مجتبی جهانی فر

برای تفسیر پذیری بهتر و مقایسه پذیر کردن نمره ی آزمون ها با همدیگر، نمره های خام به دست آمده از خرده آزمون ها را به مقیاس مشترکی تبدیل می کنند که به آن نمره مقیاس گفته می شود. روشهای متفاوت خطی و غیر خطی برای تبدیل نمره های خام به نمره های مقیاس وجود دارد. روش های متداول غیر خطی تبدیل نمره های خام به نمره های مقیاس، نرمال سازی و تبدیل آرک سینوس هستند. در این پژوهش که با هدف مقایسه خطای استاندارد اندازه گیری تبدیل نرمال و تبدیل آرک سینوس انجام گرفته از 10000 داده شبیه سازی شده و 10000 داده واقعی آزمون سراسری سال 1395 ایران بهره برده ایم. به منظور مقایسه این دو روش از نمودارها و شاخص های آماری و همچنین ویژگی های اندازه گیری بر اساس نظریه نمره قوی حقیقی از جمله خطای استاندارد اندازه گیری شرطی استفاده شد. نتایج نشان داد که دو روش تبدیل از ویژگی های متفاوتی برخوردار هستند. گرچه نمره ها در هر دو روش دارای ضریب پایایی بالایی هستند، اما روش آرک سینوس ضمن کاهش نوسان خطا برای سطوح مختلف نمره ها، دارای میانگین خطای استاندارد اندازه گیری شرطی کمتری نسبت به روش نرمال سازی بوده است.

پژوهشگران حوزه آموزش علوم بر این باور هستند که نگرش افراد درباره یادگیری در آینده درسی آن ها تأثیر چشمگیری دارد و آنچه که از علوم خواهند آموخت بی ارتباط با این نگرش ها نخواهد بود. ابزارهایی برای اندازه گیری نگرش نسبت به علوم توسعه ارائه شده است. یکی از جدیدترین آن ها پرسشنامه نگرش ها نسبت به یادگیری علوم کلرادو مشهور به CLASS است. که در کشور ما برای استفاده پژوهشگران حوزه آموزش و روانشناسی، استانداردسازی نشده است. پژوهش از نوع توصیفی است که مبتنی بر طرح های ابزارسازی و بررسی ویژگی های روان سنجی ابزار است. در این پژوهش از 476 دانش آموز مقطع متوسطه دوم در رشته های تحصیلی تجربی و ریاضی برای بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه مذکور استفاده شده است. از تحلیل عاملی تاییدی به منظور بررسی ساختار عاملی پرسشنامه و از مدل پاسخ مدرج در نظریه سوال پاسخ برای تحلیل گویه ها استفاده شد. تحلیل عاملی تاییدی، همه 8 عامل پرسشنامه را مورد تایید قرار داده ضریب آلفای کرونباخ برای همه عامل ها مقادیری از 701/0 تا 891/0 را شامل می شدند. گویه های پرسشنامه ضمن داشتن برازش مناسب با مدل چند ارزشی پاسخ مدرج دارای پارامترهای تشخیص و پارامتر آستانه مطلوبی بودند. به لحاظ شاخص های کلاسیک اندازه گیری همچون پایایی و روایی سازه و همچنین پارامترهای برآورد شده در نظریه سوال پاسخ، گویه ها و ساختار این پرسشنامه مطلوب ارزیابی می شود و پژوهشگران کاربرد نسخه فارسی این پرسشنامه را برای بررسی نگرش ها درباره علوم به خصوص فیزیک مناسب می دانند.

هدف: این پژوهش به منظور آماده سازی، بررسی کفایت ویژگی های روان سنجی و اعتبار سنجی پرسشنامه نگرش نسبت به خواندن ایساکسون و همکاران انجام شده است. پرسشنامه نگرش نسبت به خواندن تحصیلی توسط ایساکسون و همکاران در سال 2016 طراحی شده است. روش: به منظور اعتبار سنجی این ابزار، شاخص های روایی ظاهری و محتوایی اندازه گیری شد، همچنین از تحلیل عاملی تاییدی به منظور بررسی روایی سازه استفاده گردید. برای تحلیل گویه های پرسشنامه از مدل های چند ارزشی سوال- پاسخ و برای بررسی پایایی از شاخص آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: در توسعه این ابزار، از سازه ای با سه عامل جداگانه استفاده شده است که عبارتند از: رفتارهای خواندن تحصیلی، خودکارآمدی در خواندن تحصیلی، و ارزشگذاری برای خواندن تحصیلی. روایی ظاهری گویه های پرسشنامه و تناسب آن با دانشجویان ایرانی مورد تایید قرار گرفت و همچنین بررسی روایی محتوایی نشان از ارتباط منطقی بین گویه ها و عامل ها داشت. تحلیل عاملی تاییدی برای این سه عامل نشان داد که این مدل سه عاملی ساختاری مناسب برای اندازه گیری نگرش به خواندن تحصیلی را ایجاد می کنند و برازش مناسبی بین این مدل پیشنهادی و داده های تجربی وجود دارد. گویه های این پرسشنامه ضمن داشتن برازندگی مطلوب با مدل های سوال پاسخ چند ارزشی، دارای قدرت تمیز مناسب در سطوح مختلف نگرشی افراد هستند. بررسی ضریب پایایی در این پرسشنامه نشان داد که هم عاملها به طور جداگانه و هم پرسشنامه به طور کلی در سطح مطلوبی از ثبات و پایایی قرار دارند. ارزش/اصالت: بررسی های ما نشان داد در زبان فارسی ابزار مناسبی که بتواند به خوبی نگرش نسبت به خواندن تحصیلی را مورد سنجش قرار دهد وجود ندارد. بنابراین جای خالی ابزار ی مناسب در این حوزه به شدت مشاهده می شد. این ابزار می تواند برای استفاده در پژوهشهای آموزشی و به منظور ارزیابی علل پیشرفت یا افت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان، و همچنین بررسی سبک های مطالعه و یادگیری آنها استفاده شود. شاخص ترین کاربرد این ابزار بهره گیری از آن در آزمون ها سنجش توانایی خواندن در ابتدای دوره های بهبود خواندن در مدارس و دانشگاه ها یا سایر برنامه های مداخله ای آموزش خواندن است.

خود پنداره تحصیلی سازه ای چند بعدی است ، که به طور خاص در هر حوزه درسی تعریف و اندازه گیری می شود. هدف این پژوهش بررسی رابطه خودپنداره تحصیلی درس فیزیک و جنسیت در دانش آموزان ایرانی است. داده ها از نمونه ای 603 نفری دانش آموزان پسر و دختر در رشته های تجربی و ریاضی پایه های تحصیلی دهم تا دوازدهم دبیرستان های متوسطه ایران گردآوری شدند. برای هنجاریابی پرسشنامه خودپنداره تحصیلی فیزیک از تحلیل عاملی تاییدی و تحلیل روایی ظاهر و محتوایی استفاده شد. یافته ها نشان داد پرسشنامه خودپنداره تحصیلی فیزیک روایی سازه مطلوبی داشت و همچنین روابط بین خودپنداره تحصیلی فیزیک و جنسیت دانش آموزان معنادار و قابل توجه است ساختار مدل خودپنداره تحصیلی فیزیک بین پسران و دختران متفاوت عمل می کند و دانش آموزان دختر از نمره خودپنداره تحصیلی پایینی نسبت به پسران برخوردار هستند. پیشنهاد می شود در تدریس درس فیزیک به تفاوتهای جنسیتی توجه شده و مداخله لازم برای بهبود خودپنداره تحصیلی در درس فیزیک در مدارس ایران انجام پذیرد.

مقدمه : احساس جدایی مادی و معنوی فرد از فضای یک شهر، بیگانگی او را از فضای شهری رقم می زند. احساس بیگانگی در فضای شهری می تواند، معلول دلبستگی مکانی، سرزندگی شهری و حتی امنیت و زیست پذیری شهر باشد. داده و روش : در این پژوهش کمی، ساختار علی احساس بیگانگی در فضای شهری و تفاوت این احساس در جنسیت زن و مرد، به کمک نمونه 480 نفری  که از شهر اهواز گردآوری شد بررسی گردید. از مدل یابی معادلات ساختاری و مدل یابی تفاوت های گروهی برای تحلیل داده ها بهره گرفته شده است. یافته ها: نشان دهنده آن است که سرزندگی شهری، امنیت و زیست پذیر شهری مهم ترین عواملی هستند که هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم بر احساس بیگانگی در فضای شهری تأثیر می گذارند، البته این علیت را دلبستگی مکانی تعدیل کرده است. مدل ساختاری علی احساس بیگانگی در فضای شهری بین زنان و مردان متفاوت عمل می کند. نتیجه گیری : تأثیرپذیری احساس بیگانگی زنان در فضای شهری از هرسه عامل زیست پذیری، امنیت و سرزندگی شهر بیشتر از مردان می باشد. ساختار فیزییولوژیک زنان، احساسات و توانایی آنان، سیاستگذاری های مردانه شهر، عدم تناسب فضاهای شهری با جنسیت زنان، فضاهای رها شده و اضطراب آور در شدید تر شدن این ارتباط نقش مهمی ایفا کرده است. همچنین از دیدگاه شهروندان اهوازی فضاهایی که بیشترین احساس بیگانگی را القاء می کنند در محدوده های مرکز، غرب و جنوب غربی و کمترین در محدوده شمال شهر اهواز یعنی محلاتی است که کمترین خدمات شهرداری در آن ها وجود دارد می باشند. به همین خاطر توجه بیشتر طراحان شهری به فضاها، عملکرد فضا، توانایی و محدودیت افراد، و از همه مهم تر جنسیت آن ها می تواند موجب کاهش احساس بیگانگی شهروندان در فضای شهری شود.

یکی از مهم ترین جنبش های خانوادگی و شهری گردشگری است. این روزها از گردشگری با عنوان صنعت یاد می شود، که تأمین امنیت آن و پایداری توسعه برای گردشگری از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان شهری است. در این پژوهش سعی شده است مهم ترین شاخص های امنیت گردشگری با تکیه بر جغرافیای استان خوزستان استخراج و به لحاظ اهمیت معرفی شوند. از روش تحلیل مضمون و مدل یابی معادلات ساختاری برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها نشان داد که شاخص های زمینه ای مثل امنیت فضا، طبیعت و جغرافیای شهر، سرزندگی و میزان توجه به تفاوت های فردی و جنسیتی بیشترین تأثیر را بر امنیت شهر دارند و در مقابل طراحی مناسب فضای شهری، حمل و نقل و ارتباط مناسب، و امنیت محلی در کنار امکانات رفاهی و گردشگری مناسب مهم ترین شرایط علّی را برای امنیت گردشگری فراهم می کنند. مدل یابی علّی نشان داد که طراحی و برنامه ریزی باکیفیت در فضای شهری مهم ترین عامل در افزایش امنیت گردشگری و جذب گردشگر است. پیشنهاد می شود که طراحان و برنامه ریزان فضای شهری به عناصر شهر، گرافیک شهر، دسترس پذیری شهر، و زیست پذیری آن بیشتر توجه داشته باشند تا زمینه مناسبی را برای افزیش امنیت گردشگری فراهم کنند. افزایش کمی و کیفی اماکن تفریحی و گردشگری در کنار ترمیم و توسعه سیستم حمل و نقل نقش سازنده ای در ایجاد امنیت گردشگری دارند.

مدل از مفاهیم مهم در فلسفه علم و مدل سازی مهارتی اساسی در آموزش علوم است. این پژوهش به کاوش شایستگی های مدل سازی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه در آموزش علوم (فیزیک، شیمی و زیست شناسی) پرداخته است. در این پژوهش کیفی به کمک مصاحبه های نیمه ساختاریافته میزان وابستگی دانش فرامدل سازی  به دانش محتوایی و همچنین سطح یادگیری دانش فرامدل سازی  (شایستگی مدل سازی) در 10 دانش آموز دوره دوم متوسطه رشته تجربی واکاوی شد. با وجود اینکه در برنامه درسی رسمی ایران  در مورد مهارت های مدل سازی علمی محتوای چندانی وجود ندارد، همه مصاحبه شوندگان این مهارت را البته در سطوح پایین داشتند. شایستگی های مدل سازی دانش آموزان  ارتباطی به دانش محتوایی و موضوع درسی نداشت، اما نحوه استفاده از مدل ها، و هدف از به کارگیری آن ها به دانش محتوایی وابسته بود. یافته ها نشان داد که برنامه ریزان از نقش مدل برای آموزش علوم غفلت کرده اند و دانش مدل و مهارت های فرامدل سازی به ندرت در اهداف یادگیری دروس علوم قرار گرفته است، به طوری که شاگردان با وجود استفاده ناقص و ناآگاهانه از مدل ها برای توصیف، فرضیه سازی، استدلال و پیش بینی رویدادها هنوز در مورد مدل ها دانش زیادی ندارند. با ایجاد حمایت مناسب از شاگردان، خلق فرصت های یادگیری برای مدل سازی، آموزش معلمان برای توجه بیشتر به نقش مدل ها در یادگیری علوم و توجه به مدل سازی در برنامه درسی علوم، می توان ضمن افزایش شایستگی مدل سازی، شاهد رشد مهارت هایی همچون استدلال علمی، پیش بینی رویدادها و توان حل مسئله بود.

مدل ها ابزارهای تأثیرگذار در یادگیری علوم به شمار می روند و اگر شاگردان درباره ماهیت مدل ها، هدف از مدل سازی و کاربرد آن ها در فرایند یادگیری فکر نکنند، این اثربخشی محدود خواهد بود. این پژوهش درپی کاوش نوع و سطح درک شاگردان دوره دوم متوسطه از مدل و دانش فرامدل سازی در دروس فیزیک، شیمی و زیست شناسی است. در این پژوهش کمّی   توصیفی، نمونه در دسترس530 نفر از دانش آموزان دوره دوم متوسطه، به منظور پاسخ گویی به پرسش نامه بررسی میزان دانش مدل سازی (مدل شایستگی مدل) انتخاب شدند. به منظور تحلیل داده ها از مدل سؤال پاسخ امتیاز پاره ای استفاده شد. یافته ها نشان داد که شاگردان در درجه اول، به مدل های عینی و عملکردی فکر می کنند و مدل های انتزاعی (نمودار یا معادله) در درجه دوم اهمیت قرار دارند. دانش مدل سازی و آگاهی از کارکرد و اهداف مدل ها از حوزه محتوایی مستقل نیست و به دنبال آن، نوع و کاربرد مدل ها به محتوا و درس بستگی دارد؛ به گونه ای که شاگردان از مدل سازی در زیست شناسی بیشتر به منظور توصیف پدیده ها و در فیزیک و شیمی به منظور پیش بینی و استدلال بهره می بردند. پیشنهاد می شود در برنامه درسی علوم به مدل و دانش مدل سازی در محتوای درسی توجه بیشتر شود و مهارت های فراشناختی شاگردان برای تشخیص، کاربرد، بازبینی و ارزیابی مدل ها توسعه داده شود. همچنین معلمان علوم به استفاده آگاهانه از مدل سازی در فرایند تدریس تشویق شوند.

پزوهش حاضر در پی بررسی نقش ادراک از عدالت سازمانی بر رضایت شغلی و سلامت اجتماعی معلمان مدارس متوسطه شهر بهبهان بود. روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی و جامعه آماری آن شامل کلیه معلمان دوره متوسطه شهر بهبهان که در سال تحصیلی 99-98 مشغول به تدریس بودند (360 N=). به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای حجم نمونه از میان جامعه مورد نظرمورد نظر انتخاب شدند(130 n=). ابزار گردآوری اطلاعات عبارت بودند از پرسشنامه های ادراک از عدالت سازمانی، رضایت شغلی و سلامت اجتماعی. یافته ها نشان دادند که بین ادراک از عدالت سازمانی و رضایت شغلی (380/0 = r، 01/0p <) و بین ادراک از عدالت سازمانی و سلامت اجتماعی رابطه مثبت و معنادار (490/0 = r، 01/0p <) وجود داشت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مؤلفه های ادراک از عدالت سازمانی حدود 20 درصد از تغییرات رضایت شغلی و 29 درصد از تغییرات سلامت اجتماعی را تبیین کردند. در بین مؤلفه های عدالت سازمانی عدالت تعاملی و سپس عدالت رویه ای بیشترین همبستگی را با سلامت اجتماعی معلمان داشته اند. در مجموع یافته ها نشان دادند که سلامت اجتماعی معلمان از عدالت سازمانی و مؤلفه های آن متاثر می شوند.

این مطالعه با هدف بررسی اثر آزمایش های واقعی، مجازی، و ترکیبی بر تفکر سیستمی شاگردان که به صورت استدلال علّی بروز پیدا می کند، انجام گرفته است. پزوهش به روش کمی و با رویکرد نیمه آزمایشی انجام گرفت. جامعه آماری دانش آموزان پایه یازدهم دوره متوسطه دوم شهر اهواز بودند که نمونه 80 نفری از آنان کاوشگری علمی با موضوع جریان الکتریکی را به سه صورت آزمایش واقعی (24 نفر)، مجازی (28 نفر) ، و ترکیب آن دو (28 نفر) تجربه کردند. یادگیری مفاهیم و مهارت تفکر سیستمی شاگردان به کمک آزمون استاندارد DIRECT قبل و بعد از فعالیت کاوشگری اندازه گیری شد. پاسخ ها ابتدا کدگذاری، و سپس نمره گذاری شدند. از تحلیل کواریانس برای مقایسه میانگین گروه ها استفاده شد. کاوشگری واقعی (اندازه اثر 54/0) و مجازی (انداز اثر 60/0) تقریبا به یک اندازه باعث یادگیری مفاهیم علمی شدند، اما شاگردان در شرایط ترکیبی (اندازه اثر 79/0) بهتر از شرایط تک آزمایشی یاد می گرفتند. سهم بیشتر نمره شاگردان در هر سه تجربه یادگیری مربوط به سطح دانش امور واقعی و روندی بود و نمره کمتری در سطوح بالای یادگیری مانند استدلال یا تفکر سیستمی داشتند. کاوشگری چه به صورت واقعی، چه مجازی، و چه ترکیبی، به خودی خود نتوانست دانش آموزان را وادار به استدلال منسجم و بازنگری مدل ذهنی خودشان کند. کاوشگری بدون فعالیت مکمل آن یعنی مدل سازی نمی تواند به ارتقا مهارت استدلال شاگردان کمک زیادی کند. پیشنهاد می شود کاوشگری در کلاس درس به صورت ترکیب آزمایش واقعی و مجازی توسط معلمان با رویکرد مبتنی بر مدل سازی انجام بگیرد.

اجتماعات یادگیری حرفه ای، چهارچوب و فرایندی را برای یادگیری مداوم و رشد حرفه ای معلمان فراهم می آورد. بنابراین، این پژوهش با هدف طراحی الگوی مفهومی اجتماع یادگیری حرفه ای معلمان دوره دوم متوسطه استان خوزستان انجام گرفت. پژوهش از نوع تحقیقات توسعه ای-کاربردی و به روش کیفی بود. در این پژوهش رویکرد بخش کیفی پژوهش، مبتنی بر نظریه داده بنیاد و ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختار یافته با 18 نفر از اساتید و خبرگان دانشگاهی و فعالین در مدارس متوسطه بود. داده ها با استفاده از روش تحلیل گراند تئوری، تجزیه و تحلیل شدند. در ادامه دادهای حاصل در طی ۳ گام کدگذاری باز، محوری و گزینشی مورد پردازش قرار گرفت. برای تحلیل و تفسیر داده ها، از نرم افزار Atlasti استفاده شد. در نهایت 18 مصاحبه تحلیل شد که تعداد 169 کدباز، و با الگوی پارادایمی استراوس و کوربین، 17 کد محوری (شرایط علی شامل 4 کد محوری و 9 مقوله؛ شرایط زمینه ای شامل 3 کد محوری و 7 مقوله؛ شرایط مداخله گر شامل 2 کدمحوری و 4 مقوله؛ راهبردها شامل 4 کد محوری و 11 مقوله؛ و پیامدها  شامل 4 کد محوری و 11 مقوله) استخراج گردید. بنابراین، برای موفقیت یک نظام آموزشی و پرورش توانمند لازم است که حتماً در نظام های آموزشی اجتماعات یادگیری حرفه ای ایجاد و توجه ویژه ای به آن ها شود و هرچه در یک نظام آموزشی اجتماعات یادگیری حرفه ای فعال تری وجود داشته باشد آن نظام موفق تر عمل می کند و دانش آموزان موفق تری را به جامعه تحویل می دهد.

مدل سازی قسمت جدانشدنی آموزش علوم است و معلمان نقش برجسته ای در آموزش مدل سازی و استفاده از آن دارند. مدل سازی به ایجاد، ارزیابی و بازنگری مدل هایی اشاره دارد که پدیده های علمی را تبیین می کنند و فرامدل سازی به تأمل و استدلال درباره ماهیت، هدف، محدودیت ها و پیامدهای مدل ها و مدل سازی اشاره دارد. هدف اصلی این پژوهش، بررسی میزان درک معلمان از مدل و همچنین، دیدگاه آنان درباره به کارگیری مدل در تدریس علوم بود. در این پژوهش کمّی که جامعه آماری آن معلمان علوم (فیزیک، شیمی و زیست شناسی) دوره دوم متوسطه ایران بودند، نمونه ای 295نفری که در دسترس پژوهشگران قرار داشتند، انتخاب و به کمک پرسشنامه، از آن ها پرسش هایی درباره شیوه ادراک و همچنین، امکان استفاده از مدل ها در تدریس پرسیده شد. نتایج پژوهش نشان داد معلمان به دانش محتوایی و موضوعی بیشتر از فرایند مدل سازی و دانش فرامدل سازی اهمیت می دهند و مشارکت دادن دانش آموزان در فعالیت های مدل سازی بیشتر با هدف توصیف پدیده هاست و نه فرایندهای مهم تر شناختی مثل پیش بینی پدیده ها، حل مسئله و یا استدلال علمی. همچنین، معلمان از فرایند طراحی، ارزیابی و بازنگری مدل ها براساس پرسش های خود دانش آموزان، به ندرت استفاده می کنند و فرایند مدل سازی نقش جزئی در عملکرد آن ها هنگام تدریس دارد. ارتقای شایستگی معلمان در دانش مدل سازی، حمایت و تشویق آن ها برای تدریس مبتنی بر مدل سازی، بازنگری برنامه درسی معلمان علوم درجهت توجه به مهارت های شناختی و فراشناختی ازجمله دانش مدل و فرامدل سازی می تواند هم به بهبود کیفیت تدریس معلمان کمک کند و هم موجب رشد سواد علمی در دانش آموزان شود.  

خودپنداره و خودکارآمدی، مهم ترین باورهای شایستگی تحصیلی هستند که البته آگاهی اندکی در مورد نقش این باورها در درس علوم وجود دارد و تا کنون روابط ساختاری جداگانه بین این باورها و پیشایندها و پیامدهای آموزشی در درس علوم در ایران موردبررسی قرار نگرفته است. پژوهش حاضر این روابط ساختاری را با استفاده از رگرسیون متغیرهای مکنون، در مجموعه داده های مربوط به 920 دانش آموز ایرانی موردبررسی قرار داده است. نتایج نشان داد که همبستگی بین خودکارآمدی تحصیلی و خودپنداره تحصیلی در درس علوم 47/0= ρ است، که نشان از مجزا بودن عوامل ساختاری باورهای شایستگی تحصیلی در درس علوم دارد، خودکارآمدی تحصیلی علوم در مقایسه با خودپنداره تحت تأثیر شدیدتر پیشایند فرصت های یادگیری مبتنی بر کاوشگری قرار داشت. خودپنداره تحصیلی علوم، پیش بینی کننده بهتری برای انگیزه آینده نگرانه و ایجاد آرزوی شغلی بود، این در حالی است که خودکارآمدی، پیش بینی کننده بهتری در مورد توانایی های کنونی شاگردان در درس علوم است. برنامه های آموزشی مبتنی بر کاوشگری، بازخورد مثبت و فردی ارائه شده توسط معلمان علوم، ایجاد فرصت هایی برای دانش آموزان به منظور مشارکت در تجربه های آزمایشگاهی، می توانند به تقویت باورهای شایستگی تحصیلی درس علوم کمک کنند. پیشنهاد ما طراحی آموزشی درس علوم مبتنی بر سازنده گرایی، توسعه کارهای دست ورزی در مدارس، و طراحی فعالیت های کلاسی مبتنی بر مشارکت توسط معلمان علوم، به منظور تقویت خودپنداره و خودکارآمدی تحصیلی شاگردان است، این تقویت، پیامدهایی از قبیل پیشرفت سواد علمی و ایجاد آرزوها و انگیزه های مثبت شغلی را در پی خواهد داشت.

هدف: تصمیم پذیرش در آزمونها بیشتر براساس نمره ای است که در آن آزمون کسب می شود. آزمون می تواند از چند خرده آزمون با محتوای متفاوت تشکیل شده باشد که به آن آزمون مرکب و نمره حاصل، نمره کل نامیده می شود. روش های متفاوت نمره کل سازی موجب تغییر در تصمیم پذیرش افراد می شود. این پژوهش با هدف رتبه بندی روش هایی که برای ساختن نمره کل استفاده می شود، انجام شده است.روش پژوهش: از 10000 نمونه تصادفی آزمون سراسری در هفت خرده آزمون برای رتبه بندی شش روش نمره کل سازی بهره گرفته شده است. نمره خام از مجموع پاسخ های صحیح به دست آمده و از روش های نرمال سازی و آرک سینوس برای تبدیل نمره ها به نمره های مقیاس بهره برده شده است. از طرح های وزن دهی اسمی، موثر و شانون برای ساخت نمره کل استفاده گردید. به منظور رتبه بندی روش های نمره کل سازی بر اساس خطای استاندارد اندازه گیری شرطی آنها از رویکردی مبتنی بر تصمیم گیری چند شاخصه استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که آن دسته از روش های نمره کل سازی که از مقیاس آرک سینوس و از طرح های وزن دهی اسمی و یا شانون بهره می برند، حائز رتبه های بالاتری شدند و در صورت استفاده از آنها در نمره کل سازی ، خطای کمتری مرتکب خواهیم شد.نتیجه گیری: استفاده از نمره مقیاس آرک سینوس، به دلیل خطای کمتر، تبدیل و راحت تر می تواند به تفسیرپذیری و دقت بیشتر نمره های آزمون های مرکب کمک کند، ضمن اینکه روش های متفاوت وزن دهی تاثیر چندانی بر دقت نمره ها نداشته و مطابق با شرایط آزمون و تصمیم آزمون ساز می توانند مورد استفاده قرار بگیرند.

 آزمون های مرکب شامل چند خرده آزمون هستند که ممکن است به لحاظ محتوا و تعداد پرسش ها متفاوت باشند. برای تفسیر پذیری بهتر و مقایسه پذیر کردن نمره خرده آزمون ها، نمره خام به دست آمده از خرده آزمون ها به مقیاس مشترکی تبدیل می شود که به آن نمره مقیاس گفته می شود. یکی از روش های مرسوم تبدیل نمره های خام به نمره های مقیاس، تبدیل مقیاس نرمال است. در این تبدیل از فراوانی تراکمی و رتبه درصدی هر نمره برای ساختن نمره مقیاس استفاده می شود. هدف این پژوهش، بررسی اثر به کارگیری روش پیش هموار سازی فراوانی نمره ها و پس هموارسازی آنها بر میزان خطای استاندارد اندازه گیری شرطی نمره های مقیاس است. برای بررسی این اثر از 10000 داده شبیه سازی شده و 10000 داده واقعی آزمون سراسری ایران در گروه آزمایشی ریاضی و فنی در سال 1395 بهره گرفته شد. همچنین از روش های هموارسازی دو جمله ای کرنل و هموارسازی اسپلاین به ترتیب برای هموار کردن فراوانی نسبی نمره ها و نمره های مقیاس استفاده شد. برای مقایسه نمره های مقیاس ساخته شده از خطای استاندارد اندازه گیری شرطی نمره ها بهره گرفته شد. نتایج پژوهش، نشان دهنده مقدار بالای ضریب پایایی برای همه روش ها بود. ضمن اینکه تحلیل نمودار و میانگین خطای استاندارد اندازه گیری شرطی نشان داد که در آن دسته از روش های تبدیل نمره های خام به نمره های مقیاس که از پیش هموار سازی فراوانی، استفاده شده است، میانگین خطای استاندارد اندازه گیری شرطی کمتر بوده و استفاده از پیش هموار سازی تا حد مطلوبی نوسان خطا برای سطوح مختلف نمره ها را کاهش داده است.