علیرضا هژبری نوبری

علیرضا هژبری نوبری

مدرک تحصیلی: استاد گروه باستان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس
پست الکترونیکی: Hejebri@modares.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۳ مورد.
۱.

Tepe Bardeh-Konte: A Mannean Site in Mahabad, Northwest Iran

نویسنده:
منبع: Persica Antiqua, Volume ۲, Issue ۲, January ۲۰۲۲ 37 - 59

کلید واژه ها: Tepe Bardeh-Konte Mannaean Uremia Lake Iron Age Pottery

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 724 تعداد دانلود : 158
North western Iran is one of the main focal points of Mannaean sites for reconstruction of this historical period. Discovery of the sites such as Tepe Qalaichi, Zendan-i soleiman, Tepe Rabat, Qal’e Bardineh and others in this region prove this claim. Tepe Bardeh-Konte, on the southern side of Uremia lake watershed, is located in Mahabad. This site with rock-cut structures including stairs, tunnel, pits and cut-walls is situated near the Fakhrigah rock-tomb. Studying and analyzing the pottery data from this region demonstrate that the site belongs to an Iron Age III settlement; the pottery collection from the site is similar to those from Mannaean sites such as Tepe Qalaychi, Tepe Rabat, Tepe Ziwiye, Qal’e Bardineh, Zendan-i Soliyman and Kul Tarike. This article is to report the first archaeological investigation results from the first season of survey and stratigraphy of Tepe Bardeh-Konte which yielded a Mannaean settlement period. 
۲.

مطالعات میکروسکوپی و ساختارشناسی زیور آلات مفرغی به دست آمده از محوطه های عصر آهن شمال غرب ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال پنجم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 79-69

کلید واژه ها: عصر آهن شمال غرب اشیاء مفرغی آزمایش متالوگرافی SEM-EDS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 548 تعداد دانلود : 360
در تبیین باستان شناسی عصر آهن، مطالعه آثار فلزی به دلیل ارزش های فنی نهفته در آن ها از اهمیت خاصی برخوردار است و مطالعه روش های ساخت آثار فلزی، درک ما را نسبت به مراکز صنعتی فلزگری، سبک شناسی و معادن قابل دسترس، بالا می برد. هدف از این پژوهش، شناخت روش های ساخت و آنالیز عنصری زیور آلات مکشوف از محوطه های عصر آهن شمال غرب ایران، با استفاده از آزمایش متالوگرافی و دستگاه آنالیز عنصری SEM-EDS می باشد. در عصر آهن ساخت اشیاء فلزی به ویژه اشیائی که دارای تزئینات زیادی هستند، گسترش چشمگیری پیدا می کند؛ لذا شناخت روش های ساخت و نوع آلیاژی که در آن ها به کار رفته است، از موارد ضروری این تحقیق محسوب می شود. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است؛ برای ساخت زیور آلات مکشوف از محوطه های عصر آهن شمال غرب، بیشتر از چه روش هایی استفاده می شده است؟ و یا بیشترین عناصری که در ساخت این اشیاء استفاده شده، چه عناصری بوده است؟ فرضیه پژوهش حاضر این است که در این محوطه ها، بیشتر زیور آلات به روش چکش کاری گرم و ریخته گری ساخته شده اند و در ساختار خود دارای مقدار زیادی قلع هستند، که از آن برای استحکام و شکل پذیری بیشتر آلیاژ مس و قلع (مفرغ)، استفاده می کردند. در این پژوهش هشت نمونه از زیور آلات مکشوف از محوطه های عصر آهن شمال غرب ایران، که به لحاظ جغرافیایی بسیار نزدیک به هم قرار داشتند، مورد آزمایش متالوگرافی و آنالیز عنصری قرار گرفتند. در این آزمایش با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به دستگاه آنالیز عنصری SEM-EDS روش های ساخت این اشیاء فلزی و عناصر تشکیل دهنده آن ها مشخص گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که عمده ترین روش های ساخت این اشیاء فلزی، چکش کاری گرم بوده است، ولی آن دسته از اشیائی که دارای حجم زیادی بودند، با استفاده از روش ریخته گری ساخته شده اند؛ هم چنین بیشترین عنصری که برای بالا بردن استحکام و شکل پذیری اشیاء استفاده شده، عنصر قلع بوده است.
۳.

The Inner City Seljuk Fortifications of Rey: Case Study of Rashkān ‎Fortress, Gabri and Kāsni Castles ‎(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۷, Issue ۳ (۲۰۲۰) 1-19
تعداد بازدید : 71 تعداد دانلود : 596
Defensive fortifications in different regions of Iran have been an effective factor in the survival ‎of residential centers and commercial routes. An investigation on defensive structures will ‎provide useful information on this kind of architecture. The study of remains of castles in the ‎Rey region has provided an important context for archaeological research. In the present ‎study, the Seljuk fortifications (Rashkān fortress, Gabri and Kāsni Castles) are introduced and ‎recognized as inner city castles. It aims at identifying and studying the Seljuk fortifications of ‎Rey, identifying the function of inner city fortifications, and comparing them with other samples ‎in neighboring regions in terms of characteristics. The data were gathered through field and ‎documentary studies while an analytical-historical method was applied in the course of the ‎research. Important questions intended to be addressed were: 1. what has been the role of ‎Seljuk fortifications of Rey in security provision of the region? 2. In which categories can the ‎Seljuk fortifications of Rey be classified in terms of structural characteristics and architectural ‎classification? Among the Seljuk fortifications of Rey, Kohandez (e.g. Rashkān Fortress) had ‎functioned as the political headquarters, and in other inner city castles, larger circular towers ‎have been usually located in four angles and interspersed with subsidiary towers. These types of ‎defensive architecture indicate the progress in the urban construction and security provision. ‎
۴.

مطالعه و تخمین نوسان های جمعیتی استقرارهای عصر مفرغ شهرستان ورزقان مبتنی بر مطالعات قوم باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 331 - 360

کلید واژه ها: شمال غرب ایران شهرستان ورزقان جمعیت شناسی مطالعات قوم باستان شناسی استقرارهای عصر مفرغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 189 تعداد دانلود : 728
مطالعه جمعیت سکونتگاه های باستانی، امکان بازسازی مکانسیم های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع گذشته را فراهم کرده و افق های جدیدی از زندگی جوامع پیشین را به منصه ظهور می گذارد. پژوهش حاضر بر روی شهرستان ورزقان صورت گرفته که به لحاظ پژوهش های قوم باستان شناسی دارای ظرفیت های بسیاری است و لیکن تاکنون پژوهشی با هدف برآورد جمعیت در این منطقه صورت نگرفته است. پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و رهیافت قوم باستان شناسی، بین الگوهای جمعیت پذیری استقرارهای امروزی شهرستان ورزقان و سکونتگاه های عصر مفرغ جهت تخمین جمعیت ارتباط منطقی ایجاد نماید. یعنی با انجام مطالعات میدانی، تخمین وسعت و جمعیت روستاها و اتراق های (اوباهای) عشایری و مقایسه با وسعت استقرارهای باستانی عصرمفرغ، جمعیت تقریبی آنها محاسبه گردد تا در نهایت بتوان به درک روشنی از تغییرات جمعیتی شهرستان ورزقان دست پیدا کند. بر این اساس تراکم جمعیتی شهرستان ورزقان 42 نفر در هکتار برآورد گردیده و تراکم جمعیتی استقرارهای عصر مفرغ به این صورت تقریب می گردد که در عصر مفرغ قدیم با مساحتی بالغ بر 8/3 هکتار، جمعیتی در حدود 160 نفر؛ عصر مفرغ میانی با مساحتی بالغ بر 7/12 هکتار، جمعیتی در حدود 533 نفر و عصر مفرغ جدید با مساحت 53/75 هکتار، جمعیت 3172 نفر در منطقه حضور و اسکان داشته اند.
۵.

فن شناسی اشیای فلزی محوطه های عصر آهن شمال و شمال غرب ایران با استفاده از متالوگرافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 105-115

کلید واژه ها: متالوگرافی عصر آهن فلزکاری باستان شناسی شمال شمال غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 56 تعداد دانلود : 990
در تبیین باستان شناسی عصر آهن شمال و شمال غرب ایران، مطالعه آثار فلزی به دلیل ارزش های فنی نهفته در آن ها از اهمیت خاصی برخوردار است. زیرا اساس گاهنگاری عصر آهن فلات ایران منطقه شمال غرب، به ویژه محوطه حسنلو است و در حقیقت فن فلزگری در این دوره از این منطقه به مناطق دیگر فلات ایران راه پیدا می کند. در این پژوهش شناخت چگونگی روش های ساخت آثار فلزی محوطه های شمال و شمال غرب ایران در عصر آهن به لحاظ روش های ساخت اشیای فلزی موردبررسی قرارگرفته است. بدین منظور آزمایش متالوگرافی بر روی آثار فلزی محوطه های عصر آهن گوهر تپه و گورستان لفورک در استان مازندران واقع در منطقه شمال ایران و محوطه های عصر آهن حسنلو، کردلر تپه، هفتوان تپه، زیویه و گورستان مسجد کبود، واقع در منطقه شمال غرب ایران انجام گردید و از هر هفت محوطه عصر آهن شمال و شمال غرب ایران، یک نمونه شی فلزی برای آزمایش متالوگرافی انتخاب گردید. در این پژوهش، با استفاده از روش میکروسکوپی الکترونی روبشی به بررسی روش های ساخت آثار فلزی پرداخته شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان می دهد که عمده ترین روش های ساخت آثار فلزی در این محوطه ها چکش کاری گرم و ریخته گری بوده است.
۶.

تحلیلی بر تحولات جوامع نیمه غربی ایران در دوران آهن با بررسی گاهنگاری و فرضیات مرتبط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 201-234

کلید واژه ها: نیمه غربی ایران دوران آهن نظریه ها ارزیابی گسترش فرهنگ های دوران آهن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 300 تعداد دانلود : 665
دوران آهن یکی از دوره های کلیدی و مهم در فرآیند تطور فرهنگ انسانی در جهان است. این دوره نشان گر دوره ای حساس از تغییرات در زندگی انسانی است. هم زمان با دوران آهن شهرهای جدید شکل گرفتند و شهرنشینی وارد مرحله تازه ای شد. مراتب اجتماعی ثابت شدند و در پی تحولاتی که در زمینه های فن آوری، صنعت، معماری، نگارش و نیز ایدئولوژی رخ داد سنن فرهنگی جدیدی در جوامع انسانی شکل گرفت. اما ظهور این دوره در فلات ایران به گونه ای دیگر است. در این دوران هیچ منطقه ای در ایران، به جز تمدن عیلام، در سرزمین هایِ پستِ جنوبِ غرب ایران، همچون سرزمین های مجاور مانند بین النهرین و یا آناتولی مراحل شهرنشینی و یا نگارش را تجربه نکرده بود. با این حال نمی توان به این بهانه نقش ایران را در ظهور و تطور فرهنگ های دوران آهن در منطقه نادیده گرفت. چرا که همان طور که از داده های باستان شناختی و منابع مکتوب برمی آید به دلیل مشخصه های جغرافیایی، شرایط استراتژیکی و نیز آب و هواییِ این منطقه موجب شده تا نقش مهمی را در شکل گیری و انتقال یا جابه جایی فرهنگ های دوران آهن در منطقه ایفا کند. از این دیدگاه مطالعه فرهنگ های دوران آهن در ایران، شکل گیری و نحوه گسترش آن ها هم از لحاظ جغرافیایی و هم از لحاظ تطوری می تواند در شناخت این دوره بسیار موثر افتد. با این حال به دلیل پیچیدگی جغرافیایی نیمه غربی ایران شناخت فرهنگ های آهن در این منطقه آغاز و گسترش آن ها به صورت کامل و دقیق صورت نگرفته است و نظریات و فرضیه های بسیاری در این رابطه وجود دارند. این مقاله در نظر دارد با بررسی و ارزیابی دیدگاه ها و نظریه ها الگویی برای آغاز و گسترش فرهنگ های دوران آهن در منطقه و تحولات اجتماعی در طول آن ارائه دهد.
۷.

تحلیل مؤلفه های جغرافیایی و فرهنگی- اجتماعی مؤثر بر فرایند شکل گیری و توسعه محوطه باستانی شهریری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۲ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۹۹) 1-21

کلید واژه ها: محوطه باستانی شهریری متغیرهای جغرافیایی متغیرهای بوم شناسی متغیرهای فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 885 تعداد دانلود : 210
محوطه باستانی شهریری در مشکین شهر اردبیل یکی از شاخص ترین محوطه های شمال غرب ایران است. این محوطه طی سه فصل کاوش باستان شناختی در سال های 1382،83،84 مورد مطالعه قرار گرفت. استقرار جوامعی با شیوه معیشتی نیمه کوچ نشینی در این محوطه از دوره مفرغ متأخر و آهن قدیم با ساخت معبدی اولیه شروع شده و در عصر آهن میانی با ساخت قلعه استحکاماتی و گورستانی وسیع در کنار معبدی با بیش از 500 سنگ افراشت انسان ریخت به اوج رونق رسیده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که چه متغیرهای محیطی، جغرافیایی و فرهنگی- اجتماعی در فاز شکل گیری و توسعه محوطه شهریری در مکان گزینی و گسترس محوطه واجد اهمیت بوده است. پژوهش حاضر با استناد به بررسی و کاوش های باستان شناختی محوطه بوده و تحلیل و استدلال آن بر پایه مبانی نظری باستان شناسی پهندشت است که برای بررسی مقوله مکان از نظریه بوم شناختی کنت وات استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که فراهم بودن پنج شاخصه ماده، انرژی، فضا، زمان و تنوع ملزومات استقرار در این محوطه در عصر مفرغ متأخر را فراهم آورده و در عصر آهن میانی نزدیکی به راه های ارتباطی و انباشت ثروت در کنار عوامل پیش گفته باعث رونق و اوج محوطه گردیده است.
۸.

Subsistence Economy During the Iron Age in Northwestern Iran: The Case Study of Tepe Hasanlu(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۴, Issue ۱ (۲۰۱۷) 30-48
تعداد بازدید : 739 تعداد دانلود : 877
Northwestern Iran is one of the key regions in the archaeological researches, especially during the Iron Age. Tepe Hasanlu is an important ancient site due to its long-term occupation and extensive excavations, with relatively complete studies. This paper dealing with the results of recent archaeozoological researches of Hasanlu, to complete the lack of studies on the subsistence economy of the site. The studied faunal remains of Hasanlu derived from campaigns of 1970, 1972 and 1974, which are housed in the Osteology Department of the National Museum of Iran. This paper intends to examine the subsistence economy and animal exploitation patterns during the Iron Age in Tepe Hasanlu. The faunal remains of Middle and Late Bronze Age and Historic period also evaluated to better perception of changes and evolutions in subsistence strategies of Iron Age. The results of studies pointed to the developed animal husbandry during all periods of Hasanlu, which domesticated sheep and goats, and cattle were the most important exploited resources. Equids also allocated the considerable portion of the collection which especially bred in Iron Age. The same pattern identified in contemporaneous sites such as Haftavan Tepe and Dinkhah Tepe in northwestern Iran.
۹.

The Impact of Neo-Assyrian Art on Mannaean Societies of Western and North Western Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۴, Issue ۴ (۲۰۱۷) 69-86
تعداد بازدید : 800 تعداد دانلود : 499
The artifacts belonging to the Mannaean culture that are preserved in major museums worldwide display symbolic images indicating hidden values and meanings derived from their common beliefs and traditions. An analytical study of the reminiscence of the symbols used in these objects reveal the influence of religion and ritual traditions in Mannaean societies and their deep relations with the Neo-Assyrian culture. In this research, by examining and analyzing the most prominent symbolic images such as the sacred tree, winged gods, mythological creatures, Ishtar goddess on golden plaque, earthenware, ivory plaques and other objects found in Ziwiye, Hasanlu and Qalaichitepes as well as ivory objects with pictures of battle scenes, chariot riding and formal ceremonies found at Mannaean sites, we try to take a closer look at the impact of the Neo- Assyrian art on the Mannaean art and culture.
۱۰.

تحلیل اوضاع اقتصادی- سیاسی اشکانیان درآخرین نبرد بارومیان براساس مطالعه مسکوکات نقره خسرو دوم اشکانی با استفاده از روش XRF(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 1-27

کلید واژه ها: اشکانیان یک درهمی نقره خسرو دوم سپتیموس سوروس روشXRF

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 82 تعداد دانلود : 540
سکه سندی مکتوب، معتبر و پرمحتواست که ضرورت شناخت و اهمیت آن از جهات مختلف اهمیت دارد. بر این اساس مسکوکات، یکی از مهم ترین ابزارها و روش های پژوهشی برای شناخت تاریخ، فرهنگ و تمدن بشری به شمارمی روند که به معرفی و تحلیل اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی هر دوره کمک شایانی می کنند. در این پژوهش نتایج آنالیز عنصری 6 نمونه سکه نقره یک درهمی خسرو دوم اشکانی(208-190م.) و 11عدد سکه نقره متعلق به سپتیموس سوروس امپراطور روم (211- 145م.) و همسرش جولیا دومنا با روشXRF مطالعه شده است. نتایج بیانگر افت درصد خلوص نقره در مسکوکات خسرو دوم و کاهش وزن سکه های نقره سپتیموس و همسرش جولیا دومنا است. دلیل این نوسانات را باید در آغاز جنگ های 5 ساله ایران و روم جستجو نمود که در پایان به شکست ایرانیان و تصرف دوباره تیسفون به دست رومیان در اواخر سال 197م. انجامید.
۱۱.

پیکرک های دوره مفرغ قدیم تپه زرنق، نمودی از جوامع مردسالار در شمال غرب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلید واژه ها: شمالغرب ایران تپه زرنق فرهنگ کورا - ارس پیکرک های گلی مذکر جوامع مرد سالار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 54 تعداد دانلود : 895
طی فصل اول کاوش های باستانشناختی تپه زرنق آذربایجان شرقی در سال 1391، تعداد زیادی پیکرک گلی در اشکال انسانی و حیوانی مربوط به دوره مفرغ قدیم به دست آمد. در حالی که اکثر پیکرک های به دست آمده از کاوش های باستانشناسی در دنیا پیکرک های مونث الهه های باروری هستند؛ مطلب قابل توجه در اینجا پیکرک های انسانی از نوع مذکر است که مسلما وجود تعداد قابل توجهی از این نوع پیکرک، بیانگر نشانه هایی از ساختار اجتماعی و طرز تفکر آن جامعه بوده و حکایت از جایگاه اعتقادی ویژه این گروه پیکرک را دارد. با توجه به اینکه در اکثر محوطه های مربوط به دوره مفرغ قدیم فرهنگ کورا- ارس، بیشتر شیوه معماری و سفال های آن دوران مدنظر بوده و بر روی پیکرک های گلی به دست آمده پژوهش خاصی صورت نگرفته است، لذا در این مقاله تلاش شده است که با مطالعه پیکرک های فرهنگ کورا-ارس به تحلیل و طبقه بندی پیکرک های تپه زرنق و همچنین ارتباط این آثار با عوامل فرهنگی – عقیدتی و ساختار اجتماعی دوره مفرغ قدیم محدوده فرهنگ کورا – ارس پرداخته شود.
۱۲.

Study of the settlement pattern in Alashtar Plain during Parthian Period(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۳, Issue ۱ (۲۰۱۶) 75-97
تعداد بازدید : 650 تعداد دانلود : 554
Alashtar is one of the prominent valley plains in central Zagros Mountain Range. The main focus of this study is based on the activities performed in this plain in 2006-2007 periods with the aim of identifying and studying the ancient relics as well as the studies conducted in 2010 to identify and analyze Parthian settlement patterns in this area. Archaeological survey in the area identified 72 historical sites and ancient monument. The current studies suggest that first settlements in this area date back to Copper and Stone Age and the most recent settled sites belong to the later centuries of the Islamic period. Among the historical relics found in Alashtar plain, 42 relics contained remnants of the Parthian. The overall perception of the settlement pattern in this plain during Parthian period reflects variation in population or distribution of settlement patterns compared to the former and later periods. The distribution pattern of the identified historical sites suggests that the settlements were mainly in the form of rural units with no evidence of urban centers. Overall, the distribution pattern of Parthian settlements has been strongly influenced by climatic characteristics, environmental capabilities and the special geographical position of the region. This paper attempts to study the Parthian settlement pattern in this plain; moreover, it seeks to examine these historical sites and interpret the settlement patterns in the Parthian period.
۱۳.

A Study of Historical, Geopolitical and Geostrategic Specifications of Pouläd Castle of Tapuria (Tabaristän) in the Middle Islamic Ages(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۳, Issue ۳ (۲۰۱۶) 87-96
تعداد بازدید : 444 تعداد دانلود : 601
The history of Tabaristän, from the late Sassanid era through the middle Islamic age, underwent significant social and political changes the result of which were independence seeking movements leading to some semi-independent local governments. Each of these governments claimed political and social governance over a particular region. Castles, as important and influential military bases, were means at the disposal of the commanders and governors to maintain their sociopolitical power. Among the known castles in the mountains of Mazandaran province, Pouläd Castle in Nour, the capital of Nour County, is one of the symbols of territorial defense. It is located on a tall mount off the city of Baladeh in Nour County. Being built on an elevated location and overlooking the important surrounding regions and strategic ways has made Pouläd Castle one of the important centers in the sociopolitical changes. The present study follows a field work method as well as a library research method to investigate the defense structure of Pouläd castle and its geopolitical and geostrategic role in the power distribution pattern over the region of Rouyän in Tabaristän during the Islamic middle ages. The results show that the builders had tried their best to enhance the stability of the castle by building several layers of walls, utilizing the slope of the mountain, building several defense towers, and using rocky and impervious points as natural forts. Architectural analysis shows that Pouläd Castle, with both its military and political functions, has had a prominent role in the political changes of western Tabaristän.
۱۶.

تحلیل اوضاع اقتصادی - سیاسی دوره اشکانی (43 میلادی تا 208 میلادی) براساس مطالعه مسکوکات نقره گودرز دوم و خسرو دوم ضرب ضرابخانه هگمتانه با استفاده از روش PIXE(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلید واژه ها: وضعیت اقتصادی اشکانیان گودرز دوم خسرو دوم آنالیز سکه PIXE

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی
تعداد بازدید : 603 تعداد دانلود : 818
بی شک مسکوکات اشکانی یکی از مهم ترین منابع دست اول پژوهش تاریخ ایران از سده 3 ق. م تا پایان فرمان روایی اشکانیان در سال 224م. به شمار می رود. خیل سکه های برجای مانده بالغ بر چهارصد سال حکومت، شاهد بی نظیری است که با شیوه و تأثیر متنوع، اطلاعاتی درمورد توالی شاهان، تشکیلات ضرابخانه ها، شرایط سیاسی و اقتصادی، نوع پوشاک و... دراختیار می گذارند. در این پژوهش، نتایج آنالیز عنصری نُه نمونه سکه نقره یک درهمی متعلق به گودرز دوم و 6 عدد سکه متعلق به خسرو دوم به وسیله دستگاه PIXE بیانگر میزان بالای نقره در سکه های گودرز دوم و کاهش چشمگیر درصد خلوص نقره در مسکوکات خسرو دوم است. تحلیل اقتصادی– سیاسی دوره اشکانی نشان می دهد که این میزان بالای نقره در سکه های گودرز دوم به توان بالای اقتصادی اشکانیان در این مقطع زمانی اشاره داشته و علت کاهش چشمگیر درصد خلوص نقره در دوره خسرو دوم را باید در آغاز جنگ های پنج ساله ایران و روم جست وجو کرد که در پایان به شکست ایرانیان و تصرف مجدد تیسفون به دست رومیان در اواخر سال 197م. انجامید.
۱۷.

تحلیل ساختار پلان معماری کاخ های دورة هخامنشی و تأثیر آن بر معماری دوران اشکانی و ساسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلید واژه ها: معماری گنبد هخامنشی مربع پلان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی علم و معرفت و تکنولوژی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ تطبیقی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی هنر
تعداد بازدید : 453 تعداد دانلود : 933
پلان رایج در معماری دوره های قبل از هخامنشی و مرحله اول معماری هخامنشی، مستطیل شکل است. تغییر این پلان به پلان مربع در دوره داریوش بزرگ، پیرو تفکرات جهان بینانة وی در وام گیری از اندیشه های ملل تابعه، به عنوان حرکتی نو در مرحله دوم معماری هخامنشی، مقدمه ای برای استفاده از این نوع پلان به شکلی کامل تر و ایجاد گنبد در معماری پارتی شد. این حرکت نتیجه بازخورد فرهنگی اندیشه یونانیان در زمینه استفاده از اعداد و اَشکال بوده است؛ زیرا مربع به عنوان کامل ترین شکل، در فلسفه فیثاغورثیان و اندیشمندانی همچون افلاطون در معماری ایرانی وارد شد و از آن برای ایجاد نوعی جدید از معماری مدد گرفته شد. این تغییر در دوره بعد معماری ایران با ابداع گوشه سازی در زیر سقف، موجب ایجاد گنبد روی پلان های مربع شد. در این مقاله، روند تغییر پلان معماری از مستطیل به مربع و دلایل آن در دورة هخامنشی و همچنین تأثیر این نوع پلان در معماری دوره های اشکانی و ساسانی بررسی شده است.
۱۸.

Rock Engravings of Ghalat Niloo Cave(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۰, Issue ۳ (۲۰۱۳)
تعداد بازدید : 982 تعداد دانلود : 666
Painted rocks may be considered the oldest manifestation of art in human society. The history of this art is estimated to be more than 30 thousand years. This art has also a long history in Iran. This article introduces one of these rock art sites i.e. Ghalat Niloo which is located in Kazeroon County, south-east of Ghalat Niloo village. The purpose of this study is to identify and determine the location, the function of concepts, the history, classification and relationship of these designs with similar samples available from other areas. These designs have been engraved on the walls of the caves and include subjects such as hunting, human on horseback with a bow in hand, animal images mostly goats and in one case a dog. They probably date back to the 1 st Millennium BC.
۱۹.

نگــارکنــد الیــمایـی خنـگ اژدر 2 و مقایسة آن با دیگر نگارکندهای الیـمایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال دهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲۵

کلید واژه ها: ایذه الیماییان نگارکند خنگاژدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 606 تعداد دانلود : 526
نگارکند یکی از داده های مهم و پراهمیت در علم باستان شناسی که بخش مهمی از سنت، تاریخ، فرهنگ، تمدن و هنر پیشینیان را بازنمایی می کند و بیانگر مفاهیم و اندیشه ها، آیین ها و مناسک، شرح پیروزی ها و دستاوردها، تکنیک های حجاری، بازگوکنندة ظرایف هنری و تبلور اوضاع سیاسی، مذهبی، اجتماعی و همچنین روشی برای اقناع حس ماندگاری فرمانروایان است. نگارکند یکی از فراگیرترین شیوه های رایج در سراسر خاور نزدیک باستان بود. رواج این سنت در دورة اشکانی سبب شد تا نگارکندهای بسیاری در قلمرو این امپراطوری خلق شود که بخش عمدة آنها در جغرافیای حکومت خودمختار الیمایی 3-162 ق.م- 224 م واقع شده است. محدودة اصلی شاهک نشین مستقل الیمایی، کوهستان های بختیاری و بخش مرکزی رشته کوه های زاگرس بوده است. نگارکندها، گسترده ترین و شاخصترین آثار هنری این عصر محسوب میشوند که ویژگی هایی نظیر تمام رخ نمایی، روحانیت، خطیبودن، صلابت و رئالیسم تطبیقی را برای آنها برشمرده اند. یکی از استقرارگاه های مهم الیماییان، دشت ایذه در استان خوزستان است که نگارکندهای متعددی از آن دوره را در خود جای داده است. نگارکند خنگ اژدر 2 در 13 کیلومتری شهر ایذه، مجاورت نگارکند خنگ اژدر1 و نزدیکی نگارکندهای یارعلیوند و کمالوند قرار دارد که ویژگی های مترتب بر هنر الیمایی را داراست؛ این نگارکند در زمرة نگاره های مذهبی است و صحنهای آیینی را به نمایش گذاشته است. فرسایش زیاد و نداشتن کتیبه، گاهنگاری و شناسایی هویت نگارکند را دشوار کرده است. از این رو برای پیبردن به مضامین و گاهنگاری نگارکند با روش مفهوم شناسی تصویری به مقایسة آن با نگارکندهای ایلامی، پارتی و الیمایی پرداخته شد و با استخراج ویژگی های مشترک سبکی، موضوعی و هنری، مضامین نهفته در نگارکند و تکنیک های اجرا و مشخصات سبکی آن به عنوان هنری بومی مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت براساس درونمایه آیینی نگارکند و مقایسه با نگارکندهای کتیبه دار همسان در دورة الیمایی گاهنگاری شده است.
۲۰.

بررسی و تحلیل الگوی استقراری دشت خاوه در دورة اشکانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلید واژه ها: لرستان زاگرس مرکزی الگوی استقرار دشت خاوه دوره اشکانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی باستان شناختی
تعداد بازدید : 726 تعداد دانلود : 654
دشت خاوه در شهرستان دلفان (نورآباد) یکی از دشت های مهم زاگرس مرکزی است که در منطقة پشتکوه شرقی و در بین کوه های گرین و سفید کوه واقع شده است. در این دشت، 36 محوطة باستانی شناسایی شده که قدیم ترین آن ها مربوط به دورة نوسنگی بی سفال و جدیدترین آن ها مربوط به قرن های متأخر دوره اسلامی است. از این تعداد، بیست محوطه دارای بقایای دورة اشکانی بوده اند. مباحث مورد توجه در این مقاله اغلب براساس فعالیت هایی است که طی سال های 1388- 1389 در این دشت به منظور ثبت و تعیین حریم آثار باستانی و در سال 1390 به دلیل شناسایی و تحلیل الگوهای استقراری دورة اشکانی صورت گرفته است. درک و دریافت کلی الگوی استقراری این منطقه در دورة اشکانی از نتایج این پژوهش است که تغییرات جمعیتی یا تغییر الگوی پراکنش استقرارها را نسبت به دوره های قبل نشان می دهد. همچنین، مشخص شد که بیشتر استقرارهای منطقه روستاهای کوچک یا استقرارهای موقت بوده اند و شواهدی از مراکز شهری شناسایی نشد. در این مقاله، به مطالعة محوطه ها و تفسیر الگوهای استقرار دورة اشکانی در این دشت می پردازیم.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان