حامد نظرویسی

مقاله حاضر به رویکرد برنامه­های ورزشی شبکه­های تلویزیونی استانی منتخب نسبت به پوشش ورزش زنان پرداخته است و سعی شده است تا تصویر جامعی از شیوه پرداختن به ورزش بانوان و مقایسه آن با ورزش مردان در سیمای استان ها مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش ازنظر استراتژی توصیفی، از نظر مسیر اجرا، تحلیل محتوا و از نظر هدف کاربردی می­باشد. برنامه­های ورزشی شبکه­های تلویزیونی استانی منتخب تهران، خوزستان، کردستان، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی به صورت تصادفی انتخاب و در مجموع برنامه­های هر شبکه به مدت سه هفته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد، سهم بانوان از تعداد 327 برنامه ورزشی پخش شده در مقابل مردان صفر است. به عبارت دیگر در مدت چهار ماه تحقیق هیچ پوشش اختصاصی ورزش بانوان در برنامه­های ورزشی شبکه­های تلویزیونی استانی منتخب صورت نگرفته است. پوشش برنامه­های ورزشی مردان 6/70 درصد و ترکیبی (بدون جانبداری جنسیت) 4/29 درصد را به خود اختصاص داده است. رسانه­های جمعی نقش تأثیر­گذاری در توسعه ورزش بانوان دارند؛ اما با توجه به نتایج به دست آمده این نقش به دلایلی، به درستی ایفا نمی­شود. استفاده بهینه از کارکردهای رسانه­های جمعی به ویژه تلویزیون استانی به عنوان یک رسانه محلی و قابل اعتماد، برای اعتلای ورزش بانوان در سطح جامعه ضروری به نظر می­رسد.

هدف از پژوهش حاضر مقایسه محتوای برنامه های ورزشی رسانه های محلی براساس پوشش رشته های مختلف ورزشی بود. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر استراتژی کیفی است که از طریق تحلیل محتوا و به صورت میدانی توسط محقق انجام گرفت. جامعه آماری سیمای استان های کشور بود. به ترتیب استان های کردستان و خوزستان، از شمال شرقی و جنوب شرقی به ترتیب استان های خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان و در مرکز هم استان تهران انتخاب گردید. برنامه های ورزشی این شبکه های تلویزیونی به صورت تصادفی انتخاب و در مجموع برنامه های هر شبکه به مدت سه هفته مورد بررسی قرار گرفت. سپس از طریق برگه کدگذاری که شامل 148واحد تحلیل می باشد اقدام به کدگذاری برنامه ها گردید و سپس از روش آماری کیفی کای اسکوار برای انجام معادلات آماری و نرم افزار spss نسخه 16 برای مقایسه ها در این پژوهش استفاده شد. نتایج نشان می دهد بین محتوای برنامه های ورزشی شبکه های تلویزیونی استانی منتخب بر اساس پوشش رشته های ورزشی مورد بررسی تفاوت معنی داری وجود دارد. در میان رشته های ورزشی فوتبال با( 3/8 % ) بیشترین پوشش را نسبت به سایر رشته های ورزشی به خود اختصاص داد. سیمای استان ها با توجه به جایگاهی که در نزد مردم دارند می توانند با پوشش متوازن و نگاهی عادلانه به پدیده فراگیر ورزش نقش ارزنده ای را در اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و جذب مخاطبین ورزشی نسبت به سایر رسانه های جمعی داشته باشند.

رسانه ها ضمن ایفای نقش اساسی در اطلاع رسانی، یکی از منابع قابل دسترس و باصرفه برای ورزش هستند که تمام جزئیات را با کیفیتی مطلوب در اختیار مردم قرار می دهند، ازاین رو، دریافت متنوع و متعدد پیام های ورزشی، مستلزم برخورداری از سواد رسانه ای است. هدف پژوهش حاضر، ارائه الگوی کاربردی سواد رسانه ای در حوزه ورزش بوده که با رویکرد کیفی و با روش داده بنیاد انجام شده است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه عمیق با 26 نفر از استادان دانشگاهی در حوزه های رسانه و ورزش، مدیران رسانه های جمعی و مخاطبان فعال رسانه های ورزشی که با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شده اند، به دست آمده است. یافته ها، رژیم سواد رسانه ای ورزشی را در قالب الگویی ارائه می کنند که طبق آن، برجسته سازی مقوله ورزش، مدیریت محتوای پیام (شرایط علی) و گنجاندن آموزش سواد رسانه ای در محتوای رسانه های جمعی به ویژه رسانه ملی (شرایط زمینه ای)، منجر به توانمندسازی در مصرف رسانه ای، همچنین ارتقای مهارت های اجتماعی در مخاطبان ورزشی می شود. از طرف دیگر، بی توجهی سیاستگذاران و درک نشدن اهمیت سواد رسانه ای به عنوان موانع فراگیری سواد رسانه ای در ورزش مطرح می شوند.

مقدمه: تحقیق حاضر برازش مدل سواد رسانه ای در ورزش با رویکرد مدل یابی معادله ساختاری بود. روش پژوهش: ابتدا مدل اولیه با روش گراندد تئوری و رویکرد اشتراوس و کوربین شناسایی و در ادامه برازش آن با روش مدل یابی معادله ساختاری ارزیابی شد. برای تحلیل داده های کیفی از روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی و برای تحلیل داده های کمی از روش مدل یابی معادله ساختاری استفاده شد. نمونه مورد بررسی در بخش کیفی شامل 26 نفر از صاحب نظران حوزه ورزش و رسانه بودند که به روش غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمی 400 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم ورزشی به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب و با پرسشنامه پیمایش شدند. یافته ها: در بخش کیفی، الزامات تولید محتوا، گسترش اندیشه سواد، برجسته سازی مقوله ورزش و مدیریت محتوا به عنوان شرایط علی و شکل محتوا، به کارگیری صنایع رسانه ای، تولید محتوا بر مبنای شناخت مخاطب، گنجاندن سواد رسانه ای در محتوای آموزشی، پیش نیازهای آموزش سواد رسانه، تحت عنوان شرایط زمینه ای شناسایی شدند. در بخش کمی برازش مدل برآمده از یافته های کیفی تأیید شد. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که آموزش سواد رسانه ای، مدیریت تولید محتوا، به کارگیری صنایع رسانه ای و برجسته سازی مقوله ورزش بر ایجاد و توسعه سواد رسانه ای در ورزش اثر دارد.