با آنکه وی نویسنده ای رمانتیک است، در قالب رمانتیسم جامعه گرا در آثار خود به تبیین اوضاع فرهنگی و اجتماعی کشورش می پردازد. او از مسائلی چون حقوق زنان، فقر فرهنگی، تقابل سنت و مدرنیته و نابسامانی های اجتماعی سخن می گوید و زخم ها و جراحت هایی را که از رهگذر استعمار بر پیکره جامعه وارد شده، واکاوی و تشریح می کند. از یافته های این پژوهش، که به روشی توصیفی تحلیلی تدوین شده، برمی آید که نویسنده توانسته است روزنه ای جدید برای شناخت زوایای مختلف اشغال الجزایر، جنگ های آزادی بخش این کشور، پیامدهای استعمار و عقب ماندگی جوامع عربی در برابر چشمان مخاطب بگشاید. اما ،در عین حال، تلاش دارد با کاربرد لحنی احساسی، پایبندی خود به مکتب رمانتیسم را حفظ کند. با وجود این، هرچند آثار وی رنگ و بوی انتقادی به خود گرفته است، با رئالیسم اجتماعی تفاوت معناداری دارد.
۵۸.

تبیین حوزه معنایی واژه «مبین» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 206 - 227

کلید واژه ها: معنی اصلی معنی ثانوی عوامل فرهنگی عوامل اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۷۸
از آنجا که واژه ها تحت تأثیر عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و محیطی قرار می گیرند و به دنبال آن تغییراتی در معانی آن ها به وجود می آید، شناخت این تغییرات و دلالت های معنایی آن در فهم متون امری ضروری به نظر می رسد. در واقع آشنایی با معانی حقیقی و مجازی واژگان است که مخاطب را از برداشتِ نادرست رهایی می بخشد. از این رو نگارندگان در این پژوهش که به روشی توصیفی- تحلیلی انجام شده است، بر آن اند تا نخست به ارائه توضیح مختصری درباره علم معناشناسی بپردازند. سپس با استفاده از منابع معتبر تفسیری قرآن کریم، کاربرد واژه "مبین" را به همراه موصوفات مختلف آن بررسی کنند و دلالت های معنایی آن را تبیین نمایند. از یافته های پژوهش برمی آید که این واژه در آیات مختلف قرآن کریم، سیر تحول معنایی مختلفی را پشت سر نهاده و افزون بر معنی "آشکار" در معانی دیگری نیز به کار رفته است.
۵۹.

تحلیل عنصر فرهنگی بوم شناسی در ترجمه عربی به فارسی بر اساس چارچوب نظری نیومارک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۶ 625 - 645

کلید واژه ها: انتقال معادل فرهنگی بومی سازی معادل توصیفی جبران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۴۱
اختلاف زبان ها، یکی از مشکلات اساسی بشر است که مانعی برای ایجاد ارتباط انسان ها با یکدیگر به حساب می آید و یکی از راه های اصلی و مطمئن برای غلبه بر این مانع، استفاده از ترجمه است. نیومارک ، یکی از نظریه پردازان شاخص معاصر، عناصر فرهنگی را به پنج دسته تقسیم می کند که مترجم باید برای انتقال درست بار فرهنگی زبان مبدأ به زبان مقصد آن ها را بشناسد و با پیشنهاد 17 روش در ترجمه این عناصر، سعی کرده تا راهکارهای مناسبی پیش روی مترجمان قرار دهد. در این راستا، نویسندگان مقاله بر آن شدند تا با روش توصیفی- تحلیلی نقش یکی از این عناصر فرهنگی به نام عنصر فرهنگی "بوم شناسی" را با تکیه بر چارچوب نظری نیومارک ، شاخص تر کنند تا مشخص شود که مترجمان ایرانی برای انتقال این عنصر در ترجمه های خود بیش تر از کدام روش ها استفاده کرده و تا چه حد در انتقال درست آن به زبان مقصد موفق بوده اند.
۶۰.

نگرشی بر حضور زنان لبنانی در عرصه های فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱ زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲ 107-117

کلید واژه ها: ادبی زنان فرهنگی فعالیت های اجتماعی لبنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۷۴
در سده های اخیر با فراهم آمدن فضای آزاد و بستر مناسبی برای حضور زنان در جوامع بشری و انجام فعالیت های ارزنده ای در عرصه های سیاسی، تجاری، فرهنگی، فکری و ادبی، این جوامع به رشد و شکوفایی فزاینده ای دست یافتند و دگرگونی های اساسی در آن ها پدید آمد. زنان جامعه ی لبنان نیز از این امر مستثنی نبودند. آنان به رغم چالش های پیش رو نه تنها در عرصه فرهنگی و اجتماعی خوش درخشیدند و فعالیت های ثمربخش خود را تا حضور در کنفرانس های فرهنگی و سیاسی داخل و خارج از کشور گسترش دادند، بلکه در عرصه های هنری و ادبی نیز به خلق آثار ماندگاری دست زدند، که کمتر نظیری برای آن در سایر کشورهای عربی می توان یافت.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان