فاطمه ترابی

فاطمه ترابی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۳ مورد.
۱.

کودکان استثنایی دوگانه چه کسانی هستند؟ شناسایی، ویژگی ها و مشکلات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت استثنایی سال چهاردهم ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۶)

کلید واژه ها: شناسایی ویژگی مشکلات کودکان استثنایی دوگانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۱۳۴
زمینه: استثنایی های دوگانه را گروهی تشکیل می دهند که در کنار بعد تیزهوشی، مشکلات رفتاری، اجتماعی، هیجانی یا تحصیلی دارند و از میان گروه های استثنایی بیشترین سوء تعبیرها و قضاوت های نادرست در موردشان وجود دارد و بیشتر از تمامی گروه های استثنایی مورد غفلت قرار گرفته اند. والدین، معلمان و متخصصان همگی در شناسایی همزمان نشانه های هوش بالا و در عین حال ناتوانی های این گروه، عاجزند. به دلیل این مشکلات تشخیصی، با مسائل عمده ای پیرامون این گروه رو به رو هستیم. از جمله این که توانمندی های آنها را به عنوان زیرگروهی از تیزهوشان که سرمایه های انسانی جوامع هستند، از دست می دهیم. نتیجه گیری: از آنجا که شناسایی و مداخله زودهنگام برای این گروه می تواند از بسیاری از مشکلات بعدی از جمله پدیده کم پیشرفتی و مشکلات روانی، اجتماعی آنها در آینده جلوگیری کند، در این مقاله تلاش شده است تا نحوه شناسایی، ویژگی ها و مشکلات کودکان استثنایی دوگانه جهت آشنایی بیشتر متخصصان با این گروه مطرح شوند.
۲.

دیدگاه تعدادی از زنان در مورد سن مناسب مادر در زمان تولد اولین فرزند در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زن و خانواده دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلید واژه ها: تهران مادری تأخیر دیدگاه زنان سن مادر زمان تولد اولین فرزند

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، تفریحات و سلامت بهداشت جسمی و جنسی
  2. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، اجتماع و خانواده زن در خانواده
تعداد بازدید : ۱۹۲۵ تعداد دانلود : ۶۶۹
در سال های اخیر زنان در ایران، اولین فرزند خود را با تأخیر به دنیا می آورند. با افزایش فاصله ازدواج تا تولد اولین فرزند، مرحله نوینی از زندگی بدون فرزند، در مسیر زندگی افراد ایجاد شده است. برخی از تحقیقات جمعیتی اخیر در ایران نشان دادند که زنان اولین فرزند خود را به طور متوسط در فاصله نزدیک به چهار سال از ازدواج به دنیا می آورند و تمایلی برای تأخیر طولانی ندارند. هدف اساسی مقاله حاضر شناخت نگرش زنان در مورد سن مناسب مادر در تولد اولین فرزند است. هدف دیگر این مقاله شناسایی سازوکارهایی است که مانع تأخیر بیشتر در تولد اولین فرزند می شود. داده های مورد نیاز برای این مطالعه با رویکردی کیفی و به کارگیری مصاحبه عمیق با 30 زن ازدواج کرده 49- 20 ساله طی سال های 1390-1389 جمع آوری گردید. نتایج مطالعه نشان داد که سن مناسب برای فرزند آوری در نمونه مورد مطالعه اواسط دهه 20 سالگی و به ویژه 24 سالگی است و بسیاری از پاسخگویان، فرزند آوری در سنین بالا (بالای 30 سال) را به عنوان یک رفتار غیر هنجاری تلقی می کردند. زنان تمایلی به تأخیر تولد اولین فرزند به سنین بالای 30 سال را ندارند. یافته ها نشان داد دلایل زنان برای عدم تأخیر بیشتر دو بعد عاطفی و اجتماعی دارد. بعد عاطفی آن به نیاز عاطفی به مادر شدن و عشق به فرزند مربوط می شود و بعد اجتماعی تحت تأثیر سازوکارهای کنترل اجتماعی نظیر ترس از نابارور شدن و انگ نابارور بودن و ترس از عدم پذیرش و تأیید توسط دیگران، کاهش تعاملات با خانواده است که به طور غیرمستقیم مانع از تأخیر بیشتر می شود.
۳.

پیش بینی هوش هیجانی بر مبنای ابعاد شوخ طبعی در میان دانشجویان سرآمد دانشگاه(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم رفتاری دوره یازدهم ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: هوش هیجانی شوخ طبعی تیزهوشی دانشجویان سرآمد دانشجویان استعداد درخشان و ممتاز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲۵
زمینه و هدف: توجه به شوخ طبعی و رابطه آن با هوش هیجانی امری ضروری است، چرا که عملکرد هیجانی می تواند متأثر از شوخ طبعی افراد باشد. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی هوش هیجانی بر مبنای شوخ طبعی و ابعاد آن در میان دانشجویان سرآمد دانشگاه انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش توصیفی بر روی 115 نفر (71 دختر و 44 پسر) دانشجوی سرآمد مشتمل بر دانشجویان استعداد درخشان و ممتاز دانشگاه شیراز انجام شد که در سال 1390 به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای ارزیابی هوش هیجانی از پرسش نامه ویژگی های هوش هیجانی Petrides و Furnham و برای سنجش شوخ طبعی از پرسش نامه شوخ طبعی خشوعی استفاده گردید. داده ها با محاسبه ضریب همبستگی Pearson و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان با به کارگیری نرم افزار SPSS نسخه 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بین هوش هیجانی و شوخ طبعی و ابعاد آن (لذت از شوخی، خنده، شوخی کلامی، شوخ طبعی در روابط اجتماعی و شوخ طبعی در شرایط استرس آور) رابطه معنی دار و مثبت وجــود داشت. تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که شوخ طبعی در روابط اجتماعی و شوخ طبعی در شرایط استرس آور هوش هیجانی را پیش بینی می کند. نتیجه گیری: رابطه ای مثبت بین هوش هیجانی و ابعاد شوخ طبعی برقرار است. از میان ابعاد شوخ طبعی، مهم ترین پیش بینی کننده هوش هیجانی در میان دانشجویان سرآمد دانشگاه، شوخ طبعی در روابط اجتماعی است.
۴.

آشنایی با رشد حرکتی و مشکلات حرکتی کودکان با آسیب بینایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت استثنایی سال چهاردهم ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۶)

کلید واژه ها: رشد حرکتی مشکلات حرکتی کودکان با آسیب بینایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۹ تعداد دانلود : ۸۵۹
زمینه: کودکان دارای آسیب بینایی در زندگی با چالش های متعددی از جمله مشکلات جسمی و روانی روبه رو می شوند. می توان به مشکلاتی همچون؛ عدم استقلال فردی، افزایش وابستگی به دیگران، افت عملکرد، امید کم به آینده و نیازمند شدن به کمک در انجام امور زندگی، انزوای اجتماعی و عدم شرکت در فعالیت های اجتماعی در این کودکان اشاره نمود نتیجه گیری: توجه به رشد حرکتی در دوران نوزادی و اوایل کودکی می تواند به استقلال فرد با آسیب بینایی در تمامی حیطه های زندگی کمک نماید. با آگاه شدن از مراحل رشد حرکتی و مشکلات حرکتی در کودکان با آسیب بینایی می توان مداخلات و توجهات بهنگامی را به این گروه ارائه نمود.
۵.

مشکلات حرکتی کودکان با اختلال نارسایی توجه - بیش فعالی و راهبردهای درمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت استثنایی سال پانزدهم فروردین ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۲۹)

کلید واژه ها: کودکان مشکلات حرکتی اختلال نارسایی توجه - بیش فعالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۱ تعداد دانلود : ۷۳۵
اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی نوعی اختلال رشدی عصبی است که بر جنبه های مختلف زندگی تأثیر می گذارد. برخی از ویژگی های این اختلال با برخی اختلال های دیگر از جمله مشکلات حرکتی هم بودی دارد، که معمولاً در پژوهش هاکمتر به آن پرداخته شده است. هدف پژوهش حاضر، مروری بر پژوهش های انجام گرفته در زمینه مشکلات حرکتی در افراد با اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی بوده است. بین منظور مقاله های منتشر شده در فاصله سال های 2002 تا 2013 درباره مشکلات حرکتی کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی در پایگاه های اطلاعاتی سیج، اسکوپوس، سایکو اینف ، اریک، اسپریتگر، پامبد و موتور جستجوی گوگل با استفاده از واژه های کلیدی اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی ، مشکلات حرکتی و واژه های مرتبط مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مشکلات حرکتی در کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی رایج است که از جمله این مشکلات می توان به ضعف در تعادل و وضعیت بدنی و مشکل در مهارت های حرکتی درشت و ظریف اشاره کرد.
۶.

بررسی تداوم و تغییر ازدواج خویشاوندی و ازدواج تنظیم شده در استان کهگیلویه و بویراحمد(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال دهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۳۲)

کلید واژه ها: ازدواج خویشاوندی کهگیلویه و بویراحمد تغییرات خانواده الگوهای ازدواج ازدواج تنظیم شده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده
تعداد بازدید : ۱۳۴۴ تعداد دانلود : ۱۰۳۸
جامعه آماری در این پژوهش همه افراد در شرف ازدواج استان کهگیلویه و بویراحمد است، تعداد نمونه مورد بررسی 400 نفر و ابزار مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است. یافته ها نشان می دهد که در بین متغیرهای مستقل، فقط متغیر اولویت ارزشی دارای اثر معناداری بر نحوه انتخاب همسر (انتخاب آزادانه یا تنظیم شده) مردان هستند و هیچکدام از این متغیرها بر نحوه انتخاب همسر زنان اثری ندارند همینطور هیچ یک از این متغیرها جز متغیر اولویت ارزشی، اثر معناداری بر نسبت با همسر (خویشاوندی یا غیر خویشاوندی) مردان نداشته اند. ولی برای زنان متغیرهای اولویت ارزشی، سن ازدواج و تحصیلات و اشتغال دارای اثر معنادار بوده است. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان می دهد که با کنترل سایر متغیرها برای زنان، فقط متغیر وضعیت اشتغال و اولویت ارزشی اثر معنادار خود را حفظ کردند. نتایج نشان می دهد الگوی ازدواج خویشاوندی تداوم، ولی ازدواج از پیش تنظیم شده در بین بعضی زیرگروهها دچار تغییر و تحولاتی شده است.
۸.

مقایسه سازگاری اجتماعی پدران دارای فرزند با و بدون کم توانی ذهنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت استثنایی سال پانزدهم شهریور ۱۳۹۴ شماره ۶ (پیاپی ۱۳۴)

کلید واژه ها: سازگاری اجتماعی کم توان ذهنی پدران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۰ تعداد دانلود : ۶۴۵
زمینه: حضور یک کودک ناتوان، بار مراقبتی زیاد و فشارهای روانی، اجتماعی و مالی به همراه دارد که می تواند تاثیرات نامطلوبی بر ساختار و عملکرد خانواده داشته باشد و والدین را تحت تنش های جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی قرار می دهد. برای مطالعه موضوع یادشده، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی سازگاری اجتماعی پدران دارای فرزند با و بدون کم توانی ذهنی انجام شد. روش: این پژوهش علی- مقایسه ای روی 87 پدر (40 پدر دارای فرزند کم توان ذهنی و 47 پدر دارای فرزند عادی) که فرزندشان در مدارس ابتدایی شهر مریوان مشغول به تحصیل بودند، مورد مطالعه قرار گرفت. روش نمونه گیری به شیوه در دسترس انجام شد. از مقیاس سازگاری اجتماعی پیکل و ویسمن (1999) به عنوان ابزار سنجش استفاده شد. یافته ها: داده ها با استفاده از آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و دورشته ای نقطه ای و آزمون تی مستقل مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین سازگاری اجتماعی پدران دارای فرزند با و بدون کم توانی ذهنی تفاوت معناداری وجود دارد (0/05>P). از میان ویژگی های جمعیت شناختی فقط بین مولفه تحصیلات پدر با سازگاری اجتماعی رابطه معنادار وجود دارد؛ بدین صورت که با افزایش سطح تحصیلات، پدر از نظر اجتماعی سازگاری مطلوب تری دارد. نتیجه گیری: درمجموع پدران دارای فرزند عادی نسبت به پدران دارای فرزند کم توان ذهنی سازگاری اجتماعی بیشتری دارند؛ میزان تحصیلات پدر می تواند روی سازگاری اجتماعی مطلوب نقش داشته باشد، بنابراین از طریق آگاه سازی پدران به خصوص پدران دارای فرزند کم توان ذهنی می توان به افزایش سازگاری اجتماعی مطلوب کمک کرد.
۹.

آشنایی با آموزش مهارت های اجتماعی به دانش آموزان دارای اختلالات طیف اتیسم از طریق الگوسازی ویدیویی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت استثنایی سال چهاردهم ۱۳۹۳ شماره ۶ (پیاپی ۱۲۸)

کلید واژه ها: مهارت های اجتماعی دانش آموزان با اختلالات طیف اوتیسم الگوسازی ویدیویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۲ تعداد دانلود : ۱۰۲۸
کمبود یا فقدان مهارت های اجتماعی به عنوان یکی از ویژگی های اختلالات طیف اتیسم شناسایی می شود. الگوسازی ویدیویی یک مداخله درمانی چند بعدی است که بر توانایی یادگیری مشاهده ای تاکید می کند. این روش مداخله ای یکی از روش هایی است که برای افراد دارای اختلالات طیف اتیسم منافع گسترده ای دارد، موجب افزایش عملکرد مستقلانه می گردد و نیز می تواند جهت دستیابی به اهداف آموزشی بی شماری از جمله اهداف رفتاری، مهارت های خودیاری، ارتباطی و اجتماعی استفاده شود.
۱۰.

بررسی مضیقه ازدواج در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۸ 74-94

کلید واژه ها: ازدواج مضیقه ازدواج شاخص میزان فراهمی زوج شاخص مقایسه ای نسبت شانس ازدواج ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۹ تعداد دانلود : ۳۶۰
بحث مضیقه ازدواج یا عدم تعادل تعداد مردان و زنان واقع در سن ازدواج در اثر تغییرات ساختار سنی جمعیت کشور در پژوهش های پیشین مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش به روز کردن اطلاعات موجود در مورد وضعیت مضیقه ازدواج در ایران بر اساس نتایج آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال 1390 است. به منظور دست یابی به تحلیلی دقیق از وضعیت مضیقه ازدواج، علاوه بر بررسی نسبت های جنسی و مقایسه های توصیفی، از شاخص میزان فراهمی زوج و شاخص مقایسه ای نسبت شانس ازدواج نیز استفاده می گردد. این شاخص ها برای زنان و مردان در کل کشور و نیز به تفکیک مناطق شهری-روستایی محاسبه می شوند. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که در گروه سنی 24-20 ساله، زنان به جز زنان شهرنشین دارای تحصیلات متوسطه و پیش دانشگاهی؛ در گروه سنی 29-25، مردان شهر نشین دارای تحصیلات متوسطه و پیش دانشگاهی و کل زنان این گروه سنی؛ در گروه سنی 34-30، همه زنان در شرایط مضیقه ازدواج هستند و به طور کلی زنان بیش از مردان با مضیقه ازدواج روبرو هستند.
۱۱.

بررسی روایات متعارض در باب «حجیت سوال از معصوم برای اثبات امامت» در کتاب کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هشتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 185 - 205

کلید واژه ها: روایات متعارض اثبات امامت پرسش امام رضا (ع) حجیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۸ تعداد دانلود : ۵۷۸
در روایات وارد شده از اهل بیت، نشانه های گوناگونی برای شناخت امام معصوم ذکر شده است. ذکر این نشانه ها از این جهت بوده است که شیعیان در هر عصری بتوانند امام زمان خود را بشناسند و نیز مدعیان امر امامت رسوا شوند. از نشانه های گوناگونی که برای اثبات ولایت امام معصوم بر مردم ذکر شده، پرسش از امام است. به این معنا که شیعیان با طرح سوالاتی از مدعی امامت، بتوانند حقانیت یا  بطلان دعوی او را احراز کنند و از تحیر در امر امامت رهایی یابند. در میان روایات مختلفی که مسئله سوال از امام را به عنوان راهی برای شناسایی امام حق برشمرده اند، تعارضاتی دیده می شود. برخی روایات پرسش از امام را برای اثبات حقانیت وی حجت دانسته و در مقابل، روایتی از امام رضا(ع) سوال را حجت ندانسته و در عوض نشانه های دیگری را غیر از سوال از مدعی امامت برای اثبات امامت حجت می داند. این تعارض آشکار میان روایت امام رضا (ع) و روایات دیگر در زمینه حجیت سوال از معصوم، مسئله اصلی این مقاله و به دنبال راه حلی برای آن است.
۱۲.

عوامل مؤثر بر تأخیر ازدواج در ایران و جهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 141 - 175

کلید واژه ها: سن در اولین ازدواج تأخیر ازدواج عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی مرور سیستماتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۰ تعداد دانلود : ۲۶۷
در دهه های أخیر و در پی تحولات ناشی از نوسازی، صنعتی شدن و تغییراتی که در ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رخ داده، ازدواج جوانان به تأخیر افتاده است. آسیب های اجتماعی این تأخیر و تأثیر آن در کاهش باروری، آن را به یکی از مسائل مهم مورد توجه در سیاست گذاری های کلان کشور تبدیل کرده است. مطالعات متعددی عوامل مرتبط با تأخیر ازدواج را بررسی کرده اند. این مقاله با مرور نظام مند مطالعاتی که طی 10 سال گذشته در ایران و جهان (1390 تا 1400 شمسی و 2010 تا 2021 میلادی) به این موضوع پرداخته اند، نتایج این پژوهش ها را تبیین و دسته بندی می کند. با اعمال معیارهای ورود و خروج مطالعات، عوامل مرتبط با تأخیر ازدواج در 30 مطالعه بررسی و 10 دسته عوامل شامل عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، محل سکونت، نژاد، عوامل جمعیتی، سبک زندگی، عوامل روانی، پیشینه ی خانوادگی، مذهب و قومیت شناسایی شدند. فراوان ترین عوامل تعیین کننده تأخیر ازدواج، افزایش تحصیلات و عوامل اقتصادی است. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند راهکارهایی مناسب را در اختیار خانواده ها، مسئولین و دولتمردان قرار دهد تا بتوانند با شناخت عوامل موثر تأثیرگذار برنامه ریزی های مقتضی را در جهت داشتن جامعه ای با سن مناسب ازدواج در جهت حفظ خانواده و افزایش باروری داشته باشند.
۱۳.

تعیین کننده های بُعد خانوار در شهرستان های ایران در سال 1390(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 107-132

کلید واژه ها: بعد خانوار باروری میانگین سن ازدواج تعیین کننده های زمینه ای مدرنیزاسیون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۱ تعداد دانلود : ۲۸۸
الگوهای زناشویی، میزان باروری، مرگ ومیر، طلاق، بیوگی، مهاجرت و نوع خانواده بر تغییرات بُعد خانوار تأثیر گذارند. هدف اصلی این مقاله مشخص کردن سهم تعیین کننده های بلافصل و زمینه ای بعد خانوار در شهرستان های ایران می باشد. این پژوهش از نوع مطالعه تحلیل ثانویه، که با استفاده از داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 انجام گرفته است. واحد تحلیل در این مطالعه، شهرستان است. از منظر میانگین بعد خانوار، در بین شهرستان های کشور تفاوت قابل توجهی وجود دارد؛ به طوری که عدد آن از 6/6 نفر در شهرستان کنگان تا 9/2 نفر در شهرستان طالقان متغیر است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که کاهش باروری یکی از مهم ترین عوامل کاهش بعد خانوار است. بعد خانوار، رابطه ی مستقیمی با میزان باروری، میانگین سن ازدواج و بیکاری دارد. از سویی دیگر، رابطه ی معکوسی با شاخص های مدرنیزاسیون و میزان اشتغال زنان دارد. باروری بیشترین تاثیر مثبت (61/0= β) و مدرنیزاسیون بیشترین تاثیر معکوس (41/0= β) را بر بعد خانوار دارند. مطالعات آینده می توانند نقش سایر عوامل مانند تغییر در ترتیبات زندگی و فردگرایی را در تغییرات بعد خانوار مورد بررسی قرار دهند.
۱۴.

تأخیر ازدواج در ایران: تحلیل تفاوت های شهرستانی در الگوهای تجرد مردان و زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 35 - 65

کلید واژه ها: جوانان مجرد تأخیر ازدواج سن ازدواج تشکیل خانواده شهرستان های ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۳۷۲
در سالیان اخیر، دوران تجرد جوانان ایرانی طولانی تر شده است. روند متفاوت تأخیر ازدواج در مناطق مختلف ایران، موجب پراکندگی منطقه ای قابل ملاحظه از نظر زمان بندی ازدواج در بین استان ها و شهرستان های کشور شده است. هدف پژوهش حاضر، مطالعه وضعیت و تعیین کننده های تجرد جوانان در سطح شهرستان های ایران بوده و واحد تحلیل، 429 شهرستان در سرشماری سال 1395 است. برای این منظور، وضعیت تجرد مردان و زنان، با تمرکز بر سنین 39-25 سال، در سطح شهرستان ها مطالعه و سپس ارتباط آن با برخی از ویژگی های اقتصادی- اجتماعی شهرستان ها  بررسی گردید. بر پایه یافته ها، شهرستان هایی در غرب و جنوب غرب کشور بالاترین نسبت های تجرد و در مقابل، شهرستان هایی در مرکز و شمال شرق کشور پایین ترین نسبت های تجرد را برای هر دو جنس دارند. نسبت های تجرد، ارتباط معکوسی با نسبت های باسوادی و  فعالیت و ارتباط مستقیمی با نسبت بیکاری دارند. متغیرهای مستقل مذکور، به ترتیب، 51 درصد و 27 درصد از تفاوت های شهرستانی در وضعیت تجرد مردان و زنان را در دامنه سنین 39-30 ساله تبیین می کنند. سیاست های توسعه متوازن ملی درجهت کاهش نابرابری شهرستان ها می تواند ضمن تسهیل ازدواج جوانان، تفاوت های منطقه ای و پراکندگی شهرستانی موجود در وضعیت تجرد جوانان را کاهش دهد.
۱۵.

بررسی حجیت عقل از منظر منابع دینی با تاکید بر نظرات آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 85 - 115

کلید واژه ها: حجیت عقل منابع دینی فلسفه آفرینش عقلانیت وحیانی آیت الله جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۴ تعداد دانلود : ۲۷۱
حجیت عقل از نظر اسلام ثابت بوده و اندیشمندان مسلمان (جز گروهی اندک) از ابتدا در حجیت آن تردید نداشته اند؛ در فقه، مهم ترین دانش اسلامی نیز عقل جزء منابع چهارگانه شمرده شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی حجیت عقل از منظر منابع دینی است. بررسی ها نشان داد دلایل حجیت عقل از منظر استاد جوادی آملی را می توان در این موارد برشمرد: شناخت عقلى که عبارت از دانش مفهومى نسبت به حقایق ثابتى است که حتی امور متغیر عالم را نیز پوشش مى دهد؛ بیان ارتباط علّی و معلولی عالم و پدیده ها در منابع دینی دلیل دیگری بر حجیت عقلانیت است؛ یکی دیگر از دلایل حجیت عقل از نظر قرآن بیان فلسفه و چرایی احکام و دستورات دینی است. در ادامه مقاله به این نکته مهم اشاره می شود که پذیرش نظام خلقت و آفرینش، انسانِ مخلوق، از قوه اندیشه و عقل خود استفاده کرده و با تفکر در خود و سایر مخلوقات، به وجود خالق پی برده وبا معرفت خداوند را عبادت می کند؛  لذا با توجه به مبانی تفسیری و حِکمی آیت الله جوادی آملی نتیجه گرفته می شود که اگر از عقلانیت وحیانی به خوبی بهره وری نشود، عقل در جایگاه خود شناخته نشده و این امری است که  با هدف آفرینش او ناسازگار است؛ پس یکی از اهداف ارسال رسل و شرایع آسمانی برای هدایت بشر به استفاده از عقلانیت است.
۱۶.

رابطه کار خانگی و تحصیلات زوجین در مناطق شهری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره نهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 263 - 289

کلید واژه ها: ایران تحصیلات جنسیت کار خانگی گذران وقت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۲۴۶
تحصیلات یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر تغییرات جمعیتی به شمار می رود. با این حال نقش تحصیلات زوجین در تقسیم کار خانگی در کشور در سطح ملی بررسی نشده است. این مقاله با استفاده از داده های طرح گذران وقت 1393-1394 مناطق شهری کشور و کاربرد مدل های رگرسیون تابیت، رابطه کار خانگی با تحصیلات زوجین را بررسی کرده است و نشان می دهد که تفاوت های جنسیتی فراوانی در این زمینه وجود دارد. براساس یافته ها، افزایش تحصیلات زنان مشارکت آنان در کار خانگی را کاهش می دهد، اما همکاری همسران در کار خانگی را بیشتر می کند. همچنین، تحصیلات شوهران با کار خانگی آنان و همسرانشان رابطه ای مثبت دارد؛ بنابراین تجربه زنان با رویکرد اقتصادی و تجربه شوهران با رویکرد فرهنگی قابل تبیین است. به نظر می رسد تحصیلات بیشتر زنان هزینه فرصت مشارکت در فعالیت های خانگی را به کمک ایجاد فرصت مشارکت در فعالیت های غیرخانگی افزایش می دهد یا منبعی برای چانه زنی به منظور کاهش مشارکت آنان و افزایش مشارکت همسرانشان در کار خانگی است. از سوی دیگر، رابطه کار خانگی شوهران با تحصیلات آنان و همسرانشان را می توان با عوامل فرهنگی، مانند تقویت نگرش های جنسیتی برابری طلبانه و اهمیت نقش والدینی در شوهران تحصیل کرده مرتبط دانست. با توجه به تنوع فعالیت های طبقه بندی شده با عنوان کار خانگی، تحلیل های جداگانه برای این زیرمجموعه ها به تعمیق دانش موجود کمک می کند و در جهت سیاست گذاری مبتنی بر شواهد در حوزه جمعیت و خانواده مفید است.
۱۷.

بررسی عوامل موثر بر گرایش زنان 49 -15 ساله ساکن شهر تهران به فرزندآوری کمتر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زن و خانواده دوره هفتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 31-67

کلید واژه ها: باروری تحصیلات اشتغال فردگرایی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶
یکی از مسائلی که در این سال ها مورد توجه قرار گرفته، گرایش به فرزندآوری کمتر است. کاهش باروری در شهرها قابل توجه می باشد. هدف تحقیق شناسایی عواملی جمعیتی، فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی مرتبط با "گرایش به خواست فرزندان کمتر" در شهر تهران است. داده های مورد استفاده در پاییز سال 1392 با روش پیمایش جمع آوری شد، نمونه برابر 406 نفر از زنان دارای همسر 49-15 ساله ساکن شهر تهران می باشد. نتایج نشان می دهند که از بین عوامل جمعیتی، سن بالاتر در اولین ازدواج زنان و شوهران، از بین عوامل اجتماعی، میزان تحصیلات زنان، هنجارهای کم فرزندی، فردگرایی، ناتوانی در ایجاد هماهنگی بین کارهای خانه، بچه داری و اشتغال و همچنین از بین عوامل اقتصادی فقدان درآمد کافی و ناامنی شغلی، اعتقاد به عدم ثبات اقتصادی کشور و ناتوانی تدارک مسکن، با گرایش به فرزندآوری رابطه معناداری دارند. تحلیل رگرسیونی نشان می دهد تعداد فرزندان زنده مانده، گرایش به فرزندآوری را افزایش می دهد و در مقابل، اهمیت دادن به آزادی های فردی و استقلال طلبی گرایش به فرزندآوری را کاهش می دهد. ناتوانی در تلفیق کارهای خانه و بچه داری و نیز عدم هماهنگی بین بچه داری و اشتغال یا تحصیلات گرایش به فرزندآوری را کاهش می دهد. در نتیجه می توان گفت که باروری مبتنی بر منفعت و هزینه های اجتماعی فرزندآوری می باشد.
۱۸.

بررسی عناصراقلیمی معماری ایرانی بر پایة عناصر معماری خورشیدی ایستا به منظور کاربرد آن برای کاهش مصرف انرژی در خانه های مسکونی

نویسنده:
منبع: معماری شناسی اسفند ۱۳۹۷ شماره ۶

کلید واژه ها: معماری سنتی ایران سامانه خورشیدی ایستا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۴۷۹
پیشنهاد این طرح تحقیقاتی این است که در صورت وجود ارتباط یا شباهت هایی در فضاهای اقلیمی خانه های سنتی ایرانی با عناصر معماری خورشیدی ایستا، استفادة مجددی از این عناصر به منظور کاهش مصرف انرژی های تجدید ناپذیر در خانه های مسکونی فعلی بعمل آید. بدین منظور در این تحقیق ابتدا کلیاتی در زمینة معماری سنتی ایران و عناصر اقلیمی خانه های سنتی مطرح می گردد و سپس از آنجائیکه کاربرد این عناصر از جهت طراحی خورشیدی م د نظر است مطالعه ای بر روی عناصر سامانه های خورشیدی ایستا نیز انجام می شود تا بتوان به اطلاعات لازمه در این زمینه دست یافت. پس از این آشنائی با معماری ایستای خورشیدی و عناصر اقلیمی معماری سنتی فرضیة وجود ارتباط و تطبیق بین عناصراین دو گروه مطرح می گردد. بنابراین برای آزمون و اثبات یا رد فرضیة مطرح شده تعدادی نمونه مطالعاتی انتخاب می شود با توجه با مطالعات اقلیمی و معماری در این طرح 4 شهریزد، شیراز، اردبیل و تبریز بعنوان مکان های مناسب برای این مطالعات مد نظرقرار می گیرد. سپس از بین خانه های سنتی باقیمانده دراین 4 شهر تعداد 20 خانه گزینش شده تا فضاهای موجود در آن با عناصر موجود در معماری ایستای خورشیدی در راستای هم مورد مطالعه قرار گیرند. این مطالعه بر اساس مشاهده و مقایسه و تجزیه-تحلیل کالبدی و کمی وکیفی در فضاهای موجود صورت می گیرد.
۱۹.

عوامل تعیین کننده نگرش به ازدواج و تشکیل خانواده در شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵) 131 - 162

کلید واژه ها: نگرش به ازدواج فردگرایی سرمایه فرهنگی خودتحقق بخشی زنان شهر یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۷۶۱
ابعاد گوناگون رفتاری و نگرشی مرتبط با ازدواج و خانواده در ایران، طی دهه های اخیر تغییر کرده اند. مقاله حاضر نگرش های ازدواج را در پنج بُعد شامل نگرش نسبت به تجرد، ازدواج غیرخویشاوندی، اولویّت ازدواج بر تحصیلات برای دختران، تأخیرِ ازدواج جوانان و رابطه دوستی قبل از ازدواج مورد مطالعه قرار می دهد. داده های تحقیق از طریق پیمایش در بین  723 نفر از زنان 49-15 ساله شهر یزد گردآوری شده است. یافته ها بیانگر آن است که تفاوت های نگرشی زنان شهر یزد به ابعاد مختلف ازدواج و تشکیل خانواده، برحسب متغیّرهای زمینه ای (نظیر سن و وضعیّت تأهل) مستقل از تأثیر عوامل و متغیرهای فرهنگی و ارزشی چندان چشمگیر نیست. در مقابل، متغیّرهایی نظیر فردگرایی، خودتحقق بخشی و سرمایه فرهنگی اهمیّت نسبی بیشتری در تیببن این تفاوت های نگرشی ایفا می کنند. به اختصار، این نتایج، هماهنگ با آن دسته از تبیین های نظری است که تفاوت ها و تغییرات نگرشی ازدواج و خانواده را در کهکشان گسترده تر تحوّلات فرهنگی و ارزشی جوامع معاصر می نگرند. با این وجود، چگونگی فرآیند ادغام نگرش ها، عقاید و اخلاقیات خانواده با مؤلّفه های ارزشی کلان و روبه گسترشی نظیر فردگرایی، خودتحقق بخشی و حتی طیف وسیعی از ارزش های اجتماعی- فرهنگی بررسی نشده در این پژوهش، نظیر اشاعه ایده های توسعه، برابری جنسیتی، فرامادی گرایی و ... مستلزم تحقیقات جداگانه ای است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان