مجتبی معظمی

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه هوش معنوی و سبک زندگی اسلامی با مشارکت در فعالیت های فرهنگی در اساتید بسیجی انجام شد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا مقطعی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش همه اساتید بسیجی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال تحصیلی 1-1400 به تعداد 294 نفر بودند. حجم نمونه طبق فرمول کوکران 167 نفر بدست آمد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش مقیاس هوش معنوی کینگ (2008)، پرسشنامه سبک زندگی اسلامی کاویانی (1390) و پرسشنامه مشارکت در فعالیت های فرهنگی گنجی و همکاران (1397) بودند که پایایی آنها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 86/0، 92/0 و 90/0 بدست آمد. یافته ها نشان داد که هوش معنوی (و هر چهار مولفه آن شامل تفکر انتقادی وجودی، تولید معنای شخصی، آگاهی متعالی و توسعه حالت هوشیاری) و سبک زندگی اسلامی (و هر ده مولفه آن شامل زمان شناسی، امنیت، تفکر و علم، سلامت، خانوادگی، مالی، عبادی، باورها، اخلاقی و اجتماعی) با مشارکت در فعالیت های فرهنگی در اساتید بسیجی رابطه مثبت و معنادار داشتند (001/0˂P). همچنین، متغیرهای هوش معنوی و سبک زندگی اسلامی به طورمعناداری توانستند 43 درصد، چهار مولفه هوش معنوی به طورمعناداری توانستند 28 درصد و ده مولفه سبک زندگی اسلامی به طورمعناداری توانستند 54 درصد از تغییرات مشارکت در فعالیت های فرهنگی در اساتید بسیجی را تبیین کنند (001/0˂P). نتایج نشان دهنده رابطه مثبت معنادار هوش معنوی و سبک زندگی اسلامی با مشارکت در فعالیت های فرهنگی در اساتید بسیجی و نقش آنها در تبیین مشارکت در فعالیت های فرهنگی آنان بود.

مقدمه و هدف : هدف از اجرای این پژوهش شناسایی ابعاد و مولفه ها و عوامل بهسازی منابع انسانی با رویکرد رهبری تحول گرا درسازمان آموزش و پرورش استان تهران بود. روش شناسی: روش پژوهش کیفی بود. جامعه آماری این پژوهش را خبرگان و متخصصان حوزه منابع انسانی تشکیل دادند و با توجه به نظر اشتراوس و کوربین(25-10)، پس از مصاحبه با نفر شانزدهم اشباع نظری صورت گرفت. جمع آوری داده ها با استفاده از نظریه داده بنیاد و  پس از انجام مصاحبه نیمه ساختار با خبرگان، از طریق کدگذاری های باز شناسایی شده و کدگذاری محوری و انتخابی و با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار MAXQDA صورت پذیرفت. یافته ها: در نهایت در 2 بعد فردی و سازمانی 11 مولفه (به شرح زیر) و 28 شاخص شناسایی شدند: فرهنگ تعهدآفرینی(0403/)، عدالت محوری(0436/)، رهبری اخلاقی تحول گرا(0451/)، مسوولیت پذیری(0432/)، نگرش فردی(0413/) ، ارتباطات فردی(0472/) ، سازگاری شغلی(0521/) ،یادگیری حرفه ای (0419/) ، ارزیابی عملکرد(0462/) ، سیاست های حمایتی(0461/) ، جو اخلاقی (0438/) . نتیجه گیری: نتایج نشان داد که دو بعد فردی و سازمانی و 11 مولفه ذکر شده ،عواملی هستند که می توانند در بهسازی منابع انسانی سازمان آموزش و پرورش تهران موثر باشند.

هدف: ادامه حیات سازمان ها در عصر حاضر، با گذشته بسیار متفاوت است. در شرایط کنونی، سازمانی قادر به ادامه حیات و رقابت با دیگران است که بتواند خود را با تغییرات محیطی منطبق سازد و قابلیت انعطاف را در شرایط غیرقابل پیش بینی و متغیر داشته باشد. این مهم زمانی تحقق می یابد که راهکار جدیدی ارائه شود و بی شک می توان آن را در چابکی سازمان ها یافت. در مقاله حاضر تلاش شده است که معیارهای چابکی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شناسایی، رتبه بندی و به جامعه علمی معرفی شود.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر روش ، توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری در این پژوهش خبرگان واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران در سال 1399 می بود. نمونه آماری شامل 15 تن از خبرگان و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه مقایسه زوجی است. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبیAHP فازی اجرا شد. نرم افزار مورد استفاده نیز Expert choice بوده است.یافته ها: عوامل مورد نظر عبارت بودند از: فناوری اطلاعات، شراکت و همکاری مجازی، بهبود مستمر، تشکیل سازمان دانش محور و نیروی کار چابک. همچنین معیارهای شناسایی شده شامل: بهبود پاسخگویی، آمادگی رویارویی با تغییرات، کاهش سطح مقررات، انتقال راحت دانش و تسریع فرایندها بودند.نتیجه گیری: نتایج رتبه بندی نشان داد نیروی کار چابک با وزن (3833/0)، شراکت و همکاری مجازی با وزن (2959/0)، فناوری اطلاعات با وزن (1892/0)، تشکیل سازمان دانش محور با وزن (1644/0) و بهبود مستمر با وزن (1486/0) در رتبه های اول تا پنجم قرار گرفتند.

پژوهش حاضر به طراحی و ارایه مدل کیفی ارزیابی تاثیر اثربخشی دوره های مجازی آموزش های ضمن خدمت بر رفتار کارکنان در بانک تجارت پرداخته است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، کیفی می باشد. نخست از روش کیفی تحلیل محتوا (قیاسی) جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شده است، جامعه آماری در این مرحله حدوداً 80 منبع در حوزه ارزیابی اثربخشی دوره های مجازی آموزش های ضمن خدمت کارکنان می باشد که به صورت هدفمندانتخاب شده است. در ادامه، متون مورد مطالعه قرار گرفته و پاراگراف های مرتبط با سوالات تحقیق انتخاب گردیده و کد مفاهیم مرتبط با موضوع هر پاراگراف استخراج شده و سپس کد مفاهیم استخراج شده در دسته های هم مفهوم قرار گرفته و نهایتا برای دسته های هم مفهوم، نام و عنوان مناسب که بیانگر تم اصلی پژوهش است تبیین شده است . سپس، جهت تعیین ابعاد، مولفه ها و شاخص های ارزیابی اثربخشی دوره های مجازی آموزش های ضمن خدمت از تکنیک دلفی استفاده گردیده است. در این تحقیق تعداد 15 نفر از خبرگان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های تهران (تمام وقت و حق التدریس) در رشته های مدیریت آموزشی و آموزش عالی به عنوان نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری هدفدار از نوع گلوله برفی جهت تعیین روایی مرحله کیفی در نظر گرفته شدند. در پایان مرحله اول مدل کیفی ارزیابی تاثیر اثربخشی دوره های مجازی آموزش های ضمن خدمت بر رفتار کارکنان در بانک تجارت در چهار بعد تدریس اثربخش مدرسان دوره های مجازی، کیفیت خدمات آموزشی در آموزش مجازی، نفش فناوری اطلاعات در آموزش های مجازی و روش های آموزش الگترونیکی ارائه شد.

یکی از نهاد های مهمی که در عصر جهانی شدن منجر به تحولات زیادی شده است آموزش عالی می باشد. تحولات و پیشرفت سریع فناوری و همینطور ارتباطات سریع منجر به ایجاد مفاهیم و امکانات جدید در حوزه های مختلف آموزش عالی شده است. دانشگاه های ما هم با مواجهه با این تغییر و تحولات دچار چالش های متعددی شده اند. بر این اساس، در این پژوهش به منظور ارائه مدل ارتقای شایستگی حرفه ای مدیران گروه های علمی دانشگاه آزاد اسلامی به روش کیفی، با استفاده از تحلیل محتوای استقرایی؛ با شناسایی 651 کد مفهوم، کدگذاری و دسته بندی آنها در سه مرحله نهایتا 186 شاخص اصلی؛ در شش بعد و 39 مولفه، تبیین و در ادامه با استفاده از تکنیک دلفی سه مرحله ای در بین 32 نفر از خبرگان علمی و اجرایی، این شاخص ها مورد جرح و تعدیل قرار گرفت. نهایتا مدل ارتقای شایستگی حرفه ای مدیران گروه های علمی دانشگاه آزاد اسلامی در شش بعد اخلاق حرفه ای، صلاحیت (اعتبار) حرفه ای، ویژگی های شخصیتی حرفه ای، دانش حرفه ای (تدریس اثربخش)، ارتباطات حرفه ای ارائه شد.

با توجه به ضرورت نگاه و حرکت سازمان آموزش وپرورش در راستای سند تحول بنیادین،  نیازمند درک صحیحی از امر تحول و قبول این موضوع است، که طراحی سازمان تحول گرا برای سازمان آموزش وپرورش، ضمن آنکه می تواند در تأمین انتظارات ذینفعان نقش به سزایی داشته باشد، به پیاده سازی سند تحول بنیادین کمک شایانی خواهد کرد. مطالعه حاضر با هدف ارائه مدل رویکرد رهبری تحول گرا در سازمان آموزش وپرورش استان تهران انجام شد. روش مطالعه توصیفی بود. جامعه آماری این مطالعه مدیران و معاونین آموزش وپرورش استان تهران بودند. حجم نمونه آماری 320 نفر تعیین بود که به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه رویکرد رهبری تحول گرا بود که طی یک مطالعه کیفی تهیه شد. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و مدل معادلات ساختاری انجام شد. یافته های این مطالعه نشان داد مدل ارائه شده از برازندگی مطلوبی برخوردار است. نتایج نشان داد در بعد فردی بار عاملی مولفه نگرش فردی0413/0، رهبری اخلاقی 0451/0، فرهنگ تعهد آفرینی0403/0، مسئولیت پذیری0432/0، ارتباطات فردی472/0 بود. و در بعد سازمانی بار عاملی مولفه های عدالت محوری0436/0، جو اخلاقی0438/.، سیاست های حمایتی0461/0، ارزیابی عملکرد0462/، یادگیری حرفه ای 0419/0، سازگاری شغلی0521/0، بدست آمد.

حضور در محیط های به شدت رقابتی، مدیران را ملزم به توانمند نمودن مهمترین منبع رقابتی خود یعنی منابع انسانی می نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر توانمندسازی روانشناختی کارکنان بر اثربخشی سازمانی کارکنان دانشگاه خوارزمی به روش توصیفی از نوع پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان دانشگاه خوارزمی تهران به تعداد 800 نفر بود، که تعداد 261 نفر به روش تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه های استاندارد توانمندسازی روانشناختی کارکنان وتن و کمرون (1998) و اثربخشی سازمانی پارسونز بود. روایی پرسشنامه با استفاده از روش محتوای و پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (آزمون های همبسگی پیرسون و رگرسیون تک متغیره) استفاده شد. بررسی نتایج نشان داد که توانمندسازی روانشناختی کارکنان و مولفه های آن (احساس شایستگی، احساس معنی داری، احساس مؤثر بودن، احساس خودمختاری و احساس داشتن اعتماد) بر اثربخشی سازمانی تأثیر مثبت و معناداری دارد.

پژوهش حاضر بر آن است با شناسایی ابعاد و مولفه های ارتقا کیفیت آموزشی در آموزشکده های سما، سهم هر یک از آن ها را در ارتقای کیفیت آموزشی این آموزشکده ها بیان کند. روش پژوهش حاضر، از نظر هدف، کاربردی است و از روش پژوهش آمیخته با رویکرد اکتشافی – متوالی استفاده شده است و از نظر گردآوری، داده ها توصیفی و زمینه یابی  است. جامعه آماری این تحقیق را در فاز کمی، اعضای هیات علمی آموزشکده های سما در سراسر کشور که 445 نفر هستند، تشکیل داده اند و در فاز کیفی از نظرات 7 نفر از متخصصان و خبرگان استفاده شده است. بر اساس اصول تعیین حجم نمونه در تحلیل رگرسیون، چند متغیری برای مدل یابی، حجم نمونه 295 نفر تعیین گردید.  با مطالعه مبانی نظری وانجام روش دلفی، 11 بعد و 91 مولفه شناسایی شد و جهت تکمیل به منظور رواسازی پرسشنامه و نیز تعیین مولفه ها از روش تحلیل اکتشافی در دو مرحله استفاده شد که که نهایتا 7 بعد و 59 مولفه باقی ماندند و پرسشنامه نهایی با 59 گویه تدوین و پس از تایید روایی و پایایی اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها و یافتن ساختار معنی داری از ترکیب ابعاد و مؤلفه ها و پاسخ ها، از روش تحلیل عاملی از نوع تحلیل عاملی اکتشافی و t تک نمونه ای برای تعیین درجه تناسب مدل استفاده شد. نتایج این تحلیل ها نشان داد که به ترتیب: اولویت، ارتقای سطح علمی مراکز آموزشی، ارتباط با صنعت و بازار کار، مسوولیت پذیری علمی، ارتباط و تعامل با دانشجو(ایجاد حس اطمینان)، ارتقای مهارت، تخصیص و افزایش اعتبارات پژوهشی(اکتشاف و اختراع) و در نهایت، تعهدات سازمانی از ابعاد مهم ارتقای کیفیت آموزشکده های سما به شمار می روند. بر اساس نتایج حاصل شده وضعیت موجود ارتقای کیفیت آموزشی در آموزشکده های سما با توجه به ابعاد و مولفه های به دست آمده،  رو به مطلوب بوده است و تا وضعیت مطلوب(افق1404 سما) فاصله دارد. در پاسخ به سوال بعدی تحقیق، ارتقای سطح علمی مراکز آموزشی با بار عاملی 969/0، دارای بیشترین همبستگی با نمرات ارتقای کیفیت آموزشی در وضع مطلوب دارد و ارتباط با صنعت و بازار کار با 956/0 در مرتبه دوم، مسوولیت پذیری علمی با 952/0 در مرتبه سوم، ارتباط و تعامل با دانشجو با 884/0در مرتبه چهارم، ارتقای مهارت با 869/0 در مرتبه پنجم، تخصیص و افزایش اعتبارات پژوهشی با 859/0در مرتبه ششم و در نهایت، تعهدات سازمانی با 799/0در مرتبه هفتم قرار گرفت.

امروزه بعد انسانی سازمان به گونه ای مهم ظاهر گشته است، سازمان ها بیشترین تلاش خود را در انتخاب و به کارگیری افراد خلاق، موفق و باهوش که از توانایی هایی بالاتری برخوردار باشند، نموده اند. پس از معرفی بهره هوشی در اوایل قرن بیست و یکم و پس از آن هوش هیجانی، هوش معنوی مورد توجه بسیاری از سازمان ها قرار گرفت. پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه هوش معنوی و سبک های تصمیم گیری انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق، شامل کلیه مدیران دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران می باشد. روش پژوهش، توصیفی از نوع  همبستگی بوده است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و سرشماری تعدا 110 نفر انتخاب شده اند. ابزار اصلی گردآوری داده ها دو پرسشنامه هوش معنوی کینگ (2008) و سبک های تصمیم گیری اسکات و بروس (1995) می باشد. یافته های پژوهش نشان داد که فقط بین هوش معنوی و سبک تصمیم گیری عقلایی همبستگی وجود دارد اما بین هوش معنوی و دیگر سبک ها رابطه معناداری مشاهده نشد.

سبک های رهبری زیادی وجود دارند که هر کدام دارای تعاریف، ویژگی ها، اصول، نکات قوت و ضعف مربوط به خود است. شرایط مختلف و نیازهای گوناگون انسان ها در عصر حاضر، باعث گسترش روزافزون سازمان های مختلف شده است. بدیهی است، سازمان ها زمانی می توانند در انجام رسالت و رسیدن به اهداف خود موفق شوند که از رهبری توانمند و کارآمد برخوردار باشند. فضل بن شاذان از امام رضا (ع) نقل می کند: درباره ضرورت رهبری از امام رضا (ع) شنیدم که فرمودند: به درستی که ما در بررسی احوال بشر هیچ گروهی را نمی یابیم که در زندگی موفق و پایدار باشد مگر به وجود سرپرستی که امور مادی و معنوی آنان را مدیریت نماید. آنچه در این میان هویداست، نقش رهبران در هدایت افراد به سوی جامعه ای با انگیزه ی حمایت از مردم، به خصوص اقشار خاص است. با نگاهی به زندگی پیامبر اکرم (ص)، می بینیم آن حضرت با همه عظمت می فرمود: «ما اَنا اِلّا لواحِدِ مِنکُم»؛ من کسی جز یکی از شما نیستم برای مردم، که به مفهوم در خدمت مردم بودن است. نگارش مقاله پیش رو به روش کتابخانه ای یا اسنادی؛ برگرفته از قرآن و متون دینی، است و برای جمع آوری اطلاعات از روش فیش برداری بهره گرفته شده است. پژوهش حاضر با هدف معرفی سبک رهبری رحیمانه و امکان قرار گرفتن این سبک از رهبری در یکی از شاخه های سبک های رهبری انجام شده است. نتایج مؤید آن است که برای خروج از بسیاری از بحران ها، توجه به مدیریت اسلامی و مطالعه و به کارگیری تئوری ها و اصول این مکتب ضروری به نظر می رسد.