محمد افکانه

امروزه مسئله ظهور شبکه های اجتماعی و تأثیرات چشمگیر آن بر جوانب گوناگون جامعه بشری اوج گرفته و در این میان سازمان ها نیز از تأثیر این پدیده نوین بی نصیب نمانده اند. مدیریت منابع انسانی در جایگاه تنظیم گر سازمان، بر خود لازم می داند تا در مواجهه با این گونه تغییرات رویکردی دوراندیشانه اتخاذ کند. پژوهش حاضر با هدف ارائه چهارچوبی به مدیران منابع انسانی به تدوین سیاست هایی برای مواجهه با فرصتها و تهدیدهای استفاده از شبکه های اجتماعی در سازمان های دولتی ایران پرداخته است. روش پژوهش از نوع کیفی بوده و برای استخراج مفاهیم از روش تحلیل مضمون بهره گرفته است. جامعه آماری پژوهش، سازمان های دولتی ایران می باشد و نمونه آماری آن شامل مدیران فعلی و سابق بخش منابع انسانی سازمان های دولتی، کارشناسان خبره حوزه فضای مجازی و اعضای هیئت علمی گروه های مدیریت و ارتباطات دانشگاه های استان های تهران و البرز است. برای جمع آوری داده ها علاوه بر مرور گسترده آثار علمی، از ابزار مصاحبه ی نیمه ساختاریافته استفاده شده و با به کارگیری روش نمونه گیری گلوله برفی، با 10 نفر از افراد مصاحبه انجام گرفته است. مجموعا تلاش گردیده با تجزیه و تحلیل داده های پژوهش، فرصت ها و تهدیدهای استفاده از شبکه های اجتماعی در سازمان های دولتی شناسایی شود و سیاست هایی در شش محور قانونی، امنیتی، آموزشی، اخلاقی، شغلی و اجرایی برای مواجهه با چالش های شبکه های اجتماعی در سازمان های دولتی تدوین گردد

امروزه اهمیت منابع انسانی و عملکرد آن در سازمان ها و دولت ها بر کسی پوشیده نیست اما به صرف عملکرد مثبت کارکنان نیز نمی توان به پایداری و بقای سازمان ها اطمینان کرد بلکه ادراک مثبت مردم به ویژه از عملکرد کارکنان بخش دولتی باعث ایجاد مشروعیت فزاینده برای دولت ها شده که می تواند به همراهی بیشتر مردم در دستیابی به اهداف بیانجامد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مؤلفه های مؤثر بر ادراک مردم استان بوشهر نسبت به عملکرد منابع انسانی در بخش دولتی در سال 1400، طراحی و اجرا شد. داده ها از طریق پیمایش میدانی و توزیع 405 پرسشنامه در میان مراجعین به دستگاه های دولتی در استان جمع آوری شدند. بر اساس نتایج پژوهش، ادراک مردم استان بوشهر از عملکرد منابع انسانی در بخش دولتی استان، با حد نصاب 9/2 در طیف نسبتاً ضعیف ارزیابی شد که در این میان مؤلفه های رسانه های برون سازمانی، خدمات سازمان و کارکنان و فرهنگ سازمانی به ترتیب بالاترین نمره را کسب کردند. همچنین آزمون لاجیت تعیین کرد که از میان مؤلفه های برون سازمانی، فرهنگ عمومی با ضریب تأثیر 7/1 و در میان مؤلفه های درون سازمانی، فرهنگ سازمانی با ضریب تأثیر 58/2 دارای بیشترین تأثیر بر افزایش ادراک مثبت بودند.

سازمان پدیده ای اجتماعی است که دارای ابعاد مختلفی بوده و انسان در مرکز ثقل آن قرار دارد. با وجود نفوذ روزافزون فناوری ها در سازمان، اثربخشی آنها امروزه بیش از هر چیزی به نیروی انسانی و روابط متقابل آنها با یکدیگر بستگی دارد. لذا این پژوهش با تمرکز بر رفتارهای منفی کارکنان در سازمان های دولتی به گونه شناسی کارمندان سمّی پرداخته است. روش تحقیق، از نوع کیفی بوده و برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. جامعه ی آماری شامل مدیران و متخصصان حوزه منابع انسانی سازمان های دولتی در استان گیلان بوده که، تعداد 15 نفر با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها، ابتدا با انجام تحلیل محتوا با رویکرد استقرایی، ویژگی های کارمندان سَمی در9 طبقه قرار گرفتند. سپس تحلیل مبتنی بر گونه شناسی بر روی طبقات بدست آمده، اعمال گردید. برای ساخت گونه شناسی از استراتژی عملیاتی استفاده شد و سرانجام بر اساس دو بعد شدت سمّی بودن (کم/ زیاد) و پیامدهای رفتارهای سمّی(فردی/ سازمانی)، چهار گونه از کارمندان سمّی با نشانه های (الف)، (ب)، (ج) و (د) برچسب گذاری شدند. یافته های این پژوهش نشان داد زمینه های شخصی، خانوادگی، سازمانی و محیطی در شکل گیری کارمندان سمّی نقش دارند و حضور کارمندان سمّی در سازمان های دولتی منجر به پیامدهایی مثل افزایش غیبت ها و بی نظمی در ورود و خروج، هدر رفتن زمان مدیران، لطمه به اعتبار سازمان و تضعیف سرمایه اجتماعی دولت، کاهش خلاقیت، از بین رفتن نشاط در محیط کار و... برای کارکنان و سازمان می گردد. همچنین روش های مواجهه و درمان کارمندان سمّی، در دو طبقه پیشگیری و درمان قرار گرفتند. در نهایت، ما به این تعریف از کارمندان سمّی رسیدیم که آنها افرادی هستند که بنا به دلایل شخصی، خانوادگی، سازمانی و محیطی، رفتارهایی عَمدی و مُسری را از خود بروز می دهند که در تقابل با ارزش ها و هنجارهای سازمان بوده و باعث آسیب به کارکنان، سازمان و دارایی های آن می شوند.

مدیریت خبرگزاری ها علاوه بر مباحث مدیریتی و چالش های این صنعت، با تغییرات اجتماعی و تعامل با محیطی پیچیده مواجه است که قابلیت های خاصی را می طلبد. این پژوهش با هدف شناسایی شایستگی های مدیران صنایع خلاق (مورد مطالعه: خبرگزاری های جمهوری اسلامی ایران) صورت پذیرفته است. پژوهش، کیفی و از نوع توسعه ای و روش آن تحلیل مضمون است و از نمونه گیری هدفمند مشارکت کنندگان با حداکثر اختلاف بهره برده است. داده ها و اطلاعات موردنیاز از مطالعه اسناد، منابع کتابخانه ای و نیز مصاحبه های نیمه ساختاریافته عمیق حاصل شده است. به این منظور با 25 تن از مدیران خبرگزاری ها، دبیران، سردبیران و خبرنگاران خبرگزاری های مختلف مصاحبه و در مجموع، مفاهیم استخراج شده از مصاحبه ها در 113 کد اولیه، 47 طبقه، 14مضمون فرعی و 5 مضمون اصلی دسته بندی شد. در نهایت، پنج بُعد شایستگی دانش (فنی و عمومی)، مهارت (فنی، انسانی، ادراکی)، نگرش (شناختی، عاطفی، رفتاری)، شخصیت (برونگرایی، سازگاری، تجربه پذیری، وظیفه شناسی) و توانایی (فکری و فیزیکی) شناسایی شدند که باید در فرایندی با یکدیگر مرتبط بوده و هر شایستگی در یک پیوستار مورد بررسی قرار گیرد. ارائة شایستگی های متناسب با نظام سیاسی اجتماعی حاکم، یعنی توجه به اقتضائات بومی، شرایط فرهنگی جامعه، روحیة انقلابی گری و اصول و ارزش های حاکم بر نظام جمهوری اسلامی ایران، از نتایج کلیدی این پژوهش است.

ستاره تلویزیونی به عنوان یکی از مهم ترین عناصر انسانی در انتقال پیام و جذب مخاطب تلویزیون باید در نسبتی مشخص با سازمان رسانه ای قرار داشته باشد تا مدیریت سازمان بتواند بهترین بهره برداری را از آن به عمل آورد. پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به مدل منابع انسانی مناسب برای ستاره های تلویزیونی در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است. پرسش اصلی پژوهش عبارت است از: «فرایند تعامل با ستاره ها در رسانه ملی چگونه است؟» این پژوهش، به روش کیفی و از نوع داده بنیاد است. برای انتخاب افراد نمونه از روش گلوله برفی، استفاده که با مطالعه اسناد و منابع کتابخانه ای و همچنین مصاحبه عمیق به پیش رفته است. برای این منظور با 36 نفر از افراد مطلع مصاحبه و مفاهیم استخراج شده است، مصاحبه ها در 40 مفهوم، 16 مقوله فرعی و 6 مقوله اصلی دسته بندی شده اند تا در نهایت، نتایج پژوهش در قالب یک مدل طراحی شود. پژوهش در قالب یک مدل نشان داد که برای بهبود وضعیت ستاره ها و تعامل آنها با سازمان لازم است تغییراتی در فرایند منابع انسانی و همچنین در ساختار و محتوای رسانه ملی صورت گیرد.

میل به بقا در سازمان ها ذاتی است. در بخش خصوصی سوددهی ضامن بقاست و در بخش دولتی رضایت مردم. به همین دلیل تحصیل کیفیت در هر دو بخش دولتی و خصوصی امری ضروری می باشد. بخش خصوصی در به کارگیری الگوهای مدیریتی نسبت به بخش دولتی پیشی گرفته است. پژوهش حاضر در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحقیق داده بنیاد انجام شده است. برای جمع آوری دادهها، از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. با به کارگیری روش نمونهگیری گلوله برفی، 18 نفر از خبرگان آشنا با مقوله تعالی منابع انسانی شامل: استادان دانشگاه، مدیران منابع انسانی سازمان های دولتی و کارشناسان تعالی مصاحبه انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل دادهها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام و براساس نتایج آن، الگوی مورد نظر طراحی شد. این الگو شامل: شرایط علّی (ناکارآمدی ها، انتظارات و الزامات)، پدیده اصلی(تعالی منابع انسانی در بخش دولتی)، شرایط زمینه ای (تئوری خدمات دولتی نوین، فرهنگ تعالی و قوانین)، شرایط مداخلهگر(خرده مدل ها، ویژگی های مدیریت دولتی و تفاوت های بخش دولتی و خصوصی)، راهبردها (دولت، مقامات سیاسی، سازمان منابع انسانی، کارکردهای منابع انسانی، اخلاق اداری، مردم، شرکا و خانواده)، نتایج (منابع انسانی و سازمانی)، پیامدها (سازمانی، جامعه و آرمانی) و برداشت ها (مردم و همکاران) می باشد.