کوروش مؤمنی

کوروش مؤمنی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۷ مورد.
۱.

رابطه فرهنگ و معماری (با بررسی موزه هنرهای معاصر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ معماری موزه موزه هنرهای معاصر کامران دیبا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۵۲
تحولات قرن حاضر، موجب دگرگونی ها و تغییراتی در بین برخی جلوه های زندگی و فرهنگ جامعه ایرانی و کم توجهی به معماری سنتی گردید. از طرفی سرعت وقوع این تحولات، مانع تطبیق آن ها بافرهنگ جامعه شد. درحالی که این تحولات در کشورهای اروپایی گام به گام صورت گرفته بود و آن ها تا حد زیادی تغییرات را به راحتی جایگزین کردند. حال اگر برای باززنده سازی فرهنگ و معماری اصیل ایرانی، عوامل اساسی آن شناخته شود، این هنر به حیات خود ادامه خواهد داد. معماری فقط مجموعه ای از سبک ها و فرم ها نیست و حتی به صورت کامل شرایط اجتماعی و اقتصادی خود را مشخص نمی کند، بلکه مجموعه ای از موارد یادشده است. معماری به عنوان یک سیستم ارتباطی، با فرهنگ در تعامل است و برای دریافت پیام موجود در آن، باید زمینه فرهنگی ای که معماری در مسیر آن به وجود آمده، مورد شناخت و مطالعه قرارداد. در غیر این صورت، مفاهیم آن به خوبی قابل درک نخواهد بود. موزه هنرهای معاصر تهران، حاصل هم نشینی مفاهیمی است که از یک سو، با اصل و درون مایه ی نگرش مدرن در معماری پیوند دارند و از سویی دیگر، به عمیق ترین لایه های تفکر معماری ایرانی مرتبط است. در این مقاله سعی بر آن است که موزه هنرهای معاصر، از جهت رابطه فرهنگ و معماری موردبررسی و تحلیل قرارگیرد. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی وگردآوری اطلاعات با استفاده از سایت های اینترنتی و کتاب های مرتبط با موضوع و تحلیل های میدانی بوده است. در آخر، با بهره گیری از استدلال شهودی و استنتاجی شواهد و اسناد موجود، نتیجه ای کلی استنباط گردیده است. تحلیل ها نشان می دهد، برخی از مفاهیم اصیل فرهنگ و معماری سنتی ایران به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر طراحی موزه ی هنرهای معاصر مؤثر بوده است به گونه ای که این مفاهیم با کانسپت های شکل گیری بنا هم پوشانی دارد.
۳.

محرمیت در معماری خانه های دزفول (مطالعه موردی:دوران قاجاریه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ محرمیت معماری دزفول خانه های سنتی دزفول دوران قاجاریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۵ تعداد دانلود : ۶۵۰
معماری ساختمان ها برای پاسخ به نیازهای فرهنگی و محیطی افراد طراحی شده است، هر بخشی از جامعه در طرح این معماری تاثیر می گذارد. تأکید اسلام بر محرمیت و حجاب سبب شده که این مشخصه بر تمامی ابعاد اجتماعی و فرهنگی که یکی از نمودهای آن معماری است اثر گذارد .محرمیت نه تنها ضوابطی را علاوه بر ضوابط دیگر بر مسکن سنتی اعمال کند، بلکه به عنوان مهمترین معیارهای ساخت قلمداد شود. هدف اصلی این پژوهش شناخت میزان و اهمیت محرمیت در معماری خانه های دوره قاجاریه است که خانه های سنتی شهر دزفول به عنوان نمونه انتخاب شده است. دزفول از گذشته به عنوان شهری دارای مردمی مذهبی و پایبند به اصول اسلامی شناخته شده است. محرمیت یکی از ویژگی اصلی خانه های این شهر است که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد. سوال اصلی پژوهش عبارت است از: "عوامل و عناصر مؤثر در شکل گیری محرمیت در خانه های سنتی دزفول در دوره قاجار کدامند؟ روش تحقیق مورد استفاده توصیفی- تحلیلی می باشد که با مطالعات کتابخانه ای در زمینه محرمیت، معماری شهر دزفول و دوره قاجار و همچنین با مطالعات میدانی به صورت حضور مستقیم محقق در خانه های سنتی دزفول انجام گرفته است. در این پژوهش هشت خانه سنتی شاخص که به روش نمونه گیری غیراحتمالی وضعی انتخاب شده اند؛ مورد مطالعه، تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که تفکیک و تقسیم فضاها در خانه های سنتی دزفول به دو بخش اندرونی و بیرونی بوده و نحوه عرصه بندی عمومی و خصوصی فضاهای خانه، بکارگیری و استفاده از ایوان سرپوشیده، راهروهای میانی و واسط میان فضاها، فضای پیش ورودی اتاق ها، پنجره های کنترل شده و آستانه ی کوتاه در و تمهیدات مشابه، سبب ایجاد محرمیت در خانه های سنتی دزفول شده است. همچنین معماران، با ایجاد سلسله مراتب حرکتی، ایجاد فضاهای واسط جهت عدم دسترسی مستقیم به فضاهای خانه و تمهیدات مختلف معماری، باعث شکل گیری و رعایت قلمرو محرم بودن، شده اند.
۴.

بازشناسی تأثیر شغل و سطح اجتماعی مالکان مسلمان خانه های قجری بوشهر در شکل گیری سلسله مراتب محرمیّت فضای ورودی

کلید واژه ها: محرمیت سلسله مراتب شغل و سطح اجتماعی خانه های تاریخی بوشهر فضای ورودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۸ تعداد دانلود : ۴۶۳
محرمیّت یکی از ارکان اصلی معماری اسلامی است که هم قرآن و هم سخنان اهل بیت، رعایت آن را در خانه امری مهم و لازمه ی رسیدن به آرامش خانواده برشمرده اند. در خانه های بناشده در دوران اسلامی، این اصل باارزش معماری به خوبی رعایت شده اما متأسفانه امروزه در ساختن خانه ها نادیده گرفته می شود؛ بنابراین بررسی خانه های سنتی که اصل محرمیّت در آنها رعایت شده می تواند راهگشای معماران در بازشناسی و به کارگیری این اصل در معماری مسکن باشد. سلسله مراتب ورودی که از عوامل ایجاد محرمیّت در خانه ها بوده است؛ نشأت گرفته از اعتقادات مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و برخی عوامل دیگر است که تابه حال بدان پرداخته نشده است. بسته به همین عوامل، این سلسله مراتب طولانی تر و یا کوتاه تر می شده است. بافت تاریخی شهر بوشهر یکی از مناطقی است که این اصل در آن به خوبی رعایت شده است. بر همین اصل این نوشتار سعی دارد که به بررسی سلسله مراتب محرمیّت در ورودی خانه های تاریخی شهر بوشهر بپردازد و مقایسه ای میان سلسله مراتبِ ورودی خانه ها و ارتباط آن با شغل مالکان بناها صورت دهد. این تحقیق با به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است و در آن به ارائه ی تعاریف و مصادیق رعایت اصل محرمیّت در اسلام، با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات معتبر و بررسی خانه های شهر بوشهر با مشاهده مستقیم از بنا، به کارگیری نقشه ها و مصاحبه حضوری از افراد بومی و متخصص پرداخته شده است. با بررسی یافته های این تحقیق مشخص گردید که شغل و سطح اجتماعی افراد در شکل گیری سلسله مراتب ورودی خانه های قجری مالکان مسلمان بوشهر، تأثیرگذار بوده است. بدین گونه که خانه ی صاحبان مشاغل ریاستی به دلیل رفت وآمد مکرر کارگزاران مهم دولتی، بیشترین میزان سلسله مراتب محرمیّت را دارند، در مرتبه بعدی خانه های تجار و طبیبان شهر قرار می گیرند که به دلیل رفت وآمد زیاد خریداران و مردم عادی، از سطح محرمیّت نسبتاً زیادی برخوردار هستند و در سطوح پایین تر که افراد دارای مشاغل کارمندی و با سطح اجتماعی متوسط را شامل می شود، با کمترین میزان سلسله مراتب محرمیّت در میان خانه های مورد بررسی روبرو هستیم.
۵.

برآورد پراکنش تاب آوری شهری از منظر بحران زلزله با استفاده از الگوی آمار فضایی (مطالعه موردی: شهر ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاب آوری مدلسازی آمار فضایی ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰
از دیدگاه مدیریت بحران، تاب آوری، یکی از مهم ترین موضوعات برای رسیدن به پایداری است. در واقع به منزله راهی جهت تقویت جوامع با استفاده از ظرفیت های آن ها مطرح می شود. از مسئله انتخابی موضوع در شهر ایلام اینکه شهر ایلام در زون زاگرس واقع شده است. از لحاظ وضعیت لرزه خیزی در موقعیت خطرناک قرار دارد. به طوری که منطقه زاگرس بیشترین زمین لرزه های با بزرگی 4 تا 4/5 ریشتر دارا می باشد. بر اساس اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با رویکرد توسعه ای– کاربردی و ترکیبی از روش های تحقیق توصیفی– تحلیلی بدین شرح که با مطالعات میدانی از نواحی 14گانه شهر ایلام و مراجعه به سازمان های مربوطه اطلاعات مورد نیاز از دو بُعد کالبدی – اجتماعی تهیه و جمع آوری گردیده است. و با صورت کمی و کیفی با الگوی آمار فضایی و نرم افزارهای GRAFER، EQS، EXCEL و ArcGIS، VPLS و AMOS-SPSS مورد تحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج تحقیق بصورت کیفی قابل بیان است که ناحیه 2 از منطقه چهار و ناحیه 2 از منطقه سه به ترتیب به عنوان نواحی که بیشترین تاب آوری و کمترین تاب آوری را در کل شهر ایلام دارا می باشند. و از دیدگاه کمی بر اساس نتایج الگوی Z-Score که مقدار آن برابر 586/5 درصد بوده به احتمال کمتر از 1 درصد تاب آوری در شهر ایلام وجود دارد. به عبارت دیگر به احتمال کمتر از 1 درصد در وضع موجود، شهر ایلام می تواند، در تاب آوری به ایفای نقش بپردازد.
۶.

مطالعات مکان یابی اکوکمپ ها با استفاده از روش ارزیابی TOPSIS (مورد شناسی: مناطق گردشگری استان لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکان یابی اکوکمپ گردشگری روش تصمیم گیری چندمعیاره TOPSIS استان لرستان دریاچه گهر تالاب های ولی عصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۳۱۹
امروزه رشد و توسعه صنعت گردشگری به منظور کسب درآمد و پیشرفت اقتصاد کشور امری ضروری است و به دنبال آن آسیب های زیست محیطی در این بخش سبب افزایش نگرانی ها نسبت به مقاصد گردشگری در سطح بین المللی برای ارائه محصولی با استانداردهای زیست محیطی شده است. بدین منظور ایده طراحی اکوکمپ ها که برمبنای اصول پایداری و اکوتوریسم هستند و در زمره اقامتگاه های سبز به شمار می آیند، مورد توجه قرار گرفته است. مکان یابی صحیح اکوکمپ یکی از مهم ترین بخش های برنامه ریزی گردشگری پایدار است که موجب موفقیت اکوکمپ ها و بازگشت سرمایه می شود. بدین منظور شناسایی مناطقی که ازنظر گردشگری و ارزش های اکوتوریستی، توانایی و استعداد احداث اکوکمپ را داشته باشند، ضروری است. هدف از این مطالعه، تعیین مکان مناسب برای احداث اکوکمپ در استان لرستان، با درنظرگرفتن معیارها و عوامل تأثیرگذار بر ارتقای کیفی اکوکمپ ها است. دراین راستا از روش ارزیابی چندمعیاره TOPSIS استفاده شده است. پژوهش حاضر براساس هدف تحقیق، ماهیتی کاربردی دارد و همچنین براساس روش، توصیفی-تحلیلی است. در این روش برای امتیازدهی به معیارها و زیرمعیارهای لازم برای مکان یابی اکوکمپ در استان لرستان، با استفاده از نظر کارشناسان گردشگری این استان، پنج نقطه گردشگری شاخص این استان: آبشار بیشه، دریاچه گهر، تالاب های ولی عصر، تنگه شیرز و آبشار چکان انتخاب شد. با استفاده از ابزار پرسش نامه از 25 کارشناس متخصص و خبره در کمیته طبیعت گردی استان لرستان نظرسنجی به عمل آمد. نتایج پژوهش نشان داد که منطقه گردشگری دریاچه گهر به منظور احداث اکوکمپ با امتیاز نهایی 711/0 دارای بیشترین امتیاز و تالاب های ولی عصر با ارزش 394/0 حائز پایین ترین امتیاز شد.
۷.

بررسی و ارزیابی کارایی فضاهای شهری در نیازمندی های سالمندان با تاکید بر پارک های شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سالمندان؛ پارک زیتون؛ TOPSIS Entropy اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۶۵۱
سالمندان، دارای ویژگی ها و نیازهای خاص جسمانی، روانی و اجتماعی هستند و بدلیل شرایط جسمی و سنی، نسبت به اقشار دیگر جامعه، امکان بیشتری برای استفاده از فضاهای شهری برای گذران اوقات فراغت خود دارند. پارک های شهری، از جمله فضاهایی می باشند که سالمندان وقت خود را در آنجا سپری می کنند. از این رو توجه به نیازهای سالمندان در پارک های شهری و مناسب سازی با توجه به نیازهای سالمندان از ضروریات طراحی پارکها می باشد. پژوهش حاضر با رویکرد توسعه ای – کاربردی و هدف ارزیابی نیازمندیهای سالمندان در پارک محله ای زیتون اهواز محله زیتون کارمندی اقدام به بررسی موضوع نموده است. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و پیمایشی از دو ابزار مطالعات میدانی و کتابخانه ای استفاده نموده است. تحقیقات میدانی از طریق مشاهده و تکمیل 50 پرسشنامه توسط افراد سالمند انجام گرفت. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از مدل TOPSIS و وزن بندی شاخص ها از مدل Entropy و نرم افزارهای VISIO، Grafer، SPSS، MiniTAB و Excel استفاده گردیده است. نتایج نشان میدهد سالمندان مراجعه کننده به پارک، از شرایط موجود رضایت کافی نداشته و بیشتر بخاطر فرار از زندگی اپارتمان نشینی و دیدار دوستان به پارک مراجعه میکنند. نارضایتی آنها بیشتر بخاطر مبلمان نامناسب، عدم رسیدگی، درگیری افراد و کمبود امنیت و روشنایی و نبود بهداشت مناسب در پارک بوده ولی با این حال بدلیل نبود جای مناسب به این پارک مراجعه می نمایند. مشاهدات انجام گرفته حاکی از این است که کیفیت  پارک برای رفع نیاز های سالمندان مناسب نیست و نیاز به برنامه ریزی دارد.
۸.

بازشناسی ویژگی های معماری تلفیقی در تزئینات عمارت صمیمی شهرستان رامهرمز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تزئینات معماری عمارت صمیمی معماری رامهرمز تزئینات تلفیقی تزئینات صفوی و تزئینات قاجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۳۱۷
تزئینات بخش جدایی ناپذیر از معماری و بناهای هر فرهنگ و سرزمینی است که خود شیوه های متنوع و گوناگونی را شامل می شود و کاربرد آن در معماری موجب کمال و غنای بصری می گردد. شهرستان رامهرمز خوزستان با پیشینه ای باستانی و تاریخی دارای ابنیه و آثار باقی مانده متنوعی است که عمدتاً از دیدگاه کالبدی بیانگر شاخص های فرهنگی و هنری خاص این منطقه جغرافیایی می باشد. به عنوان نمونه می توان به بنای سکونتی- حکومتی عمارت صمیمی، ساخته شده در دو دوره صفوی و قاجار در شهرستان رامهرمز اشاره نمود. این بنا از جمله باغ های سکونتی حکومتی قاجار است که در دو دوره زمانی صفوی و قاجار احداث شده است. در این پژوهش با توجه به خلاء علمی - تحقیقاتی در رابطه با معماری بناهای تاریخی رامهرمز بخصوص در بحث تزئینات، سعی شده است تزئینات بنای فوق مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و با استفاده از روش تفسیری - تاریخی ویژگی های معماری تلفیقی دوره قاجار و صفوی بنای فوق را بیان نماید. سپس با استفاده از روش تحقیق مورد کاوی و با ابزار مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و همچنین ابزار میدانی شامل بازدید از بنا، عکس برداری و تهیه نقشه، به بازشناسی رویکردهای غیر ایرانی و ویژگی های تلفیقی تزئینات عمارت فوق و همچنین نوآوری های موجود در معماری بنا پرداخته شده است که موجب شناخت هویت فرهنگی بنا گردیده است. سؤال اصلی تحقیق عبارت است از: "تزئینات تلفیقی مورد استفاده در معماری دو دوره صفوی و قاجار بنای عمارت صمیمی چگونه است؟". نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تلفیق در تز ئینات معماری عمارت صمیمی در سه زمینه شامل: 1. تأثیر تزئینات غرب در ساختمان قاجاری و پیدایش ستون های کلاسیک، 2. تلفیق تزئینات بنا با معماری کشورهای عربی در ساختمان صفوی و شکل گیری چهار نوع قوس نوآورانه و مشابه قوس کنگره دار، 3. ترکیب الگوهای معماری ایرانی با سایر الگوها و تشکیل قوس های ترکیبی؛ قابل مشاهده است. 4. عمده تزئینات آجرکاری عمارت صمیمی رامهرمز، شامل شیوه های آجرکاری گل اندازی و انواع رگ چین با الگوهای فخرومدین، راسته، هره، دندان موشی، گل پنجره و حصیری است که در جداره های بنا می توان مشاهد نمود.
۹.

بررسی تزیینات خانه های قاجاری شهر قم (مطالعه موردی : خانه شاکری قم)

کلید واژه ها: دوره قاجار خانه شاکری معماری قم طبیعت گرایی رئالیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۲۷۵
      معماری دوره قاجار را می توان معماری خانه سازی و یا معماری خانه های مسکونی نامید. در این دوره، معماری اینگونه بناها تحت تأثیر نفوذ غرب؛ دچار دگرگونی شده است. در این میان، خانه های قاجاری شهر قم از جهات مختلفی از جمله تزیینات به کار رفته در آن ها قابل بحث و بررسی می باشند. علی رغم ارزش این خانه ها، مطالعه کافی روی آن ها صورت نگرفته است. در این پژوهش؛ سعی بر آن است مولفه ها و ویژگی های تزیینات خانه های دوران قاجار، خصوصا یکی از خانه های شاخص قم به نام خانه شاکری مورد مطالعه قرار گیرد. در این مقاله سعی شده است با ترکیبی از روش های تحقیق تفسیری-تاریخی و پژوهش نمونه موردی، گردآوری اطلاعات کتابخانه ای در موضوع تزیینات خانه های قاجار و همچنین مطالعات میدانی به صورت حضور در محل و مشاهده مستقیم، به بررسی تزیینات خانه شاکری قم پرداخته شود. نتایج نشان می دهد، عمده تزیینات خانه شاکری قم؛ آجرکاری های اصیل قاجاری، ستون ها و ازاره سنگی یکپارچه ی منقوش و برجسته آن است. هرچند هنوز شمه هایی از هنر ایرانی دوره های گذشته، در قسمت هایی از تزیینات بنا دیده می شود، ولی با توجه به تاثیرات هنر غرب در دوران قاجار، برخی از تزیینات و نقوش تحت تاثیر رئالیست و طبیعت گرایی قرار گرفته و این هنر ساختمانی، در دوره قاجار نوعی بیان متفاوت به خود می گیرد. نقوشی از قبیل گل و گلدان، فرشته، انسان و برگ کنگر به صورت واقع گرایانه و رئال در تزیینات بنا مشاهده می شوند.
۱۰.

ارزیابی و سنجش ساختار فضایی و خزش شهری (مطالعه موردی: شهر یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساختار فضایی خزش شهری شهر یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۴۰۲
رشد هر شهر به صورت یک فرآیند دوگانه  نظام فضایی و گسترش فیزیکی می باشد. هر کدام از این دو روش می تواند کالبد متفاوت و جداگانه ای از دیگری ایجاد کند.  لذا رشد بی رویه شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرنشین لزوم توجه به مسائل شهری را برای برنامه ریزان و دست اندرکاران امور شهری ضروری ساخته است. پژوهش حاضر با روش های توصیفی، اسنادی و تحلیلی با هدف سنجش ساختار فیزیکی - اجتماعی شهر یزد به بررسی موضوع پرداخته است. جهت بررسی خزش شهری و شناخت نظام فضایی شهر مورد نظر از روش های آماری هلدرن و آنتروپی شانون و تحلیل توزیع و تراکم جمعیت شهری در دوره های مختلف استفاده شده است. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و ترسیم نقشه ها از نرم افزارهای ArcGIS، SPSS، Grafer و Excel استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان داده است بنای اولیه شهر یزد در قسمت های شمالی محله فهادان بوده است. از نظر گروه بندی ساختار فضایی شهرهای استان منظم نبوده و در فواصل بین طبقه اول و طبقه آخر ماتریس هیچ نقطه شهری وجود ندارد. حتی با ضریب آنتروپی، استان یزد در سال های 1390-1375 نشان می دهد که تعادل فضایی شهرها در طبقات شهری دارای نوسان بوده بطوری که ضریب آنتروپی در سال 1375 (0.37-) و در سال 1390 (0.23-) به دست آمده است. در نهایت با مدل هلدرن مشخص گردید در شهر یزد تنها 8/54 درصد رشد شهر در فاصله سال های 1345-1385 مربوط به رشد جمعیت بوده و 45 درصد از رشد شهر مربوط به گسترش کالبدی و فیزیکی شهر می باشد.
۱۱.

طیف بندی کمی آسیب پذیری شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: شهر یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب پذیری زلزله مدل سازی یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۳۶۱
یکی از موضوعات مدنظر برنامه ریزان شهری «برنامه ریزی ایمنی» شهرهاست که یکی از اساسی ترین پیش فرض های جامعه جهانی برای برنامه ریزی انسان محور محسوب می ِشود. تحلیل و کاهش آسیب پذیری در برابر مخاطرات طبیعی به حوزه مهم و گسترده ای در برنامه ریزی و مدیریت بحران تبدیل شده است. براساس ضرورت موضوع پژوهش حاضر با استفاده از آمار فضایی COPRAS، مدل سازی معادلات ساختاری و شبیه سازی بوت استرپ آسیب پذیری شهری در شهر یزد بررسی شد. پژوهش حاضر رویکرد توسعه ای-کاربردی دارد و ترکیبی از روش های پژوهش (کتابخانه ای، میدانی و توصیفی-تحلیلی) است. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از برنامه های EQS، PLS، Grafer، Excel و GIS استفاده شد. براساس نتایج پژوهش، در مجموعه متغیرهای ساختمانی از نظر مساحت در آسیب پذیری فیزیکی-کالبدی متغیر ساختمان هایی با مساحت زیر 100 تا 200 مترمربع هیچ گونه توزیع و پراکندگی ندارند. میانگین آن ها نیز بیانگر وضعیت آسیب پذیری این شاخص در شهر یزد است. در مجموعه متغیرهای نوع سکونت در آسیب پذیری اجتماعی، کمترین ضریب پراکندگی به متغیرهای سکونت گاه های گروهی مربوط است. همچنین نتایج وزن داده ها درباره مناطق با استفاده از شبیه سازی ضریب اطمینان 95 درصد است. همچنین نتایج تکنیک کوپراس در مناطق سه گانه شهر یزد به ترتیب 85/0، 0/0، و 87/0 درصد است که به ترتیب در رتبه دو، سه و یک آسیب پذیری قرار دارند.
۱۲.

بررسی حس تعلق به مکان در بناهای مذهبی-تاریخی در راستای افزایش تعامل ساکنین محله با بنا (نمونه موردی: مسجد جامع اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حس تعلق به مکان مسجد جامع اصفهان نمادگرایی شناخت مکانی بناهای تاریخی - مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۵۰۱
حس تعلق به مکان سطح بالاتری از حس مکان است که منجر به محیط های با کیفیت می شود و انسان خود را جزئی از آن می داند و به آن احترام می گذارد. حس تعلق در معماری برآیند سه عامل فرد، دیگران و محیط می باشد که این حس شامل عواملی چون ادراک فرد از محیط، متغیرهای اجتماعی همچون نمادها، نشانه ها و کالبد بنا است و دارای سطوح مختلفی می باشد که شامل "رضایتمندی"، "رجحان مکانی"، "شناخت مکانی"، "نمادگرایی"، "تعلق مکانی"، "دلبستگی به مکان" و "تعهد به مکان" است. در راستای شناخت میزان حس تعلق افراد به مساجد تاریخی، مسجد جامع اصفهان به عنوان نمونه ای شاخص انتخاب شده است. این مسجد یکی از شاهکارهای معماری در دوران مختلف می باشد و در طول ایام دستخوش تغییراتی گشته است امّا همچنان به عنوان فضایی مناسب برای عبادت مورد استفاده افراد زیادی قرار می گیرد. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی-پیمایشی می باشد که با استفاده از پرسشنامه و توزیع آن در مسجد جامع اصفهان، سطوح مختلف حس تعلق به مکان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که نمادگرایی بیشترین رتبه و شناخت مکانی پایین ترین رتبه را در میان سطوح مختلف دارد و در میانه این دو، مابقی سطوح حس تعلق قرار می گیرند امّا رجحان مکانی در میان پاسخ آزمودنی ها را نمی توان به عنوان یک عامل تأثیرگذار در نظر گرفت. لازم به ذکر است تفاوت معنا داری در زمینه رجحان مکانی در میان مردان و زنان نسبت به مسجد جامع اصفهان وجود دارد و همچنین نمادگرایی به عنوان مهمترین عامل در میان قشر تحصیل کرده و متخصص شناخته می شود.
۱۳.

مقایسه تطبیقی نمود اصول و آیین های مسیحیت بر ساختار فضایی و آرایه های معماری کلیسا های ارمنستان و جلفای اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارتدوکس کلیسا آرایه های معماری آیین های مسیحیت جلفای اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۳ تعداد دانلود : ۲۳۷
ارامنه اصفهان از دوران صفویه، زمانی که اصفهان پایتخت بوده، در این شهر حضور داشته اند و تعداد زیادی کلیسا در محدوده جلفای اصفهان بنا نموده که امروزه تعدادی از آنها باقی مانده اند. فرقه ارتدوکس مسیحیت، دارای اصول اعتقادی و آیین های خاصی است که برخی از این آیین ها بر کالبد و آرایه های معماری کلیساها تأثیر گذاشته اند. هدف این پژوهش، مقایسه تطبیقی و بازشناسی تأثیر و چگونگی نمود این اصول و آیین ها بر ساختار فضایی معماری و آرایه های کلیسا های ارتدوکس اصفهان و ارمنستان است. روش تحقیق پژوهش فوق، کیفی و با روش توصیفی-تحلیلی بر اساس مقایسه تطبیقی بین کلیساهای رایج ارمنی و کلیساهای جلفای نو اصفهان است. داده های مورد نظر، از طریق مطالعات کتابخانه ای در زمینه اصول اعتقادی و آیین های مسیحیت و مطالعات میدانی به صورت حضور مستقیم محققان در فضاهای کلیساهای اصفهان گردآوری شده و در ادامه مورد تجزیه و تحلیل کیفی قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهند معماری کلیساهای ارامنه اصفهان، تلفیقی از معماری ایرانی و معماری ارمنستان است. جهت گیری شرقی- غربی، شکل هندسی مستطیلی، سلسله مراتب فضایی، داشتن حداقل یک گنبد بزرگ، همه از معماری کلیساهای ارمنستان تبعیت می نمایند. گنبد قوسی شکل، جنس مصالح، نوع پنجره های بزرگ گنبدها و نوع مأذنه، از معماری ایرانی الگو گرفته اند. همچنین، برخی از آرایه های الحاقی بیرونی کلیساهای ارمنستان همچون؛ پنجره های گل سرخ، شبدری و پنجره سه بخشی حذف شده اند و آرایه هایی که مربوط به داخل کلیسا بوده، همانند نقاشی های دیواری هستند و برخی از این آرایه ها مانند؛ کبوتر فاخته، گنبدهای سه تایی، میز مخصوص قرائت انجیل، صلیب یا چلیپا، پنجره یا تصاویر مصائب عیسی مسیح و رستاخیز مسیح، در فضای داخلی کلیساها به کار رفته اند. آرایه هایی که نماینده ای از آیین های مسیحی هستند، آرایه های درب خروج شیطان، شام آخر، محل نگهداری روغن مقدس، جایگاه مخصوص کشیش و هشتی بوده که در تمام کلیساها مشاهده می شوند.
۱۴.

سنجش توسعه پایدار شهری با تاکید بر شاخص کالبدی اجتماعی و استفاده از تکنیکهای آماری برنامه ریزی (مطالعه موردی کلانشهر اهواز)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: عدالت فضایی سکونتگاه کویری خدمات عمومی سیستان و بلوچستان GWR

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۱۳۳
توسعه پایدار شهری، رویکری جامع جهت بهبود بخشی کیفیت زندگی در جهت تحقق رفاه اجتماعی، اقتصادی و محیطی سکونتگاه های انسانی می باشد. همچنین ریشه های نگرش توسعه پایدار با نارضایتی از منابع توسعه و رشد کالبدی، اجتماعی- اقتصادی در شهرها از منظر بوم شناسی بر می گردد. لذا جهانی که در آن زندگی می-کنیم، مرتباً در حال تغییر و تحول می باشد. براین اساس، به کارگیری مفهوم پایداری کالبدی - اجتماعی در برنامه ریزی شهرها اقدامی ضروری می باشد؛ چراکه داشتن تصویری روشن از مسیر پیش رو، لازمه اطمینان از حرکت صحیح و برداشتن گامهای استوار در آن است. در نتیجه پژوهش حاضر با رویکرد توسعه ای – کاربردی و روش تحقیق ترکیبی(کتابخانه ای، توصیفی- تحلیلی و میدانی) به بررسی موضوع پایداری کالبدی - اجتماعی در راستای توسعه شهری پایدار پرداخته است. همچنین لازم به ذکر است تجزیه و تحلیل داده ها از مدل آماری Entropy-TOPSIS و نرم افزارهای مورد نیاز از جمله ArcGIS، Grafer، SPSS، Visio، SmartPLS و EXCEL استفاده گردیده است. که نتایج تحقیق نشان داده است علاوه بر اینکه مناطق کلانشهر اهواز از نظر میزان پایداری با یکدیگر تفاوت دارند؛ همچنین بین مناطق مورد مطالعه، شاخص مورد مطالعه و دیدگاه سیتمی برنامه ریزی شهری و شهرسازی رابطه معناداری وجود دارد. که از نظر آماری میانگین TOPSIS در کلانشهر اهواز برابر (379/0) درصد بوده و به تفکیک هر منطقه به رتبه بندی اقدام گردیده است.
۱۵.

بازشناسی ویژگیهای معماری اسلامی در روستای کریک سی سخت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستا زاگرس معماری کوهستانی مسکن اسلامی روستای کریک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۶۵۴
روستای کریک از توابع شهرستان دنا واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد با مرکزیت یاسوج است، این روستا دارای اقلیم سرد و کوهستانی است که در شیب ملایم رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. از جمله ویژگی های این روستا بافت متراکم و پلکانی است که به صورت طولی و در کنار رودخانه شکل گرفته است. از جمله عوامل مؤثر در شکل گیری معماری این روستا می توان به توپوگرافی زمین، اقتصاد حاصل از معیشت، عوامل اقلیمی و وضعیت اجتماعی و فرهنگی مردم اشاره کرد. معماری روستای کریک به دو بخش معماری بافت قدیم )اصیل( و معماری بافت جدید )نوساز( تقسیم می شود. معماری اصیل به جای مانده از نخستین تمدن های این منطقه و این سرزمین بوده و معماری نوساز متأثر از معماری سایر اقوام و جوامع اطراف است. روش تحقیق در مرحله بررسی تاریخی و فرهنگ روستا به شیوه تاریخی- تفسیری است و در مرحله بررسی نمون هها به شیوه میدانی و به شیوه توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند. روش گردآوری داد هها به روش کتابخانه ای، مقالات الکترونیکی و در مرحله میدانی به شیوه مصاحبه نیم هسازمان یافته و مشاهده است. در این مقاله معماری اصیل منطقه به صورت نمونه موردی بررسی شده و ساختار و معماری این روستا پس از معرفی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که معماری روستای کریک دارای ویژگ یهای خاص و منحصربه فرد خود است، این ویژگی ها عبارتند از بافت پلکانی و فشرده، ساختار همساز با اقلیم و زمینه، نحوه ذخیره انرژی با استفاده از چیدمان فضایی سکونتی و فضاهای خدماتی خانه و موقعیت استراتژیک روستا به لحاظ قرارگیری در دامنه رشته کوه زاگرس.
۱۶.

پهنه بندی عرصه های مسکونی با رویکرد پدافند غیرعامل در راستای امنیت شهروندان در محیط GIS (موردمطالعه: شهر دزفول)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پدافند غیرعامل پهنه بندی عرصه های مسکونی روش AHP دزفول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۲۷۶
فراهم نمودن امنیت هرچه بیشتر شهروندان و کاهش بحران در شهرها درگرو رعایت برخی تمهیدات و اصول پدافند غیرعامل است. در این راستا پژوهش های مکان یابی به عنوان مهم ترین معیار پدافند غیرعامل در جهت انتخاب نقطه ای با ضریب امنیت مکانی بالا می باشند. مکان یابی عرصه های مسکونی شهر دزفول به دلیل قرارگرفتن در استان مرزی خوزستان، حائز اهمیت است. پژوهش حاضر به روش توصیفی–تحلیلی و پیمایشی انجام شده که در آن با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، اقدام به جمع آوری اطلاعات در زمینه معیارهای مکان یابی عرصه های مسکونی شده و با استفاده از پرسشنامه و روش AHP  به محاسبه وزن معیارها با نرم افزار  Expert Choice پرداخته شده است و پس از تعیین معیارهای مؤثر در مکان یابی در محیط تحلیلی GIS پهنه های مناسب برای ایجاد عرصه های مسکونی تعیین شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که فاصله از مراکز حساس نظامی با وزن (۰۶۶/۰) از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین محدوده های مناسب جهت استقرار عرصه های مسکونی در شهر دزفول شناسایی شده است که می توان به عنوان نمونه به کوی بهمن، شهرک آزادگان و کوی بوستان اشاره کرد.
۱۷.

بررسی تناسبات حیاط مساجد دوره صفویه اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صفویه مساجد اصفهان حیاط مساجد تناسبات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۳۹۷
اعداد و تقسیمات هندسی مشخص، به دلیل جذابیت قاعده های نهفته در آنها همواره مورد توجه پیشینیان بوده اند. اما در معماری ساختمان های اخیر بعد از دوره پهلوی اول تا به امروز، به تناسبات و روابط اعداد کمتر توجه شده است و بهره گیری از سیستم دقیق تناسبات به عنوان اصلی بازتولیدشدنی برای دستیابی به زیبایی، مطرح نمی شود. ازاین رو، نگارندگان این تحقیق برآن شدند تا به بررسی توصیفی- تحلیلی تناسبات در حیاط مساجد دوره صفویه اصفهان بپردازند. مساجد دوره صفویه اصفهان از آن جهت مورد توجه قرار گرفت که معماری ایرانی- اسلامی در این دوره به اوج شکوفایی خود می رسد و اصفهان، پایتخت این جلوه گری هاست. پژوهش حاضر، تغییرات و ویژگی های تناسبات حاکم بر حیاط مساجد دوران صفویه را بررسی می کند تا به این مسئله بپردازد که چه نسبت یا نسبت هایی بین اضلاع حیاط مساجد برقرار است. مساجد دوره صفویه اصفهان ازمنظر تاریخ و حاکمیت، به سه دوره تقسیم می شود. از هر دوره، سه مسجد براساس پراکندگی زمانی انتخاب و تحلیل شد. روش تحقیق، استقرایی بوده که باتوجه به غیرتصادفی بودن نمونه های موردِبررسی، به شیوه شبه تجربی ابعاد و اندازه های حیاط مساجد برمبنای رعایت تناسبات تحلیل و بررسی شده اند. روش گردآوری داده ها در این پژوهش به شیوه بررسی اسناد و مدارک کتابخانه ای و تحلیل نقشه ها و داده های تصویری ابنیه است. با بررسی های انجام شده، چنین استنباط شد که نسبت بین طول و عرض حیاط مساجد، به تناسب 1.118 نزدیکی بیشتری دارد. همچنین، در ابعاد کلی حیاط مسجد از پیمون ایرانی استفاده شده است.
۱۸.

بررسی تطبیقی نقوش کاشی کاری دو مسجد مدرسه چهارباغ و سید اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقوش کاشیکاری مسجد مدرسه سید اصفهان مسجد مدرسه چهارباغ دوره صفویه دوره قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۱۹۰
از عوامل مؤثر در شکوه و زیبایی معماری ایران به ویژه در دوران اسلامی به تزئین و آرایش بناها می توان اشاره کرد. در این میان، مسجد مدرسه چهارباغ اصفهان یکی از شاهکارهای معماری دوره صفوی و مسجد مدرسه سید یکی از مهم ترین بناهای ساخته شده در ابتدای دوره قاجار در شهر اصفهان ازلحاظ تزئینات و بهخصوص نقوش کاشی کاری حائز اهمیت هستند. بررسی، مطالعه و مقایسه در نقوش کاشی کاری این دو بنا می تواند باعث بازشناسی هویت فرهنگی این دو بنا شود. با توجه به خلاء نسبی علمی- تحقیقاتی در رابطه با معماری مدارس تاریخی کشورمان بخصوص در بحث تزئینات، پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و انجام تحقیقات کتابخانه ای در عرصه آرایه های معماری این دو بنا و تحقیقات میدانی به ارزیابی و مقایسه تطبیقی نقوش کاشیکاری دو بنای شاخص معماری دوران صفویه و قاجار بپردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که بیش تر تزئینات کاشی کاری مسجد مدرسه چهارباغ نقوش هندسی و گیاهی به صورت انتزاعی و تجریدی است که استحکام ساده و روانی دارد و خط بهکار رفته در تزئینات آن، خط کوفی بنائی و خط ثلث است. اما عناصر تزئینی به کاررفته در مسجد مدرسه سید تنوع بیش تری دارد که تحت تأثیر هنرهای تزئینی غرب به صورت طبیعتگرا، غیرانتزاعی و تقلیدی میباشد؛ نقوشی هم چون منظره سازی، تصاویر میوه همچون انگور، گل وگلدان، کاسه بشقابی و موارد مشابه آن نیز به چشم می خورد. هم چنین، خط غالب بیش تر کتیبه ها خط نستعلیق است.
۱۹.

بازخوانی ویژگی های معماری و عملکردی مساجد نصیرالملک و مشیرالملک شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسجد مشیرالملک مسجد نصیرالملک عملکرد نیایشی- آموزشی قاجار شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۲۸۷
معماری دوره قاجار به سبب ارتباطات با کشورهای دیگر، دچار تغییراتی می شود. معماری مساجد شیراز نیز از قاعده مستثنی نبوده است. مساجد مشیرالملک و نصیرالملک، از بناهای دوره قاجار بوده که به دلیل قرارگیری در این تحولات و تحت تأثیر پیشینه معماری شیراز، دارای ویژگی های خاص تزئینی در کاشی کاری و تحولاتی در کالبد و فضاهای معماری هستند که بیشتر از نظر هنری مورد توجه پژوهشگران بوده اند. از این رو، هدف این مقاله ضمن بررسی روند تاریخی این دو بنا، بازخوانی ویژگی های به وجودآمده در عناصر تشکیل دهنده این مساجد و بررسی عملکرد نیایشی- آموزشی آنها است. به عبارت دیگر، مهم ترین پرسش های پژوهش این است که عملکردهای مساجد مشیرالملک و نصیرالملک چه بوده و ویژگی های معمارانه کمتر پرداخته شده این دو بنا چه هستند؟ در فرآیند پژوهش کنونی و به منظور دست یابی به سؤالات و اهداف تحقیق، از بررسی های میدانی و از راهبرد ترکیبی شامل موردپژوهی و تفسیری- تاریخی برای معرفی، دسته بندی و یافتن ارتباط های تطبیقی استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند که مساجد نصیرالملک و مشیرالملک، دارای تناسبات دقیقی در اجزای معماری خود نظیر؛ حیاط، حوض و نما هستند. از سویی دیگر، این دو بنا عملکردی نیایشی- آموزشی داشته و نسبت به بناهای دوران گذشته در عناصر کالبدی خویش دچار تغییر و دگرگونی هایی شده اند. این ویژگی ها به طور عمده در عناصری همچون؛ مهتابی، ایوان چلیپایی، برج ساعت و نماهای بنا به چشم می خورند.
۲۰.

بازشناسی تزئینات مسجد-مدرسه های دوره قاجار اراک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اراک معماری قاجار مسجد-مدرسه تزئینات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۹۶
در دوره قاجار، تزیینات به دلیل تلفیق سنت و مدرنیته و تنوع نقش، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بهره مندی گسترده از بنای مسجد-مدرسه ها در این دوره، سبب شد هاست تزیینات این ابنیه حائز اهمیت گردد. در این پژوهش سعی شده است تا با بررسی سه مسجد-مدرسه سپهداری، آقاضیاءالدین و خوانساری، واقع در اراک، با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش که تزیینات این ابنیه شامل چه گونه ها و نقوشی می باشند، پاسخ مناسبی ارائه گردد. به این منظور نگارندگان به بررسی منابع تاریخی پرداخته و با حضور مستقیم در بنا و عکسبرداری، اطلاعات لازم را گردآوری و سپس تحلیل نمود هاند. نتایج این بازشناسی نشان م یدهد که تزیینات این ابنیه شامل کاشی کاری، آجرکاری، گچبری و حجاری می باشد. کاشی کاری در این ابنیه خود را در نقوش ختایی، اسلیمی، معقلی و کتیبه به نمایش گذارده که بیشترین تنوع نقوش را دارا می باشد. تزیینات آجرکاری علاوه بر این که از حیث تکنیک و محل قرارگیری متنوع است؛ از حیث شکل آجرها نیز دارای تنوع بوده و بیشترین سطح تزیینات را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج پژوهش در برگیرنده این موضوع است که تزیینات گچبری با طرح گیاهی و تزیینات حجاری با طرح های هندسی و گیاهی انتزاعی، مورد استفاده قرار گرفته است. در نهایت یافته های پژوهش نشان میدهد تزیینات ابنیه مورد بررسی دارای 48 نمونه مختلف می باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان