قربان علمی

قربان علمی

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشگاه تهران
پست الکترونیکی: gelmi@ut.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۸۲ مورد.
۶۱.

جایگاه «نفس» نزد سعدیا گائون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 65-81

کلید واژه ها: سعدیا گائون نفس جسم بسیط جسم لطیف افلاک هوای دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۸۲
مفهوم «نفس» از موضوعات مهمی است که در بین متفکران ادیان و مکاتب فلسفی مختلف بحث مفصلی درباره آن مطرح شده است. به دلیل اهمیت آن، فیلسوفان و متألهان در زمینه ماهیت و خصوصیات نفس به نزاع و کشمکش پرداخته اند. سعدیا گائون، فیلسوف یهودی قرون میانه، از جمله عالمان یهودی است که به این مسئله پرداخته است. دیدگاه وی در خصوص مسئله نفس، یکی از مناقشه برانگیزترین نظریات سعدیاست که اختلاف نظر را در بین پژوهشگران به وجود آورده است. وی پس از بیان دیدگاه های فیلسوفان یونانی، با استدلال عقلی و اشارات نقلی به رد نظریات ایشان می پردازد و سپس نظریه خویش را درباره نفس بیان می کند. در نوشتار پیش رو به بررسی آرای سعدیا گائون در زمینه نفس، و بسترهای فکری او و همچنین میزان وام داری یا اصالت تفکر وی در موضوع مورد بحث می پردازیم. آن گونه که به نظر می رسد، وی در مواجهه با مسئله نفس رویکرد تلفیقی (سنتتیک) دارد.
۶۲.

الهیات سیاسی یوهانس پابتیست متز؛ گامی به سوی الهیات یادآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 101 - 123

کلید واژه ها: الهیات سیاسی تاریخ رنج یادآوری یادبود پرمخاطره عیسی مسیح یوهانس باپتیست متز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۴۰۰
الهیات سیاسی یوهانس باپتیست متز، کشیش و الهی دان کاتولیک آلمانی، واکنشی الهیاتی در مخالفت با فردگرایی فرهنگ غربی، خصوصی سازیِ دین و مبادله ای شدن ارزش ها از دوران روشنگری تا امروز است. او در آثار خود، با محورقراردادن مسئله رنج، تفسیری از زندگی و آموزه های عیسی مسیح به دست می دهد که بنیاد و پایه دین، کلیسا و ایمانِ مسیحی را در یادآوریِ پرمخاطره عیسی مسیح می داند. به باور وی، این یادبود پرمخاطره به عنوانِ یادآوری رنج، نمونه ویژه یادآوری تاریخ رنج انسان است که از فرد می خواهد تا با یادآوری رنج های گذشته و به ویژه یادبود زندگی و مصائب عیسی مسیح، مسئولیتش نسبت به دیگری را بپذیرد. نمود عینیِ ایمان مسیحی و تحقق عملیِ این یادبود در تشبه به مسیح، پیروی و شاگردیِ وی در همبستگی با رنج کشیدگان و ستم دیدگان است. این خوانش نوین از الهیات سیاسی بر پایه تجربه شخصیِ متز از حضور در جنگ جهانیِ دوم و تأثیرپذیرفتن از سنت های یهودی -مسیحی و فلسفی است که با یادآوری و روایتِ زندگی عیسی مسیح، نگرشی انتقادی - اصلاحی دارد و معنای تازه ای از کلیسا و ایمان مسیحی ارائه می کند. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی ماهیت، ریشه ها، چگونگی و ابعاد گوناگون یادبود پرمخاطره عیسی مسیح در الهیات سیاسی متز می پردازد.
۶۳.

بازخوانی عناصر عرفانی در طومارهای بحرالمیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۲۶۹ 71-82

کلید واژه ها: قمران طومارهای بحرالمیت عرفان عروج مکاشفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۲۷۰
کشف طومارهای بحرالمیت به قدری در شناخت قوم یهود و متون مقدس آن مهم و اساسی بود که فروغ نوینی را برای شناخت و ساختن یک مفهوم دیگر از کتاب مقدس ارائه می دهند. عرفان در طومارها به نوعی رفتار مذهبی اطلاق می شود که فرد با روش هایی که اختصاصاً برای دستیابی به قلمرو و عرش الهی همراه با جذبه طراحی شده، انجام می دهد. افزون بر این، پیوستگی خاصی بین رؤیاهای مکاشفه ای ملکوت خدا و برخی طومارها مانند سپاس، نیایش فرشتگان، جنگ و قانون مسیحایی وجود دارد. اگرچه هنوز به روشنی آشکار نیست که این سنت عرفانی از بازمانده عرفان مکاشفه ای یهودیت معبد دوم ریشه ستانده یا از یک رشته عرفان کاهنانه فرقه گرایی قمران یا هردوان به وجود آمده باشد. اما این روشن است که سنت عرفانی به جامانده از قمران توسط یهودیان و مسیحیان در قرون بعد، بسط و توسعه یافته است. این پژوهش می کوشد تا با روش توصیف و تحلیل در بازخوانی مفاهیم و عناصر عرفانی طومارها به هدف بیان نوع و زبان مفاهیم عرفانی دست یابد.
۶۴.

مسیح پائول ساموساتا؛ حقیقتی سرکوب شده در تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 366 - 351

کلید واژه ها: انطاکیه دیدگاه ابیونی دیدگاه پائولی مسیح شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۳۳
مسیح شناسی پائول ساموساتا یکی از مسیح شناسی هایی است که در قرن سوم میلادی توسط سینود انطاکیه به دلیل تأکید بر انسانیت صرف عیسی و نفی الوهیت جوهری و ازلی بودن مسیح، محکوم به بدعت شد. این مسیح شناسی حول سه محور مسیح تاریخی، انسان خداگونه و پیامبر نجات بخش قرار دارد و بیانگر این مهم است که عیسی که همانند انسان های دیگر متشکل از روح و بدن است، لیکن متعالی تر، و در نقطه ای از تاریخ از مریم متولد شد، با تکامل و پرورش اخلاقی خود، شایستگی فیض فرزندی خدا را پیدا کرد و به مقام یک پیامبر و مسیحای موعود که از پیش در نقشه نجات خدا طراحی شده بود، دست یافت و با مرگ خویش برای نجات انسان ها و تسخیر گناه اولیه آدم با اراده خدا وحدت یافت. نگارنده بر آنست که با نگاهی به مسیحیت سال های اولیه، از یک سو می توان این تئوری را مطرح ساخت که مسیح شناسی پائول ساموساتا که بیشترین قرابت را با مسیحیت اولیه دارد، احیاگر سنت فکری عیسی و اندیشه  مسیحیان اولیه که عیسی را انسانی صرف می دانستند، می باشد و از سوی دیگر در تقابل با مسیح شناسی لوگوسی-کیهانی کاتولیکی است که قائل به الوهیت و انسانیت توأمان عیسی است.
۶۵.

جایگاه زیبایی در اخلاق خدامحورانه جاناتان ادواردز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های مابعدالطبیعی دوره جدید سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵ ۱۶۸-۱۳۹

کلید واژه ها: جاناتان ادواردز اخلاق خدا محور وحی اخلاق زیبایی اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۱۷۵
جاناتان ادواردز به عنوان الهیدان و نظریه پرداز نیوانگلندی در واکنش به جریان افراطی عقل گرایی عصر روشنگری و منزوی گشتن آموزه های وحیانی، در فرایند توصیف زیبایی اخلاقی معتقد است که انسان به جهت عارضه هبوط نیازمند نوعی احیاء و بازگشت به حالت طبیعی است. از نظر وی، خلقت انسان از طرف خداوند و تحت دو اصل کلی طبیعت(ذات) و تمایلات(گرایشات) انسانی صورت می گیرد؛ اما دستیابی به بازگشت به حالت طبیعی تنها با لطف و فیض الهی امکانپذیر است. انسان متاثر از فیض الهی در درون خود دارای تغییراتی در تمایلات و اراده آگاهانه خود می شود که منشا انتخاب او می گردد. انسان متاثر از فیض الهی در درون خود دارای تغییراتی در تمایلات و اراده آگاهانه خود می شود که منشا انتخاب او می گردد. مهمترین انتخاب آگاهانه انسان در این زمینه برون رفت از عشق خود محورانه و انتخاب خیر خواهی جمعی است. گرچه این انتخاب متاثر از درک بخش ذهنی و مفهومی انسان است اما تاثیر عواطف و گرایشات انسانی در اراده باعث رفع انفعال و بی تفاوتی فعالیت های ذهنی در اخلاق می شود. اگر این جریان واجد تعالی تداوم یابد، تمامی حالات انسانی رنگ و بوی عشق به خداوند را می گیرد که همانا زیبایی اخلاقی را دربر می دارد. شماره ی مقاله: ۶
۶۶.

متافیزیک نور در اندیشه قدیس بوناونتورا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متافیزیک سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۴ 115 - 133

کلید واژه ها: متافیزیک آگوستین ارسطو قرون وسطی نور قدیس بوناونتورا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۵۸
هدف این پژوهش، بررسی جایگاه متافیزیک نور در اندیشه قدیس بوناونتورا است. بوناونتورا یکی از فیلسوفان عارف قرن سیزدهم میلادی است که تأثیرات زیادی بر اندیشمندان بعد از خود داشته است. چگونگی دست یابی بشر به حقایق ثابت و مشترک، مسئله ای اساسی است که قدیس بوناونتورا در مباحث معرفت شناسی با آن مواجه بوده است. وی در تبیین این مسئله از نظریه نور کمک می گیرد. در این نوشتار، ضمن طرح دیدگاه ها و رویکردهای مختلف درباره نظریه نور بوناونتورا، تلاش شده است تا مباحث مرتبط با متافیزیک نور بررسی شود. نتایج نشان می دهد قدیس بوناونتورا از نور به عنوان تشابه هایی برای ارتباط با خدا و بهره مندی اش در حیات استفاده می کند؛ دیدگاهی خدامحورانه که می کوشد جست وجوی فلسفی حقیقت را با حقیقت غایی وحی مسیحی تطبیق دهد. با وجود تأثیرپذیری او از اندیشه ارسطو درقالب فیزیک نور، در ترکیب کلی اندیشه وی بهره گیری از اندیشه های نوافلاطونی و آگوستینی و متافیزیک نور مشهود است. «لوکس» و «لومن» اصطلاح هایی هستند که بوناونتورا برای تبیین متافیزیک نور از آنها استفاده می کند. در اندیشه متافیزیک وی نور به مثابه اصیل ترین صورت است که همه صور دیگر به آن وابسته است و هرآنچه هست، ازطریق صورت اساسی و اولیه نور شکل می گیرد.
۶۷.

بررسی مقایسه ای انگاره مکاشفه در عرفان روزبهان بقلی و هیلدگارد بینگنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 77 - 109

کلید واژه ها: روزبهان بقلی هیلدگارد بینگنی مکاشفه عرفان مقایسه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۳۴۵
مکاشفه از منظر برون دینی یعنی آشکارگی امر مقدس بر مبنای فیض الهی بر انسان که بروندادش تجربه عرفانی، وحدت، معرفت و حیاتی نو و دیگر است. بر این اساس، پدیدار مکاشفه را می توان در سه ضلع؛ یعنی تجلی امر مقدس، انسان و نقش مکاشفه بررسی کرد. از آنجا که بنیاد نوشته های روزبهان بقلی و هیلدگارد بینگنی بر شالوده تجربیات مکاشفه ای استوار شده، نگارنده در پیِ آن است که انگاره مکاشفه را برمبنای سه ضلعِ مکاشفه در میان یافته های عرفانی این دو عارف واکاوی کند. روش مقایسه ای به کاررفته در این پژوهش به جای بهره بردن از قالبی به نام تشابه و تفاوت (ذات گرایی و ساختارگرایی)، این است که ابتدا مشخصه های اصلیِ هر  ضلع را بررسی می کند، سپس مانند دو آیینه آنها را روبه روی هم قرار می دهد. یافته های ما نشان می دهد که روزبهان طالب تجربه ای وجودی از خداست و در مکاشفه با خدا مشارکت می جوید؛ درحالی که هیلدگارد در مکاشفه، به سرّ الهی معرفت می یابد و به عنوان نفر سوم آن را برای جامعه مسیحی روایت می کند.
۶۸.

فلسفه سیاسی کارل بارت در تقابل با برخی از آرای کلامی کلیسای لوتری آلمان در قرن بیستم میلادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شناخت پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۷۷

کلید واژه ها: کلیسا موعظه خدا انسان الهیات جنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۳۴۲
کارل بارث به عنوان متکلمی آکادمیک و کشیشی موعظه گر، از هر دو جنبه مورد نظر و توجه اندیشمندان و الهی دانان مسیحی و به ویژه کسانی است که بر روی الاهیات قرن نوزدهم و بیستم آلمان کار می کنند. در بحث از نقش منفی کلیسای آلمان باید این نکته را مد نظر داشت که او به عنوان کشیشی موعظه گر به طور مستقیم با مسائل اجتماعی سر و کار داشته و به مسائل الاهیاتی تنها به شکل انتزاعی و آکادمیک نظر نکرده است. بر همین پایه، وی توانسته است اندیشه های الاهیاتی خود را به شکلی کاربردی در اجتماع مطرح سازد. از این رو همواره باید این موضوع در ذهن پژوهشگر باشد که کارل بارث به دنبال پیدا کردن راهی برای عملی ساختن کلام خداوند از سوی کلیسا در سطح جامعه است و تنها به طرح موضوع از نقطه نظرکلامی آکادمیک صرف بسنده نمی کند از این رو وی کلیسای قرن نوزده  و بیست آلمان را برای جانبداری از جنگ و خدشه دار نمودن ارتباط میان خدا و انسان به چالش می کشد . در این نوشتار به دیدگاه بارث از کلیسای آلمان قرن نوزده و بیست  و نیز نظرات وی نسبت به رسالت حقیقی کلیسا پرداخته شده است .
۶۹.

Poverty Discourse Analysis in the Qur’an within the Framework of Laclau and Mouffe’s Theory(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Iranian Journal of Applied Language Studies,Vol ۱۳, No. ۲, ۲۰۲۱ 33 - 52

کلید واژه ها: Quran Poverty Discourse Mecca and Medina Poverty Alleviation

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۷
The present paper analyzes the issue of poverty in the Qur’an adopting Laclau and Mouffe’s discourse analysis method. Using this approach, it is tried to highlight the importance of the subject in the Qur’an, aiming to initiate serious discussions among Muslims and the followers of other religions on solving the poverty crisis. The Qur’anic discourse has two articulations on poverty alleviation and lack of poverty alleviation: a discouraging-encouraging strategic expression and rational approach. In this way, it divides the social space into the two poles of poverty eliminating identity (i.e., the positive identity or polarity) and poverty disregarding identity (i.e., the negative identity or polarity). The discourse’s strategies for poverty alleviation include eliminating the concentration of wealth in society by paying Zakat and Enfagh by individuals and allocating a portion of the community’s income to poverty alleviation. This portion is Fay and the spoils of war back then. Also, this discourse is about linking religious life and rituals including Hajj, sacrifice, Fidya, mosque preservation, and peace concerning poverty alleviation. This discourse achieves hegemony and prevails in 7th-century Saudi Arabia, where no attention is paid to poverty alleviation; however, it died out slowly after the Prophet’s death for some reason.
۷۰.

نفس در رسائل اخوان الصفاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۸ 21 - 40

کلید واژه ها: اخوان الصفاء ماهیت نفس قوای نفس مراتب نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۰۷
مسأله نفس یکی ازمسائل مهم فلسفی است که در طول تاریخ بشرموردتوجه فیلسوفان وحکیمان چه درغرب و چه درسرزمین های اسلامی قرارگرفته است. درطول تاریخ بشر درمورد ماهیت و وجود نفس نظریه های گوناگونی از جانب اندیشمندانی مختلف  همچون ارسطو،افلاطون،ابن سینا،و دیگر حکمای بزرگ مطرح شده است. پژوهش حاضر بر آن است تا  مسائل مربوط به نفس شناسی مانندتعریف نفس، تجرد نفس، قوای نفس، حدوث وبقا ء نفس ونحوه ارتباط نفس و بدن و سرانجام آن ازدیدگاه اخوان الصفاء مورد بررسی قرارگرفته است. اخوان الصفاء تحت تأثیر افلاطون و دیگر فلاسفه پیرو آن از قبیل نوافلاطونیان و در پی آن در جهان اسلامی تحت تأثیر فلاسفه اسلام، نفس راجوهری روحانی، آسمانی، نورانی، زنده به ذات خود، فعال بالطبع، قابل تعلیم، دانای بالقوه، فعال دراجسام وبه کارگیرنده آنها  می دانند. کیفیت ارتباط نفس مجرد با بدن مادی مهم ترین مسأله ازمسائل نفس شناسی است. اخوان الصفاء نفس وبدن را دوجوهرمتمایز دانسته، نفس را مجرد و بدن رامادی می دانند.
۷۱.

سیمای نوع دوستانه امام علی(ع) در اندیشه عطار و مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۵ 41 - 60

کلید واژه ها: نوع دوستی ایثار امام علی (ع) عطار مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۶۹
پژوهش حاضر، با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی سیمای نوع دوستانه و ایثارگرانه امام علی(ع) در اندیشه عطار و مولوی پرداخته است. مطالعه آثار آن ها نشان می دهد که علت اقبال انسان امروزی به اندیشه های آن دو، به تأکید آن ها بر ارزش، حرمت و کرامت انسان برمی گردد و مهمترین جلوه آن، دوست داشتن آن ها و خدمت نمودن به آن ها، یعنی نوع دوستی است. آن دو در آثار خود، علاوه بر مدح صادقانه و پاک امام علی(ع) و بیان ویژگی های وی، اشاراتی به حوادث مهم زندگی او دارند، که بیانگر شخصیت نوع دوستانه و ایثارگرانه اوست که خدا درباره اش می فرماید: «و برخی از مردم براى به دست آوردن خشنودى خدا جان خویش را فدامی کنند». آن ها امام علی(ع) را الگوی بزرگ فضایل اخلاقی، به ویژه محبت، اخلاص، نوع دوستی و ایثار ستوده و مردم را به پیروی از او ترغیب نموده اند. زیرا او، که به گفته عطار «کوه حلم و باب علم و قطب دین» است، اصل نخست در معاشرت با مردم را محبت، احترام و دوستی دیگران دانسته و خطاب به مالک می فرماید: «قلب خویش را از مِهر مردم و دوستی و لطف آنان سرشار کن». درواقع سیره عملی زندگی ایشان احترام کامل و اعتماد به دیگران بوده است». مولوی نیز او را "افتخار هر نبی و هر ولی"  دانسته و او را مولای همه زنان و مردان مؤمن می خواند که همواره نوع دوستی را یکی از اصول مهم تعالیم خود شمرده و قلبش مملو از دوست داشتن مردم و هدایت آن ها بوده است.
۷۲.

معرفت شناسی سعدیا گائون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 117 - 136
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۲۵
الامانات و الاعتقادات و تفسیر سفر یصیرا دو اثر فلسفی سعدیا گائون، به عنوان تبیین هایی از دو ساختار متفاوت معرفت شناسی مطرح می شوند. سعدیا گائون متکلمی نوفیثاغورثی است که به تشریح دو صورت شناخت می پردازد. او اشاره می کند ذهن انسان قادر است واقعیت را در دو حالت تبیین کند: یکی مبتنی بر عقل گرایی تجربی و دیگری براساس اشراق و خودآشکاری الهی بر ذهن است. ذهن انسان توانایی ذاتی دارد تا حقیقت را در بیش از یک روش درک کند: با ادراک حسی یا شهود اشراقی. نزد سعدیا مدل عقلی کلام و تمثیلی نوفیثاغورسی می تواند درب هایی را به سوی عالم غیب فراسوی قلمرو مشهود باز کند. به عبارت دیگر، ذهن انسان همانند عمل دیالوگ می تواند در دو حالت عمل کند: بحث کند و استدلال بیاورد یا اینکه ساکت باشد، مراقبه کند، گوش کند و ببیند. سعدیا این دو مکتب اندیشه را به عنوان دو منظر فکری بر پایه دو نظام معرفت شناسی متفاوت در دو اثر الامانات و الاعتقادات و تفسیر سفر یصیرا به کار گرفته است تا دریچه های متفاوتی را به واقعیت باز کند. 
۷۳.

دین در دوره شانگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 292 - 269

کلید واژه ها: دین باورهای دینی مناسک دینی شانگ دی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۰۰
این مقاله به بررسی ماهیت، مؤلفه ها و کارکرد دین در چین باستان، به ویژه دوره شانگ پرداخته است. بنابر آنچه از مطالعه و تحلیل آثار باقیمانده از دوره شانگ از جمله شمایل نگارهای روی ظرف های برنزی آیینی، نوشته استخوان های پیشگویی، آرامگاه های سلطنتی و برخی از آثار متأخر (مانند کتاب شعر) اطلاعاتی درباره برخی عقاید و شعائر دینی آن ها به دست می آید. آیین دینی مردم شانگ دربردارنده باور به  شانگ تی، خدای متعالی، ارواح نیاکان، ارواح و خدایان طبیعت و اعتقاد به زندگی پس از مرگ بود. خدای متعالی در راس و بقیه ارواح و خدایان در مرتبه پایین تر بوده و کارگزار و تابع او بودند. ارتباط با ارواح، ایزدان و خدا جهت به دست آوردن شرایط زندگی مساعد، یا دست کم در امان ماندن از بلاها، در یک رابطه متقابل، با به جای آوردن مناسک همراه بوده است که مهم ترین آن ها خاک سپاری بسیار دقیق، پرستش خدا و ارواح و آئین قربانی بوده که شمن ها و خاندان سلطنتی، مخصوصاً  شاه، در آن ایفای نقش نموده و بر انجام شعائر دینی نظارت داشتند. این نشان می دهد دین شانگ مؤلفه های لازم برای دین بودن را داراست، و باور به شانگ دی هم آن را در زمره یکتاپرستی قرار می دهد. پیوند محکمی میان دین و قدرت برقرار بود، به گونه ای که مذهب قدرت پادشاه را از نظر سیاسی محکم تر و در عین حال کنترل می کرد و قدرت سیاسی پادشاه نیز نفوذ مذهبی را تقویت می نمود.
۷۴.

نگرشی تحلیلی – انتقادی به مفهوم حوخما براساس قطعه حکمی 4Q185 طومارهای بحر المیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 362 - 335

کلید واژه ها: طومارهای بحرالمیت جامعه قمران قطعه 4Q185 حکمت دوره معبد دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۲۱
از زمانی که طومارهای بحرالمیت کشف شده اند، متخصصان همواره در پی بررسی ارتباط میان ادبیات طومارها، انجمن قمران و یهودیت رسمی بوده اند. در این راستا، پژوهش حاضر «مفهوم حکمت» را در قطعه حکمی 4Q185 طومارهای بحرالمیت مورد واکاوی، تحلیل و نقادی قرار داده است. اهمیت این متن حکمی قمران در این است که با فراهم کردن و ارائه نمونه جدیدی از دستورالعمل های حکمی، نشان دهنده جایگاه ویژه آموزه های حکمی در دوره معبد دوم است. این آموزه ها، از یک سو پیوند نزدیکی با آموزه های حکمی کتاب های امثال و بن سیرا دارند و از سوی دیگر مفهوم جدیدی از حکمت را به دست می دهند. این جستار با بررسی و تحلیل مؤلفه های گوناگون و به هم پیوسته قطعه 4Q185 نتایج به دست آمده از مفهوم حکمت را ارائه داده و سپس با در نظر داشتن شرایط تاریخی و نشان دادن ارتباط این طومار با جامعه قمران، مؤلفه های قطعه 4Q185 را مورد نقد و ارزیابی نیز قرار می دهد و چشم انداز جدیدی از یهودیت سده نخست میلادی را عرضه می کند: با تحلیل و ژرف نگری در مؤلفه های قطعه 4Q185 به این نتیجه نائل شده ایم که چگونه برخی سنت های خاص در یهودیت گسترش و تکامل می یابند و زمانی که آنها با چالش های جدید دینی، فرهنگی و اجتماعی مواجه می شوند، دگر باره از سنت یهودیت باستان شکل می گیرند. بنابراین براساس بررسی و تحلیل مؤلفه های حکمی جدیدی در قطعه 4Q185  طومارها، به فهم یکی از مفاهیم مهم تاریخی و جامعه شناختی یهودیت در دوره معبد دوم نائل شده ایم و آن را مورد نقد قرار داده ایم.  
۷۵.

بررسی و تحلیل پدیدارشناسی دین شانتپیه و ارزیابی نقادان آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۳ 574 - 595

کلید واژه ها: شانتپیه دلاسوسایه علم دین پدیدارشناسی دین ذات و ظهورات دین امر قدسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۶۵
عموم دین پژوهان گاهی شانتپیه دلاسوسایه را بنیانگذار پدیدارشناسی دین می دانند. این پژوهش نخست به تبیین دیدگاه شانتپیه درباره پدیدارشناسی دین می پردازد و ضمن تحلیل پدیدارشناسی دین شانتپیه که در میانه فلسفه دین و تاریخ دین قرار دارد، بر این باور است نقدی که عموماً بر پدیدارشناسی دین شانتپیه شده است، خود قابل نقد است. مهم ترین نقد بر پدیدارشناسی دین شانتپیه این است که او به ذات پدیدارها و ماهیت دین نپرداخت و پدیدارشناسی او از جهت رده بندی پدیده ها و با نگاه غیرتاریخی است. این مقاله با تعمق در اندیشه های شانتپیه اثبات می کند که اینگونه نیست که شانتپیه مطلقاً به ماهیت دین اعتنایی نداشت بلکه او به ماهیت دین به شکل معینی توجه دارد و برخلاف نقدهایی که به او وارد می شود که مدعی است پدیدارشناسی وی توصیفی صرف می باشد، در حقیقت شانتپیه دو جنبه اساسی ادیان یعنی ذات و ظهورات آن را مطالعه کرده است. این جستار این نقد را مورد کنکاش قرار داده و سپس آن را ارزیابی می کند و در نهایت تمییز می دهد که منتقدان، پدیدارشناسی دین شانتپیه را با توجه به پدیدارشناسی فلسفی هوسرل می سنجند؛ در حالی که شانتپیه با تأکید بر پدیدارهای آیینی درصدد شناخت ماهیت دین و در چشم اندازی شامل، درک امر قدسی به مثابه گوهر ادیان است.
۷۶.

جایگاه عقل در الهیات طبیعی جاناتان ادواردز: نقد و بررسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ آذر ۱۴۰۱ شماره ۳۰۰ 85-95
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۸۹
این مقاله با بهره گیری از روش تحلیلی انتقادی، به بررسی جایگاه عقل در الهیات طبیعی جاناتان ادواردز، الهی دان و متکلم مسیحی پرداخته است. مطالعه آثار او نشان می دهد که وی به خوبی متوجه وجود خلأهای الهیات طبیعی زمان خویش گشته و در پی راهکاری در جهت حفظ هم زمان ایمان و عقل طبیعی بشر است. وی در این راستا عقل طبیعی را در ورود به مسائل الهیاتی دارای چالش هایی چون انتزاعی و مفهومی و به دور بودن از زندگی عملی مؤمنان، به جهت گناه ذاتی انسان تفسیر می کند. از نظر وی، تنها راه بازگشت انسان به طبیعت و ذات اولیه، استمداد عقل طبیعی دچار نقصان گشته انسان از وحی است. الهیاتی به واسطه لطف خاص پروردگار می گردد. البته جاناتان ادواردز در تفسیر این اشراف الهیاتی بیان می دارد که این امر نیازمند همراهی قلب با عقل تعلیم یافته و شرکت در بستر مؤمنانه است، هرچند دیدگاه وی با چالش هایی مواجه می باشد.
۷۷.

دین در چو غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 553 - 573

کلید واژه ها: چو شانگ دی چین باستان تیآن مینگ تیآن باورها و آیین های ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۹۰
مقاله حاضر به روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی مفهوم و تحلیل کارکرد دین در چین باستان، در دوره چو غربی، پرداخته است. آثار به جامانده از این دوره، از جمله شمایل نگارها و نوشته های روی ظروفِ برنزی آیینی، نگاشته های روی استخوان های غیبگویی، آرامگاه های سلطنتی و برخی دیگر از آثار متأخر، بیانگر عقاید و شعائر دینی چینیان باستان در آن دوره است. دین مردم در دوره اول چو (چو غربی)، شامل باور به تیآن (آسمان) به عنوان خدای متعالی، ارواح نیاکان، ارواح و خدایان طبیعت و باور به زندگی پس از مرگ است. خدای متعالی در رأس، و سایر ارواح و ایزدان در مرتبه پایین تر بوده و کارگزار تیآن محسوب می شوند. تیآن خدایی شخصی، حاکم بر کل عالم هستی، آفریننده و نگهدارنده همه موجودات است؛ او به منظور یاری ابنای بشر از رهگذر مکاشفه با آنها گفتگو دارد و همواره ایشان را به عدالت داوری می کند. مردم این دوره، افزون بر باور به خدای قادر مطلق-تیآن-به زندگی پس از مرگ نیز اعتقاد داشتند. به زعم آنان، انسان دارای دو روح است: یکی «پئو»، که پس از مرگ، به جهان فرودین سقوط نموده و در آنجا زندگی تاریکی خواهد داشت؛ و دیگری «هون» که به قصر شانگ دی یا تیآن صعود کرده و همانجا به خوشی زندگی می کند. همچنین جهت حصول شرایط زندگی مساعد، یا دست کم در امان ماندن از بلاها، باید به خدای متعالی، ارواح و نیاکان احترام گذاشت و برای آنها قربانی گزارد. برخلاف دوره شانگ، در دوره چو، نه روح فرمانروای مرده، بلکه خود فرمانروای زنده، به عنوان تیآن زی (فرزند آسمان)، واسطه آسمان و زمین است که باید براساس تیآن مینگ (حُکم آسمانی) به عدالت بر مردم حکومت کند.
۷۸.

وارستگی از دیدگاه اکهارت و مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۲ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴۶ 77 - 102

کلید واژه ها: اکهارت مولوی وارستگی نیستی وحدت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۶۰
هدف نوشتار حاضر پژوهشی تحلیلی درباره «وارستگی» از دیدگاه اکهارت و مولوی،دو عارف بزرگ مسیحی و مسلمان است؛ که با استفاده از منابع کتابخانه ای، مفهوم و ویژگی های وارستگی مورد بررسی قرار گرفته است. وارستگی یکی از محوری ترین آموزه های عرفان در میان همه عرفا و مکاتب عرفانی است. وارستگی در نظر اکهارت و مولوی چنان منزلتی دارد که همگان را به این راه دعوت می کنند. وارستگیدر نزد اکهارت و مولوی عبارت است از عدم تعلق، حریت و ترک؛ حالتی که فرد کاملاً از خویش و همه چیز بیرون رفته و به اتحاد با خدا نایل می شود. حالتی است که فرد کاملاً ازخویش و همه چیز بیرون می رود. هیچ ندانستن، هیچ نداشتن و هیچ نخواستن سه پیشنهاد اکهارت برای رسیدن به وارستگی است، به همان ترتیب ترک علم، ترک تعلق و ترک اراده برای رسیدن به وارستگی از دیدگاه مولوی ضروری است.
۷۹.

بررسی نظام مند سخنان عیسی در موعظه سر کوه Q و اثربخشی آن بر رساله یعقوب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 49 - 66

کلید واژه ها: موعظه سر کوه Q انقلاب و دگرگونی ایده های آرمانشهرانه رساله یعقوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۸۹
پژوهش حاضر تلاش دارد سخنان عیسی در موعظه سر کوه Q و اثربخشی آن بر رساله یعقوب را بررسی کند. نگارنده گان با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی به این نتیجه دست یافته اند که با نظر به موعظه سر کوه Q و رساله یعقوب این تئوری مطرح می شود که عیسی به مثابه یک مصلح اجتماعی که طریق تحول اجتماعی را در اصلاحات فردی، تغییر ارزش های فرهنگی و وارونه ساختن هویت ها می داند، دست به انقلاب فرهنگی در جامعه می زند و یعقوب  نیز به عنوان پیرو و ادامه دهنده اصلاحات عیسی، دارای چنین دغدغه ای است؛ ضمن آنکه هر دو هویت به لحاظ اجتماعی، از یک وجه، نماینده تفکر واقع گرایی قلمداد می شوند؛ به این دلیل که قدرت نمایی در برابر امپراطوری قدرتمند روم را همان طور که زیلوت ها با شکست مواجه شدند، بی فایده می دانستند و از وجه دیگر، نماینده تفکر ایده آلیستی قلمداد می شوند؛ زیرا با ارائه قواعدی فرااخلاقی به دنبال ساخت جامعه ای آرمانی هستند.
۸۰.

بررسی مفهوم زهد در اندیشه حمدون قصار و لائوتسه (با تکیه برمفهوم ملامت و وووی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۳ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۵۲ 53 - 70

کلید واژه ها: ملامتیه و زهد وووی و زهد تائویستی حمدون قصار لائوتسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۷۰
این مقاله با استفاده از منابع دست اول و با روش توصیفی-تحلیلی به مقایسه آراءحمدون قصار، صوفی سده سوم اسلامی و لائوتسه،زاهد سده های نخستین تائویی در باب زهد می پردازد. ضرورت این تحقیق بر شباهت های ظاهری مفهوم ملامت و وووی در آراء حمدون قصار و لائوتسه است که باعث می شود یک محقق تطبیقی، به بررسی مقایسه ای دراین زمینه علاقه مند گردد. از مجموع مباحث نتیجه می شود که مفهوم وووی در آراء لائوتسه دارای سنتی مرتاضانه است که علی رغم ویژگی های مثبت آن به مانند انجام اعمال در خاموشی، اخلاص،طریقت و نفی ظاهر، پذیرش آن منجر به فقر، بی عملی، سلب مسئولیت، بی تفاوتی و زهد افراطی می شود؛ در حالی که مفهوم ملامت در آراء حمدون، دارای سنتی عابدانه است که بنیان اصلی آن بر عمل گرایی، مسئولیت بیشتر، حفظ تقوا و شریعت است.در نتیجه، مفهوم زهد در افکاراین دو متفاوت است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان