کامران شیوندی

مقدمه: توانایی فضایی و بازداری پاسخ، مهارت های ضروری برای شناخت، یادگیری و موفقیت در مدرسه و زندگی به شمار می روند. هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی بسته آموزشی توانمندسازی شناختی – هیجانی بر توانایی فضایی و بازداری پاسخ دانش آموزان دختر بود. روش: طرح پژوهشی نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه ششم مقطع ابتدایی در مدارس شهر تهران در سال تحصیلی 1401- 1400 بود. تعداد 30 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه گواه و آزمایش جایدهی شدند. برای گروه آزمایش، بسته آموزشی توانمندسازی شناختی – هیجانی به مدت 12 جلسه 45 دقیقه ای به صورت هفته ای اجرا شد؛ اما گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. ابزار پژوهش شامل ماتریس های پیش رونده (ریون، 1956) و آزمون برو – نرو(گوردون و کارامازا، 1982) بود. داده های حاصل از پژوهش، با نرم افزار SPSS نسخه 24 و با اس تفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که بین میانگین نمرات توانایی فضایی و بازداری پاسخ در گروه آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد (05/0P<). میزان اندازه اثر توانمندسازی شناختی– هیجانی برای توانایی فضایی و بازداری پاسخ نیز به ترتیب 133/0 و 139/0 برآورد شد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج بسته آموزشی توانمندسازی شناختی – هیجانی سبب بهبود توانایی فضایی و بازداری پاسخ دانش آموزان شد؛ لذا توصیه می شود این نوع مداخله، به عنوان یکی از روش های آموزشی برای بهبود توانایی فضایی و بازداری پاسخ کودکان استفاده شود.

هدف از این پژوهش تدوین و اعتبار سنجی بسته آموزشی توانمندسازی شناختی – هیجانی و اثربخشی آن بر حافظه کاری و بازشناسی هیجانی دانش آموزان دختر پایه ششم دبستان بود. روش پژوهش از لحاظ هدف بنیادی و کاربردی و از تحقیقات، ترکیبی-اکتشافی به شمار می رود. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل کتب و مقالات تخصصی فارسی و انگلیسی در حوزه توانمندسازی شناختی – هیجانی در 20 سال اخیر بود که با روش نمونه گیری هدفمند گروه نمونه انتخاب شدند. سپس مؤلفه های توانمندسازی شناختی – هیجانی استخراج و با روش کیفی تحلیل مضمون کدگذاری شدند. درنهایت بسته توانمندسازی شناختی – هیجانی طی دوازده جلسه تدوین شد و روایی صوری و محتوایی آن توسط متخصصان تأیید شد. روش پژوهش در بخش کمی از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر مقطع ششم ابتدایی در سال 1401-1400 در مدارس شهر تهران مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه شامل 30 نفر از جامعه آماری به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و در دو گروه گواه و آزمایش جای دهی شدند. ابزار پژوهش شامل آزمون فراخنای عددی (وکسلر، 2003) و آزمون بازشناسی هیجان چهره ای (اکمن و فرایزن، 2003) بود. نتایج نشان داد که مداخله توانمندسازی شناختی – هیجانی بر بهبود حافظه کاری و بازشناسی هیجانی در مراحل پس آزمون و پیگیری تأثیر معنی دار داشته است.

انتشار ویروس کووید-19 با موجی از اخبار و اطلاعات گستردهٔ درست و نادرست از منابع رسمی و غیررسمی همراه بود. این حجم عظیم اطلاعات متنوع و بعضاً متناقض وضعیتی را به وجود آورده است که می توان آن را آشوب اطلاعاتی نام نهاد. این شرایط موجب سردرگمی مخاطبان در گزینش و استفاده از اطلاعات برای تفسیر شرایط و انجام فعالیت های روزمره شده است. لذا این پژوهش در نظر دارد پیامدهای آشوب اطلاعاتی ایجادشده را در ابعاد اجتماعی مورد بررسی قرار دهد. برای نیل به این هدف 1460 نفر از شهروندان کشور با روش پیمایش مورد مطالعه قرار گرفته اند. یافته ها نشان داد که بیش از نیمی از جمعیت موردمطالعه، آشوب اطلاعاتی را در حد متوسط و زیاد تجربه نموده اند. نتایج استنباطی نیز حاکی از آن بود که آشوب اطلاعاتی با متغیرهای همدلی با دیگران، امید به آیندهٔ پساکرونا، بی اعتمادی به دیگران و هویت ملی رابطه دارد. رابطهٔ بین آشوب اطلاعاتی با پیامدهای اجتماعی موردنظر با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار AMOS نیز مورد آزمون قرار گرفت و نتایج نشان داد که افزایش آشوب اطلاعاتی کاهش متغیرهای موردبررسی را در پی دارد. جمع بندی یافته ها نشان می دهد با کنترل آشوب اطلاعاتی و مدیریت انتشار اخبار در زمان وقوع فجایع ملّی و بین المللی، تا حد زیادی می توان پیامدهای اجتماعی ناشی از این بحران ها را کاهش داد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی ویژگی های روانشناختی دانش آموزان درگیر در فضای مجازی و دانش آموزان معمولی در دانش آموزان دوره ی متوسطه اول و دوم در شهرستان پلدختر انجام شده است. این پژوهش مبتنی بر روش علی- مقایسه ای بود. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دانش آموزان مدارس دوره متوسطه ی شهرستان پلدختر در سال 97-96 برابر با 3990 نفر بود. بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 350 نفر (175 دختر و 175 پسر) به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. افراد نمونه بر اساس روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. پرسشنامه عشق به یادگیری مک فارلن (2003)، شادکامی آکسفورد (1989)، عزّت نفس روزنبرگ، جهت گیری زندگی شییر و کارور (1994)، انگیزش پیشرفت هرمنس (1970) و مهارت های خودتنظیمی بوفارد و همکاران (1995) مورد استفاده قرار گرفت. داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS21 تحلیل شدند. تحلیل داده ها نشان داد که دانش آموزان درگیر در فضای مجازی به طور معناداری، عشق به یادگیری، شادکامی و انگیزش پیشرفت تحصیلی کمتر، عملکرد تحصیلی ضعیف تر، عزّت نفس پایین تر و جهت گیری زندگی بدبینانه تر نشان دادند و تنها در استفاده از مهارت های خودتنظیمی با دانش آموزان معمولی تفاوت معنادار نداشتند. یافته های بدست آمده از این پژوهش حاکی از این است که غرق شدن دانش آموزان در فضای مجازی از جنبه های گوناگون می تواند زمینه ی آسیب رساندن به نوجوانان، به عنوان فراگیران دانش، را موجب گردد؛ که این آسیب در وهله ی نخست می تواند جنبه عاطفی داشته و عشق به یادگیری، شادمانی، عزت نفس و خوش بینی در نوجوانان را به عنوان سازه های اساسی رشد مورد هجوم قرار دهد و در وهله یی بعد، افت تحصیلی و عملکرد تحصیلی نامناسب را به دنبال داشته باشد.

این پژوهش با هدف شناسایی ادراک دانش‌آموزان از نقش خانواده در سازگاری تحصیلی آنان با شرایط قرنطینه در زمان شیوع کرونا به انجام رسید. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی از نوع پدیدارشناسی انجام شد جامعه مورد پژوهش دانش‌آموزان پسر مقطع ابتدایی پایه پنجم شهر تهران که در سال تحصیلی 1400-1399 مشغول به تحصیل هستند بود روش نمونه‌گیری هدفمند می‌باشد و مصاحبه‌ها تا زمان اشباع نظری ادامه یافت و در مجموع 13 م شارکت‌کننده مصاحبه شدند. گردآوری داده‌ها، از طریق مصاحبه نیمه ساختار‌یافته بر روی نوار ضبط و تمامی محتوا (کلمه به کلمه) بر روی کاغذ آورده شد و نهایتا داده‌ها با استفاده از روش تحلیل ‌مضمون مورد تجزیه و تحلیل واقع شد. تحلیل داده‌ها نشان داد نقش خانواده در سازگاری تحصیلی فرزندان در دوران کرونا منجر به استخراج چهار مضمون فراگیر گردید که شامل موارد زیر بوده است: حمایت آموزشی، حمایت عاطفی- روانی، حمایت رفتاری، حمایت مالی- ابزاری . نتایج این پژوهش حاکی از اهمیت خانواده در سازگاری تحصیلی فرزندان در دوران بیماری‌های همه‌گیر از جمله کرونا می‌باشد پیشنهاد می‌شود مشاوران مدارس از یافته‌های این پژوهش در آموزش خانواده‌ها برای سازگاری هر چه بیشتر دانش‌آموزان استفاده نمایند.

پژوهش حاضر با هدف تدوین و اعتباریابی بسته آموزشی راهبردهای شناختی و فرا شناختی و اثربخشی آن بر کارکردهای شناختی و حل مسئله کلامی ریاضی در دانش آموزان دچار اختلال خاص یادگیری ریاضی انجام شد. طرح پژوهش حاضر به صورت پیش آزمون-پس آزمون با مرحله پیگیری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان چهارم ابتدایی دچار اختلال خاص یادگیری ریاضی شهرستان بهمئی در سال 99-1398 تشکیل دادند که از این جامعه 16 نفر به روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. تدوین بسته در قالب 9 جلسه 45 دقیقه ای انجام و ارائه شد و برای اعتباریابی آن از اعتبار محتوایی استفاده شد. ابزار پژوهش؛ پرسشنامه محقق ساخته حل مسئله کلامی ریاضی و شاخص های مقیاس وکسلر نسخه 5 و مقیاس کی مت بود. نتایج پژوهش نشان داد که بسته آموزشی راهبردهای شناختی و فراشناختی توانست به طور معنی داری کارکردهای شناختی و حل مسئله کلامی ریاضی در دانش آموزان دچار اختلال خاص یادگیری ریاضی را افزایش دهد. به علاوه کارکردهای شناختی و حل مسئله کلامی ریاضی در دانش آموزان پس از اجرای پس آزمون، پیگیری شد و نتایج نشان داد که تغییر محسوسی در پس آزمون بعد از یک ماه ایجاد نشده است. در تبیین این نتیجه می توان این چنین گفت که بسته آموزشی راهبردهای شناختی و فرا شناختی در طولانی مدت نیزاثربخش بوده است.

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش یادگیری مغزمحور و آموزش کارکردهای اجرایی بر عملکرد فراحافظه کودکان مبتلا اختلالات یادگیری خاص بود. روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص مراجعه کننده به مراکز اختلال یادگیری شهر تهران در سال تحصیلی 1398-1397 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 45 از آنان در سه گروه آموزش یادگیری مغزمحور (15 نفر)، گروه کارکردهای اجرایی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. گروه های آزمایش تحت آموزش یادگیری مغز محور(8 جلسه 60 دقیقه ای) آموزش کارکردهای اجرایی (20 جلسه 60 دقیقه ای) قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای از آموزش یادگیری مغزمحور و کارکردهای اجرایی دریافت نکردند. از پرسشنامه اختلالات یادگیری کلورادو توسط ویلکات، بوادا، ریدل، چابیلداس، دفریس و پنینگتون (2011) و فراحافظه اثنی عشری، حسینچاری، جوکار، فولادچنگ و خرمایی (1397) به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از اجرای پرسشنامه ها از طریق نرم افزار SPSS نسخه 24 در دو بخش توصیفی و استنباطی (تحلیل کوواریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی بن فرونی) انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که هر دو مداخله آموزش یادگیری مغزمحور و کارکردهای اجرایی به کار رفته در این پژوهش می توانند عملکرد فراحافظه کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص را بهبود بخشند، اما آموزش یادگیری مغزمحور دارای تأثیر بیشتری بر بهبود عملکرد فراحافظه کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص بود. بر اساس نتایج این پژوهش، آموزش یادگیری مغزمحور و کارکردهای اجرایی مداخلات مؤثری در بهبود عملکرد فراحافظه کودکان مبتلا اختلالات یادگیری خاص دارند اما تأثیر یادگیری مغزمحور ببیشتر بود.

هدف: این پژوهش با هدف تدوین مدل پیامدهای روان شناختی اضطراب ایپدمی کرونا و نقش میانجی گری سلامت معنوی بر به انجام رسید. روششناسی: از نظر هدف، پژوهشی کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی - همبستگی است. جامعه ی آماری شامل تمامی ساکنان استان لرستان در سال 1398 بود که با اثرات اپیدمی کروناویروس روبرو بودند. نمونه بر اساس فرمول کوکران برابر با 384 نفر شامل زنان و مردان بود. نمونه گیری به روش خوشه ای مرحله ای انتخاب و پرسشنامه ها به شیوه ی نظرسنجی اینترنتی تکمیل شد. داده ها در SPSS23 و AMOS تحلیل شد. مقیاس کوتاه اختلال اضطراب فراگیر (GAD-7)، نگرش به آینده مثبت میللو و وورل (2007)، سلامت معنوی پالوتزین و الیسون (1983) و پرسشنامه پژوهشگرساخته پرخاشگری و کیفیت رابطه فرد با خانواده ببرای گردآوری داده ها استفاده شد. بافته ها: اضطراب فراگیر تاثیری مثبت برسطح پرخاشگری و تاثیری منفی بر کیفیت رابطه خانواده و نگرش به آینده مثبت داشت. سلامت معنوی توانست اثرات نامطلوب اضطراب فراگیر بر نگرش به آینده مثبت و کیفیت رابطه با خانواده را میانجیگری نماید، ولی اثر میانجیگرانه بر پرخاشگری نشان نداد. ارزش: با توجه به تهدیدهای روانی بیماری کرونا ضرورت شناخت عوامل تعدیل گر آشکارا دیده می شود و یافته های این پژوهش مبنی بر تایید تعدیلگری سلامت معنوی، ابزاری راهبردی در اختیار روان شناسان و برنامه ریزان کشور قرار می دهد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش گویای آنست که سلامت معنوی میتواند به عنوان یک عامل اساسی در تعدیل اثرات اضطراب فراگیر حاصل از بحران کرونا، باید به عنوان سنگ بنایی جهت حفظ حفظ تندرستی افراد مورد استفاده قرار گیرد.

خودکارآمدی ، یکی از سازه های مهم در نظریه ی شناختی- اجتماعی بندورا است و به معنی اطمینان و باور فرد نسبت به توانایی های خود در کنترل افکار، احساس ها، فعالیت ها و نیز عملکرد موثر او در موقعیت های استرس زاست. این پژوهش با هدف بررسی ساختار عاملی و ویژگی های روان سنجی(روایی و پایایی) مقیاس کوتاه خودکارآمدی تصمیم گیری شغلی میان دانشجویان اجرا شد. روش پژوهش همبستگی(سنجش روایی و پایایی) و جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه تهران در سال تحصیلی 96-95 بود که از میان آنها 367 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس خودکارآمدی تصمیم گیری شغلی بود. به منظور بررسی روایی مقیاس، تحلیل عاملی تاییدی(GFE) انجام شد. نتایج نشان داد که شاخص برازش مقیاس در وضعیت مطلوبی قرار دارد و ضریب پایایی مقیاس به روش آلفای کرونباخ، برابر 88/0 به دست آمد. بر اساس نتایج، مقیاس خودکارآمدی تصمیمی گیری شغلی در جامعه دانشجویان دانشگاه تهران دارای روایی و پایایی مناسبی است.

فرسودگی شغلی یکی از عوامل اساسی در کاهش کارآیی، از دست رفتن نیروی انسانی و ایجاد عوارض جسمی و روانی، به خصوص در حرفه های خدمات انسانی، می باشد. پژوهش حاضر با هدف پیش بین فرسودگی شغلی بر مبنای تعارض زناشویی، خود متمایز سازی معلمان زن شهر تهران انجام شد. جامعه این پژوهش کلیه معلمان زن ابتدایی شهر تهران بود که به روش نمونه گیری خوشه ای تعداد 245 معلم انتخاب و با پرسشنامه های تعارض زناشویی ثنایی ، خود متمایزسازی بوئن و پرسشنامه فرسودگی شغلی گلدارد مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون به شیوه همزمان و با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. تحلیل داده ها به شیوه رگرسیون همزمان نشان داد که که متغیر های پیش بین حدود 7/41 از واریانس فرسودگی شغلی را پیش بینی می نمایند. فرسودگی شغلی بر مبنای تعارض زناشویی و خود متمایز سازی قابل پیش بینی است. بنابراین ترسیم اهداف و ارزش های واقعی، دست یافتنی و درعین حال به دوراز تعارض برای یادگیری فراگیران نقش مؤثری در عملکرد آتی و آینده ی شغلی شان ایفا می نماید. همچنین این پژوهش می تواند چراغ راهی برای مدیران برای کارآمدسازی نیروی انسانی در رسیدن به اهداف سازمانی باشد.

ارتقاء بهزیستی روان شناختی افراد جامعه، از اهداف مهم هر کشور است. پژوهش حاضر باهدف تدوین مدل ساختاری خود- دلسوزی و بهزیستی روان شناختی با میانجی عزت نفس و تصویر بدنی در دانشجویان دختر دانشگاه شیراز انجام شد. جامعه ی پژوهش حاضر دانشجویان دختر دانشگاه شیراز بودند، به این منظور 280 دانشجو با روش نمونه گیری خوشه ای یک مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس های تصویر بدنی، بهزیستی روان شناختی، خود دلسوزی، عزت نفس استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از روش تحلیل مسیر نشان داد که مدل از برازش مناسبی برخورداراست. بر اساس نتایج مدل ساختاری، خود دلسوزی پیش بینی کننده ی تصویر بدنی و عزت نفس، تصویر بدنی پیش بینی کننده ی بهزیستی روان شناختی و همچنین عزت نفس پیش بینی کننده ی تصویر بدنی است. تأثیرات غیرمستقیم شامل تأثیر خود دلسوزی بر عزت نفس، تصویر بدنی و خود دلسوزی بر تصویر بدنی و بهزیستی روان شناختی می باشد. لذا پژوهش حاضر اهمیت عزت نفس، تصویر بدنی و خود- دلسوزی را در بهزیستی روان شناختی نشان می دهد.