حسین شجاعی

حسین شجاعی

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۷ مورد از کل ۱۷ مورد.
۱.

ریشه شناسی ماده «وسط» در زبان های سامی و بازخوانی مفهوم «أمت وسط» در قرآن کریم بر پایه آن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 228 تعداد دانلود : 721
ماده ثلاثی «وسط»، ماده ای است که با صورت های مختلف در قرآن کریم به کار رفته و مهمترین کاربرد آن در مفهوم «أمت وسط» (بقره/143) بازتاب یافته است. لغت شناسان برای این ماده دو معنای مجزا (میانه/ برتر) و برخی معانی حاشیه ای دیگر ذکر کرده اند. مفسران قرآن کریم نیز مبتنی بر این معانی، نظرات مختلف و گاه متشتتی را در ذیل آیات مربوطه، به ویژه امت وسط ابراز داشته اند. معانی ای چون عدل، برگزیده، میانه روی و یا واسطه میان امت و پیامبر (ص)، مهمترین این نظرات هستند. پژوهش حاضر با استفاده از روش ریشه شناسی واژگان، همزادهای وسط در زبان های سامی را مطالعه کرده تا مؤلفه های معنایی در ریشه وسط کشف و آشکار گردد و بر اساس آن، میان اقوال داوری شود. این پژوهش به این نتیجه دست یافت که ماده وسط در زبان عربی، یک مشترک لفظی است که خود برگرفته از دو ریشه ی کاملا مجزا با دو معنای کاملا متفاوت است. این ماده در ترکیب «امت وسط» نه معنای میانه یا معتدل، که معنای «توانمند، پیشرو و متقدر» را دارد.
۲.

Formation of the Universe from the Viewpoint of the Quran and Science

کلید واژه ها: Sky Heaven creation The Big Bang Solar system Atmosphere Scientific interpretation of Quran

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 597 تعداد دانلود : 329
In the matter of the formation of the universe, the holy Qur’an mentions various phenomena, each playing a special role in the evolution of the universe. In this article, we describe two celestial phenomena that have been discussed in verses (Q.21:30) and 41:11, and we assess the possibility of matching these two verses with new scientific findings. Our approach in this study is that we first examine the plausible meanings of the verses through lexical, morphological, syntactic and interpretive analysis. Then we propose possible scientific phenomena compatible with achieved meanings of the verse and evaluate their conformity. Results of this study show that the reference of the Qur’an to the two phenomena, i.e., “coalescence and separation of the skies and the earth,” and “the formation of the sky from smoke,” can be compatible with the scientific phenomena of the Big Bang, the formation of the solar system and the formation of the earth and its atmosphere. 
۳.

چالش های واکاوی اصطلاحات تخصصی علوم انسانی در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: چالش اصطلاح شناسی علوم انسانی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 541 تعداد دانلود : 689
قرآن کریم متنی از جنس زبان است. ارتباط با این متن چه به صورت بسیط و چه به صورت پیچیده، تنها از طریق زبان امکان پذیر است. علوم انسانی نیز در صورتی توان بهره گیری و ارتباط با قرآن را خواهند داشت که رابطه محکم زبانی با آن ایجاد نمایند. این ارتباط زبانی در دو مرحله اتفاق می افتد. مرحله اول مربوط به زمانی است که پژوهشگر اصطلاحی خاص را انتخاب کرده تا در قرآن بررسی نماید. مرحله دوم نیز زمانی است که فرد متناسب با اصطلاح منتخب، معادل های مناسب قرآنی خود را برگزیند. در هر دو گام با جنس رابطه زبانی خاص و چالش های خاص آن روبه رو هستیم. مقاله پیش رو در راستای شناخت پیچیدگی های مرحله اخیر، با استفاده از رویکرد زبان شناختی، دست به معرفی شش نوع از این چالش ها و ارائه مثالی برای هر یک زده است. بدفهمی ناشی از تطورپذیری، بدفهمی ناشی از خودکارشدگی، بدفهمی ناشی از پیچیدگی، بدفهمی ناشی از اشتراک، بدفهمی ناشی از تفاوت گفتمانی و بدفهمی ناشی از ترجمه محوری، آسیب هایی هستند که در این مرحله قابل توجه می باشند.  
۴.

ظرفیت سنجی جامعه شناسی دین در بازسازی بافت دینی عصر نزول قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازسازی فضای نزول جامعه شناسی دین تفسیر بت پرستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 49 تعداد دانلود : 414
اگر کلمات را ظاهر و جسم متن به حساب بیاوریم، بافت، باطن و روح آن محسوب می شود. کلمات بر اساس بافت معنا می پذیرند و بی توجهی به آن به منزله تفسیر به رأی متن است. اما چگونه می توان به بافت دست یافت؛ به ویژه در متنی چون قرآن که فاصله زمانی گسترده ای با عصر ما دارد؟ این هدف چگونه محقق می شود و با چه سازوکاری می توان به نمایی بازسازی شده از آن اعصار دست یافت؟ رسیدن به این هدف بسیار پیچیده است و همکاری علوم متعددی را می طلبد. در بازسازی یک بافت، زمینه های متعددی چون سیاست، اقتصاد، فرهنگ و دین دخیل می باشند که هر کدام از آن ها ابزارهایی مخصوص به خود را برای بازسازی نیاز دارد. در این بین اگر به دنبال بازسازی بافت دینی باشیم، دانشی چون جامعه شناسی دین، ظرفیت مناسبی را برای این هدف دارا می باشد. نویسندگان این مقاله، متکی بر همین قابلیت سعی کرده اند تا با استفاده از یکی از روش های موجود در جامعه شناسی دین به عنوان روش تحلیل کارکردگرایی، قابلیت این دانش را در بازسازی بافت بت پرستی عصر جاهلیت به آزمون گذارند. بر همین اساس مشخص شد که بت پرستی در جزیرهالعرب سه کارکرد امنیتی، میثاقی و هنجاری را دارا بوده است و به سبب همین ویژگی های مثبت بوده که عرب جاهلی اقبالی زیاد به آن داشته است.
۵.

معناشناسی مفهوم «احسان» در قرآن کریم با رویکرد ساختاری

کلید واژه ها: احسان معناشناسی ساختاری همنشینی و جانشینی قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 889 تعداد دانلود : 246
احسان یکی از مفاهیم محوری در حیطه اخلاق فردی و اجتماعی بوده و در قرآن کریم نیز مورد توجه است. احسان مفهومی است دارای تنوع معنایی و گستردگی در مصادیق و همین امر ضرورت مطالعه ای معناشناختی برای تبیین ابعاد گوناگون کاربرد آن در قرآن کریم را نمایان می سازد. این پژوهش بر پایه روش معناشناسی ساختاری، همنشینان و جانشینان این مفهوم در قرآن را استخراج کرده و از این طریق، به یک دسته بندی از ابعاد گوناگون احسان در قرآن رسیده است. بر این اساس، در قرآن درباره مصادیق گوناگون احسان، پذیرندگان آن، شروط مقبولیت آن و آثار دنیوی، اخروی و الهی آن سخن به میان آمده است.
۶.

راهبرد قرآن کریم در جلوگیری از تبدیل خشم اجتماعی به خشونت

کلید واژه ها: قرآن خشم خشونت خشم اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 61 تعداد دانلود : 98
خشم اجتماعی پدیده ای شناخته شده در جهان است؛ ذات این پدیده نه منفی و نه مثبت است. نحوه اظهار و تأثیرات پس از بروز این هیجان است که خوب یا بد بودن آن را تعیین می کند. مقاله پیش رو با تمرکز بر رابطه مردم دولت سعی کرده است تا حدود ثغور وجه منفی یا مثبت بروز خشم اجتماعی را تعیین نماید و به بیان راهکارهایی قرآنی بپردازد که عمل بدان ها مانع از تبدیل خشم اجتماعی به خشونت های ویرانگر می شود. این مقاله که با روش کتابخانه ای تدوین یافته است خشم اجتماعی مثبت را خشمی معرفی می نماید که باعث اصلاح و سازندگی حاکمان و قرار گرفتن ایشان در مسیر پاسخگویی به مطالبات مردمی گردد و خشم منفی را خشمی بیان می کند که به سبب بی توجهی دولتمردان تبدیل به خشونت می گردد و توأم با آن موجب ازهم پاشیدگی انسجام اجتماعی و غلبه هرج ومرج بر جامعه می گردد. بر اساس یافته های این تحقیق راه حل قرآن برای جلوگیری از تبدیل خشم اجتماعی به خشونت در چهار مرحله خلاصه می شود که طبیعتاً عمل دولتمردان بدان ها باعث خواهد شد تا به تبعات این حوزه دچار نگردند. این چهار مرحله به ترتیب عبارت اند از: 1 اجازه ارائه انتقاد و بروز خشم؛ 2 دریافت و تحلیل دقیق انتقادات؛ 3 گفتگو و پذیرش متواضعانه خطاها؛ 4 تلاش برای اصلاح.
۷.

.کارکرد اسطوره شناسی به مثابه ابزاری میان رشته ای در حوزه ی نقد و تحلیل حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقد اسطوره شناختی حدیث تحلیل ساختاری حدیث تحلیل آسیب شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 121 تعداد دانلود : 665
بیش از دو قرن است که تغییر زاویه ای اساسی در نگاه به اسطوره پدید آمده. اسطوره دیگر در تعاریف اصطلاحی داستان-هایی خیالی پنداشته نمی شود. اسطوره شناسی امروزه شاخه ای علمی است که دایره ی فعالیتش به طور کلی خلاصه در دو حوزه ی تحلیل محتوا و تحلیل ساختارمی شود. در بعد تحلیل محتوا اسطوره شناس به دنبال کشف باورها، آرزوها و آرمان های گروه های مختلف انسانی است تا با پیجویی آنها به نحوه ی تجلی یافتن این آرمان ها در جهان بینی گروه های مختلف دست یابد؛ در بعد تحلیل ساختار نیز توجه به نوع روایت پردازی وعناصر دخیل درآن عمده ترین کاری محسوب می شود که پی-گرفته می شود. این دو ظرفیت قابلیت مناسبی را برای تعامل با علوم حدیث دارا می باشند. مخصوصا دو حوزه ی تحلیل ونقد احادیث دارای مناسبت لازم برای این ارتباط هستند. لکن زمانی این ارتباط برقرار خواهدشد که الگویی مناسب در این راستا تنظیم یابد. مقاله پیش رو قدمی در راستای تنظیم این الگوست. نویسندگان با روش کتابخانه ای ابتدا سعی نموده اند تا درکی درست از روش اسطوره ای در دو بعد تحلیل محتوا و تحلیل ساختار به دست آورند؛ سپس سعی شده با بومی سازی آن ها الگویی جدید برای نقد و تحلیل احادیث سامان داده شود. نتیجه ی این تحقیق نشان می دهد که اسطوره شناسی قابلیت بهره گیری ابزاری در حوزه ی نقد و تحلیل حدیث را دارا می باشد وبه واسطه ی آن به دو دستاورد مهم در حوزه ی حدیث می توان دست یافت.اولین دستاورد ارائه ی ساختاری نوین برای تحلیل صوری و شکل روایت پردازی حدیث است که در اموری چون شرح حدیث می تواند کارآمد باشد و دیگری گسترش الگوهای نقدمتنی حدیث می باشد
۸.

بررسی انتقادی روش مفسران قرآن کریم در بیان تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفاسیر قرآن آیات تاریخی نقد روش شناختی تفسیر تاریخی آیات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
تعداد بازدید : 10 تعداد دانلود : 359
تعامل میان رشته ای قرآن و تاریخ از پیشینه ای طولانی برخوردار است. همواره مفسران در تبیین بخش هایی از قرآن بر خود لازم می دانسته اند که از تاریخ استفاده نمایند. با گذشت زمان روش هایی که مورخان استفاده می نمودند پیچیده تر شد و توانایی بالاتری را در حل مسائل خود به دست آوردند اما مفسران همسوی با این پیشرفت ها حرکت ننمودند؛ به همین خاطر در حوزه روش های تاریخی به کارگرفته شده ایشان آسیب های فراوانی قابل مشاهده است. روش هایی که مفسران معاصر در تبیین مسائل تاریخی به کار می گیرند تفاوت چشمگیری با روش های مفسران متقدم ندارد ازاین رو با تکرار روش هایی ناکارآمد در این زمینه روبه رو هستیم. مقاله پیش رو با استفاده از روشی تحلیلی- توصیفی و با منظری انتقادی به دنبال بررسی نقاط قوت و ضعفی است که در روش های تاریخی مفسران قابل ملاحظه است. بررسی این نقاط کمک می کند تا امکان رسیدن به الگویی پیشرفته و بومی در حوزه به کارگیری از روش های تاریخی در تفاسیر قرآن کریم فراهم بیاید.
۹.

تأثیر شناخت تحولات تاریخی زبان عربی بر گستره ی پژوهش های ریشه شناسی واژگان قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مفردات قرآن زبان عربی تاریخ ریشه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 463
ریشه شناسی ارتباطی تنگاتنگ با آگاهی از تحولات تاریخی یک زبان دارد، چراکه بعدازاین تحولات زبانی، واژگان دستخوش تغییراتی شده که فهم صحیح معانی آن ها منوط به شناخت این تحولات خواهد بود. این نکته که در همه ی زبان ها ازجمله  زبان عربی نیز وجود دارد، بر گستره ی دامنه ی پژوهش ریشه شناسی واژگان قرآن کریم اثر خواهد گذاشت. ازاین رو مقاله ی پیش رو با بهره گیری از روش اسنادی- کتابخانه ای به دنبال بررسی تحولاتی است که به رغم وقوع، در بررسی مفردات قرآنی لحاظ نمی شود. نتیجه ی این پژوهش نشان می دهد که برای ریشه شناسی واژگان قرآن باید به سه دوره تحول زبان عربی توجهی ویژه داشت. برخلاف پژوهش های حوزه ی ریشه شناسی قرآن کریم که صرفاً توجه خود را به ریشه های سامی معطوف ساخته اند، در این پژوهش نشان داده خواهد شد که برای ریشه شناسی واژگان قرآن باید به سه دوره تحول زبان عربی، یعنی تحولات زبان عربی، پیش، در حین و بعد از عصر نزول قرآن توجه داشت چراکه در این دوره ها اتفاقاتی همچون حذف برخی حروف الفبا، گسست زبان عربی بعد از ظهور اسلام و انتقال محوریت فرهنگ از حاضره به بادیه و آمیختگی زبان های عربی شمالی و جنوبی در هنگام فتوحات روی داده که ریشه شناسی واژگان را تحت تأثیر قرار می دهد. توجه به این اتفاقات، دامنه ی تاریخی مورد نیاز در یک پژوهش ریشه شناسی را گسترده نموده و باعث دستیابی به نتایجی جامع در حوزه ی ریشه شناسی واژگان قرآن می شود.
۱۰.

شناسایی و اولویت بندی مولفه های مزیت رقابتی در صنعت مواد غذایی(مواد لبنی) شهر بهبهان

کلید واژه ها: مزیت رقابتی مزیت مشهود مزیت پایدار مزیت پویا مزیت متجانس مزیت مرکب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 97 تعداد دانلود : 690
مزیت رقابتی مجموعه ای از توانایی های منحصر به فرد یک واحد اقتصادی است که اجازه ی نفوذ به بازارهای دلخواه و برتری بر رقبا را برای آن واحد فراهم می آورد. زمانی که مدیر بتواند یک نقطه ی قوت در داخل بنگاه اقتصادی اش پیدا کند که هم با نیاز بازار هم خوانی دارد و هم یک برتری نسبی در بازار ایجاد می کند، می توان گفت که به یک مزیب رقابتی دست پیدا کرده است. هدف: پژوهش حاظر به منظور بررسی شناسایی و اولویت بندی مولفه های مزیت رقابتی در صنعت مواد غذایی(مواد لبنی) شهر بهبهان انجام گرفته است. روش: روش پژوهش غیر آزمایشی از نوع همبستگی بوده است. جهت وصول به هدف فوق، از جامعه آماری تحقیق که شامل 5 شرکت به روش در دسترس 100 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. برای سنجش مزیت رقابتی از پرسشنامه ی مزیت رقابتی حسینی (1390) استفاده شده است. یافته ها: نتایج کلی این تحقیق نشان داد که شرکت های توان رقابتی بالایی دارد ، مولفه رقابت از قدرت پیش بینی بالاتری نسبت به سایر مولفه برای مزیت رقابتی در صنایع مواد لبنی در شهر بهبهان می باشد.، همچنین بین متغیر مزیت رقابتی با مولفه های مزیت مشهود ، مزیت پایدار ، مزیت پویا ، مزیت متجانس مزیت مرکب همبستگی قوی وجود دارد
۱۱.

موانع ترمینولوژیک همکاری میان رشته ای تاریخ با مطالعات قرآنی و راهکار برون رفت از آن

نویسنده:

کلید واژه ها: موانع ترمینولوژیک تاریخ قرآن پژوهی مطالعه میان رشته ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 877 تعداد دانلود : 549
در یک سازوکار میان رشته ای، تعاملی در سه بعد اصطلاح شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی می بایست رخ دهد. ناظر به ترتیبی که در میان این سه بعد وجود دارد، می بایست که تمامی گام ها به درستی برداشته شود؛ زیرا بروز خطا در هر بخش قابلیت تسری به گام های دیگر را داشته و در نهایت موجب شکل گیری پیوندهایی غیراصولی در یک مطالعه میان رشته ای می شود. از میان سه سطحی که به آن ها اشاره شد؛ موفقیت در رسیدن به زبانی مشترک، اصلی ترین مسئله ای است که در همان آغازین گام های یک مطالعه میان رشته ای می بایست مدنظر قرار بگیرد. چرا که عدم توفیق در این زمینه موجب شکل گیری برداشت هایی مختلف از مفاهیم می شود و بدین سبب شاهد پیشروی پژوهش تا مرز نافهمی برای خوانندگان اهل فن می گردیم؛ بررسی اصطلاح «تاریخ» و درک های مختلفی که از آن در گفتمان های مختلف وجود دارد می تواند نمونه ای روشن برای تبیین این موضوع به حساب بیاید؛ در بسیاری از مواقع تلقی قرآن پژوهان مخصوصا عالمانی که در دوران حاضر قرار دارند از اصطلاح «تاریخ» با تلقی مورخ متفاوت است. این تلقی متفاوت به صورت مستقل سوء تفاهم هایی جدی را پدید می آورد که گاهی موجب بی اعتباری یک پژوهش قرآنی تاریخی نزد اهل تاریخ می شود. این پیشامد حاکی از نیازمندی دوباره به بازخوانی اصطلاح «تاریخ» و رسیدن به درکی مشترک از آن است. بدین سبب مقاله پیش رو قصد دارد با روش گفتمان کاوی معانی تاریخ، اولاً، ناهمگونی این اصطلاح را نشان داده و بدین نحو مانعی که در تعامل میان رشته ای تاریخ و مطالعات قرآنی وجود دارد را تبیین کند و ثانیاً، با ارائه راهکاری اصطلاح شناختی تلاشی در جهت از میان بردن این اختلافات کند.
۱۲.

آسیب شناسی کیفیت به کارگیری تاریخ در تفاسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر علم تاریخ تاریخ روایی مطالعات قرآنی ظرفیت تاریخ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : 838 تعداد دانلود : 902
چکیده بخش وسیعی از گزاره های موجود در تفاسیر، مرتبط با حوزه تاریخ است. اما ناظر به اینکه مفسران قرآن، خود را مورخ نمی پندارند، معمولاً در نقل وقایع تاریخی سبکی واحد را اتخاذ می کنند. این سبک که از سنت علمی تفسیر نگاری پیشینیان الگوگیری شده است، موجب گشته که نمود مسائل تاریخی در تفاسیر حتی در دوران حاضر به شکل تکرار پیوسته و یکنواخت روایات تاریخی باشد. زمانی که این نگرش سنتی به تاریخ با رویکردهای امروزین علم تاریخ مقایسه می گردد به سادگی عقب ماندن تفسیر در این حوزه خاص که توأم با برخی از آسیب هاست نتیجه گرفته می شود. در این مقاله با نگاهی انتقادی به نگرش تاریخی مفسران، به دنبال بیان آسیب های موجود در این نگاه و همچنین ایجاد حس نیاز به شکل گیری تحولاتی اساسی در نحوه به کارگیری تاریخ در تفاسیر قرآن هستیم.
۱۳.

بررسی رابطه ارزیابی داخلی و کیفیت خدمات(مطالعه موردی نمایندگی های ایران خودرو اهواز)

کلید واژه ها: کیفیت خدمات رضایت مشتری ارزیابی داخلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 384 تعداد دانلود : 97
هدف از این بررسی رابطه ارزیابی داخلی و کیفیت خدمات(مطالعه موردی نمایندگی های ایران خودرو بهبهان) ، نمونه مورد مطالعه 250 نفر از مشتریان به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند.برای سنجش وفاداری مشتری از پرسشنامه وفاداری مشتری این پرسشنامه توسط مقیمی(1390)، برای سنجش کیفیت خدمات از پرسشنامه کیفیت خدمات خود ساخته پژوهشگر(1393) استفاده شده است.نتایج کلی این تحقیق نشان داد که: نتایج کلی این پژوهش نشان داد که مشتریان از کیفیت خدمات رضایت متوسط به بالایی دارند بالاترین میانگین مربوط به پاسخگو بودن و کمترین میانگین مربوط به ایجاد گروه بین مشتریان می باشد ، از بین مولفه های رضایت مشتری پاسخگو بودن از قدرت پیش بینی بالاتری برخوردارند، بین خدمات ارائه شده به مشتری قبل از فروش و بعد از فروش تفاوت معناداری وجود دارد و بین کیفیت خدمات ارائه شده با رضایت مشتری رابطه معنی داری وجود دارد.
۱۴.

سنجش انتقادی اخبار تاریخی تفاسیر قرآن با بهره گیری از ملاک های علم تاریخ و علم حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل تاریخی آسیب شناسی تفاسیر تحلیل حدیثی اخبار تاریخی تفاسیر ملاک های سنجش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 522 تعداد دانلود : 620
در تفسیرقرآن، نیازمند استفاده از شاخه های متعددی از علوم عقلی و نقلی هستیم که در میان آنها، تاریخ از اهمیتی قابل توجه برخوردار است؛ علی رغم اهمیت تاریخ در تفسیرنگاری، نحوه به کارگیری این علم در تفاسیر متقدم و متاخر، آمیخته با آسیب هایی گسترده است که از زمره آنها می توان به اشاعه دروغ و قلب حقایق تاریخی اشاره نمود. به سبب وجود این آسیب ها امکان اعتماد کامل به گزاره های تاریخی موجود در تفاسیر وجود ندارد؛ فلذا لازم است این اخبار در سنجه نقد قرار گیرند تا علاوه بر رفع آسیب های آن، به بهبود و ارتقاء این علم در تفسیر قرآن کمک شود. در این راستا اولین گامی که امکان سنجش سطح وسیعی از داده های تاریخی تفاسیر را فراهم می آورد ارائه ملاک هایی علمی برای تفکیک داده های درست از غلط است. مقاله پیش رو با ارائه مجموعه ای از ملاک ها به دنبال طرح دستگاهی انتقادی در حوزه نقد گزاره های تاریخی تفاسیر می باشد. این دستگاه انتقادی با استفاده از ظرفیت های نقد سنتی در علوم حدیث و هم چنین ملاک های عینی گرای علم تاریخ، سعی در آن دارد تا قابلیت نقد گزاره های تاریخی تفاسیر را فراهم آورد تا بدین نحو امکان سنجش گزاره های صحیح تاریخی از سقیم آنها فراهم آید.
۱۵.

الزامات کلامی پژوهش میان رشته ای در قرآن؛ با تکیه بر سطوح معرفت شناسی، اصطلاح شناسی و روش شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 682 تعداد دانلود : 476
متن الهی قرآن کریم و رابطه مستقیم آن با عقاید مسلمانان از جمله عناصر مؤثری محسوب می شوند که باعث پدید آمدن نوعی انحصارگرایی صنفی در زمینه انجام تحقیقات قرآنی توسط عالمان دین در سنت قرآن پژوهی مسلمانان شده است. همین مسئله باعث نوعی کنترل در مواجهه با قرآن شده بود و به همین دلیل نتایج به دست آمده در این نوع تحقیقات نیز عمدتاً منطبق با مبانی و جهان بینی اسلامی بود، زیرا محقق قرآن پژوه از شناخت کامل و کافی در زمینه اسلام، کلام اسلامی و همچنین قرآن برخوردار بود. لکن با تغییر و تحولاتی که امروزه در حوزه توسعه علوم، پژوهش، گرایش به مطالعات میان رشته ای و همچنین دوری از انحصارگرایی علمی پدید آمده است، پژوهشگران مختلفی به تحقیق در حوزه قرآن اقدام می کنند. در این میان با توجه به گریزناپذیر بودن این فضا ازیک سو و همچنین حساسیت پژوهش در قرآن و لزوم جلوگیری از آثار سوء و اشتباهاتی که امکان پیش آمد آنها وجود دارد، تدوین الزامات کلامی پژوهش های قرآنی در حوزه های مختلف پژوهشی و تحقیقی ضروری به نظر می رسد. مقاله پیش رو با تمرکز بر الزامات کلامی پژوهش میان رشته ای در زمینه قرآن کریم و استفاده از روش کتابخانه ای، به دنبال معرفی عناصر قابل تأمل و الزامات این گونه پژوهشی در سه سطح معرفت شناسی، اصطلاح شناسی و روش شناسی می باشد تا با ایجاد خط سیر تحقیق صحیح، نگرانی های مربوط به نتایج به دست آمده از این نوع تحقیقات را کاهش دهد.
۱۶.

گونه شناسی انتقادات بر تفسیر عرفانی و تحلیل آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تأویل تحلیل گونه شناسی تفسیر عرفانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات تاریخ تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات انواع تفسیر وتأویل
تعداد بازدید : 984 تعداد دانلود : 143
تفسیر عرفانی یکی از قدیمی ترین گونه های تفسیری است. جهان بینی مخصوص عرفا و سبک خاص نگارشی ایشان موجب شده این گونه ی تفسیری در دوران مختلف و از ابعاد متنوع مورد نقد قرار بگیرد. این تنوع انتقادات ریشه یابی به جا بودن یا صحیح نبودن انتقادات را کمی دشوار می نماید به همین خاطر با گونه شناسی این انتقادات در گام اول می بایست ریشه و منشأ هر انتقادی که در این زمینه مطرح گردیده است را مشخص نمود و در گام بعدی با تحلیل هر کدام از این گونه ها اعتبار یا عدم اعتبار آن ها را تعیین کرد، تا نهایتاً امکان تصمیم گیری نهایی در زمینه داوری در مورد این انتقادات فراهم آید. مقاله پیش رو با توجه به این دو گام به بحث و بررسی انتقادهایی که تاکنون در زمینه تفسیر عرفانی ارائه شده است پرداخته و شیوه نقدی متفاوت را در مواجهه با این تفاسیر پیشنهاد می نماید.
۱۷.

گونه شناسی نقدهای شهید مطهری بر گزاره های تاریخی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: شهید مطهری تحریف روش تاریخی نقد تاریخی گزاره های تاریخی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : 40 تعداد دانلود : 829
گزاره های تاریخی افزون بر مدد رساندن به دانشمندان برای کشف آموزه های دینی، برای تبلیغ این آموزه ها هم در قالب مجالس وعظ و خطابه مورد استفاده قرار می گیرند. به همین دلیل نقد و پالایش این گزاره ها برای تفکیک گزاره های درست از نادرست اهمیت یافته است. شهید مطهری با آگاهی از این ضرورت، بخشی از آثار خود را به بررسی و پالایش گزاره های تاریخی اختصاص داده است. این مقاله بر آن است با گونه شناسی و طبقه بندی روش مند، مهم ترین نقدهای استفاده شده از سوی شهید مطهری را در گزاره های تاریخی شناسایی و پس از دسته بندی آنها را معرفی نماید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان