محمدرضا شعیری

"هدف اساسی پژوهش حاضر، وارسی جنبه های روان سنجی «پرسشنامه شخصیتی 5 عاملی نئو» (NEO-FFI) است. بدین خاطر پس از انجام مراحل مقدماتی و رفع مشکلات احتمالی، وارسی این مقیاس در دو مطالعه انجام پذیرفت: در مطالعه اول، برای محاسبه پایایی با استفاده از روش ثبات درونی، 604 دانشجوی دوره کارشناسی دانشگاه های تهران، امیرکبیر و شاهد (334 دختر و 270 پسر) با میانگین سنی (sd=2.49) 21.8، به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و NEO-FFI را تکمیل کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که تنها عوامل روان آزرده گرایی و مسوولیت پذیری در تمام آزمودنی ها، ثبات درونی قابل قبولی دارند (یعنی بزرگ تر از 0.70) که البته آلفای کرونباخ عوامل برون گرایی و توافقی بودن نیز، از سطح توصیه شده برای مقایسه های گروهی بالاتر است (یعنی بزرگ تر از 0.50). بنابراین تنها عامل پذیرا بودن، فاقد ثبات درونی قابل قبول است. در مطالعه دوم، به منظور بررسی اعتبار سازه NEO-FFI، همبستگی گشتاوری پیرسون بین 5 عامل NEO-FFI و 9 بعد «سیاهه نشانگان تجدید نظر شده 90 ماده ای» (SCL-90-R) محاسبه شد. نتایج این تحلیل ها نشان می دهد که عامل روان آزرده گرایی با تمام ابعاد SCL-90-R، عامل مسوولیت پذیری نیز با تمام ابعاد SCL-90-R به غیر از بعد افکار پارانویید (بدون در نظر گرفتن تصحیح بونفرونی) و وسواسی- اجباری (با در نظر گرفتن تصحیح بونفرونی)، عامل های توافقی بودن و برون گرایی نیز با توجه به تصحیح بونفرونی به ترتیب با 7 و 3 بعد SCL-90-R همبستگی معنادار دارد و عامل پذیرا بودن با هیچ بعدی ارتباط معناداری ندارد. لازم به ذکراست که در بین این عوامل تنها رابطه روان آزرده گرایی با ابعاد SCL-90-R رابطه مثبت است و بقیه عوامل یا رابطه منفی دارند و یا رابطه معناداری ندارند. در مجموع، نتایج مطالعه کنونی، با توجه به مرور پیشینه پژوهشی در مورد بررسی ویژگی های روان سنجی NEO-FFI در فرهنگ های غیرانگلیسی زبان، لزوم وارسی ساخت عاملی این ابزار را در جمعیت ایرانی نمایان می سازد. "

در این پژوهش، کارایی بازی درمانی رفتاری شناختی روی پرخاشگری کودکان پسر 11-8 ساله مبتلا به اختلال سلوک، ساکن در مراکز بهزیستی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. نمونه این پژوهش 24 نفر بود که از میان 75 کودک ساکن 3 مرکز بهزیستی، پس از تکمیل پرسشنامه CSI-4 توسط مربیان انتخاب و در دو گروه آزمایشی و کنترل جایگزین شدند. سپس چک لیست پرخاشگری توسط مربیان در هر دوگروه تکمیل شد و جلسات بازی درمانی رفتاری شناختی به مدت 5 هفته و در 10 جلسه روی گروه آزمایشی توسط درمانگر و دو کمک درمانگر که از کودکان نرمال ساکن همان مراکز بودندانجام گرفت. پس از اتمام جلسات درمان، دوباره چک لیست پرخاشگری در هر دو گروه کنترل و آزمایشی توسط همان مربیان تکمیل شد و نتایج توسط آزمون «تی» برای گروه های مستقل مورد مقایسه قرار گرفت.نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین دو گروه در تفاضل نمرات پیش آزمون– پس آزمون پرخاشگری به نفع گروه آزمایشی وجوددارد.

"هدف اساسی تحقیق حاضر، بررسی نقش رابط مشاوران در سلامت روانی و سازگاری دانشجویان جدیدالورود بوده است. بدین خاطر پانزده نفر از دانشجویان سال بالا، تحت آموزش قرار گرفتند. سپس دو گروه کنترل و آزمایشی از دختران دانشجوی سال اول تشکیل شد. این دو گروه قبل از شروع ارتباط با مشاوران همسان توسط پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و پرسشنامه سازگاری بارو بررسی شدند. سپس گروه آزمایشی تحت نظارت رابط مشاوران قرار گرفت، اما گروه کنترل هیچ رابطی نداشت. در پایان یک دوره چهار ماهه، دو گروه بار دیگر توسط آزمون های یاد شده بررسی گردیدند. سپس با گذشت 9 ماه و بعد از ادامه آموزش ها، بار دیگر آزمودنی های گروه کنترل و آزمایشی به آزمون پاسخ دادند تا پایداری مشاوره های همسالان مشخص گردد. نتایج حاصل از تحلیل واریانس آمیخته درون – برون گروهی نشان داد که در اغلب خرده مقیاس های سلامت عمومی و سازگاری، بین گروه کنترل و آزمایشی تفاوت معنادار وجود دارد. این تفاوت در طی اندازه گیری های مکرر در خلال زمان بعد از شروع و 9 ماه بعد از اتمام آموزش مشهود بوده و ادامه داشته است. "

"هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی نگرش فقهی به هیپنوتیزم بالینی است. بدین خاطر برای روشن ساختن حکم فقهی هیپنوتیزم، در آغاز به تعیین چیستی هیپنوتیزم پرداخته شده است. سپس با رجوع به منابع دینی، مشخص شده که نمی توان حکم هیپنوتیزم را از این منابع مستقیما اخذ کرد. بدین خاطر براساس منابع فقهی و با روش استنباط احکام، به استخراج حکم هیپنوتیزم پرداخته شده که در نهایت حکم اباحه و جواز در مورد به کارگیری، آموختن با آموزش آن به دست آمده است. "

"هدف اساسی مطالعه کنونی بررسی برخی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه کیفیت زندگی (QLQ) بوده است. پرسشنامه حاضر، یکی از پرسشنامه هایی است که به منظور سنجش کیفیت زندگی افراد بزرگسال توسط ایوانس و کوپ در سال 1998 تهیه گردید. پرسشنامه یاد شده 16 بعد از کیفیت زندگی را پوشش می دهد و جمعا دارای 192 سوال است. مفروضه اساسی پرسشنامه یاد شده این است که رفتارهای افراد در پاسخ به جنبه های خاص محیطی می تواند معرف کیفیت زندگی تلقی شود. بدین خاطر QLQ کوشیده تا شاخص چند بعدی از رفتارهای فردی را مشخص سازد. در بررسی حاضر 4000 معلم شاغل در دبیرستان های شهر تهران (200 مرد و 200 زن) به صورت خوشه ای مرحله ای از مناطق شمال، جنوب، شرق و غرب انتخاب گردیدند. نتایج به دست آمده نشان داد که QLQ از آلفای کرونباخ مناسبی در کل و در نیمه اول و دوم برخوردار بوده و ضریب پایانی (reliability) و همبستگی دو نیمه آزمون نیز مناسب ارزیابی شده است. ضرایب همبستگی مربوط به بازآمایی 16 خرده مقیاس QLQ در همه موارد مثبت و معنادار بوده است. از طرف دیگر براساس نظر مولفین پرسشنامه، هر ماده ای از خرده مقیاس ها که همبستگی اش با دیگر خرده مقیاس ها از زیر مجموعه خود بیش تر بوده حذف شده و در نهایت 163 ماده باقی مانده است. مقایسه نتایج زنان و مردان و نمونه هایی ایرانی و غیرایرانی در خرده مقیاس های QLQ نشانگر تفاوت معنادار یافته ها در مورد برخی از خرده مقیاس ها است، گرچه تفاوت نمونه های ایرانی و غیرایرانی در سیزده خرده مقیاس مشهود است. هنجار گزینی مربوط به نمونه های ایرانی براساس مواد اصلی پرسشنامه و مواد حذف شده در جدول های مربوطه ارائه شده است. "

هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی تاثیر راهبردهای یادگیری ویژه «تحمل ابهام» بر فرایندهای یادگیری و توانش زبانی، زبان دوم یادگیرندگان است. بدین خاطر 135 دانشجوی دوره کارشناسی که دارای حداقل نمره زبان خام کنکور سراسری بودند و بر اساس آزمون سلت (CELT) نیز توانش زبانی نزدیکی داشتند، انتخاب گردیدند. پس از وارسی «تحمل ابهام» آن ها بر اساس مقیاس تحمل ابهام زبان دوم مک لین (Mc Lain، D.، 1993)، افرادی که دارای تحمل ابهام بالا و پایین بودند تعیین شدند. سپس دو گروه آزمایش با تحمل بالا و پایین به دو گروه کنترل مشابه تشکیل شد. آنگاه پیش آزمون تافل در مورد آن ها اجرا گردید. سپس گروه های آزمایش در یک ترم تحصیلی تحت آموزش راهبردهای یادگیری ویژه تحمل ابهام قرار گرفتند. بعد از آن، پس آزمون تافل نیز در مورد آن ها اجرا شد. یافته ها نشان داد که راهبردهای یادگیری ویژه تحمل ابهام، بر گروه آزمایش دارای تحمل ابهام پایین موثر بوده و توانسته است توانش زبانی آن ها را به شکل معنادار نسبت به دیگر گروه ها افزایش دهد.

"هدف بنیادین پژوهش حاضر بررسی نگرش دانشجویان الهیات نسبت به رشته الهیات و معارف اسلامی بوده است. بدین خاطر در آغاز نگرش سنج مربوطه تهیه شد و مسائل مربوط به جنبه های روان سنجی آن براساس مطالعه ای مقدماتی انجام گردید. سپس با ترمیم و اصلاح پرسشنامه یاد شده، نگرش سنج مورد نظر آماده گردید. پس از آن، مرحله اصلی تحقیق بر روی 374 دانشجو از گرایش های مختلف رشته الهیات و معارف اسلامی انجام شد. یافته های تحقیق به طور کلی بیانگر نگرش منفی دانشجویان رشته الهیات نسبت به رشته خود بوده که بالاترین نگرش منفی آنها نسبت به منابع، متون درسی و جو و قواعد حاکم بر دانشکده بوده است. این نتایج در مورد دانشجویان دختر و پسر و متاهل و مجرد نیز صادق بوده است. نتایج نشان داده که سال های تحصیل و جنسیت تاثیری بر نوع نگرش آزمودنی ها نداشته، اما گرایش تحصیلی در این امر موثر بوده است. همچنین دانشجویان مجرد دارای نگرش منفی تری نسبت به دانشجویان متاهل هستند و مقایسه نگرش دو گروه از دانشجویانی که علاقه مند به تغییر یا عدم تغییر رشته خود هستند، بیانگر تفاوت معنادار است، که در این مورد نگرش دانشجویانی که مایل به تغییر رشته خود هستند، منفی تر از گروه مقابل است. "

"هدف اسلاسی تحقیق حاضر بررسی رابطه بین تحمل ابهام و انگلیسی کنکور سراسری و نمرات درس زبان انگلیسی عمومی دانشجویان است. بدین خاطر 135 آزمودنی از بین دانشجویان دانشگاه شاهد که در نیمسال اول تحصیلی در کلاس های زبان انگلیسی عمومی شرکت داشته اند، مورد وارسی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان داده است که بین تحمل ابهام با امتیاز زبان انگلیسی کنکور سراسری و نمرات زبان انگلیسی عمومی آزمودنی ها رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد. همچنین یافته های رگرسیون چند متغیری بیانگر این نکته بوده اند که تحمل ابهام و امتیاز زبان انگلیسی کنکور سراسری در یک ترکیب خطی می تواند 61 درصد واریانس مربوط به نمرات زبان انگلیسی عمومی آزمودنی ها را پیش بینی کنند. از سوی دیگر قابل اشاره است که میزان تحمل ابهام در گروه های مختلف بر حسب جنسیت، رشته تحصیلی و شاهد و غیر شاهد، تفاوت معناداری نداشته است. "

و غیرشاهد نیز انجام شده است. به‌همین دلیل 530 آزمودنی، در رشته‌های مختلف تحصیلی، متناسب با حجم زیرگروه‌ها، مورد بررسی قرار گرفتند که 354 نفر از آزمودنی‌‌ها را دانشجویان غیرشاهد و 166 نفر را دانشجویان شاهد تشکیل می‌‌‌‌‌‌دادند (10نفر از آزمودنی‌ها وضعیت خود را مشخص ننموده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند). ابزارهای مورد استفاده در این تحقیق شامل پرسشنامه سنجش تنیدگی (90 سؤالی) و پرسشنامه شیوه‌های مقابله‌‌‌‌‌ای (72 سؤالی) بوده است. نتایج به‌دست‌ آمده نشان داده است که بیش‌ترین تنیدگی‌‌‌‌ها مربوط به مشغله فراوان، نگرانی از انتخاب شغل متناسب با رشته تحصیلی، تغییر در عادت‌های خواب و … ، و کم‌ترین تنیدگی‌‌‌‌‌ها مربوط ‌ به حاملگی خواسته، ازدواج مجدد، تولد فرزند، دستگیر شدن موقت و … می‌‌‌‌‌باشد. راهبردهای مقابله‌‌‌ای که بیش‌ترین استفاده را داشته‌اند عبارتند از: توکل به خدا و طلب یاری از او، تفکر دقیق درباره اقدامات لازم برای حل مشکل، تلاش و فعالیت بیش‌تر برای حل مشکل و … . کم‌ترین راهبردهای مقابله‌ای مورد استفاده عبارتند از: مصرف مواد مخدر یا دارو، داروهای آرامبخش، سیگار کشیدن، مراجعه به فالگیر یا دعانویس و … . مقایسه دانشجویان شاهد و غیرشاهد نشان می‌دهد که این دو گروه، به شکل گسترده‌ای در مورد عوامل تنیدگی‌زا با یکدیگر تفاوت دارند ، اما در مورد راهبردهای مقابله‌ای ، تمایز معناداری بین دو گروه مشاهده نشده است، جز راهبرد مقابله‌ای انکار، که توسط دانشجویان شاهد بیش‌تر از دانشجویان غیرشاهد مورد استفاده قرار گرفته است.

هدف اساسی پژوهش کنونی، بررسی رابطه اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی است و همچنین کوشش گردیده تا متغیرهای یاد شده براساس جنسیت و رشته‌های تحصیلی مورد مقایسه قرار گیرند. بدین‌خاطر مقاله حاضر در برگیرنده سه مطالعه مستقل در استان‌های ایلام، کردستان و خراسان است که در مطالعه اول ، دوم و سوم به ترتیب 120، 171 و 200 دانش‌آموز مورد بررسی قرار گرفتند. داده‌های به‌دست‌ آمده براساس ضریب همبستگی و تحلیل واریانس دو راهه مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها به‌طورکلی بیانگر وجود رابطه منفی و معنادار بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی است، در حالی که مقایسه اضطراب امتحان براساس جنسیت و رشته تحصیلی و تعامل دو متغیر، همنوا نیست، به گونه‌ای که در یک مطالعه تأثیر دو متغیر یاد شده دیده نشده، اما نقش جنسیت و تعامل آن با رشته تحصیلی، در مطالعه دیگر آشکار بوده، و این در حالی است که این نقش در پیشرفت تحصیلی نیز به نفع دختران مشاهده شده است.

مقاله «روی آوردی جدید در تشخیص اختلال تنیدگی پس از ضربه» (سهرابی، 1381) را هم از منظر ارایه و هم از منظر چاپ آن در مجله روانشناسی، باید به فال نیک گرفت: نویسنده می کوشد راهنمای معیارهای تشخیصی را در بعدی خاص؛ دچار تنیدگی کند، اما سردبیر با چاپ آن در مجله روانشناسی، کوشیده است تنیدگی را به فضای مجله انتقال دهد، البته اگر چنین اقدامی، از هر دو جنبه بتواند نوعی ضربه تلقی شود، ما شاهد «پس ضربه ها» نیز باید باشیم، آنگاه امید آن است که نشانه های پس ضربه ای، در جلوه ای تازه، مجله را دربرگیرد: بروز و تکرار رویداد ضربه زا در کسوت نوشتارهای نظرپردازانه، احساس نیاز به تکرار و یادآوری گونه های مشابه، اجتناب از سطحی سازی، گوش به زنگ بودن زایش نو. اگر در هر حال شاهد تک ضربه جدی نیز نباشیم، حداقل، انباشتگی ضربه های محدود و نوسان دار، شاید بتواند نشانه شناسی پس ضربه ای را، به گونه زمانمند، در مجله نمایان سازد، آنگاه با نشانه های تاخیری مواجه خواهیم بود. بدین خاطر است که «روی آوردی جدید در تشخیص اختلال تنیدگی پس ضربه ای» حتی اگر تک ضربه نباشد، اما جزو مجموع ضربه هایی باشد که باید انباشته شوند؛ باز هم مفید است. نقادان می باید با نقادی پویای خود مجله را در واکنش «گشایش» یاری دهند تا اجتناب، براساس یک عادت مرسوم، نهادینه نشود، حتی اگر تنیدگی مجله را دربرگیرد.

دست آویز پژوهش کنونی وارسی مقایسه ای توانمندی سازماندهی در آزمون رورشاخ (نمره Z) در آزمودنی های دوره های عینی و انتزاعی بوده است . بدین خاطر در مرحله نخست 164 آزمودنی 14 ساله (دانش آموز ) و 85 آزمودنی بزرگسال (دانشجو) بر اساس آزمون های نظام عملیاتی پیاژه مورد بررسی قرار گرفتند تا به ترتیب استقرار عملیات عینی و انتزاعی در آنها مشخص گردد. سپس در مرحله دوم تحقیق، 70 نفر آزمودنی سطح عینی و 62 نفر آزمودنی سطح انتزاعی، با آزمون رور شاخ مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داده است که تفاوت معناداری بین دو متغیر ZSum و Zf در آزمودنی های سطوح عینی و انتزاعی وجود دارد در حالی که در متغیر Zd چنین تفاوت معنا داری دید ه نشده است.