علیرضا طالب پور

برخی مفسران معاصر تعبیر «بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» در آیات 2 سوره رعد و 10 سوره لقمان را إشاره قرآن به گرانش و نقش آن در پیدایش بنای رفیع آسمان دانسته اند. گویا در این آیات گرانش به ستون هایی نامرئی تشبیه شده است؛ از آنجا که تشبیه گرانش به ستون از لحاظ علمی تشبیه درستی نیست، در این مقاله ضمن نقد و بررسی دیدگاه های تفسیری روشن می شود که آیه با کاربست واژه جمع «عَمَد» به صورت إستعاری بر رفعت و خلقت آسمان ها به سبب دخالت علل و اسبابی نامرئی دلالت دارد که جایگزین ستون در بناهای ساخت بشر است. گویا آیه یادشده به نیروهای بنیادین إشاره دارد که بنا بر آخرین دستاوردهای علم فیزیک نقشی أساسی در پیدایش جهان داشته اند. از طرفی مفهوم «سماوات» در قرآن و تعابیر متفاوت دو آیه مذکور، با به کارگیری أفعال «رفع» و «خلق» نیز حاوی إشاراتی است که با تفسیر علمی پیدایش جهان هماهنگ است.

سنجش بلوغ سازمان در حوزه کاربردی‌سازی کسب و کار الکترونیک امری کاملاً کیفی است و نمی‌توان تأثیر عوامل تأثیرگذار بر آن را به راحتی تبدیل به مقادیر کمی نمود و مورد سنجش قرار داد. بنابراین باید به دنبال مکانیزمی بود تا بتوان نوع و میزان تأثیر عوامل مختلف را بر روی سطح بلوغ سازمان و بر روی دیگر عوامل فرموله نمود. به منظور بررسی این موضوع لازم است دو موضوع تأثیر عوامل بر رشد رویکرد کسب و کار الکترونیک و دیگری میزان تأثیر عوامل بر یکدیگر مورد بررسی قرار گیرند. در این مقاله هدف آن است تا با ارائه مدل‌های فازی به بررسی نحوه تعامل عوامل و تأثیر آنها بر رشد استفاده از رویکرد کسب و کار الکترونیک در سازمان پرداخته شود. به این منظور برای مدل‌سازی این عوامل و میزان تأثیر آنها، ابتدا با بررسی پژوهش‌های پیشین عوامل تأثیرگذار در توسعه رویکرد کسب و کار الکترونیک شناسایی و سپس با استفاده از نظر متخصصین و بکارگیری روش دلفی این عوامل دسته‌بندی شده‌اند. در ادامه با استفاده از مدل FCM نمودارهای گرافیکی هدایت شده عوامل ترسیم می‌شوند و با استفاده از این نمودارها روابط علت و معلولی میان مفاهیم مورد اشاره در گره‌ها ارائه می‌شود و شبکه روابط میان عوامل، تحلیل و تبیین می‌گردد.

یکی از پرجاذبه‌ترین زمینه‌ای کاربرد فناوری اطلاعات، کسب‌وکار الکترونیکی است. مدیران سازمان‌ها باید به‌نبال راهکاری برای تصمیم‌گیری در راستای بهینه‌سازی آمایش منابع در این حوزه باشند تا نحوه تخصیص‌های هزینه‌ای و سرمایه‌ای خود را در این حوزه در سطوح عالی و راهبردی کنترل کنند. پرداختن به این موضوع نیازمند آن است که مدیران سازمان، سطح توسعه‌یافتگی خود را در حوزه کسب‌وکار الکترونیکی مشخص نمایند و با شناسایی عوامل مؤثر در رشد این رویکرد، به برنامه‌ریزی برای بهبود وضعیت خود بپردازند. در این مقاله هدف آن است که با استفاده از ابزارهای فازی، به ساخت و توسعه مدل‌های هوشمند در جهت تعیین وضعیت موجود سازمان و تصمیم‌گیری مدیران برای بهبود این وضعیت پرداخته شود. به این منظور برای مدل‌سازی این عوامل و میزان تأثیر آن‌ها، ابتدا با بررسی پژوهش‌های پیشین، عوامل مؤثر در توسعه رویکرد کسب‌وکار الکترونیکی شناسایی، و سپس با استفاده از نظر متخصصین و به‌کارگیری روش دلفی، این عوامل دسته‌بندی شدند. در ادامه با استفاده از مدل «اف‌سی‌ام» به ترسیم روابط علت و معلولی میان عوامل و نمایش نوع و نحوه تأثیر عوامل بر یکدیگر پرداخته شده.‌

: با ظهور شبکه های اجتماعی، روابط انسان ها در اینترنت شکل تازه ای به خود گرفته است. امروزه شمار کثیری از کاربران با اهداف مختلف در شبکه های اجتماعی عضو شده و به فعالیت های گوناگون می پردازند. از سوی دیگر این کاربران بر یکدیگر تأثیر می گذارند که نقش و تأثیرگذاری کاربران مختلف یکسان نیست. برخی از این کاربران به دلایل مختلفی از جمله موقعیت شغلی، میزان تحصیلات یا نوشته های جذاب، تأثیر بیشتری بر کاربران دیگر دارند. این کاربران که ما از آن ها به عنوان گره های قدرت نام می بریم می توانند نظر و دیدگاه کاربران زیادی را تغییر داده و به سمت و سوی خاصی سوق دهند.هدف این پژوهش شناسایی گره های قدرت در شبکه اجتماعی تبیان از طریق کشف الگوهای پنهان در خصیصه های کاربران است. تحقیق حاضر بر اساس روش شناسی استاندارد CRISP-DM انجام شده است. بدین منظور پس از شناسایی گره های قدرت بر اساس مجموع امتیازات به دست آمده از سه شاخص مرکزیت بینیت، رتبه صفحه و فعالیت های کاربران ،با استفاده از الگوریتم های درخت تصمیم به طبقه بندی این کاربران اقدام شده است.نتایج به دست آمده نشان داد که مهم ترین ویژگی ها در تعیین میزان قدرت یک کاربر در شبکه اجتماعی تبیان تحصیلات، سن و جنسیت می باشند.

در سال های اخیر و همگام با توسعه وب 3 و گسترش شبکه های اجتماعی در سطح اینترنت، موضوع میزان نفوذ و تأثیرگذاری این شبکه ها بر جامعه به یکی از مباحث مهم در حوزه سیاست گذاری فناوری تبدیل شده است. نفوذ این شبکه ها در عرصه های مختلف زندگی کنونی، مرزهای رسانه های سنتی (که بیشتر یک طرفه بودند) را از بین برده است. هدف این مقاله استخراج راهبردهای کشورها در قبال شبکه های اجتماعی مجازی و دسته بندی آنها ست. برای این منظور، برنامه ها، قوانین و مقرارت، شیوه نامه ها و خط مشی ها در سطح ملی بررسی شده است و با تمرکز بر این اسناد در 12 کشور جهان، اتحادیه اروپا و مجموعه کشورهای عربی (به صورت کلی)، راهبردهای دولت ها در قبال شبکه های اجتماعی مجازی استخراج و سپس در پنج دسته بدیل راهبردی طبقه بندی شد: (1) راهبردهای ایجاد و تنوع سازی، (2) راهبردهای همکاری و تشریک مساعی، (3) راهبردهای استفاده هدفمند، (4) راهبردهای ترویجی، آموزش و آگاه سازی و (5) راهبردهای تدافعی. استخراج بدیل های راهبردی، نه تنها به تصمیم گیران و کارشناسان کمک می کند تا با اتخاذ راهبردهای چندگانه درباره شبکه های اجتماعی، ضمن بهره مندی از فرصت های این فناوری، تهدیدهای آن را کاهش دهند، بلکه در دیگر پژوهش های راهبردی فضای مجازی نیز از آن استفاده می شود

امروزه اینترنت به عنوان ابزار جدید در انجام عملیات بانکی نقش کلیدی بازی می کند. نبود راهکارهای لازم برای ارتقای وب گاه بانکها در ایران مسئله ای است که باید توجه ویژه ای به آن داشت. هدف تحقیق حاضر، تبیین و طراحی مدلی برای ارزشگذاری وب گاه بانکها در ایران است. روش پژوهش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی ـ پیمایشی است و جامعه آماری تحقیق مشتریان بانکهای شهر مشهد هستند که از خدمات اینترنت بانک استفاده می کنند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده می شود. از آزمونهای تحلیل رگرسیون، تحلیل مسیر استفاده می شود. نتایج تحقیق نشان می دهد عواملی چون وفاداری وب، کیفیت ادراک شده، ارتباطات بازاریابی، خدمات مشتری و آگاهی وب در تبیین ارزش وب گاه بانکها نقش بسزایی دارند.

این مقاله با استفاده از منابع و خرد جمعی متخصصان و سایر فعالان صنعت فناوری اطلاعات سعی در افزایش اثربخشی تصمیم ها و سیاست های این حوزه دارد. برای دستیابی به این هدف، 107 فناوری نوظهور و آینده از گزارش های آینده نگاری و برنامه های تحقیقاتی اروپا، ژاپن، تایوان و شرکت «گارتنر» استخراج شد. سپس، از بین این فناوری ها 69 فناوری (که در چهارده حوزه موضوعی طبقه بندی شده بود) با تأیید اعضای پانل خبرگان به عنوان ورودی دلفی مورد استفاده قرار گرفت. در مرحله بعدی تحقیق با استفاده از روش دلفی، ابتدا در بخش پرسش های عمومی بر اساس نظر اعضای پانل، موانع و چالش هایی که انتظار می رود فناوری اطلاعات به آن ها پاسخ دهد و سازمان های اثربخش در تحقیق و توسعه فناوری اطلاعات تبیین گردید. سپس، دیدگاه اعضای پانل دلفی نسبت به هر فناوری با شاخص های میزان اهمیت، زمان تحقق، وضعیت ایران و زمان استفاده گسترده در ایران سنجیده شد. در بخش نتایج دلفی، نتایج به دست آمده در فرایند دلفی در سه بخش تحلیل اطلاعات فردی، پرسش های عمومی و پرسش های تخصصی در مورد هر فناوری گزارش شده و در بخش پایانی توصیه هایی برای تصمیم گیران بر اساس استنباط محقق ارائه داده شده است.

با پیشرفت های جدید شاهد نسل جدیدی از دانشگاه ها، تحت عنوان "دانشگاه هوشمند" خواهیم بود. بمنظور دستیابی به دانشگاه هوشمند، ضروری است دانشگاه با روشی هوشمندانه مدیریت شود و این مهم در سایه توجه به سرمایه های اجتماعی، شبکه دانش، محیط و زیرساخت هوشمند، محقق خواهد شد. از سوی دیگر مراجعه به نظام های بین المللی رتبه بندی دانشگاه ، یکی از روش های رایج برای شناخت اعتبار و جایگاه علمی یک دانشگاه می باشد و از این رو کسب رتبه های بالا و برنامه ریزی برای این منظور اهمیت بسزایی برای دانشگاه ها دارد. پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، یکی از نظام های رتبه بندی است که پایش متوزان تری از کلیه ابعاد یک دانشگاه نسبت به سایرین ارائه می نماید. در پژوهش حاضر، ارتباط ابعاد دانشگاه هوشمند با شاخص های این نظام ارزیابی با استفاده از نظرسنجی خبرگان به روش دلفی فازی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج، تأثیر قابل ملاحظه ابعاد دانشگاه هوشمند به ترتیب بر محورهای ارزیابی پژوهش، آموزش و وجهه بین المللی را نشان می دهد. از سوی دیگر مدیریت هوشمند، شهروند هوشمند و شبکه دانش دارای بیشترین تأثیر در حوزه پژوهش (با اهمیت ترین شاخص رتبه بندی ISC) هستند. به این ترتیب درصورت محدودیت منابع میتوان پیاده سازی دانشگاه هوشمند را از ابعاد فوق آغاز نمود، تا نتایج قابل ملاحظه و چشمگیرتری در رتبه بندی های بین المللی دانشگاه حاصل شود. توجه و حرکت سریع دانشگاه ها به سمت تحقق دانشگاه هوشمند ضرورتی است که نتایج آن حتی در رتبه بندی های بین المللی نیز قابل ملاحظه خواهد بود.

 در میان شکل های ارزیابی موفقیت سیستم های اطلاعاتی، رضایت کاربر نهایی یکی از کاربردی ترین معیارهاست. در این پژوهش، بررسی عوامل موثر بر رضایت کاربران در سیستم های مدیریت فرآیند کسب وکار بر مبنای مدل موفقیت دلون و مک لین و نیز مدل رضایت سهین و شلی مد نظر است. پنج عامل تاثیرگذار بر رضایت و فایده ادراک شده کاربران از جمله کیفیت اطلاعات، کیفیت سیستم، کیفیت خدمات، انعطاف پذیری و توانایی کار با سیستم در قالب یک مدل بررسی شد. جامعه آماری شامل کاربران سیستم مدیریت فرآیند کسب وکار بانک کشاورزی تهران، و نمونه شامل 291 نفر از این افراد بود. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه و از آزمون های همبستگی و رگرسیون خطی و نرم افزار SPSS برای برآورد رابطه استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که کیفیت سیستم بیشترین تاثیر را بر متغیرهای وابسته پژوهش دارد و پس از آن کیفیت اطلاعات در رتبه دوم است. تاثیر توانایی کار با سیستم، انعطاف پذیری و کیفیت خدمات نیز بر رضایت کاربران و فایده ادراک شده آنها اثبات شد و در مجموع فرضیه های پژوهش تایید شدند.

هدف: هدف از این پژوهش، استخراج انواع رابطه های انسانی، شرایط آن و توصیه های ناظر به آن در قرآن به عنوان منبع دستورات الهی است.روش: در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی آیات قرآن یک به یک بررسی شده و با کمک چند مجموعه تفسیری معاصر، آیاتی که حاوی روابط دوسویه انسانی بوده، استخراج و در فایل اکسل به عنوان یک ردیف ثبت شده است؛ همچنین ویژگی های اساسی این روابط مانند طرف اول و طرف دوم، نوع، توصیه های قرآنی در این نوع و حوزه اساسی با شش عنوان (اعتقادی، اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی، سیاسی و علمی)، برای هر رابطه تعیین شده است. در نتیجه تمام آیات حاوی روابط انسانی احصاء شده و ده ویژگی برای این آیات مشخص شده است.یافته: در نهایت مجموعه داده ای ارائه شد که حاوی 2295 آیه از کل آیات قرآن کریم و 3586 رابطه انسانی است. پژوهشگرانی که از جنبه های گوناگون حقوقی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی، تربیتی و موارد دیگر می خواهند در قرآن پژوهش کنند، با استفاده از این مجموعه داده به تمام آیات مورد نظر خود دست خواهند یافت. در این مقاله این مجموعه داده –آرشیو شده در سایت دانشگاه شهید بهشتی- به عنوان یک شکل از خدمات اطلاعاتی معرفی می شود.نتیجه گیری: بیش از یک سوم آیات قرآن از روابط دوسویه انسانی سخن گفته و این روابط از تنوع جشمگیری برخوردار است. به گونه ای که امکان مطالعه میان رشته ای قرآن و علوم انسانی در همه شاخه های اصلی آن فراهم است.

به مناسبت هفته پژوهش، دهمین نشست از سلسله نشست های علوم اسلامی و انسانی دیجیتال با موضوع «مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی راه رفته و راه پیش رو» در تاریخ 17 آذر 1401 در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در شهر مقدّس قم برگزار گردید. در این نشست، آقای دکتر طالب پور، ریاست پژوهشکده اعجاز قرآن دانشگاه شهید بهشتی، مهمان اصلی این برنامه بودند که به ارائه سخن پرداختند. ایشان، خود از جمله مؤسّسان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بوده اند؛ امّا علاوه بر این، ریاست پژوهشکده اعجاز قرآن و پژوهشکده فضای مجازی و پژوهشکده مطالعات میان رشته ای قرآن، از جمله مسئولیت های ایشان بوده است. از دیگر افتخارات ایشان، دریافت لوح تقدیر به عنوان خادم قرآن در سال 1375، عضو هیأت علمی برتر در ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه شهید بهشتی در سال 1398، پژوهشگر برگزیده دانشگاه شهید بهشتی بر اساس شاخص ارتباط با صنعت در سال 1396، همچنین، پژوهشگر برگزیده پژوهشکده فضای مجازی در سال 1392 است. تولید پالایش هوشمند محتوا، همکاری در پژوهش های قرآنی و ارائه و اجراء طرح های فرهنگی جدید با استفاده از فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات، بررسی اعجاز علمی قرآن و تهیه محتوا برای کتابخانه دیجیتالی و نیز آزمایشگاه گرافیک کامپیوتری، از دیگر فعّالیّت های دکتر طالب پور است. همچنین، ایشان مؤلّف کتاب های: پردازش تصویر فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات، تجارت الکترونیک و هوش تجاری و رویکرد مدیریتی هستند. آنچه در ادامه می آید، مهم ترین سخنان ایشان در این جلسه است که از نظر می گذرد.