حسنعلی نعمتی شمس آباد

هدف مقاله، دسته بندی استعاره هایی است که مفهوم دانش را تبیین و جایگاه آن را در مبحث مدیریت دانش، نمایان می کنند. در این مقاله مفاهیم نهفته در استعاره هایی که در متون متخصصان این حوزه، برای واژه دانش به کار گرفته شده، بررسی می شود و زمینه را برای پاسخ به این سوال فراهم می آورد که دانش در سازمان ها، چه نقش و جایگاهی دارد و چگونه باید مدیریت شود؟ برای پاسخ به این سوال، مقاله های مدیریت دانش در تعدادی از پایگاه های علمی به صورت روشمند مرور شد. در همین راستا و به دلیل تاکید اسلام بر نقش و اهمیت دانش، مجموعه ای از آیات قرآن و روایاتِ حاوی واژه علم استخراج گردید و پس از بررسی متنِ آیات و روایات به روش تحلیلی، مجموعه گسترده ای از استعاره ها، مختصِّ واژه علم گردآوری شد تا با در دست داشتن یک دسته بندی از استعاره های دانش موجود در متون وحیانی و روایی، ضمن مروری همه جانبه بر استعاره های دانش، بیانِ نتایجِ مدیریتی حاصل، ما را به سمت دستیابی به هدفمان که نمایش جلوه ارزشمند دانش برای رشد و تعالی هر سازمان است هدایت کند.

در فضای رقابتی امروز سازمان ها و صاحبان مشاغل دریافته اند که می بایست تمرکز را از منبع مادی به سمت دانش و منابع نامشهود خود منعطف کنند تا بتوانند در وضعیت موجود با رقبای خود رقابت کنند. از این رو جهت مدیریت، استفاده درست و بهره برداری از این منابع نامشهود، سازمان ها نیازمند بهره گیری از مفهومی به نام مدیریت دانش هستند که استفاده از آن باعث کسب مزیت رقابتی برای آنها می شود. با کمی توجه به ماهیت خاص دانش و این مطلب که امروزه این دانش است که قدرت را تعیین می کند و قدرت در دست فرد و یا گروهی است که دانش را در اختیار دارد، مسائل اخلاقی متعددی حول محور دانش و مدیریت دانش وجود دارد. از جمله این مسائل می توان به مواردی همچون: حفاظت از حریم خصوصی، مالکیت معنوی، محافظت از داده ها در مقابل سرقت و تحریف، اعتماد، انصاف، عدالت، صحت، دسترس پذیری، حفاظت از سرمایه های فکری، آزادی اطلاعات، حفظ امنیت ملی و ... اشاره نمود. از منظر دیگر می توان این طور بیان کرد که مدیریت دانش مفهومیست نظام مند که به جهت اجرای موفقیت آمیز آن می بایست دیدی جامع و کل نگر داشت. به همین منظور افزون بر توجه به ویژگی های مثبت، کاربردها و مزایای آن، می بایست به منظر دیگری از مدیریت دانش که همان مسائل اخلاقی است نیز توجه ویژه داشت. در واقع در جهان امروز اطلاعات و دانش است که مایه قدرت افراد و سازمان ها هستند و هر کجا که سخن از قدرت باشد خواسته و یا ناخواسته پای اعمال خرابکارانه و غیراخلاقی نیز به میان کشیده می شود. گفتنی است که پژوهش های متعددی به خصوص درباره مسائل اخلاقی مدیریت دانش در کشورهای مختلف انجام شده است؛ اما در کشورمان، ایران، تحقیقات کمی در این باره صورت گرفته است. با توجه به موارد بیان شده محقق در این پژوهش می کوشد تا به مطالعه سیستماتیک و نظام مند متون، اسناد، مقالات و کتاب های موجود در زمینه اخلاق در حوزه مدیریت دانش در ایران و سطح بین الملل بپردازد.

با توجه به تغییرات سریع و محیط پویایی که سازمان ها به سرعت در آن متولد شده، به سختی رقابت نموده و به راحتی از گردونه فعالیت بازمی مانند، شرط بقای حیات و حضور در بازارهای شدیداً رقابتی، هماهنگی استراتژی های سازمانی و استراتژی های اطلاعات به کار گرفته شده در سازمان هاست. به همین دلیل بحث انطباق استراتژیک در سازمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. منظور از انطباق استراتژیک، انطباق، هماهنگی و یکپارچه سازی استراتژی های کلان سازمان با استراتژی های فناوری اطلاعات با توجه به زیرساخت های سازمانی و فناوری های اطلاعاتی است. در این تحقیق ابتدا موضوع انطباق استراتژیک را به صورت عام بررسی گردیده و سپس با بررسی وضعیت مؤسسات آموزشی و پژوهشی این موضوع در دانشگاه تهران، به عنوان یک مؤسسه آموزشی- پژوهشی نمونه، بررسی شده است. سپس از میان مدل هایی که ارتباط بین مؤلفه ها و اجزای مؤثر بر انطباق استراتژیک را تبیین می کنند، مدل پاپ را انتخاب و با پیاده سازی آن برای دانشگاه تهران، ارزیابی اولین مرحله از انطباق استراتژیک که تعیین چشم انداز این انطباق است، انجام شده است. ابزار استفاده شده برای جمع آوری اطلاعات در این مطالعه پرسش نامه و مصاحبه است که پس از جمع آوری دیدگاه های اعضای اصلی معاونت برنامه ریزی و فناوری اطلاعات دانشگاه تهران، روش تحقیق توصیفی با استفاده از مطالعه موردی به کار گرفته شده و چشم انداز سطح سرویس را برای این انطباق، مناسب تشخیص داده شده است. با توجه به روش به کار گرفته شده در این تحقیق این فرضیه می تواند در مطالعات بعدی مورد آزمون قرار گیرد و در صورت اثبات مدل انطباق استراتژیک حوزه آموزش و تحقیقات و فناوری تعیین گردد. در پایان پیشنهاداتی برای ادامه این تحقیق با استفاده از ایجاد یک سیستم پشتیان تصمیم مبتنی بر وب داده شده است.

هدف این مقاله ارائه مدلی مفهومی برای تبیین یکپارچه سازی سیستم های اطلاعات است. در این مقاله با گذر از مفهوم یکپارچه سازی سیستم های اطلاعات درون سازمانی، بر موضوع یکپارچه سازی بین سازمانی تأکید شده است. مسئله این است که یکپارچه سازی سیستم های اطلاعات چیست و سازمان ها در این حوزه با چه نوع مسائلی روبه رو می شوند؟ روش به کاررفته، روشی چهارمرحله ای است که بر مبنای تفکر سیستمی و نظریه های مطرح در این قلمرو طی می شود. از آنجا که تأکید مقاله بر سیستم های اطلاعات بین سازمانی است، ابتدا مدل مفهومی گسترش یافته قلمرو انفورماتیک سازمانی بین دو سازمان، ترسیم می شود. سپس این مدل در شبکه ای از سازمان ها گسترش می یابد. این مدل کاربردهای متعددی دارد؛ برای نمونه با استفاده از این مدل می توان فهرستی از موضوعات و مسائل فنی و مدیریتی مهم و لازم برای اجرای موفق پروژه های یکپارچه سازی تهیه کرد که بی توجهی به آنها موجب شکست برنامه های یادشده و پروژه های پرهزینه می شود. علاو بر این، با تجمیع گزاره های شناختی مستخرج از این مدل، می توان به نظریه ای مقدماتی درباره یکپارچه سازی سیستم های اطلاعات دست یافت.

مسئله این تحقیق تبیین چگونگی تأثیرپذیری نظریه های مدیریت دانش از مبانی نظری مدیریت دانش و ترسیم خط سیر این تأثیرپذیری است. هدف اولیه از طرح مسئله، ارائه یک مدل مفهومی جامع از تأثیرهای مبانی نظری بر نظریه ها و بیان روابطی است که خط سیر این تأثیرها را نشان دهد. هدف غایی، ایجاد زمینه برای طرح مسئله بازسازی رشته مدیریت دانش موجود در علم مدرن و تمدن غرب، و بازخوانی آن براساس مبانی رقیب از جمله مبانی دینی و تمدن دینی، و فراهم آوردن زمینه تدوین نظریه جدید درباره مدیریت دانش براساس مبانی دینی است. این نظریه جدید در مقاله های آتی با عنوان «نظریه مدیریت دانش دین بنیان» ارائه خواهد شد. مرور ادبیات نشان می دهد پژوهش های بسیار اندکی در این زمینه ها انجام شده و به تحقیقات بیشتری نیاز است. برای حل مسئله و رسیدن به هدف، مدل مفهومی اولیه تأثیرپذیری مدیریت دانش از نظریه دانش (معرفت شناسی) بسط داده شد. برای این منظور، ادبیات مرتبط با مبانی نظری مدیریت دانشِ موجود درعلم مدرن مرور شد و در قالب یک مدل مفهومی اولیه ارائه گردید. مبانی به دو دسته مبانی معرفتی و غیرمعرفتی طبقه بندی و مبانی نظری به سه لایه اصلی مبانی نظری دور، میانی و نزدیک طبقه بندی شد. مبانی فلسفی به عنوان مبانی نظری دور، مبانی پارادایمی علوم انسانی، برخی علوم و نظریه های این علوم به عنوان مبانی نظری میانی و پارادایم های درونی مدیریت دانش و حوزه های مرتبط، به عنوان مبانی نظری نزدیک شناسایی شدند. در نهایت روابط بین مؤلفه های فوق با نظریه های مدیریت دانش کشف شد و در قالب یک مدل مفهومی چارچوب بندی شده ارائه گردید. این مدل چگونگی تأثیرگذاری مبانی مدیریت دانش بر نظریه های آن را تبیین می کند و می توان از آن برای بازسازی نظریه های موجود و تدوین نظریه های جدید استفاده کرد.

شناسایی نویسنده یکی از مسایل مهم در دسته بندی متن و پردازش زبا نهای طبیعی به شمار می رود. این نوشتار دستآورد پژوهشی با هدف تعیین هوشمند نوشته های 50 نویسنده سایبری(50 نفر از مشتریان بالقوه ی وب سایت آمازون با توجه به پیام ها و مراجعاتی که به این وب سایت داشته اند انتخاب شده اند) به کمک روش های یادگیری ماشین است. برای سنجش کارایی روش پیشنهادی، دقت تصمیم گیری آزموده و نتایج آنها با بازدهی روش های یادگیری ماشین مقایسه شده است. همچنین در هنگام استخراج ویژگیهای گوناگون نوشته های نویسندگان برای ارزیابی توسط ماشین، کوشش شده تا حداکثر ویژگی های مورد نیاز برای تشخیص نویسنده شبیه سازی گردد و بدین منظور، نزدیک به10000 ویژگی گوناگون از نوشته های مختلف استخراج شده و در چهار دسته ی ویژگی های لغوی ، ویژگی های نحوی ، ویژگی های خاص و ویژگی های ساختاری قرار گرفته اند. در این پژوهش به طور میانگین دقت تعیین نویسنده به کمک روش پیشنهادی تا 98/78 درستی نیز رسیده است.

هدف این مقاله طرح مسئله مورد نیاز در تمدن دینی با نام «مدیریت دانش دینی (دین بنیان)» است. در بیست سال اخیر، مطالعاتی با نام «مدیریت دانش» شکل گرفته و ظرفیت های نظری و عملی آن آشکار شده است. با معرفی این مسئله، در جستجوی پاسخی برای این سؤال هستیم که آیا می توان به نحو مطلوب از تجربه های دانش مدیریت در تأسیس میان رشته های جدید، مانند مدیریت دانش برای تمدن دینی نیز بهره برداری کرد و رشته های نوین مدیریتی متناسب با نیازهای فرهنگی و تمدنی جامعه مسلمانان را تأسیس نمود؟ این مسئله با مسئله پیچیده دینی نمودن علوم پیوند می خورد. این گونه به نظر می رسد که طرح درست این مسئله، می تواند زمینه همکاری پژوهشگران حوزه مدیریت، به ویژه محققان مطالعات مدیریت دینی را فراهم آورد. مدیریت دانش و بازتعریفی از آن در تمدن دینی براساس مبادی و مبانی مورد نظر دینِ اسلام، و نیز سنّت های دانشی دانشمندان جهان اسلام، می تواند سرآغاز نگرشی جدید در قلمرو مدیریت و تدبیر امور مسلمانان باشد و افق های جدیدی را بر روی عالمان و عاملان مدیریت بگشاید. در مقاله از الگوی روش شناختی شکل گیری مسائل و نظریه ها در یک تمدن استفاده شده است و از نظر محتوای تحلیلی و توصیفی بر مبنای مدل، سِفْرهای چهارگانه (اَسفار اربعه) به عنوان مدل پایه تمدن دینی و براساس اصول و مبانی پانزده گانه این تمدن است. این اصول و مبانی از اندیشه های حضرت آیت اللّه جوادی آملی اقتباش شده اند.