محمد سلطانی فر

آگاهی خبرنگاران و دبیران خبر برای اینکه چگونه با دنیای اطلاعات در فضای مجازی، ماهواره ها و شبکه های اجتماعی روبه رو شوند، لازم و ضروری است. پژوهش حاضر به بررسی سواد رسانه ای دبیران و خبرنگاران و نقش آن در ارتقای کیفی تولید خبر می پردازد. ارتقای سواد رسانه ای دبیران و خبرنگاران به عنوان بدنه اصلی تولید خبر نه تنها از منفعل بودن یا تدافعی عمل کردن آنان جلوگیری می کند، بلکه باعث می شود جریان خبری را هدایت کنند.

این مقاله در پی تدوین و تنظیم ویژگی های یک مدل ساختاری رسانه ای برای شرایط تحریم است. بدین منظور با 10 نفر از اساتید اقتصاد، ارتباطات و روزنامه نگاری مصاحبه شده است که از طریق نمونه گیری گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب شده اند. از این مصاحبه ها پرسشنامه ای با 38 محور تعیین شده است. برای وزن دهی به مدل به دست آمده، 121 نفر از فعالان حوزه رسانه، مدیران مسئول روزنامه ها و خبرگزاری ها، سردبیران و خبرنگاران به پرسشنامه پاسخ داده اند. به طور کلی مدل رسانه ای به دست آمده بر شش محور «جلب مشارکت و اعتماد ملی»، «استفاده از جنبش های نوین اجتماعی»، «استفاده دیپلماسی رسانه ای و هدایت افکار عمومی»، «شفافیت و یکپارچگی اطلاعاتی»، «انتشار غیرمستقیم اطلاعات» و «دسترسی آزاد به اطلاعات» استوار است که هر بخش وزن و ارزش متفاوت دارد. بیشترین وزن، مربوط به استفاده از دیپلماسی رسانه ای و هدایت افکار عمومی و کمترین وزن و مربوط به انتشار غیرمستقیم اطلاعات است.

مقدمه و هدف پژوهش: سینما، به عنوان یک منبع بزرگ اطلاعات در مورد معلولیت برای میلیون ها نفر از بینندگان عمل می کند و نمایش و بازنمایی معلولیت نیز نقش اساسی در چگونگی موقعیت افراد معلول در جامعه و درک و آگاهی جامعه از معلولیت دارد. در دهه های اخیر در سایه پیشرفت فرهنگ و علوم، افزایش آگاهی های عمومی و تخصصی، انقلاب اطلاعات و ارتباطات و تلاش های انجمن های حامی افراد معلول شاهد تغییراتی در زمینه الگوهای نگرشی حاکم نسبت به مقوله معلولیت بوده ایم. به طوری که امروزه برنامه ها و اقدام های مربوط به احقاق حقوق افراد معلول یکی از شاخص های رشد فرهنگی و اجتماعی جوامع محسوب می شود و الگوی موجود کنونی تفاوت عمیق و اساسی با الگوهای پیشین کرده است. روش پژوهش: در تحقیق حاضر سعی بر این بوده است که منتخب آثار سینمایی مربوط به دو دهه گذشته ایران و خارج در رابطه با معلولیت، از نظر محتوایی مورد تحلیل قرار گرفته و میزان انطباق آن با الگوهای معلولیت و کلیشه های رایج در این حوزه بررسی شود. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که انعکاس معلولیت در فیلم های ایرانی مورد تحلیل این پژوهش در حال عبور از الگوی فردی به الگوی اجتماعی معلولیت است ولی این امر تحقق کامل نیافته است. بازنمایی مبتنی بر کلیشه نیز، همچنان در این فیلم ها به چشم می خورد. انعکاس معلولیت در فیلم های خارجی مورد بررسی نیز انطباق زیادی با الگوی اجتماعی معلولیت داشته و میزان بازنمایی افراد معلول به صورت کلیشه ای کم بوده است. نتیجه گیری: میزان انطباق فیلم های خارجی مورد تحقیق با الگوی اجتماعی معلولیت بیشتر از فیلم های ایرانی است در این فیلم ها کلیشه سازی از معلولیت کمتر به چشم می خورد.

جمهوری اسلامی ایران در سه دهة اخیر به دلیل تعقیب آرمان های انقلابی، تضادهای ایدئولوژیک با شرق و غرب و نیز تفاوت های رفتاری در حوزة سیاست خارجی، همواره آماج بیشترین حمله های رسانه ای و تبلیغاتی در افکارعمومی بین المللی بوده است (پروژه های اسلام هراسی، شیعه هراسی و ایران هراسی)؛ اما متأسفانه نقشة راه مناسبی برای مقابله با این هجمه ها نداشته و این در حالی است که کم کاری در این زمینه و عدم انعکاس سیاست های داخلی و خارجی کشورمان به ملل جهان با استفاده از ابزارهای مناسب باعث شده زمینه برای سوء استفادة بسیاری از رسانه های توجیه شدة کشورها و سازمان های جهانی فراهم شود که به هر شکلی که مایل باشند در ساختن افکارعمومی جهان علیه ما وارد عمل گردند. از این رو در مقالة پیش رو که حاصل گفتگوهای عمقی با جمعی از کارشناسان رسانه و دیپلماسی است، سعی شد ساختار دیپلماسی رسانه ای ایران مورد بررسی و موشکافی قرار گرفته، عملکرد آن آسیب شناسی شده و ظرفیت های مورد نیاز شناسایی شوند.

فنّاوری های ارتباطی نوین بویژه شبکه های اجتماعی در اقصا نقاط جهان، تحولی کیفی در نحوه ارتباط انسان ها با یکدیگر ایجاد کرده اند. پژوهش حاضر در پی آن است که عوامل مؤثر بر گرایش و جذب مخاطبان شبکه های اجتماعی فیس بوک و توییتر را بررسی کند. در این پژوهش، از روش پیمایشی استفاده شده است و 360 نفر از کاربران این شبکه ها (فیس بوک و توییتر) به روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند انتخاب شده اند. یافته ها بیانگر این است که عواملی مانند تسهیم اطلاعات و آزادی در ارتباط و جریان آزاد اطلاعات در شبکه های فیس بوک و توییتر در گرایش به این شبکه ها تأثیر دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که در فضای رقابتی رسانه ها، نبود شبکه های اجتماعی بومی موجب گرایش به شبکه های اجتماعی مجازی بیگانه خواهد شد. بدیهی است که با توجه به ظرفیت شبکه های اجتماعی، این رسانه ها زمینه های مختلفی همچون نوع و محتوای ارتباط و نیز سبک زندگی و تجربه شخصی کاربران را تحت تأثیر قرار می دهند.شبکه های اجتماعی، فیس بوک، توییتر، اینترنت، کاربر

موفقیت سازمان ها در گرو برنامه ریزی است. امروزه این مهم در فرایندی چندمرحله ای نظیر تعریف چشم انداز، تدوین راهبرد ها، اجرا، ارزیابی عملکرد و تحلیل اطلاعات و برنامه ریزی جهت بهبود صورت می پذیرد. تعریف و تدوین اهداف از یک سو و اجرا و ارزیابی عملکرد از سویی دیگر مهم ترین چالش مدیران ارشد امروزی است، چرا که گستردگی سازمان هایی نظیر روزنامه همشهری انعطاف پذیری در مدیریت را کاهش و عواقب اشتباهات مدیریتی را سنگین و جبران ناپذیر کرده است. به همین دلیل است که سازمان ها با بهره گیری از مدل های متوازن همچون کارت امتیازی متوازن اجرای راهبرد ها را در وجوه مختلف دنبال و بر عملکرد راهبردی خود مدیریت می کنند. در این راستا، توصیف دقیق راهبرد ها و اهداف کلان در جهت گسترش هر چه بیشتر آن ها در سازمان ضرورتی است که در کارت امتیازی متوازن با ترسیم نقشه راهبردی محقق می گردد. لذا، در این مقاله با به کارگیری نقشه راهبردی که شالوده ای برای ارزیابی عملکرد است الگوریتمی غیرخطی و فازی تعریف شد که توانست نظامی کاملاً موزون را جهت ارزیابی عملکرد در راستای اهداف روزنامه همشهری طراحی کند. نتایج نشان داد خروجی های نظام طراحی شده برای کارکنان سازمان ملموس تر بود و نتایج را نیز مدیران روزنامه همشهری تأیید کردند.

توسعه بازی های رایانه ای و آنلاین، با درک اثرگذاری بالای این بازی ها بر کاربران، نه تنها دولت ها و سازمان های غیرخبری را در قالب «بازی سازی»، بلکه سازمان های خبری را نیز با عنوان «بازی خبری» به بهره گیری از این نوع بازی ها سوق داده است. بازی های خبری که امروزه نوع جدیدی از روایت در حوزه روزنامه نگاری محسوب می شوند، همچون دیگر بازی های رایانه ای و آنلاین، به ابرازی در خدمت «جنگ نرم» تبدیل شده اند. پیش بینی شده که بین سال های 2010 تا 2014 این نوع بازی ها 10 درصد رشد داشته باشند. با درک تأثیر بازی های مذکور، به ویژه از منظر ایدئولوژیکی که گاه شباهت هایی به «بازی های ممنوعه» می یابند، شناخت دقیق بازی خبری، مفهوم، انواع، نحوه طراحی، چالش ها و خطوط قرمز در این نوع بازی را به ویژه از دریچه «جنگ نرم» ضروری می سازد که تمرکز اصلی این مقاله نیز بر آن است.

جهانی شدن حوزه انتشار رسانه های نوین، چهره جدیدی از قدرت را به وجود آورده است که می توان آن را چهره نامحسوس قدرت دانست. قدرت رسانه ها خلاف قدرت فیزیکی، دارای آثار درازمدت و تدریجی است. دسترسی بیشتر به رسانه ها، دسترسی به قدرت بیشتر و اقناع را نیز به همراه دارد و دیپلماسی رسانه ای از این قدرت نامحسوس بهره می گیرد. کم کاری در این زمینه و عدم انعکاس سیاست های داخلی و خارجی کشورمان به ملل جهان با استفاده از ابزارهای مناسب، باعث شده است زمینه برای سوء استفاده بسیاری از رسانه های توجیه شده کشورها و سازمان های جهانی فراهم شود که به هر شکلی که مایل باشند در ساختن افکار عمومی جهان علیه ما وارد عمل شوند. از این رو توجه به اهمیت و نقش دیپلماسی رسانه ای در بازتعریف و نحوه دستیابی به منافع ملی کشور در عصر رسانه ها ضروری به نظر می رسد.

اخلاق حرفه ای در تبلیغات به چگونگی به کارگیری اصول اخلاقی توسط رسانه ها می پردازد و تأثیر آن را بر دانش، بینش و روش رفتاری مخاطبان ارزیابی می کند و مبحث اخلاق اطلاع رسانی به مبحث استفاده یا عدم استفاده از اطلاعات می پردازد. در این مقاله تلاش شده است با بهره گیری از نتایج آماری حاصل از دو روش مصاحبه عمقی (دلفی) جهت استخراج شاخص های اندیشمندان، صاحب نظران، استادان، سیاست گذاران و دست اندرکاران صنعت تبلیغات و همچنین تحلیل محتوای پیام های تبلیغاتی منتشر شده از طریق رسانه های جمعی جهت تشخیص میزان پایبندی رسانه ها به این شاخص ها، مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل از این پژوهش نیز تدوین 14 شاخص استخراج شده از 128 شاخص مقدماتی است که می توانند برای تدوین نظام اخلاق حرفه ای مورد بهره برداری قرار گیرند.

امنیت برای تمام نظام های سیاسی و همه شهروندان، صرف نظر از میزان توسعه اقتصادی اجتماعی و نوع ایدئولوژی، در اولویت قرار دارد و امنیت پایدار برایند مجموع های از تعاملات و نیز تعاون و سازگاری بین اجزای مختلف نظام اجتماعی است. امنیت به عنوان یک آرمان و واقعیت، از اساسی ترین حقوق مردم به حساب می آید. امروز با توجه به تحولات بنیادین در عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات، مفهوم پایداری امنیت دائماً در حال تغییر و تحول است. اگرچه فناوری ارتباطی فرص تهایی فراوان برای جامعه بشری ایجاد کرده است، اما سلطه بی چون و چرای معدودی از کشورهای غربی، به ویژه آمریکا، با هدف همگن سازی فرهن گها و هویت ها و راهبرد انحصار و کنترل رسانه ای از سوی غرب، موجب بروز اشکالی جدید از تهدیدها برای کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما شده است. مقاله حاضر به روش توصیفی و تحلیلی سیاس تها و راهبردهای غرب را در حوزه رسانه ای در مقابل جمهوری اسلامی بیان می کند. همه این راهبردها و سیاستها برای به هم زدن امنیت پایدار در نظام اسلامی است. بنابراین، ایجاد سازوکار مناسب، هوشمند و دائم برای رصد و مقابله با این تهدیدها در نهادهای مسئول امنیتی به خصوص شورای عالی امنیت ملی کشور کاملاً ضروری است.

: نقش انجمن های صدر مشروطه در تخریب ارکان نظام نوپای سیاسی در ایران و به ویژه سقوط مجلس اول از وسعت و ابعاد کافی در تاریخ معاصر برخوردار بوده و حتی نوعی انحصار نزد غالب تحلیل گران سیاسی برای این عامل بوجود آورده است. آنچه که مشخص است تحولات سال های آغازین مشروطه و به ویژه سقوط مجلس اول، ارتباط وثیقی با عملکرد انجمن های این دوره پیدا کرده است و از هر حیث قضاوت در خصوص کارنامه انجمن ها را تحت الشعاع قرار داده است. با وجود این، هر گونه تحلیل و ارزیابی در خصوص عملکرد انجمن های صدر مشروطه، بدون در نظر گرفتن واقعیت های موجود در صحنه سیاسی و اجتماعی کشور، آسیب جدّی به قضاوت نهایی وارد می کند. در نوشتار حاضر نویسندگان با پرسش از نحوه ارتباط مجلس با انجمن ها، تلاش نموده اند تا تفسیری جامع از چرایی سقوط مجلس اول با تأکید بر نقش انجمن ها ارایه نمایند. بررسی نویسندگان حکایت از آن دارد که: اگرچه انجمن ها و برخی جراید برآمده از نظام مشروطه، نقش به سزایی در رادیکالیزه کردن فضا داشتند، اما شواهدی نیز وجود دارد نشان می دهد نقش عوامل دیگر سازمانی و محیطی به مراتب بیشتر بوده است. به عبارت دیگر، انجمن ها عامل اصلی در سقوط مجلس اول نبوده اند

گسترش تجارت بین المللی کالاهای فرهنگی فرصت مناسبی برای حضور آثار سینمایی در بازارهای جهانی و کسب منافع اقتصادی و قدرت فرهنگی فراهم نموده است. اما اغلب کشورها، از جمله ایران، تاکنون نتوانسته اند حضوری فعال در بازارهای جهانی داشته باشند. به منظور بهره مندی از این فرصت لازم است مولفه های موثر بر آمادگی موسسات سینمایی برای فعالیت در بازار جهانی در چهارچوب یک الگوی جامع تعیین گردند. پژوهش حاضر درصدد ارائه الگوی جامع از آمادگی موسسات سینمایی برای جهانی شدن در قالب چهار سطح تحلیل موسسات سینمایی، محیط صنعت، محیط ملی و بین المللی است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری، اطلاعات توصیفی- پیمایشی است و تهیه کنندگان سینما به عنوان جامعه آماری برای جمع آوری اطلاعات میدانی انتخاب شده اند است. الگوی حاضر با استفاده از تکنیک های تحلیل عاملی و الگو سازی معادلات ساختار یافته مورد آزمون قرار گرفت. طبق نتایج کسب شده از این کار پژوهشی، مشخص شد که توان موسسات سینمایی برای ورود به بازار جهانی تابعی از چهار متغیر مستقل توانمندی موسسات سینمایی، توانمندی اجزای صنعت، و هم افزایی حاصل از روابط میان آن ها و حمایتگری فضای ملی و آمادگی بستر روابط بین المللی است. همچنین صنعت سینما برای ورود به بازار جهانی بیش از هر چیز نیازمند اصلاح و بهینه سازی فضای ملی است و پس از آن به ترتیب مولفه های روابط بین المللی، ساختار صنعت و موسسات سینمایی قرار می گیرند.

امروزه فناوری های ارتباطی با حجم فراوانی زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده اند، به گونه ای که انسان امروز بدون این فناوری های جدید نمی تواند به زندگی اش ادامه دهد. پیشرفت و گسترش فناوری های ارتباطی علاوه بر تأثیرات مثبتی که در زندگی انسان ها دارد، دارای تأثیرات منفی نیز هست که بر همین اساس نظریه پردازان علوم ارتباطات با توجه به آثار و پیامدهای فناوری های ارتباطی به دو گروه تقسیم می شوند: عده ای اعتقاد به تأثیرات مثبت فناوری های ارتباطی دارند و برخی دیگر توجه خود را بر روی آثار منفی فناوری های ارتباطی متمرکز کرده اند. در این مقاله بر آنیم که به بررسی این دو دیدگاه مثبت و منفی درباره فناوری ها و همچنین پیامدها و تأثیرات سیاسی و اقتصادی فناوری های ارتباطی و اثرات آن بر پدیده جهانی شدن بپردازیم.

پیام رسانی اثربخش که تابع مجموعه اقدامات (اصول) مدیریتی در زمینه های برنامه ریزی، هدایت، کنترل، تصمیم گیری و سازماندهی است و مدیریت سازمان رسانه در عرصه اطلاع رسانی خبری با اهداف تولید و توزیع اطلاعات و اخبار به منظور آگاهی جامعه از وقایع و رویدادها یا موضوعات مختلف انجام می شود، در شرایط وقوع بحران مدیریت تولید خبر باید فرایند تولید از مرحله انتخاب سوژه خبری تا مرحله اعلام یا پخش خبر، از برنامه ریزی متناسب با بحران صورت گیرد .برای این منظور مدلی در مدیریت خبر لازم است تا گروه های خبری تشکیل دهنده تحریریه یا اتاق خبر بتوانند اخبار را با سرعت، جامعیت و تصمیم گیری صحیح منتشر سازند. در این مدل باید شرایط لازم به منظور تبادل اطلاعات، هم چنین نظارت و ارزیابی خبری به طور مستمر تشکیل و همین طور سرعت در فرآیند تولید خبر و پرهیز از اقدامات موازی و دسترسی به منابع خبری امکان پذیر گردد. در نتیجه می توان اخبار مورد نظر را از طریق اقدامات منسجم گروه های واکنش سریع خبری و با مدیریت مطلوب خبر در بحران تولید کرد، لذا پژوهش گر بر مبنای دو روش تحقیق پیمایشی و تحلیل محتوا در جستجوی پاسخ به این پرسش می باشد که: مدل مطلوب مدیریت تحریریه سازمان رسانه در بحران تابع چه الزاماتی است و چگونه باید اجرا گردد؟

" نوجوانان که اصلی ترین مخاطبان اینترنت به شمار می آیند، در مورد امکانات و شیوه استفاده صحیح از اینترنت آموزش نمی بینند و از سوی دیگر قدرت چندانی در گزینش، انتخاب، پردازش و تجزیه و تحلیل درست اطلاعات و داده های دریافتی ندارند. این مشکل، در آشنا نبودن متولیان آموزش (والدین و مربیان دانش آموزان) با تکنولوژی های نو ارتباطی و اطلاعاتی ریشه دارد. بنابراین آگاهی متولیان برنامه ریزی درسی نسبت به این ضعف و ناتوانی می تواند آنان را به برنامه ریزی دقیق برای کسب آموزش سواد اینترنتی والدین و مربیان سوق دهد. سواد اینترنتی در سه لایه دارد؛ اول، برنامه ریزی شخصی در شیوه استفاده از اینترنت؛ دوم، شناخت ویژگی های پیام و سوم، تحلیل و نقد پیام. در پژوهش حاضر وضعیت سواد اینترنتی در لایه اول، میان سه گروه دانش آموزان، مربیان و والدین آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه آماری، 359 دانش آموزان دختر و پسر سال سوم دبیرستان هستند که کاربر اینترنت بوده اند. این دانش آموزان از پنج منطقه شهر تهران شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز انتخاب شدند و پرسشنامه ای برای سنجش سواد اینترنتی میان آنها، مربیان(112نفر) و والدینشان (718نفر) توزیع شد. نتایج این پژوهش توصیفی نشان می دهد: 1. در توانایی استفاده از اینترنت میان دانش آموزان، مربیان و والدین آنها تفاوت معنادار وجود دارد. 2. میزان استفاده دانش آموزان از اینترنت بیشتر از مربیان و والدین آنهاست. 3. در اولویت برنامه های مورد استفاده از اینترنت، میان دانش آموزان، مربیان و والدین آنها تفاوت معنادار وجود دارد. 4.در برنامه ریزی شخصی برای استفاده از اینترنت، میان دانش آموزان، مربیان و والدین آنها تفاوت معنادار وجود ندارد. 58/6 درصد دانش آموزان در خصوص استفاده از اینترنت با افراد ذی صلاح مشاوره داشته اند. 44/10 درصد والدین دانش آموزان کاربر اینترنت، فقط قادرند به اینترنت وصل شوند و این میزان در میان مربیان آنها 31/32 درصد است. تفاوت سطح سواد اینترنتی در میان سه گروه دانش آموزان، مربیان و اولیا نشان می دهد والدین و معلمان نمی توانند در مورد چگونگی استفاده از اینترنت به دانش آموزان آموزش لازم را ارائه دهند و مرجعی برای نوجوانان به شمار نمی آیند. والدین و به خصوص مربیان باید توانمندی و سطح سواد اینترنتی و رسانه ای خود را افزایش دهند. "