عبدالحسین فرزاد

عبدالحسین فرزاد

رتبه علمی: دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران .
پست الکترونیکی: abdolhosein.farzad@gmail.com
لینک رزومه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۹۹ مورد.
۲۱.

بررسی مقایسه ای پیوند دین و سیاست در کتاب علم سعادت و سیرالملوک(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال پنجم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۸ 119 - 138

کلید واژه ها: آیین کشورداری خواجه نظام المک طوسی دین و سیاست سیاست نامه علم سعادت یوسف خاص حاج.ب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۱۳۵
کتاب علم سعادت در سال 1070میلادی درست یک سال پس از باز شدن دروازه های آناتولی به روی ترک ها در جنگ ملازگرد به وسیله یوسف خاص حاجب به رشته تحریر درآمد. این اثر که در زبان ترکی باستانی به معنای علم اداره دولت به کار می رود، طی قرون متمادی، مهم ترین کتاب راهنمای بسیاری از دولتمردان و سلاطین بوده است. این کتاب، از نظر عنوان، شباهت های نزدیک با سیاست نامه یا سیرالملوک خواجه نظامّالملک طوسی دارد. سیاست نامه یکی از ارزشمندترین آثار سده پنجم زبان و ادبیّات فارسی است که علاوه بر آنکه در ادبیّات فارسی حائز اهمیّت است، در متون تاریخی و حقوق عمومی نیز اهمیّت فراوانی دارد. بخش هایی از این اثر، مرتبط با اصول و آیین ملک داری براساس شریعت است. در این پژوهش، تلاش شده است تا با بهره گیری از روش تحلیل محتوا و روش توصیفی- تطبیقی و با ابزار کتابخانه ای، وجوه افتراق و تشابه مطالب دو کتاب در رابطه با موضوع پیوند دین و سیاست، بازنمایاند و از این راه، تفاوت اندیشه سیاسی دو نویسنده را تا حدّ امکان مشخص نماید. با بررسی این دو اثر این نتیجه حاصل گردید که سلاطین ترک در طول تاریخ از شاه آرمانی به سلطنت متغلبانه و از دین یاری به دین پژوهی، تغییر ماهیّت دادند و با توجّه به روحیه جنگ سالارانه آن ها و در جهت تجدید نظم کهن ایرانی، با نفوذ وزرا سعی شد که اقتدار پادشاهان قراخانی و سلجوقی در مجرایی قانونی و نظام مند محدود شود.
۲۲.

تحلیل زبان زنان در هشت داستان شاهنامه فردوسی و مقایسه آن با هشت داستان از مثنوی مولانا (بر پایه چندزبانی باختین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 267 - 298

کلید واژه ها: شاهنامه فردوسی مثنوی مولانا زن چندزبانی باختین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۲۴۶
    شاهنامه فردوسی و مثنوی معنوی از تأثیرگذارترین آثار ادب فارسی هستند که ساختار داستانی دارند و از این رو می توانند در جای گاه مقایسه با یک دیگر قرار گیرند. باختین، نظریه پرداز روس، چندزبانی را در حوزه داستان زیرساخت چندصدایی معرفی می کند؛ اما نوع حماسه و قالب شعر را در این مقوله جای نمی دهد؛ مسأله پژوهش حاضر آن است که در صورت وجود لایه های زبانی در این دو اثر داستانی منظوم، میزان بهره مندی هر یک از چندزبانی چقدر بوده و این ویژگی چه تأثیری بر آن ها داشته است. در این پژوهش، بررسی زبان زنان هشت داستان از مثنوی معنوی و هشت داستان از شاهنامه فردوسی از دیدگاه چندزبانی نشان داده است که برخی از گونه های زبانی باختین در زبان تعدادی از این زنان یافت می شود، اما زنان شاهنامه بیش تر از زنان مثنوی از این ویژگی برخوردارند و فردوسی بیش تر از مولانا از چندزبانی در شخصیت پردازی زنان داستان ها بهره برده است. هم چنین این بررسی، تفاوت دیدگاه این دو شاعر بزرگ و خاست گاه داستان ها را درباره زن نمایان می کند؛ زن در شاهنامه شخصیتی گفت وگو محور است، اما در مثنوی بیش تر سکوت می کند.
۲۳.

تحلیلی بر ساده نویسی در عاشقانه های بیژن جلالی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 20 - 35

کلید واژه ها: شعر معاصر شعر عاشقانه ساده نویسی بیژن جلالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۱۹
بیژن جلالی از نخستین شاعرانی است که به شعر منثور با زبانی ساده روی آورد. این امر، نه تنها از مسیر تحولات شعر نو در ایران به ویژه از طریق نیما یوشیج، بلکه به واسطه حضور او در فرانسه و تأثیر از ادبیات اروپا شکل گرفت. جلالی از همان آغاز بیانی ساده در اشعارش داشت که از ابتدا تا انتهای شاعری اش با روندی تقریباً ثابت همراه بود. نکته ای که در معرفی و بررسی اشعار بیژن جلالی و در سایه ساده نویسی او مغفول مانده، عاشقانه های اوست. جلالی از نخستین آثار و در لابه لای اشعارش، ابیاتی عاشقانه نوشت و این روند را تا انتهای دوران شاعری ادامه داد. در این نوشتار به روش تحلیلی-توصیفی به سروده های عاشقانه وی پرداخته ایم تا ساده نویسی او را توضیح دهیم. نتیجه اینکه سادگی تعبیر و بیان، تصویربرداری از روزمرگی های زندگی، مستقیم گویی، به کاربردن مضامینِ به ظاهر سطحی و بی اهمیت، آغازهای تأثیرگذار، جذاب و ضربه زننده و هم چنین پایان بندی مناسب و غافل گیرکننده در عاشقانه های جلالی، از مواردی است که منجر به ساده نویسی شده است. با این که بسیاری از اشعار وی فاقد آرایه ها و شگرد های زبانی لازم برای منجر شدن به معنی معهود شعر است، به نظر می رسد همین تفاوت و تمایز درونی شده شاعر که حاصل پیوند بی تکلف او با جهان هستی است، منجر به این زبان ساده، خاص و منحصر به فرد شده است؛ به گونه ای که می توان امضا و اثر انگشت شاعر را در اشعارش دید.
۲۴.

بررسی تحول استعاره های مفهومی شجاعت در زبان فارسی در دو بازه زمانی تاریخی و معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره دوزادهم مهر و آبان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۶۴) 32-1

کلید واژه ها: نظام مفهومی استعاره حوزه مبدأ رویکرد پیکره بنیاد شجاعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۲۷۶
در مقاله حاضر برآنیم تا از طریق معنی شناسی تاریخی، به بررسی ثبات یا تغییر دیدگاه های فارسی زبانان نسبت به مفهوم «شجاعت» بپردازیم که از دیدگاه کووچش (1393 ، ص. 43)، یکی از مفاهیم حوزه مقصد اخلاق است. مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که آیا در بازه های زمانی قرن هشتم تا قرن دهم در مقایسه با دوران معاصر، در جامعه فارسی زبان مفهوم شجاعت دست خوش تغییر شده است یا خیر؟ و نیز برای بازنمایی این تغییرات چه الگویی می توان ارائه داد. برای دستیابی به این هدف، نویسندگان از طریق تحلیل شناختیِ استعاره های مفهومی شجاعت در دو پیکره تاریخی و معاصر و مقایسه آن ها با یکدیگر، ثبات یا تحول ایجاد شده را بررسی کردند. نتایج حاصل از پژوهش حاضر حاکی از تغییر در برخی از مؤلفه های فرهنگیِ مرتبط با مفهوم شجاعت در جامعه فارسی زبانان و در نتیجه، تحولِ ارزش گذاری بر استعاره های مفهومی مربوط است. گفتنی است مقایسه شواهد تاریخی و معاصر نشان می دهد حوزه مبدأ کلان «شیء» در هر دو مورد بی تغییر است، ولی حوزه های خرد زیر مجموعه «شیء» تغییر یافته اند. حوزه های مبدأ پر بسامد مفهوم سازی شجاعت در زبان فارسی عبارت اند از: نیرو، مسیر، جنگ و ماده. از دستاوردهای مهم پژوهش حاضر آن است که در هیچ یک از بازه های زمانی مورد نظر، حوزه مبدأ جنگ، حوزه مبدأ کانونی شجاعت محسوب نمی شده، بلکه به صورت نهفته باقی مانده است. چارچوب نظری پژوهش حاضر نظریه استعاره های مفهومی مطرح شده از سوی لیکاف و جانسون ( 1980 ) و الگوی تریم ( 2011, 2007 ) در شبکه استعاره های مفهومی است.
۲۵.

ارزیابی حس هویت در خودنگاره ی مولانا بر اساس تحلیل غزلیات شمس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۶) 91 - 116

کلید واژه ها: تعابیر شخصی حس هویت خودنگاره غزلیات شمس مولانا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۳۲۰
غزلیات شمس را می توان تجربه ی عارفانه عاشقانه ی مولانا از جهان (درون و برون) دانست و از آنجایی که غزلیات، بازتاب احوال و تفکرات وی است، در این پژوهش غزلیات شمس با عنوان «خودنگاره ی مولانا» معرفی و تحلیل می شود. برآنیم که با رویکرد روان شناسانه، حس هویت را در خودنگاره ی وی (تا آنجایی که مقدور است) ارزیابی و معرفی کنیم. برای این هدف در قدم اول، الگوی شناختی با عنوان تعابیر شخصی بر پایه ی تحلیل: خودپنداره، خود واقعی، خود آرمانی، خود ممکن، طرح واره، جامعه بیانگری و خودبیانگری، منطبق بر اصول روان شناسی تنظیم و تعریف می گردد و براساس آن، ابیات تحلیل و حس هویت فردی و میزان کاربرد آن در ذهن و زبان شاعر و نگارش اثری چون غزلیات شمس ارزیابی می شود. درنهایت با تحلیل داده ها به روش علمی نشان دادیم که مؤلفه های حس هویت در غزلیات شمس به صورت سازگار، مثبت، رشدگرا و با روش منحصر به فرد تجربه شده است یا وجود دارد.  
۲۶.

تحلیل عنصر درون مایه در پنج اثر دفاع مقدّس با تکیه بر مؤلفه های پایداری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 65 - 84

کلید واژه ها: ادبیات پایداری رمان های دفاع مقدّس درون مایه درون مایه های پایداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۵۲۸
نمودهای پایداری از مهم ترین بن مایه های رمان های ادبیات جنگ و دفاع مقدّس شمرده می شود. در رمان های شطرنج با ماشین قیامت ، زمین سوخته ، سوران سرد ، سفر به گرای 270 درجه و کتاب دا، از مهم ترین آثار ادبی درزمینه پایداری و جنگ، این بن مایه ها نمودی چشمگیری دارد. در این آثار به درون مایه های مربوط به موضوع پایداری توجه شده است که در این پژوهش به مهم ترین این مباحث در آثار مذکور پرداخته می شود. مهم ترین درون مایه های پایداری در رمان های منتخب عبارت اند از: هویت دینی رزمندگان و مبارزان، انگیزه دفاع و پایداری در برابر دشمن، الگوگیری از اسوه های مذهبی و قیام عاشورا، وطن دوستی و میهن پرستی. پس از تحلیل آثار منتخب پژوهش و مطالعه منابع گوناگون تخصصی در حوزه پایداری، یافته های پژوهش حاکی از آن است که به دلیل فضای جنگ و برهم خوردن تعادل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زندگی شخصیت های آثار منتخب، تحول درون مایه ها دیده می شود. درون مایه های پایداری در هر پنج اثر مشهود است و در رمان زمین سوخته و کتاب دا ، موضوع قیام عاشورا، تقدّس شهید و وطن پرستی، در سوران سرد ، مسئله وطن دوستی و در رمان های شطرنج با ماشین قیامت ، سفر به گرای 270درجه بر هویت دینی رزمندگان و بحث شهادت تأکید بیشتری شده است.
۲۷.

«زن» در رئالیسم ایرانی با تکیه بر رمان«جای خالی سلوچ»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۲ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۵ 181 - 210

کلید واژه ها: مکتب رئالیسم رئالیسم ایرانی مولفه های ایرانی زن جای خالی سلوچ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۳۴۴
نگرش ها، رویکردها و اقتضائات ایدئولوژیکی، فرهنگی و اجتماعی هر جامعه در تبادلات فرهنگی- هنری بین جوامع مختلف، سبب تغییر، تحول و تطور در مولفه های فرهنگی- هنری مبادله شده می گردد. مقتضیات فرهنگی- اجتماعی ایران، در دوره آغازین غرب گرائی روشنفکران ایرانی –پس از اقتباس مکتب رئالیسم از ادبیات غرب- باعث تغییرات بنیادین در اصول و موازین این مکتب ادبی گردید که در نهایت آن را به شکل مکتبی مستقل با صبغه ای ایرانی و با مولفه های خاص ایران، بازتولید نمود؛ تا جائی که می توان اطلاق اصطلاح(رئالیسم ایرانی) بر این مکتب را مناسب دانست.  این پژوهش بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی، به بررسی (زن در رئالیسم ایرانی) به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های واقع گرائی ایرانی در رمان«جای خالی سلوچ» می پردازد. در این تحقیق، چالش های فراروی زن ایرانی و ابعاد شخصیتی او در خانواده، به صورت سرفصل ها و بخش های اصلی و فرعی، مقوله بندی شده، زوایای مختلف آن تحلیل گردیده و سپس در رمان مذکور مورد ارزیابی قرار می گیرد؛ همچنین در روند این پژوهش، میزان توجه و تمرکز نویسنده این اثر بر هویت تاریخی- اجتماعی زن ایرانی به عنوان یک مولفه مکتب واقع گرائی ایرانی تبیین و تحلیل می گردد.
۲۸.

نگاهی تطبیقی به مفهوم آزادی در شعر احمد شاملو و احمد مطر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۶ 145 - 165

کلید واژه ها: شعر معاصر احمد شاملو احمد مطر آزادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱ تعداد دانلود : ۱۱۳
احمد شاملو و احمد مطر از سردمداران شعر سیاسی و اجتماعی در ادبیات فارسی و عربی هستند. آزادی و آزادی خواهی از مهم ترین بن مایه های شعر شاملو و مطر است. ما در این پژوهش بر آن شدیم تا به بررسی تطبیقی جایگاه آزادی در شعر این دو شاعر بپردازیم و با بررسی وجوه اشتراک و افتراق آن درک عمیق تری از آن ارائه دهیم. جستار حاضر با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و به روش توصیفی انجام پذیرفته است. ابتدا نمونه هایی از اشعاری که به مضمون آزادی اشاره کرده است را در شعر هر دو شاعر یافته و به صورت تطبیقی در کنار هم قرار داده ایم و به چهار مورد زیر تقسیم کرده ایم: 1. در حسرت بدست آوردن آزادی 2. آزادی بیان و اندیشه 3. عشق به آزادی 4. آزادی به مثابه انسانیت. در مواردی که ذکر شد شاملو و مطر در زمینه آزادی هم عقیده هستند و هر دو رسالت شعر را رسیدن به آزادی قرارا داده اند؛ با این تفاوت که زبان شعر شاملو مانند مطر تند و انتقادی نیست.
۲۹.

تحلیل گفتمان زنانه در رمان کولی کنار آتش اثر منیرو روانی پور با رویکرد گفتگومندی میخائیل باختین(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 129-156

کلید واژه ها: رمان نقد ادبی و نظریه پردازی گفتگومندی باختین گفتمان زنانه کولی کنار آتش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۴۱۶
گفتگومندی از ویژگی های یک متن بالغ و رسا محسوب می شود. در یک متن گفتگومند مخاطب آواهای گوناگون و آرای متناقض و متقابل را در کنار هم دریافت می کند و خود به عنوان عنصری فعال در کنار سایر عناصر سازنده متن وارد کنه متن می شود. در این نوع رمان نویسنده متکلم وحده نیست بلکه در کنار سایر عناصر و خواننده سیر داستان را می سازد. این نظریه را میخاییل باختین از نظریه پردازان تاثیرگذار قرن بیستم در عرصه پژوهش های علمی ادبی، مطرح نمود. وی رمان را بستری مناسب برای تبلور یک متن گفتگومند می داند. در این پژوهش، رمان کولی کنار آتش اثر منیرو روانی پور، ضمن بررسی ساختار گفتمان زنانه در سبک نویسنده از منظر منطق گفتگویی میخاییل باختین بررسی شده است. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی و روش جمع آوری داده ها اسنادی - کتابخانه ای است. این پژوهش دریافت که نویسنده با قلمی زنانه به کمک شگردهای مختلف از جمله چرخش زاویه دید و بینامتنیت، دوصدایگی و چند زبانی، یک اثر گفت وگومند و چند آوا را آفریده است.
۳۰.

تحلیل« رویکرد روشنفکری» در اشعار ناصرخسرو قبادیانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال هجدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 247 - 269

کلید واژه ها: روشنفکر شعوبیه ناصرخسرو دیوان قصاید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۵۹۹
این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به تبیین مؤلفه های  جنبش خردگرای ایرانی-شعوبیه- و مفهوم روشنفکری می پردازد و در پی پاسخ به این پرسش هاست: رویکرد روشنفکری ناصرخسرو چگونه صورت بندی می شود و اندیشه های او در دیوان قصاید تا چه اندازه با جنبش فکری شعوبیه نزدیک است؟ و شیوه ایفای نقش روشنفکری ناصرخسرو در زمینه ی تاریخ سیاسی – اجتماعی ایران آن روزگار چگونه است؟ رویکرد روشنفکری ناصرخسرو در دو بحثِ نظری و نقش عمل گرایانه ی روشنفکری قابل تحلیل است. ژرف ساخت روشنفکری در آراء ناصرخسرو بر مینای اندیشه ی خردگرایانه ی ایرانی شکل می گیرد و بر همین اساس در دفاع از حقوق و مقام انسان، معتقد به آزادی اراده، خردگرایی، تکریم مقام انسان و فردیت است. ناصرخسرو  برای برون رفت از وضعیت نامطلوب روزگارش، اندیشه های روشنگرش را طرح می کند. مهمترین نقش های روشنفکری ناصرخسرو در سه ساحت سیاسی-اقتصادی، فرهنگی و دینی در تقابل با قدرت سیاسی سلاطین سلجوقی و دستگاه عقیدتی خلفای بغداد، قابل تحلیل است. او تلاش می کند با یادآوری داشته های فرهنگی و تلاش برای بازگشت به خویشتن به احیای هویت بپردازد. موانع از دیگر نقش های روشنفکری او نقد موانع آزادی، نواندیشی دینی، اعتراض به سلطه ی سیاسی سلجوقی و حاکمیت عقیدتی خلافت عباسی است.
۳۱.

مشخصه های زنانه نویسی در ادبیات داستانی با نگاهی به رمان «سگ و زمستان بلند» شهرنوش پارسی پور بر اساس سبک شناسی فمینیستی سارا میلز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۸۶ 47 - 72
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۶ تعداد دانلود : ۶۷۶
زنانه نویسی، یکی از مباحث مورد توجه پژوهشگران متون ادبی و سبک شناسان است که به سوال هایی از قبیل زنانه نویسی چیست و چه مشخصه هایی دارد، می پردازد. در این زمینه«سارا میلز» الگویی بر اساس «سبک شناسی فمینیستی» که از جمله رویکردهای فرهنگی-اجتماعی دانش سبک شناسی است ارائه داده است و این اصطلاح را فشرده ترین تعبیر برای بررسی و تحلیل موضوع فمینیسم با استفاده از روش های زبان شناختی و تجزیه و تحلیل زبانی در متون دانسته است. در پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ می دهیم که مشخصه های زنانه نویسی چیست و در رمان مورد بحث چگونه نمود پیدا می کند. میلز معتقد است نویسندگان زن، گزینه های متفاوت زبانی را در ساختار و محتوای آثارشان با تاثیرپذیری از ویژگی های زنانه، عواطف و دیدگاه های زنانه به کار می برند که در تحلیل زبانی باید به سه سطح تحلیل بر اساس واژگان، جملات و گفتمان توجه داشت. در سطح واژگان باید به واژگان بیانگر حالات و عواطف زنان، تعابیر زنانه، تعدد شخصیت های زن و رنگ واژه ها؛ در سطح جملات به جمله های ساده، توصیفی، کوتاه؛ و در سطح گفتمان به عناصر مهم داستان از جمله، پیرنگ، شخصیت، زاویه دید، لحن، درون مایه و راوی پرداخت. لذا این نوشتار بر مبنای سبک شناسی عملی و با روش توصیفی-کتابخانه ای انجام گرفت و رمان «سگ و زمستان بلند» اثر شهرنوش پارسی پور، به عنوان نمونه ای از متون شاخص ادبیات داستانی معاصر ایران، با توجه به الگوی میلز در سه سطح مذکور بررسی شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که  مشخصه های زنانه نویسی در اثر مذکور با بهره گیری از این موارد نمایان است: در سطح واژگان استفاده از تعابیر زنانه، تعدد شخصیت های زن، کاربرد رنگ واژه ها و بسامد بالای آنها؛ در سطح جملات به کارگیری جملات کوتاه، توصیفی، خبری و جزئی نگری. در سطح گفتمان، زوایه دید اوّل شخص ناظر، لحن مودبانه، روای زن، شخصیت اصلی پویا و درون مایه ای با اندیشه های فمینیستی.
۳۲.

مؤلّفه های پسااستعماری در اشعار مهدی اخوان ثالث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۱ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 165 - 190

کلید واژه ها: اخوان ثالث استبداد استعمار امپریالیسم پسااستعماری مقاومت یأس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۳۷۰
مطالعات پسااستعماری یکی از حوزه های مطالعات جدید در مورد کشورهای موسوم به جهان سوم و نگرشی انتقادی به مجموعه ای از رهیافت های نظری است که با تأکید بر پیامدهای استعمارگرایی به تحلیل گفتمان استعماری می پردازد. ادوارد سعید، بنیان گذار واقعی نظریه پسااستعماری در کتاب شرق شناسی اش بر این اصل تکیه دارد که متفکران غربی، عمدتاً تصویر نادرستی از مشرق به مثابه «دیگری» مطرح کرده اند. وی بر این باور بود که پیامدهای استعمارگری در قالب هرج و مرج، کودتا، فساد و جنگ های داخلی و خونریزی تا امروز ادامه یافته است. در ادبیات ایران، مهدی اخوان ثالث از شاعرانی است که روایت گریِ حضور استعمار انگلیس و آمریکا در شعرش آشکارا انعکاس دارد. این مقاله توصیفی- تحلیلی بر آن است تا بیان دارد جلوه های پسااستعماری در اشعار اخوان چگونه ظهور می یابد؟ بررسی ها نشان می دهد: اخوان به زبانی نمادین و تمثیلی با تصاویر شاعرانه از استعمار سخن به میان آورده و در اشعارش فضای یأس آمیز بعد از چیرگی استعمار را وصف کرده است
۳۳.

عناصر فرهنگ عامیانه در داستان حنای سوخته و رمان چنار دالبتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی پاییز ۱۳۹۸ شماره ۸۱ 39 - 68

کلید واژه ها: اصطلاحات و امثال باورها و آداب و رسوم پروین روح شریف زاده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۴۳۶
یکی از مضامین مهم ادبیات داستانی معاصر، انعکاس فرهنگ مردم است و از آن جا که انسان و زندگی و اندیشه او جزء لاینفک داستان است، بنابراین پیوستگی فرهنگ مردم با انسان هم به این قالب ادبی راه یافته است . بخشی از این فرهنگ مثل آداب و رسوم اجتماعی، مذهبی، پزشکی و خرافی است و بخشی دیگر شامل زبان محاوره و گویش های محلی، اشعار و ترانه ها، ضرب المثل ها و بازی ها است . شهلا پروین روح و منصوره شریف زاده نویسندگانی هستند که به فرهنگ مردم توجه خاصی داشته اند، آثار آن ها از سویی عرصه به تصویر کشیدن رابطه انسان ها با این فرهنگ است که نشان می دهد استفاده به جا یا نا به جا از این فرهنگ در پرورش و زندگی انسان ها در جامعه داستانی تا حدودی ریشه در جامعه واقعی دارد و از سوی دیگر آشکار می شود که گاهی این مضامین، نقابی است بر اندیشه و نیت پنهانی و درونی نویسنده که به او کمک می کند که شیوه هنرمندانه تر و گاهی پیچیده تری در خلق اثر داشته باشد . البته با توجه به جنسیت و بینش نویسنده و زمان و مکان وقوع حادثه نحوه انعکاس این مضامین گاهی متفاوت و یا همانند می شود و از این منظر هم قابل بررسی است . ملاک انتخاب نویسندگان جنسیت مشترک، دوره مشترک و برگزیده شدن آثار انتخابی آن ها در جشنواره های متعدد ادبی است.
۳۴.

دراسه الوظائف الاجتماعیه فی روایتی «السنوات الغائمه» و«عناقید الغضب» علی أساس النقد التکوینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۳ 113 - 136

کلید واژه ها: السنوات الغائمه عناقید الغضب النقد التکوینی علم اجتماع الآداب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۷۹
النهج التکوینی والنقد التکوینی والنظریه البنائیه للوسیان غولدمان (1913-1970م) هی واحده من البحوث الإنسانیه للنقد الأدبی المعاصر والتی تحاول الکشف عن القوانین الخفیه التی تحکم کافه العلاقات الإنسانیه. یتمثل الهدف الرئیسی لغولدمان فی النقد فی تحقیق نظره عالمیه للعمل وعلاقته بفئه اجتماعیه معینه. فی روایه «عناقید الغضب»، ینتقد الکاتب الأمریکی جون ستایبنیک (1930م) الظلم فی مجتمع العمل والأزمه الاقتصادیه الأمریکیه، ولهذه الروایه الکثیر من القواسم المشترکه مع روایه السنوات الغائمه لدرویشیان (1991م)، والتی تقدم أیضاً نظره فاحصه علی الطبقات الدنیا من المجتمع فی عهد رضاخان ، بالاعتماد علی أدب العمال والأضرار الاجتماعیه لإصلاح ذوی الدخل المنخفض. السبب الرئیسی للتمایز بین «السنوات الغائمه» من وجهه النظر الاجتماعیه مقارنه بروایه «عناقید الغضب» هو التمثیل الکامل لحیاه الشخصیات الجدلیه التی لم یتم التعبیر عنها بشکل کامل فی «عناقید الغضب»، حیث تم تقدیم صوره واضحه عن حیاه الأفراد الجدلیین. وبالتالی فإن السنوات الغائمه تکشف حیاه البرولیتاریا فی الفتره الحاسمه لصراع ما قبل الثوره الإسلامیه. تعبر «السنوات الغائمه» عن المسیره الطویله المحفوفه بالمخاطر لأشخاص فقراء وکیفیه الوصول إلی الوعی الطبقی، بینما لا یزال أبطال «عناقید الغضب» فی بدایه وعیهم الطبقی.
۳۵.

ارائه شاخص های مطلوب بازنویسی و داستان گزینی آثار حماسی در ادبیات کودک و نوجوان با تاکید بر شاهنامه فردوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۶ 13 - 50

کلید واژه ها: ادبیات کودک و نوجوان بازنویسی مشخصه های رشد حماسه شاهنامه فردوسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۳۹۸
گفتار پیش رو، نتیجه پژوهش کتاب خانه ای است که به منظور ارتقای کیفیت متون بازنویسی شده از آثار حماسی با تأکید بر مشخّصه های رشد ادراکی، عاطفی و اجتماعی برای کودک و نوجوان صورت گرفته است. برای دست یابی به این هدف، در گام نخست مبانی نظری بازنویسی آثار حماسی ادبیات کودک و نوجوان ارائه و  تاریخچه مختصری از آثار بازنویسی شده در عرصه ملّی با تأکید بر شاهنامه فردوسی بررسی شده است. سپس مشخّصه های رشد کودک در سنین مختلف طبقه بندی شده و براساس آن قواعد عمومی و تخصصی بازنویسی آثار کهن حماسی ارزیابی شده است. بر مبنای این ارزیابی، شاخص های مطلوب داستان گزینی و بازنویسی آثار حماسی سازگار با قابلیت های ذهنی و توان مندی های مختلف ادراکی مخاطبان کودک و نوجوان در سنین مختلف جمع بندی و پیش نهاد شده است. در پایان، نمونه هایی از این شاخص های مطلوب در مقایسه با بازنویسی های ناکارآمد از داستان های شاهنامه فردوسی به منظور ارائه مصداق های کاربردی آورده شده است. پژوهش حاضر شیوه ای علمی برای ارائه شاخص های مطلوب و انتخاب داستان های مناسب در سایر انواع ادبی نیز هست.
۳۶.

مقایسه شخصیّت های تمثیلی در مثنوی جلال و جمال نزل آبادی و لیلی و مجنون نظامی

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۱۰ بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 90 - 109

کلید واژه ها: تمثیل جلال و جمال شخصیت لیلی ومجنون نزل آبادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۲۳۲
مثنوی جلال و جمال سروده محمّد نزل آبادی از جمله سروده های عاشقانه تمثیلی می باشد که برخلاف مثنوی مشهور لیلی و مجنون نظامی، تقریباً ناشناخته مانده است. در این تحقیق علاوه بر معرّفی این منظومه، به بررسی و مقایسه شخصیّت های تمثیلی این داستان با داستان لیلی و مجنون پرداخته شده و سعی شده است بدانیم در کدام یک از دو منظومه بیشتر از شخصیّت های تمثیلی استفاده شده است؛ و کاربرد کدام نوع از شخصیّت های تمثیلی (انسانی، غیرانسانی) بیشتر به کار رفته است. سرانجام طبق بررسی هایی که در این تحقیق صورت گرفته می توان گفت که شخصیّت های تمثیلی داستان جلال و جمال نسبت به داستان لیلی و مجنون بیشتر است و شاعر در مثنوی جلال و جمال اکثر شخصیّت هایش را با دو بعد ظاهری و معنوی آن ها معرفی کرده است که با اندکی مسامحه می توان میزان کاربرد شخصیّت های انسانی و غیرانسانی این مثنوی را یکسان دانست.
۳۷.

فمینیسم در مجموعه داستان خیمه شب بازی محمد صادق چوبک(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۴ 134-163

کلید واژه ها: نقد ادبیات داستانی فمینیسم اجتماعی خیمه شب بازی محمد صادق چوبک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۲ تعداد دانلود : ۴۸۲
فمینیسم بعنوان یک جنبش اجتماعی، از یک سو ریشه در نگاه جدید غرب به انسان و تعریف مردانه از آن دارد و از سویی دیگر تهاجم به حرمت، کرامت و حقوق دنیوی زنان پس از رنسانس بویژه در قرن پانزدهم تا هجدهم میلادی است.ارتباط ایران با جهان غرب و آشنایی آنان با وضعیت فرهنگی – اجتماعی متفاوت زنان در اروپا و آمریکا و بوجود آمدن دیدگاه های روشنفکری درباره زنان، مهمترین زمینه های شکل گیری جریان فمینیسم در ایران را فراهم ساخت. نویسندگان در این دوره بدنبال آشکار ساختن این واقعیت بودند که وضع زنان جامعه چیزی متفاوت از وضع خوشایند زنان اروپایی استو تصویر زندگی و جایگاه زنان اروپایی و غربی برای آنها بیشتر شبیه یک رویا بود تا واقعیت. محمدصادق چوبک نیز بعنوان نویسنده متهد آن روزگار به جای پرداختن به جهان ایده آل فمینیست های تند رو یا کند رو، به بیان واقعیت های موجود در جامعه می پرداخت و جایگاه واقعی زنان را ترسیم می کرد. زنان در داستان های مجمعه ی خیمه شب بازی چوبک زنانی از طبقه روشنفکر و تحصیل کرده و یا دارای پست و منصب های حساس نیستند بلکه زنانی واقعی و متعلق به قشر پایین و متوسط جامعه هستند که اغلب ناچارند برای تأمین مایحتاج زندگی یا در خانه ارباب کلفتی کنند و یا در رخت شورخانه ها و مردشورخانه ها و فاحشه خانه ها برای اندک درآمدی هر دوز و کلکی را دستاویز خود سازند.
۳۸.

منصب پروانه و بهره های ادبی آن با تأکید بر دوره صفویه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 181 - 203

کلید واژه ها: پروانه تصوف منصب تاریخ صفوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۲ تعداد دانلود : ۵۲۲
«پروانگی» از کهن ترین و مهجورترین منصب های ایرانی است که تلفیق ویژگی های آن با عناصر پروانه، به عنوان نماد عشق و محبت، سبب بروز دشواری هایی در حوزه ادبی شده و خلاف آنچه به نظر می رسد، صفویه بیش از هر حکومتی موجب روایی این منصب شده است. بدین سبب که بنای دولت صفوی، بر پایه تسلیم محض و سرسپردگی و رابطه مرید و مرادی بین شاه و رعیّت و برخاسته از تفکّرات مذهبی و صوفیانه بوده است.<br /> نگارندگان بر آن اند که با بررسی سیر تاریخی و ادبی این منصب و تطابق فرازوفرودهای آن با متون ادبی هر دوره، نقش صفویّه را در احیا و اعتلای منصب پروانه مطالعه نمایند. شواهد این پژوهش برمبنای مطالعه مهم ترین متون تاریخی و ادبی هر دوره استخراج و به روش تحلیلی - توصیفی و نظم تاریخی فراهم آمده و ماحصل تحقیق، با رسم نمودار تبیین گردیده است. مطالعات، بیانگر این حقیقت است که گرچه با حمله مغول و نفوذ لغات بیگانه، تحوّلات لغوی در این منصب راه یافته لیکن مفهوم و ماهیّت پروانگی با همان نام و اوصاف و کارکرد نخستین در تمام طول تاریخ، یکسان بوده و در پیوند عمیق مذهبی بین شاه و صوفیان با فراوانی عناصر پروانگی در آثار ادبی عصر صفوی نسبت معنی داری وجود داشته که به ترفیع جایگاه این منصب و تقویت نماد پروانه در شعر و آثار ادبی نیزانجامیده است.
۳۹.

رمان «هون دات»، تمثیلی از پایداری مردم ویتنام

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۹ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۴ 113 - 129

کلید واژه ها: ویتنام آنه دوک هون دات تمثیل و نماد ادبیات پایداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۱۵
 مردم سرزمین ویتنام که سال ها تحت استعمار غرب بودند در جنگی خانمان برانداز، علیه نیرومندترین ارتش جهان یعنی آمریکا، آن چنان پایداری و مقاومتی ازخود نشان دادند که در تاریخ معاصر جهان، به عنوان نمونه ای بی بدیل از مقاومت ملتی کوچک در برابر بزرگترین قدرت نظامی جهان، معرفی شدند. رمان «هون دات»، اثر «آنه دوک»، اثری واقع گرایانه است که اقتدار و پایداری مردمان دهکده ای کوچک را در برابر ارتش آمریکا و خائنان داخلی، به نمایش می گذارد. در این جا، دهکده ی «هون دات» نمادی از خود سرزمین ویتنام است. تأکید نویسنده بر شرکت همه، در مبارزه با دشمن است. او براین باوراست که حتی یک روستایی ساده هم در شرایط دفاع از وطن، می تواند سرنوشت پیکار را به نفع هم میهنان تغییر دهد. رمان «هون دات»، همچون پایداری مردم ویتنام، با امید آغاز می شود و با پیروزی پایان می یابد.
۴۰.

بررسی زبان عامیانه و جایگاه تمثیل در آثار داستان نویسان زن معاصر با تکیه بر مجموعه داستان حنای سوخته

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۹ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۳ 42 - 68

کلید واژه ها: پروین روح حنای سوخته زبان عامیانه ضرب المثل تمثیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۲۲۹
نثر فارسی در سیر تاریخی خویش از عوامل بسیاری تأثیر پذیرفت که از جمله ی آن ها عناصر زبان عامیانه است، البته تأثیر این عناصر در همه ی ادوار ادب فارسی به یک اندازه نیست. زبان عامیانه به گونه ای زبان زیر معیار دربردارنده ی عناصر گوناگونی است که به مقدار قابل توجهی در آثار داستان نویسان نمود یافته است. شهلا پروین روح از جمله نویسندگان نوگرای معاصر است که به مقدار قابل توجهی، از عناصر زبان عامیانه در آثار خود بهره برده است. کاربرد اشکال مختلف عناصر زبان عامیانه در داستان های پروین روح گذشته از آن که موجب تشخص زبان داستان های او شده، روانی و سادگی کلام او را نیز به همراه داشته است. زبان عامیانه ی به کار رفته در مجموعه داستان کوتاه حنای سوخته را می توان به این گونه تقسیم بندی نمود: واج، واژه، فعل، شبه جمله، جملات عاطفی، عدد، زبان و گویش های محلی و مثل. بسامد موارد مذکور در داستان های پروین روح یکسان نیست. این عناصر در داستان هایی چون «حنای سوخته»، «طلسم»، «همزاد» و «آقای هدایت» نمود بیشتری دارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان