محمدتقى مصباح یزدی

محمدتقى مصباح یزدی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۸ مورد.
۱.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی(ع) (26)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایه های کفر شناخت دین زیغ متن دین نزاع کج بینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 75 تعداد دانلود : 487
این متن شرحی بر اوصاف شیعیان واقعی از منظر امیرمؤمنان علی(ع) است. از منظر آن حضرت، کفر بر چهار پایه استوار است: به عبارت دیگر، چهار عامل ممکن است انسان را از شناخت حق منحرف کرده، به جای ایمان او را در دام کفر بیفکند. اولین پایه کفر، تعمیق است. معنای درست تعمیق، دور افتادن از جاده است. دین حاوی مطالب اصولی و جزیی است؛ تعمیقی که موجب کفر است، رهاکردن متن دین و تمرکز بر حاشیه است. پایه دوم کفر، تنازع است. نزاع مداوم و محکوم کردن دیگران همراه با شکست حرمت آنهاست. پایه سوم کفر، زیغ و کج فهمی است؛ چیزی اشتباه و کج فهمیده شود. کسی که دچار زیغ است، کار خوب در نظرش بد و کار بد، خوب جلوه می کند و طبیعی است که ایمان را بد و کفر را خوب بپندارد. چهارمین پایه کفر، شقاق؛ یعنی خصلتی روانی ناشی از خودکم بینی است. حرکت کردن برخلاف حقیقت و بدعت گذاری و مطرح کردن سخنان بی منطق، با انگیزه جلب نظر دیگران از دیگر پایه های کفر است.
۲.

انس با خدا و پرهیز از غفلت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انس با خدا آخرت ارتباط با خدا پرهیز از غفلت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 611 تعداد دانلود : 524
این متن شرح و بررسی صفات و نشانه های مؤمن راستین و شیعة واقعی و پرهیزکار در کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام است. آن حضرت یکی دیگر از نشانه های مؤمنان را این گونه معرفی می کنند: «إِنْ کَانَ بَیْنَ الْغَافِلِینَ کُتِبَ فِی الذَّاکِرِینَ وَ إِنْ کَانَ مَعَ الذَّاکِرِینَ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ الْغَافِلِینَ»؛ اگر در جمع غافلان قرار گیرد، نامش در گروه یادآوران خدا ثبت می شود و اگر در جمع یادآوران خدا باشد، راه غفلت نپوید و نامش در گروه غافلان نوشته نمی شود. این ویژگی در فرازهای پیشین خطبه با تعابیر دیگری نیز بیان شده است. اینها همگی دلالت می کنند که شیعة واقعی، همواره به یاد خداست و بر آن تأکید می کنند. ازجمله راه کارهای یادکرد خدا، ارتباط با او و آخرت و نیز توجه پیوسته و مستمر مؤمنان راستین به خدای متعال است.
۳.

گذشت، احسان و صلةرحم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شیعیان احسان صله رحم امر به معروف و نهی از منکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 694 تعداد دانلود : 232
امیرمؤمنان علی علیه السلام در ادامة خطبه نورانی خود، پنج نشانة دیگر شیعة واقعی پرهیزگار را این گونه معرفی می کنند: «یَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَهُ، وَ یُعْطِی مَنْ حَرَمَهُ، وَ یَصِلُ مَنْ قَطَعَهُ، قَرِیبٌ مَعْرُوفُهُ، صَادِقٌ قَوْلُهُ، حَسَنٌ فِعْلُهُ، مُقْبِلٌ خَیْرُهُ، مُدْبِرٌ شَرُّهُ، غَائِبٌ مَکْرُه» ؛ از کسی که به او ستم کرده است، درگذرد؛ و بر کسی که او را محروم کرده، دست کرم گشاید؛ و با آن کس که خویشاوندی او را بریده است، صلةرحم کند. خوبی ها و احسانش نزدیک و زبانزد، و گفتارش راست، و کردارش نیکو است و به کارهای خیر روی آورد و کار ناپسند از او دیده نشود و از مکر و حیله به دور باشد. این مقاله شرح استاد برای کلام امیرمؤمنان علیه السلام است، به تفصیل شاخص ها و مصادیق هریک از این نشانه ها را شرح می دهند.
۴.

جلوة بندگی مؤمنان و شیعیان واقعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جلوه بندگی شیعیان واقعی دوستان خدا مؤمنان راستین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 438 تعداد دانلود : 443
این مقاله به بررسی جلوة بندگی مؤمنان و شیعیان واقعی می پردازد. امیرمؤمنان† دربارة نشانة پانزدهم و شانزدهم و هفدهم شیعیان واقعی و پرهیزگاران می فرمایند: «یَسْتَبْطِئُ نَفْسَهُ فِی الْعَمَلِ وَ هُوَ مِنْ صَالِحِ عَمَلِهِ عَلَى وَجَلٍ، یُصْبِحُ وَ شُغْلُهُ الذِّکْرُ وَ یُمْسِی وَ هَمُّهُ الشُّکْرُ، یَبِیتُ حَذِراً مِنْ سِنَةِ الْغَفْلَةِ وَیُصْبِحُ فَرِحاً لِمَا أَصَابَ مِنَ الْفَضْلِ وَالرَّحْمَة»؛ خویشتن را در اعمالش مقصر و کندکار شمرد و از کارهای نیک خود نیز واهمه دارد. صبح می کند، درحالی که به ذکر خدا مشغول است؛ و شب می کند، درحالی که به سپاسگزاری از خداوند اهتمام می ورزد. هنگامی که به خواب می رود از خوابِ غفلت می ترسد و صبح از خواب برمی خیزد و از فضل و رحمت خدا که به او رسیده، خوشحال است.
۵.

شیعة واقعی و مهار خشم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشم کظم غیظ خشم مطلوب احکام دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 949 تعداد دانلود : 843
از دیگر نشانه های شیعیان واقعی از منظر امیرمؤمنان علی† فرو خوردن خشم و کظم غیظ می باشد. تعبیر جرعه به معنای نوشیدن خشم و غضب تعبیری استعاری است و به معنای جلوگیری و کنترل خشم است. فرد خشمگین اگر بر خودش مسلط نباشد و از آن جلوگیری نکند، با توهین یا حمله به کسی که او را خشمگین کرده، خشم خود را اظهار می دارد، اما اگر بر خود مسلط باشد، همچون نوشیدن آبی گوارا، با صبر و تحمل حرارت خشم خود را از دل می زداید. خشم آثار روانی، دنیایی و اخروی بسیار و کنترل آن اهمیت بسزایی دارد؛ زیرا خشم موجب گسترش اختلاف و زمینة سقوط انسان و ارتکاب گناه بزرگ را برای او فراهم می کند. خشم، نوعی غریزه دفاعی و حالتی نفسانی است که در پی تجاوز به مال و هتک حرمت فرد بروز می دهد. این غریزه زمانی ظهور می کند که فرد رفتاری را اهانت به خود بداند. دلیل دیگر، حساسیت فرد در برابر رفتار اهانت آمیز دیگران است. البته، خشم دو گونه است: مطلوب و نامطلوب. خشم نامطلوب به خاطر هوای نفس و خودخواهی فرد است و خشم مطلوب، تعصب در برابر احکام دین و در مقام دفع تجاوز به دین و حمایت از ارزش های دینی است.
۶.

بهرة شیعیان هدایتگر و تلاشگر از روزی حلال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روزی حلال کار و تلاش توکل بر خدا شیعیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 90 تعداد دانلود : 692
این مقال به بررسی صفات و نشانه های پرهیزگاران و شیعیان واقعی در خطبة نورانی امیرمؤمنان† می پردازد، اما چون نقل این نشانه ها در روایت نوف بکالی در بحار الانوار مغشوش و خالی از تصحیف و اشتباه نیست، ادامة بحث را در نهج البلاغه و در خطبة همام پی می گیریم. حضرت دربارة سایر نشانه های شیعیان راستین می فرمایند: «وَ طَلَباً فِی حَلَالٍ وَنَشَاطاً فِی هُدیً وَتَحَرُّجاً عَنْ طَمَع» (آنان جست وجوگر مال حلال اند، و در راه هدایت مردم پر تحرک و پرتلاش، و از آز و طمع به دورند). شیعیان افزون بر بندگی و عبادت به وظایف اجتماعی خویش نیز می پردازند و برای ادامة حیات خویش در پی کسب روزی حلال هستند، اما هرگز دلبسته به دنیا و حریص به مال دنیا نیستند. به حقوق دیگران تجاوز نمی کنند و بیت المال را پایمال نمی کنند. این کار و تلاش بسترساز تکامل آنان است.
۷.

مهربانی با مردم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مهربانی با مردم عظمت بندگی دیگرخواهی برای خدا عشق به اولیای خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 380 تعداد دانلود : 822
این مقال شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام پیرامون نشانه های مؤمنان واقعی. یکی دیگر از این ویژگی های مؤمنان واقعی این است که «مردم به خیرش امیدوار و از آزارش در امان باشند». مهربانی با مردم سفارش دین و آموزه های دینی است. اطاعت و فرمانبردادی از خداون سه مرحله دارد: 1. بنده به جهت ترس از عذاب، خدا را اطاعت می کند. 2. طمع به ثواب و پاداش عامل اطاعت خداست. 3. عشق و محبت به خدا عامل اطاعت و عبادت خداست. مرحلة سوم، مهم ترین و عالی ترین مرتبه عبادت خداست. خدای متعال چون شایسته عبادت است، مؤمن او را عبادت می کند. عبادتی که حضرت معصومان علیهم السلام ما را بدان سفارش می کنند و عمل می کنند، نوع سوم بندگی است. ما هم که خود را پیرو واقعی ائمة اطهار علیهم السلام می دانیم، باید مثل ایشان باشیم. دیگرخواهی و مهربانی با مردم و گذشت و فداکاری در اسلام بسیار سفارش شده و این تنها از عهدة کسانی برمی آید که شیعة واقعی بود، عظمت خدای متعال را درک کرده و با مردم مهربانند.
۸.

صفات شیعیان واقعی؛ قناعت (2)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قناعت دین دنیا مؤمن آخرت قرب الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 839 تعداد دانلود : 704
قناعت از جمله ویژگی های شیعیان واقعی است. قناعت به معنای کاستی از تعلقات و توجه به لذایذ دنیوی است. قناعت، مؤمن را وامی دارد در استفاده از آنچه به دست آورده، و نعمت های خداوندی که در اختیارش هست، اسراف نکند و در حد ضرورت از آن مصرف کند. مؤمن خدا و آخرت را باور دارد و دنیا را وسیله برای نیل به قرب الهی نمی داند. کسی که همة تلاش او در دنیا بهره مندی از لذایذ دنیوی است یا منکر عالم آخرت است و می پندارد که هرچه هست در همین دنیاست و خارج از آن چیزی وجود ندارد و یا ایمانش ضعیف است. ازاین رو، استفاده از امکانات دنیوی برای غیر آخرت و اهداف غیرالهی نابخردی است. شیعة واقعی از زندگی دنیوی، با چراغ عقل و وحی گام برمی دارد و با هدایت وحی و عقل دلش از انحرافات و کژی ها پاک است. فلسفة قناعت در دنیا در همین عرصه معنا دارد.
۹.

چشم انداز شیعة واقعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دنیا آخرت شیعه واقعی آرزوهای طولانی آخرت گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 747 تعداد دانلود : 115
این مقاله تفسیری است بر کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام بر صفات شیعیان واقعی. از دیگر نشانه های مؤمنان، کوتاه بودن آرزو، نداشتن آرزوی طولانی و اندک بودن خطاها و لغزش ها و یاد مرگ می باشد. آرزو خودبه خود بد نیست، بلکه خوب و از نعمت های الهی محسوب می شود و اگر کسی در زندگی آرزو و آرمان نداشته باشد از فعالیت و تلاش بازمی ماند، اما اگر امید و آرزوی انسان معطوف به آخرت و سعادت ابدی انسان باشد، به مراتب ارزش آن از امید و آرزوی دنیوی بیشتر است. آرزوی نکوهیده، آرزوی دور و دراز و پیوستة دنیوی است که آسایش فرد را از او می گیرد و او را از تکالیف و وظایف دنیوی و کار خیر بازمی دارد. آرزوهای دنیوی و معنوی با هدف حفظ عزت اسلام و سربلندی نظام اسلامی و برتری در برابر دشمنان مطلوب و مورد سفارش اسلام است. آنچه قائل است اینکه همه چیز در دنیا و لذایذ دنیوی خلاصه شود و دنیا اصالت داشته باشد و آخرت، موهوم! آنچه در بینش توحیدی مطرح است که دنیا مقدمه و زندگی دنیایی، سرای کوتاه بیش نیست. زندگی جاودانه و حقیقی، سرای آخرت است.
۱۰.

جلوة ذکر و خشوع شیعیان واقعی در برابر خدا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشوع شیعیان واقعی یاد خدا قساوت قلب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 367 تعداد دانلود : 153
این مقاله شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علیه السلام بر صفات شیعیان واقعی. خشوع قلب در برابر خداوند و مداومت بر ذکر الهی از دیگر ویژگی های شیعیان واقعی است؛ «خَاشِعاً قَلْبُهُ ذَاکِراً رَبَّهُ». هر مؤمنی هنگام یاد خدا و شنیدن آیات الهی قرآن، باید خاشع باشد. خاصیت یاد خدا، ایجاد خشوع و انعطاف در دل است و لازمة نرمش دل و تأثیر سخن خدا بر دل، کرنش و خشوع انسان در برابر عظمت الهی است که تجلی آن سجده بر اوست. شیعیان واقعی همواره به یاد خدا و در برابر کلام خدا و عظمت الهی، خاشع هستند. ایشان به انجام اعمال صالح و عبادت خو گرفته اند و با علاقه و اشتیاق و عشق آن اعمال را انجام می دهند و ترک آنها برایشان دشوار است. خداوند برای کسانی که درصدد انجام کار خیر هستند، هم اسباب و وسایل آن را برایشان فراهم ساخته است. ما باید بستر لازم را برای یاد خدا و خشوع و نرمی دل خویش نسبت به آیات الهی و کلام خدا فراهم سازیم تا همواره به سوی خوبی ها گرایش یافته و جذب آنها شویم و از پلیدی ها دوری کنیم.
۱۱.

پیراستگی مؤمنان راستین از ریا و خجالت نکوهیده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حماقت مؤمنان ریا شرم و حیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 688 تعداد دانلود : 690
این مقاله شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام پیرامون نشانه های مؤمنان واقعی. امام علیه السلام یکی دیگر از نشانه های مؤمنان راستین را پیراستگی آنان از ریا و خجالت نکوهیده می داند. ریا در تکالیف تعبدی هم موجب بطلان عمل می شود و هم به عنوان گناهی کبیره است. در تکالیف توصلی که قصد قربت در آنها شرط نیست، و نیز در مباحات هم که تکلیفی بر انجام آن برای انسان نیست، و یا موجب می شود که ثوابی به فرد ندهند. هرچند قصد قربت موجب ترتب ثواب بر رفتار آدمی است، ازاین رو، خداوند اعمالی که برای او نیست و به غیر او تعلق می گیرد، نمی پذیرد.شرم و حیا نیز از دیگر صفات مؤمنان است. حیا دو گونه است: حیای عقل و حیای حماقت و نادانی. شرم و حیای بی منطق و دلیل، عقل پسند است و خدا از آن خشنود نیست، اما حیای عقل، در برابر انجام کار زشت و ناپسند است که در رفتار خویش حجلت زده می شود.
۱۲.

اهتمام شیعیان واقعی به خودسازی و تهذیب نفس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شیعیان خودسازی تهذیب نفس غرایز تربیت ماهیت عقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 460 تعداد دانلود : 696
این مقاله به تفسیر و شرح کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام در خصوص نشانة پرهیزکاران و شیعیان واقعی می پردازد. توفیق هر انسانی در تقویت نفس، ترقی، سعادت و تکامل پیش از هر چیز در گرو همت و اراده اوست تا فراگیری آموزه های تربیتی. خودسازی، خودپروری و تلاش و کوشش انسان برای پرورش و تربیت خود و نیل به کمال و سعادت و مبارزه با عوامل انحطاط و انحراف است. تربیت افزون بر عزم و اراده جدی متربی، نیازمند مربی دلسوز است که با تعلیم رفتارهای درست به متربی و راهنمایی او به فضایل و کمالات اخلاقی و بازداشتن وی از زذایل اخلاقی، زمینة تربیت متربی را فراهم سازد. بدین منظور، تأمین نیازهای روحی و جسمی و نیز بهره گیری از اهرم تشویق و تنبیه، برای نیل به تربیت ضروری است. ازاین رو، شیعیان واقعی به آنچه جاودانه و ماندگار است رغبت دارند، به آنچه فانی و گذراست دل نمی بندند. انسان عاقل با مقایسه جاودانگی و برتری آخرت بر دنیای فانی، هرگز حاضر نمی شود لذت گذرا و اندک و موهوم دنیا را بر سعادت ابدی و نعمت های جاودانه بهشت ترجیح دهد.
۱۳.

ویژگی شیعیان واقعی؛ قناعت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قناعت اسراف طمع اعتدال صرفه جویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 552 تعداد دانلود : 438
این مقال شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام در صفات شیعیان واقعی. قناعت از دیگر نشانه های شیعیان واقعی است. برای فهم قناعت باید دو مفهوم اسراف و خرسندی از مصرف بهینه را درک کرد. در اسلام ثروت فراوان نکوهیده نیست، اسراف و تبذیر ناپسند است. فرد باید به قدر نیاز مصرف و از زیاده روی در مصرف با هدف لذت طلبی اجتناب کند. فرد قانع باید کم مصرف کند و اسراف نکند و از اسراف نکردن دیگران خشنود باشد. ازاین رو، حرص و طمع همواره با قناعت در تضاد و ناسازگار است. بهترین راهکار برای دستیابی به قناعت، شناخت سیرة معصومان و تأسی به آنان است؛ روح تعبد و ولایت مداری را باید در خود تقویت کند. علت توصیه به قناعت در اسلام، این است که انسان اگر همواره در پی تهیه مال و ثروت اندوزی باشد، میل سیری ناپذیری به لذایذ دنیوی موجب می شود همه عمر خود را صرف کسب مال دنیا کند و همیشه هم احساس می کند کم است. درحالی که هدف خلقت قرب الهی و نیل به سعادت است که نیازهای مادی دنیا مقدمه و ابتدایی اند و به طور مستقیم به زندگی ابدی و اخروی مربوط نیستند. توجه به قناعت و استفاده درست از امکانات مادی و اجتناب از اسراف و طمع ورزی برای این است که نیروهای ما بیش از اندازه صرف نیازهای مادی نشود و از نیازهای اصیل باز نمانیم.
۱۴.

شیعیان واقعی؛ دانشورانی عامل و بردبار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم عمل علم ربانی شیعیان واقعی آفت دینداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 393 تعداد دانلود : 334
این متن قلمی شده درس اخلاق استاد مصباح در شرحی بر اوصاف واقعی شیعیان در کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام است. آن حضرت نشانه بیست و دوم شیعة واقعی را این می دانند که شیعیان عمل را با علم و علم را با حلم و بردباری درآمیزد. شیعیان از شتابزدگی در رفتار آگاهانه خویش اجتناب می کنند. عالم بی پروا و بی تقوا که به علمش عمل نمی کنند. علم خود را وسیلة دستیابی به منابع مادی قرار می دهد، نکوش شده است. به همین دلیل، در روایات آمده است که هرکس به آنچه می داند، عمل کند، از آنچه نمی داند کفایت می کند. ازاین رو، از علم آموزی برای فخرفروشی نکوهش و به کسب علم برای مقاصد الهی توصیه شده است. همچنین از دنیاطلبی و عمل نکردن به علم، به عنوان آفت دینداری یاد شده است. سرانجام کسانی که به دستورات خدای متعال عمل می کنند، از علم ربانی برخوردار خواهند شد.
۱۵.

تواضع و سلوک؛ سازندة شیعة راستین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تواضع سلوک کبر خودبرتربینی فروتنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 440 تعداد دانلود : 471
امیرمؤمنان علی علیه السلام، در ادامة خطبة نورانی خود و پس از آنکه شیعیان واقعی و مؤمنان راستین را به سبب کظم غیظ و فروخوردن خشم خود می ستایند، به چند ویژگی و نشانة دیگر آنها اشاره می کنند و دربارة نشانة مؤمنان و شیعیان واقعی می فرمایند: «صَافِیاً خُلُقُهُ، آمِناً مِنْهُ جَارُهُ، سَهْلاً أَمْرُهُ، مَعْدُوماً کِبْرُهُ، بَیِّناً صَبْرُهُ، کَثِیراً ذِکْرُه»؛ اخلاقش نیکو، همسایه اش از او ایمن، کارش آسان، کبر و غرور از او رخت بربسته، صبرش آشکار و یاد خدا و ذکر او فراوان است. ریشة غضب، تکبر و خودبزرگ بینی است. دانستیم ریشة بسیاری از مفاسد اخلاقی، تکبر و خودبزرگ بینی است. همچنین در برخی روایات، تکبر، حرص و حسد ریشة کفر و هلاکت انسان معرفی شده است، چنان که امام حسن علیه السلام، می فرمایند: «هَلَاکُ النَّاسِ فِی ثَلَاثٍ : الْکِبْرُ وَالْحَسَدُ وَالْحِرْصُ؛ فَالْکِبْرُ هَلَاکُ الدِّینِ وَبِهِ لُعِنَ إِبْلِیسُ، وَالْحِرْصُ عَدُوُّ النَّفْسِ وَبِهِ أُخْرِجَ آدَمُ مِنَ الْجَنَّةِ، وَالْحَسَدُ رَائِدُ السُّوءِ وَمِنْهُ قَتَلَ قَابِیلُ هَابِیل» ؛ هلاکت مردم در سه چیز است: کبر، حرص و حسد. کبر موجب نابودی دین است و به جهت آن (کبر) شیطان ملعون شد. حرص دشمن جان است و به واسطة حرص، آدم از بهشت خارج گردید. حسد سردستة بدی هاست و به واسطة حسد قابیل، هابیل را کشت. این مقاله به تفصیل به بحث تواضع و سلوک به عنوان ویژگی شیعیان واقعی می پردازد.
۱۶.

برنامه شبانه شیعیان واقعى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن عبادت شیعیان تدبر در قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
تعداد بازدید : 513 تعداد دانلود : 986
امیرمؤمنان على علیه السلام در ادامه خطبه خود، که به معرفى ویژگى هاى پرهیزگاران و شیعیان واقعى اختصاص یافته، برنامه شبانه و روزانه آن مردان صالح و شایسته را یادآور مى شوند. ایشان درباره برنامه شبانه آنها مى فرمایند: «اما شب به پا مى ایستند و قطعاتى از قرآن را به آرامى و با اندیشه و قرائت نیکو مى خوانند. خویشتن را با مثل ها و اندرزهاى قرآن پند مى دهند و دردشان را بدان درمان مى سازند. بخشى از شبشان این گونه گذرد و زمانى نیز پیشانى و کف دست و زانوان و پشت پایشان را بر زمین فرش مى سازند (به حال سجده بر خاک مى افتند). اشکشان بر گونه ها روان مى شود و بدین سان جبار عظیم را مى ستایند و براى آزادى از دوزخ به پیشگاه خداى بزرگ پناه مى برند و ناله سر مى دهند. شب آنها چنین مى گذرد».
۱۷.

شیعیان واقعی؛ پای بند به دین، دوراندیش و نرم خو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شیعیان واقعی تکالیف الهی موازین اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 730 تعداد دانلود : 711
توصیف و بیان ویژگی های پرهیزگاران و شیعیان واقعی در روایت نوف بکالی و در خطبة متقیان در نهج البلاغه با ذکر سه صفت و ویژگی کلی آغاز می شود که عبارتند از: عرفان به خداوند، عامل بودن به امر الهی؛ و اهل فضایل بودن، و سپس حضرت به تفصیل این صفات و مصادیق کلی آنها را بیان، و همچنین نمادها، جلوه ها و نشانه های رفتاریِ صفات و ملکات اخلاقی شیعیان واقعی را نیز توصیف می کنند. حضرت برای تبیین نخستین و دومین ویژگی های رفتاری آنان می فرمایند: «وَمِنْ عَلَامَةِ أَحَدِهِمْ أَنَّکَ تَرَى لَهُ قُوَّةً فِی دِینٍ وَحَزْماً فِی لِین»؛ از نشانه های شیعیان واقعی و پرهیزگار این است که او را توانمند و نیرومند در دین و دوراندیش و درعین حال نرم خو و سازگار می بینی.
۱۸.

بایسته ها و نبایسته های عیب جویی و ستایش دیگران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ستایش از دیگران عیب جویی حسد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 613 تعداد دانلود : 489
این مقاله به شرح کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام در خصوص صفات شیعیان می پردازد. ازجملة این صفات، ستایش دیگران است. این فقره، به بایسته ها و نبایسته های ستایش و تمجید از دیگران می پردازد. اینکه آیا در اسلام، ستایش و تمجید دیگران، امری پسندیده و نیکوست یا ناپسند؟ پاسخ آن، بسته به شرایط و موارد دارد؛ یعنی چنان نیست که ستایش از هرکس، در هر جا، به هر شکل پسندیده باشد و یا کتمان صفات نیک دیگران و نستودن آنان ناپسند؛ بلکه گاهی ستایش و تمجید واجب، گاهی مستحب، و گاهی درمانگر برخی بیماری های اخلاقی مانند حسد و گاهی نیز حرام و نکوهیده است؛ گاهی در ازدواج و یا احراز پست و مقام سیاسی، در مقام مشورت غیبت و عیب جویی از دیگران واجب است. هرچند ستایش از دیگران و بیان فضایل آنان در نبودنشان فضیلت است، اما دربارة همة افراد این حکم یکسان نیست. اما همواره ستایش از مؤمن نیکو خصال، با هدف برانگیختن محبت مردم ارزشمند است. در داستان هابیل و قابیل و داستان حضرت یوسف در قرآن، نقش حسد بر برادران نمود و جلوه گر است؛ زیرا ستایش یکی، موجب حسد دیگران شده است. یکی از بهترین راه کارهای از بین بردن حسد، تمجید و ستایش کسی است که به او حسد می ورزد.
۱۹.

برنامه روزانه شیعیان واقعى (2)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ندوه ترس حرمان از انس با معبود خودبرتربینى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 698 تعداد دانلود : 995
این مقال شرحى است بر اوصاف و ویژگى هاى رفتارى روزانه شیعیان از منظر امیرمؤمنان على علیه السلام. شیعیانبر اثر ترس از خداى سبحان، بدن هایشان نحیف و تکیده است. ازیک سو، ناراحتى، ترس، غم و غصه در حدمعقول و عادى، موجب انگیزه براى حرکت به سوى کمال مطلوب و رفع نگرانى ها خواهد شد. و از سوىدیگر، بى خیالى و بى توجهى موجب بى مسئولیتى و عدم برنامه براى نیل به اهداف مطلوب خواهد بود؛ زیراانسان بى فکر و بى خیال که فاقد ناراحتى است، هیچ گاه از تغذیه و رسیدگى به جسم خود غافل نمى ماند و درنتیجه، چاق و فربه شده، به تن پرورى و پرخورى روى مى آورد. البته، نگرانى و ترس ناشى از علاقه به زندگى ناپسند نیست، بلکه موجب پیشگیرى از خطر است.ازاین رو، ترس از عذاب خداوند آرامش و راحتى را از او مى ستاند و چنین فرد ترسان از عذاب الهى، گرچهچهره اى گشاده دارد و با مردم خوشرو است و حتى گره از کار دیگران مى گشاید، ولى نگران آینده خویشاست. ازآنجاکه پرهیزگاران و شیعیان واقعى در پى انجام اعمال نیکو و شایسته اند و انجام عبادت و اعمالصالح اندک، آنان را قانع نمى کند، به دنیا و زرق و برق آن کمتر توجه دارند و از قلت زاد و توشه و دورى ازسفر و ترس راه نگرانند. این خود یکى از آموزه هاى قرآنى است که انسان نعمت ها و زیبایى هاى اخلاقى ورفتارى را که نشان کمال است، به خداوند نسبت دهد و بدى ها، کوتاهى ها و گناهان را ناشى از ضعف و نقصخود مى داند. بنابراین، انسان باید همواره نگران فرجام خویش باشد و اگر بخواهد در جنبه هاى معنوى رشدکند، پیوسته باید محاسبه گر باشد.
۲۰.

جستاری در ایمان و یقین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایمان یقین ماهیت ایمان و یقین مقام تسلیم و رضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 753 تعداد دانلود : 773
در جلسة قبل، نخستین نشانه های شیعیان واقعی را بررسی کردیم، که عبارت اند از: توانمندی و نیرومندی در دین، و دوراندیشی و نرم خویی در روابط با مردم. اکنون نشانه ای دیگر را بررسی می کنیم. به فرمودة امیرمؤمنان علی علیه السلام، نشانة دیگر شیعیان «إیَماناً فِی یَقِینٍ»؛ «ایمان و اعتقادشان در مرحلة یقین و منزه از شک و تردید است» می باشد. ایمان، درجاتی دارد که نخستین درجة آن، در همة شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم السلام وجود دارد؛ اما هرچه درجات ایمان بالا می رود، شمار شیعیانی که در آن درجات قرار دارند، کاهش می یابد. یکی از درجات عالی ایمان، یقین است که به مؤمنان ممتاز و شیعیان واقعی اختصاص دارد. آنچه در پی می آید بحث پیرامون حقیقت ایمان، حقیقت یقین، نشانه های یقین، عوامل پیدایش یقین، عوامل کاهندة یقین و ارتباط ایمان با یقین می باشد که به اجمال مطالبی در این عرصه بیان شده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان