حسین حاتمی نژاد

حسین حاتمی نژاد

مدرک تحصیلی: دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۲۵۱ مورد.
۲۱.

آینده پژوهی و شناسایی پیشران های کلیدی بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهری (مورد مطالعه: بافت تاریخی شهر کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۱) 149 - 170

کلید واژه ها: بازآفرینی شهری بافت های ناکارآمد آینده پژوهی پیشران های کلیدی بافت تاریخی شهر کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۷۷
مقدمه : پیچیدگی و چندبعدی بودن مشکلات و مسائل شهری همراه با رشد سریع فناوری و جهانی شدن الگوهای تولید، فزونی یافته و عدم ثبات شرایط و احتمال وقوع آینده های گوناگون سبب دشواری تصمیم گیری و برنامه ریزی در خصوص مسائل شهری شده است. در چنین شرایطی بازآفرینی شهری پایدار با رویکرد آینده پژوهی می تواند راهکاری برای مشکلات بافت های ناکارآمد شهری و به طور خاص بافت های تاریخی باشد. داده و روش : پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی انجام گرفته است. داده های تحقیق با استفاده از روش پیمایشی و ماتریس تأثیرات متقاطع جمع آوری شده است. تحلیل اکتشافی ماتریس تأثیرات متقاطع با استفاده از نرم افزار Micmac انجام گرفته است. یافته ها : بر اساس نمودار و پراکندگی متغیرها بر روی نقشه متغیرهای تحقیق حاضر به پنج  دسته متغیرهای تأثیرگذار ورودی، متغیرهای دووجهی ریسک و هدف و متغیرهای وابسته و متغیرهای مستقل تقسیم می شوند. بر اساس شدت تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم متغیرها درنهایت 9 پیشران کلیدی و به عنوان عوامل اصلی بازآفرینی بافت تاریخی شهر کرمان شناسایی شدند که همان متغیرهای دووجهی و تأثیرگذار محسوب می شوند. نتیجه گیری : پیشران های کلیدی بازآفرینی بافت تاریخی شهر کرمان عبارت ند از: حفظ اصالت طرح و اثر، ایجاد مدیریت یکپارچه بافت تاریخی، استفاده مجدد از ابنیه و معاصرسازی کاربری ها، تنوع عملکردی و ایجاد سرزندگی، ایجاد ابزارهای حقوقی و قانونی، مشارکت مردم و بخش خصوصی در فرآیند بازآفرینی، پرداخت یارانه و تسهیلات بانکی و ایجاد معافیت های مالیاتی، الگوی جامع برنامه ریز و مدیریت و نقش فرهنگ و صنایع فرهنگی در بازآفرینی.
۲۲.

تبیین الگوی بازآفرینی پایدار محلات ناکارآمد شهری با تاکید بر حکمروایی و نقش کنشگران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۹ 57 - 40

کلید واژه ها: حکمروایی بازآفرینی شهری کنشگران محلی بافت ناکارآمد مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷ تعداد دانلود : ۳۲
هدف این پژوهش، ارزیابی و تبیین نقش و جایگاه کنشگران محلی در فرآیند بازآفرینی پایدار بافت های ناکارآمد و فرسوده شهر مشهد است. در این تحقیق سعی شده است تا به این سؤالات پاسخ داده شود که نقش و جایگاه کنشگران مختلف با تأکید ویژه بر کنشگران محلی در فرآیند بازآفرینی پایدار شهری چیست؟ و چگونه در این فرآیند نقش آفرینی می کنند؟ این پژوهش با رویکردی کیفی و در راستای تعیین جایگاه و تحقق همکاری میان کنشگران این فرآیند انجام می شود. راهبرد این پژوهش ترکیبی از مورد پژوهی و نظریه پردازی است. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از تکنیک های مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه (نمونه گیری هدفمند) استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که با توجه به شناسایی 57 کنشگر فعال و تقسیم بندی کنشگران به کنشگران اولیه و ثانویه (16 دسته همگن)، منافع و علایق متفاوت و همچنین قدرت اثرگذاری بر سایر کنشگران، ضروری است تغییر نگرش در نقش آن ها بر اساس تحقق حکمروایی همکارانه صورت پذیرد. در این راستا لازم است ضمن تأکید بر لزوم وجود طرح و برنامه مشترک به منظور مدیریت کنشگران این فرآیند، رهبری قدرتمندی به منظور پشتیبانی از حضور همه کنشگران در این فرآیند وجود داشته باشد. بررسی های انجام شده در این پژوهش نشان می دهد که حکمروایی همکارانه در فرآیند بازآفرینی پایدار شهری در شهر مشهد زمانی اتفاق می افتد که هم در سطح کلان و راهبردی و هم در سطح عملیاتی، تعامل و هماهنگی یکپارچه میان کنشگران بر اساس یک برنامه اقدام مشترک، مورد توجه و عمل قرار گیرد.
۲۳.

سنجش تاب آوری کالبدی سکونتگاه های غیررسمی در برابر مخاطرات محیطی (زلزله)، مطالعه موردی: پاکدشت(شهرک انقلاب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای اقتصادی دوره ۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹ 22 - 38

کلید واژه ها: تاب آوری کالبدی سکونتگاه های غیررسمی زلزله پاکدشت شهرک انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۲۸
سکونتگاه های غیررسمی یکی از چالش های اجتماعی شهرها می باشد که توسعه پایدار شهری را به خطر انداخته است و به دلیل وضعیت پایین اجتماعی و اقتصادی ساکنان و ایمن نبودن کالبد و بستر شکل گیری آن ها در مقابل مخاطرات محیطی، جزء آسیب پذیرترین بخش شهرها محسوب می شوند. تاب آوری در یک دهه اخیر به عنوان یک مسیر و راهبرد نوین برای توسعه شهری محسوب می شود به خصوص با توجه به اینکه امروزه خسارت های فراوان مخاطرات طبیعی و انسانی به محیط و کالبد شهرها موجب شده است که مفهوم تا آوری برای کاهش آثار سوانح، به حوزهای مهم در عرصه مدیریت بحران تبدیل شود. هدف تحقیق حاضر تحلیل تاب آوری کالبدی سکونتگاه های غیررسمی در برابر خاطرات محیطی (زلزله)، مطالعه موردی: پاکدشت (شهرک انقلاب) می باشد. نوع تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی و تحلیلی می باشد. داده های موردنیاز تحقیق از اسناد فرادست و روش های میدانی و مرکز آمار ایران گردآوری شد و برای تجزیه وتحلیل داده های تحقیق از نرم افزار Spss و Excel استفاده شد. یافته های حاصل از پیمایش میدانی و اسنادی نشان داد که وضعیت شهرک انقلاب ازلحاظ دسترسی به معابر شهری در هنگام مواجهه با بحران ضعیف، دسترسی به کاربری های عمده شهری ضعیف، ازلحاظ دانه بندی قطعات ریزدانه، ازلحاظ مساحت زیربنا 52 درصد زیر 50 متر و بیش از سه چهارم زیر 70 متر زیربنا دارند ازلحاظ قدمت مساکن 57 درصد بالای 20 سال و 35 درصد بالای 40 سال، ازلحاظ مصالح 92 درصد آجر و آهن، ازلحاظ کیفیت بنا، 9 درصد تخریبی، 76 درصد قابل نگهداری و 15 درصد نوساز هستند با توجه نتایج تحقیق، شهرک انقلاب ازنظر تاب آوری کالبدی در هنگام مواجهه با مخاطره زلزله در سطح پایینی قرار دارد.
۲۴.

مطالعه تطبیقی ابعاد برنامه ریزی و مدیریت اسکان در توفیق شهرهای جدید در تقسیمات کشوری (مطالعه موردی: شهرهای جدید اندیشه و پردیس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۷ 157 - 182

کلید واژه ها: شهر جدید تقسیمات کشوری برنامه ریزی و مدیریت اندیشه و پردیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۱۵۶
شکل گیری و توسعه شهرهای جدید همواره در ارتباط با شهرهای اصلی منطقه بوده و کاهش وابستگی آنها به شهر اصلی به مرور به عنوان یکی از شاخص های موفقیت برنامه ریزی آنها تلقی شده است. در این پژوهش مطالعه تطبیقی ابعاد برنامه ریزی و مدیریت اسکان بر توفیق شهرهای جدید در تقسیمات کشوری مطالعه موردی شهرهای جدید اندیشه و پردیس بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی تحلیلی است. این پژوهش متکی بر روش پیمایش و ابزار پرسشنامه بوده است. با تعیین روش و ابزار مصطلح، حجم نمونه و روش نمونه گیری، ابتدا پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر ۷ شاخص مسکن، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدیریتی و سیاسی، زیر ساختی کالبدی و محیطی اقلیمی مشتمل بر 55 گویه تدوین و در بین شهروندان با رویکرد تطبیقی توزیع شد. جهت بررسی موضوع از آزمون های آماری تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد. نتایج آزمون تی نشان می دهد که در بین ۷ شاخص مورد مطالعه تنها شاخص زیر ساختی کالبدی با میانگین (3.57) قابل قبول و دارای وضعیت مساعدی می باشد. نتایج تحلیل واریانس ANOVA نشان می دهد. شاخص مدیریتی سیاسی با مقدار F، 28.36 بیشترین مقدار اختلاف و تفاوت را دارد. از لحاظ شاخص کلی برنامه ریزی و مدیریت اسکان نیز بین دو شهر تفاوت معنادار است و با توجه به میانگین شاخص های مسکن (0.0465)، اجتماعی (1.0925)، اقتصادی (1.705)، فرهنگی (0.044)، زیر ساختی کالبدی (2.054) و محیطی اقلیمی (0.044)، این اختلاف به نفع شهر جدید اندیشه وجود دارد و ساکنان این شهر از شرایط بهتری برخوردار هستند. همچنین تفاوت در شاخص مدیریتی و سیاسی(2.22) معنادار بوده و با توجه به میانگین بالاتر پردیس در شاخص سیاسی و مدیریتی، این تفاوت به نفع پردیس است.
۲۵.

ارائه الگوی حکمروایی شهری هوشمند با رویکرد آینده پژوهی؛ مورد مطالعه شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ ۵۰-۲۲
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۶۸
اهداف: شهرها در ارتقاء ارزش های انسانی نقشی کلیدی دارند. امروزه افزایش جمعیت، شهرنشینی گسترده در کشورهای در حال توسعه، تغییرات جمعیت شناختی، چالش های محیط زیستی، معضلات اقتصادی، معضلات حمل و نقل شهری، پیشرفت های فناوری اطلاعات و ارتباطات و بوروکراسی لزوم حکمروایی شهری هوشمند را ضروری ساخته است، لذا هدف اصلی این پژوهش ارائه الگوی حکمروایی شهری هوشمند با رویکرد آینده پژوهی می باشد. ابزار و روش ها: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و اکتشافی است. جامعه آماری متخصصین و خبرگان در زمینه تحقیق می باشند. حجم نمونه با استفاده از قوانین راسکو، حجم نمونه های بیشتر از 30 و کمتر از 500 برای اکثر پژوهش ها مناسب هستند. 45 نفر تعیین شد و شیوه نمونه گیری به صورت گلوله برفی می باشد. یافته ها: پیشران های حکمروایی شهری هوشمند از منابع لاتین و همچنین با روش دلفی استخراج شدند. 9 پیشران کلیدی برای آینده حکمروایی شهری هوشمند در نظر گرفته شد. در مرحله بعد سناریوهای برای هر پیشران تدوین شد. سپس برای هر سناریوی مطلوب راهبردهای در نظر گرفته شد. در نهایت الگوی حکمروایی شهری هوشمند در شهر رشت ارائه گردید. نتیجه گیری: آموزش مستقیم شهروندی، طراحی فرصت های مشارکت عمومی، تدوین سیاست های محلی، مدیریت یکپارچه شهری، ایجاد مدل مالی جهت تخصیص بودجه مناسب، توسعه زیرساخت ارتباط داده و شبکه دسترسی، تشویق سرمایه گذاران با ارائه مجوزهای سودآور، ایجاد پورتال های داده باز جهت آزادسازی داده و اطلاعات، وضع قوانین قوی برای حفظ حریم خصوصی افراد و سازمان ها، ارائه خدمات به صورت آنلاین و حذف بوروکراسی و برنامه ریزی دقیق دولت هوشمند در سطح ملی بیشترین امتیاز را در رسیدن به الگوی حکمروایی شهری هوشمند آینده نگر بدست آوردند.
۲۶.

واکاوی مؤلفه های حکمروایی خوب شهری در ایجاد رضایتمندی سکونتی با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۶ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۸۱ 43 - 61

کلید واژه ها: حکمروایی خوب شهری رضایتمندی سکونتی شهر رشت آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۳۸
با توجه به گسترش شهرها و افزایش جمعیت، بررسی رضایتمندی سکونتی ساکنین برای برآورده کردن نیازهای آتی و رسیدن به توسعه پایدار، جایگاه ویژه ای در مطالعات مختلف پیدا نموده است. رضایتمندی سکونتی براساس مولفه های بسیاری مورد بررسی قرار می گیرد و بعنوان ابزاری برای تصمیم گیری و سیاستگذاری در نظر گرفته می شود. در این راستا بررسی رضایتمندی سکونتی در شهر رشت به عنوان یزرگترین و پرجمعیت ترین شهر استان گیلان حائز اهمیت می باشد. لذا هدف این پژوهش سنجش مؤلفه های حکمروایی خوب شهری در ایجاد رضایتمندی سکونتی در شهر رشت با رویکرد آینده پژوهی است. پژوهش حاضر کاربردی و به لحاظ روش انجام توصیفی- تحلیلی و اکتشافی بوده است. گردآوری داده ها به روش اسنادی و نیز به صورت پیمایشی مبتنی بر تکنیک دلفی می باشد. ابتدا 35 عامل به عنوان عوامل مؤثر در رضایتمندی سکونتی شهر رشت با توجه به مولفه-های حکمروایی خوب شهری شناسایی و در گام بعدیاز نرم افزار میک مک برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است و نوع پرسشنامه به صورت ماتریس اثرات متقابل و با توجه به نظرات کارشناسان و متخصصان برنامه ریزی شهری شهر رشت می باشد. وزن دهی این پرسشنامه به صورت مقایسه ای زوجی و میزان ارتباط متغیرها با اعداد بین صفر تا سه سنجیده می شود. در نهایت 13 عامل کلیدی شناسایی شد و تعداد 29 وضعیت احتمالی برای عوامل کلیدی در نظر گرفته شد. پرسشنامه سناریو ویزارد نیز به صورت ماتریس اثرات متقابل طراحی و در اختیار کارشناسان قرار گرفت. در این پرسشنامه، وضعیت ها می توانند تأثیرگذاری تقویت کننده یا تأثیرگذاری محدودکننده را نشان دهند و اعداد پرسشنامه از3+ تا 3- متغیر است. مدیریت و برنامه ریزی یکپارچه شهری، مشارکت شهروندان و اجتماعات محلی، وجود زیرساخت ها و سازوکارهای لازم برای مداخله شهروندان و همکاری سازمان های مردم نهاد با شهرداری بیشترین ارزش سازگاری را بین عوامل کلیدی در بهبود وضعیت رضایتمندی سکونتی شهر رشت در چارچوب حکمروایی خوب شهری دارند.
۲۷.

نقشه برداری ذهنی از فضای دوم-مفهومی شهر؛ مطالعه ای تطبیقی از ساکنان سکونتگاه های رسمی و غیررسمی شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش شهرسازی دوره ۶ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 22 - 44

کلید واژه ها: نقشه ذهنی بازنمایی فضایی جی ای اس کیفی سکونتگاه های غیر رسمی شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۹۰
بیان مسئله: فضاهای شهری عرصه گفتمان طبقات اجتماعی متفاوت است و عملکرد این فضاها برای ساکنان مختلف شهر در سه لحظه اساسی درک شده، تصور شده و زندگی شده یا زیسته روشن می شوند؛ فضای دوم-مفهومی شهر همان بعد تصور شده یا بازنمایی فضای شهر است؛ این فضا در مطالعات نقشه های ذهنی تحت عنوان فضای تصور شده به عنوان دومین بعد در مطالعات نقشه های ذهنی موردتوجه قرارگرفته شده است.هدف: در این پژوهش به بررسی این فضا در نقشه ذهنی ساکنان سکونتگاه های رسمی منطقه یک و ساکنان سکونتگاه های غیررسمی منطقه چهار شهر رشت پرداخته شده است.روش: با توجه به ماهیت موضوع روش برداشت اطلاعات شامل «مصاحبه شفاهی و مشاهده میدانی» بوده است؛ که نوع اطلاعات برداشتی شامل: نقشه های کروکی، گفتگو رودررو، یادداشت برداری و عکس برداری بوده است. برای تجزیه وتحلیل داده های کیفی پژوهش از رویکرد نقشه برداری جی آی اس کیفی(QGIS)  در زیر تحلیل تاریخ شفاهی به روایت بصری  با تکنیک تراکم هسته فضایی به تحلیل فضای دوم-مفهومی در نقشه های ذهنی دو طبقه شهری پرداخته شده است.یافته ها: نتایج نمایش سه قلمرو از سطوح فضایی در شهر رشت حکایت از این داشته است که، در فضای دوم-مفهومی شهر رشت؛ یک بازنمایی فضا توسط بخش دولتی با نقش میانجی سرمایه داران شهری به نفع طبقه متوسط شهری در حال اتفاق افتادن در فضای شهر است. و این سازوکار تولید فضا در جهت جذب سرمایه داران بخصوص در بخش مرکزی و توسعه بخش خدماتی در مرکز و شمال و افول بخش تولیدی در حاشیه شهر است.نتیجه گیری: فضای شهری مبتنی بر نوعی از روابط اجتماعی طبقات شهری است که قدرت های حاکم آن را می سازند و از آن بهره می گیرند. روابطی که برحسب ایدئولوژی حاکم تعریف می شوند و از طریق سیاست های برنامه ریزی فضایی تولید و بازتولید می شود.
۲۸.

تحلیل و ارزیابی بهبود نواحی کسب وکار (BID) در شهرها با تأکید بر رویکرد شهرسازی تاکتیکی؛ مطالعه موردی منطقه 6 شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۹ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 249 - 269

کلید واژه ها: مراکز شهری شهرسازی تاکتیکی بهبود نواحی کسب و کار منطقه 6 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۶۲
روش بهبود نواحی کسب وکار (BID) یکی از روش های مؤثر در احیای مراکز شهری با رویکردی اقتصادی است. اجرای نواحی بهبود کسب وکار با توجه به رویکرد شهرسازی تاکتیکی منجر به اجرای طرح های با ریسک کم، کم هزینه و کوچک مقیاس و احیای مراکز شهری می شود. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی وضعیت شاخص های بهبود نواحی کسب وکار در منطقه شش شهر تهران است. روش گردآوری اطلاعات شامل روش های کتابخانهای پرسش نامه و مشاهدات میدانی است. علاوه بر این، اطلاعات به دست آمده از پرسش نامه با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای و آزمون واریانس یک طرفه تحلیل شده است. نتایج نشان داد که از نظر شهروندان منطقه 6 تهران، چهار مؤلفه کالبدی-محیطی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی-فرهنگی معناداری کمتر از مقدار پیش فرض (0.05) و اختلاف میانگین مثبت (بالاتر از مقدار پیش فرض 5/2) را به خود اختصاص داده و این منطقه زمینه احیا و پیاده سازی فضای کسب وکار را دارا است. همچنین نتایج معناداری مؤلفه های BID محورهای مطالعاتی در بخش کسبه تحقیق نشان داد که پنج مؤلفه (کاربری تجاری – خدماتی، مدیریت شهری، کیفیت زندگی، تعلق و دلبستگی مکانی و مشارکت اجتماعی) در کلیه محورهای مطالعاتی، معنادار (کمتر از 05/0) و اختلاف میانگین مثبت (بیشتر از مقدار 5/2) را به خود اختصاص داده اند و کسبه مورد مصاحبه، ابراز رضایت دارند و در سایر مؤلفه ها، کسبه محل از وضعیت موجود مؤلفه های بهبود نواحی کسب وکار رضایت ندارند. اختلاف و معناداری محورهای مطالعاتی بر اساس مؤلفه های دارای وضعیت مثبت حاکی از آن است که خیابان اسدآبادی در مقایسه با سایر محورها دارای حداکثر اختلاف میانگین نسبت به سایر محورها بوده و جایگاه نخست را کسب کرده است و خیابان سنایی با کسب کمترین اختلاف میانگین جایگاه نهایی را به خود اختصاص داده است
۲۹.

واکاوی نقش اقتصاد سبز بر کاهش فقر شهری (مورد پژوهی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۱) 257 - 274

کلید واژه ها: اقتصاد سبز توسعه پایدار فقر شهری شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۲۸
مقدمه : اقتصاد سبز یکی از مهم ترین جلوه های ادغام ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی است و بدون آن توسعه پایدار محقق نخواهد شد. هدف این مقاله شناسایی مؤلفه ها و شاخص های سازنده اقتصاد سبز در هم پیوند با کاهش فقر شهری در شهر مشهد است. داده و روش : این پژوهش، از حیث روش جز پژوهش های کمی- کیفی، به لحاظ هدف جز پژوهش های کاربردی و به لحاظ ماهیت در زمره پژوهش های توصیفی و تحلیلی است. در گام اول با استفاده از اطلاعات بلوک های آماری مرکز آمار برای شهر مشهد در سال 1395، اقدام به شناسایی پهنه های فقر شهری با استفاده از تحلیل های فضایی در محیط نرم افزار GIS شده است. سپس پهنه های فقر شناسایی شده، اقدام به بررسی تأثیر شاخص های سازنده اقتصاد سبز بر کاهش فقر شهری شده است و با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون شاخص ها مورد تجزیه و تحلیل واقع شدند. یافته ها : یافته های این تحلیل نشان می دهد که مؤلفه های دربرگیرنده  اقتصاد سبز شامل دسترسی به منابع، سرمایه انسانی، ساختار اقتصادی، مدیریت سبز، سرمایه گذاری سبز، مشاغل سبز و حمل و نقل سبز به طور معنی داری فقر شهری مشهد را تبیین می کند که مقدار آن برابر با 3/87 درصد است. به عبارتی دیگر، مؤلفه های سازنده  اقتصاد سبز 3/87 درصد از تغییرات متغیر فقر شهری شهر مشهد را تبیین می کند که مقدار قابل توجهی است. نتیجه گیری : : با توجه به اینکه مؤلفه های سازنده اقتصاد سبز به طور معنی داری فقر شهری مشهد را تبیین می کنند باید برنامه ریزی لازم در این مورد انجام شود که در این پژوهش راهکارهایی را با محوریت اقتصاد سبز در راستای کاهش فقر در پهنه های فقیرنشین شهر مشهد آورده شده است.
۳۰.

تبیین الگوهای رفتار جمعی و تأثیر آن بر رشد و شکوفایی کودکان در فضاهای عمومی کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۵ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 99 - 115

کلید واژه ها: الگوهای رفتاری پارک شهری طراحی شهری رشد و شکوفایی کودک کلان شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۴۳
محیط بستری برای رخ داد انواع رفتارهای اجتماعی است. رفتارهای انسانی برآیندی از انگیزه ها و نیازهای فرد، قابلیت محیط، تصویر ذهنی ناشی از ادراک او از دنیای خارج و معنایی که این تصویر برای او دارد، می باشد. انسان ها همواره بخش قابل توجهی از وقت روزانه خود را در فضاهای عمومی شهر به سر می برند و تحت تأثیر این فضاها الگوهای رفتاری خاصی از خود بروز می دهند، دراین بین پارک های شهری به عنوان یکی از مهم ترین فضاهای عمومی شهرهاست که باید موردتوجه برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گیرد. از همین رو یکی از هدف های اصلی این مقاله تبیین الگوهای رفتار جمعی و تأثیر آن بر میزان رشد و خودشکوفایی کودکان در استفاده از انواع پارک های شهری کلان شهر مشهد می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و روش آن نیز توصیفی – تحلیلی است. همچنین از روش های آمار ناپارامتریک مانند آماره کای دو، جهت سنجش و تحلیل 384 پرسشنامه مردمی به کمک نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است و برای روایی پرسشنامه های تحقیق از تحلیل عاملی و برای پایایی پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. جمع نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که الگوهای رفتاری شهروندان در پارک های موردمطالعه در مناطق چهارگانه (یک، نه، یازده و ثامن) شهر مشهد تحت تأثیر کیفیت طراحی و میزان مطلوبیت فضاهای داخلی پارک ها بوده که این مهم خود بر شاخص رشد و شکوفایی کودکان تأثیر بسزایی دارد به طوری که هر چه فضاهای عمومی ازجمله پارک های شهری که محل برقراری تعاملات اجتماعی است از کیفیت بالاتری برخوردار باشد، رفتارهای جمعی هدفمندتری در این گونه فضاها شکل می گیرد و این مسئله بر میزان یادگیری، رشد و شکوفایی کودکانی که به همراه والدین خود به پارک می آیند تأثیر بسزایی دارد.
۳۱.

بررسی وضعیت زیست محیطی گردشگری شهری با استفاده از روش جای پای اکولوژیک (مورد مطالعه : شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۸) 119 - 130

کلید واژه ها: وضعیت زیست محیطی گردشگری شهری جای پای اکولوژیک شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۳۷
شهرها به دلیل دارا بودن جاذبه های طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت همواره به عنوان مقاصد گردشگری مورد توجه بوده اند. گردشگری نیز مانند هر فعالیت دیگری دارای آثار و پیامدهای متعدد بر فضای بوم شناختی شهرها است. شهر رشت به علت موقعیت کانونی خود و برخورداری از جاذبه های طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت سالانه پذیرای گردشگران بسیاری است. هدف این پژوهش بررسی وضعیت فضای بوم شناختی شهر رشت در روند گردشگری است و پاسخ به این پرسش که آیا این فضا توان پاسخ گویی به نیازهای فعلی گردشگری شهری را دارد یا خیر؟ پژوهش بر پایه روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از مدل جای پای اکولوژیک انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش تعداد گردشگران شهر رشت در نظر گرفته شد از این رو 384 پرسشنامه بر اساس مدل کوکران از طریق دو روش نمونه گیری منظم و اتفاقی بین گردشگران توزیع گردید. در نهایت جای پای اکولوژیک گردشگری 908224 هکتار محاسبه گردید که با توجه به مساحت 13600 هکتاری شهر رشت می توان میزان فشار وارده بر فضای زیست محیطی شهر را مشاهده نمود. از این رو برنامه ریزی برای حفظ محیط زیست شهر در کنار توجه به گردشگری امری حیاتی محسوب می شود.
۳۲.

تبیین رابطه سرمایه اجتماعی و سرزندگی محله های شهری، مطالعه موردی: شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۱۰ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 1 - 22

کلید واژه ها: سرزندگی شهری سرمایه اجتماعی محله های شهری شهر اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۱۱
تقویت سرزندگی محله های شهری به عنوان کوچک ترین واحد مدیریت شهری و کانون جغرافیایی شکل گیری اجتماعات محلی، زیربنای ایجاد شهر سرزنده، پویا و پیشرو است. یکی از ابعاد مؤثر بر سرزندگی محله های شهری عوامل اجتماعی است. هدف اصلی پژوهش تأثیر سرمایه اجتماعی و مؤلفه های سازنده آن بر سرزندگی محله های شهری است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. بدین منظور به شیوه پیمایشی، 392 پرسشنامه در دو محله باغ شیخ و کیان آباد شهر اهواز تکمیل و نتایج آن از طریق آزمون های t تک متغیره و t مستقل در نرم افزار SPSS و مدل سازی معادله ساختاری در نرم افزارAmos graphic تحلیل شد. نتایج نشان می دهد پاسخگویان مؤلفه های سرمایه اجتماعی (اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، روابط اجتماعی) را در محله های موردمطالعه به طور معناداری بالاتر از میانگین ارزیابی نموده اند و مقدار مؤلفه های مذکور تفاوت معناداری در دو محله موردمطالعه ندارد. در ارزیابی معادله ساختاری طراحی شده، مقدار شاخص ها برازش معادله مذکور را تأیید می کند، لذا مدل مفهومی پژوهش قابل قبول است و تأثیر مثبت و معنادار سرمایه اجتماعی بر سرزندگی محله های شهری تأیید می شود. بیشترین سهم در تبیین سازه سرمایه اجتماعی مربوط به مشارکت اجتماعی و در مورد سرزندگی مربوط به مؤلفه حضور پذیری و تحرک است.
۳۳.

ارزیابی و تحلیل امنیت و مؤلفه های تأثیرگذار بر آن در فضاهای عمومی شهر (مورد مطالعه: پارک ساحلی یاسوج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه جغرافیای انتظامی سال دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۸ 87 - 116

کلید واژه ها: فضاهای عمومی پارک های شهری پارک ساحلی یاسوج امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۰۵
زمینه و هدف: امروزه با توجه به روند روزافزون رشد زندگی شهری، انسان ها نیاز بیش تری به ارتباط و همزیستی با طبیعت پیداکرده اند. در این رابطه، پارک ها یکی از فضاهای عمومی مهم شهر محسوب می شوند که می توانند باعث این ارتباط و ایجاد آسایش خاطر انسان ها گشته و مدت زمانی انسان ها را فارغ از تلاطم زندگی شهری در محیطی آرام سکنا دهند. با توجه به اهمیت مسئله امنیت در فضاهای عمومی و پارک های شهری، هدف پژوهش حاضر، بررسی امنیت در پارک ساحلی یاسوج است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و بر اساس روش، توصیفی-تحلیلی است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران (۳۳۵) نفر بود که به صورت تصادفی در میان شهروندان هدف توزیع شد. از نرم افزار «اس پی اس اس» و آزمون های «همبستگی پیرسون»، «تی مستقل»، «تی تک نمونه ای» و آزمون «رگرسیون چندگانه» برای ارزیابی میزان امنیت موجود در پارک ساحلی استفاده شد. همچنین از طریق تحلیل فضایی در «جی آی اس» تنوع کاربری های اطراف پارک بررسی شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد میزان امنیت در پارک ساحلی یاسوج وضعیت مطلوبی ندارد و همچنین بین دیدگاه زنان و مردان در خصوص امنیت پارک و شاخص های آن تفاوت معناداری وجود دارد. بررسی ارتباط و همبستگی میان امنیت و هریک از شاخص های پژوهش نشان داد رابطه معنی دار و به هم پیوستگی بالایی میان آن ها برقرار است و متغیرهای بررسی شده در پژوهش بر میزان امنیت موجود در این پارک تأثیر قابل توجهی دارند. همچنین نتایج تحلیل فضایی نیز نشان داد فاصله زیاد کاربری ها از پارک موجب کاهش امکان نظارت و دید همگانی در این پارک، به خصوص در ساعات خاصی از شبانه روز و ضعف امنیت در آن شده است. نتیجه گیری: نتایج کلی پژوهش نشان داد امنیت و مؤلفه های آن در پارک ساحلی یاسوج وضعیت مناسبی ندارند و اقدامات صورت گرفته در این زمینه نیز موفق نبوده است.
۳۴.

ارزیابی حیات گردشگری شهری در حوزه مرکزی مشهد در پیک سوم شیوع کووید-19(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری شهری دوره ۹ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 47 - 64

کلید واژه ها: حیات گردشگری شهری پیک سوم کووید - 19 حوزه مرکزی مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۸۶
بیماری همه گیر کووید-19 از ابتدای سال 2020 حیات زندگی شهری را در همه زمینه ها تحت تأثیر قرار داد. گردشگری که یکی از عناصر دستیابی به اهداف توسعه پایدار در رشد شهرها می باشد، نیز دچار مشکلاتی گردید. از بعد اجتماعی- فرهنگی، حوزه مرکزی شهر مشهد، شناسنامه شهر مشهد است. جاذبه های زیارتی نقطه اصلی حضور مردم ساکن مشهد و گردشگران در هسته اصلی مشهد بوده و در کنار زیارت، وجود جاذبه های فرهنگی و میراثی به صورت ملموس و ناملموس می تواند فرصت مناسبی برای توسعه گردشگری، ایجاد کسب وکار، اشتغال زایی و رشد اقتصاد شهر باشد. با شیوع کرونا تأثیرات جبران ناپذیری بر حیات شهری پویا در حوزه مرکزی به جای گذاشت. در این راستا به روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای، شاخص های حیات شهری گردشگری را در شش بعد با استفاده از پرسشنامه جمع آوری، سپس به کمک نرم افزار spss و توسط آزمون کای دوی تک متغیره و آزمون ویلکاکسون تک متغیره، تأثیر کرونا در میزان رونق حداقلی و حضور مردم در بافت مرکزی مشهد تحلیل گردید. نتایج حاصل گویای این موضوع است که رابطه معناداری میان رعایت پروتکل های بهداشتی توسط گردشگران و ساکنین در حوزه مرکزی مشهد، تورم و عدم توانایی مالی مردم، تغییر ساعت کاری کسبه در شبانه روز و منع تردد شبانه با حیات گردشگری شهری در زمان پیک سوم شیوع کرونا در سال 1399 وجود دارد. در واقع پشتیبان حیات گردشگری شهری در حوزه مرکزی مشهد به ترتیب ابعاد زیست محیطی - بهداشت، اقتصادی و بعد اجتماعی نحوه حضور گردشگران می باشد.  
۳۵.

بررسی وضعیت امکانات مسکن شهری و میزان رضایت از محیط زندگی در منطقه 9 تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال بیستم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۹) 140 - 115

کلید واژه ها: امکانات مسکن رضایت از محیط زندگی آزمون رگرسیون منطقه 9 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۹۷
ایران به عنوان یکی از کشورهای درحال توسعه در دهه های اخیر با روند رو به گسترش شهرنشینی و مشکلات آن به خصوص در بخش مسکن مواجه شده است. تأمین مسکن در چند دهه اخیر، یکی از مهم ترین معضلات اقشار گوناگون به ویژه خانواده های کم درآمد بوده است. یکی از شاخص هایی که در تعیین کیفیت مسکن بسیار مهم بوده و در برنامه ریزی مسکن جزء جدایی ناپذیر مسکن است، امکانات و تسهیلات و خدمات اساسی مسکن است. این مقاله به بررسی وضعیت امکانات و تسهیلات مسکن و رابطه با میزان رضایت از محیط زندگی در منطقه 9 تهران پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی بود و با استفاده از روش پرسشنامه ای شاخص های پژوهش از میان ساکنان منطقه جمع آوری شد. اطلاعات جمع آوری شده از طریق نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون T تک نمونه ای و آزمون رگرسیون تحلیل شده است. نتایج آزمون T تک نمونه ای نشان می دهد، از نظر ساکنان وضعیت امکانات مسکن در منطقه 9، در برخی شاخص ها نامناسب بوده و در برخی شاخص ها وضعیت متوسط دارد. نتایج آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می دهد، متغیرهای وجود امکانات گرمایشی و... (966/0)، کفایت تخصیص فضا در ملک مسکونی (667/0) و کیفیت ساخت (459/0) دارای بیشترین اهمیت برای رسیدن به رضایت از محیط زندگی هستند. نتایج آزمون تحلیل رگرسیون با استفاده از روش گام به گام برای خروجی دقیق تر نشان می دهد، 7 متغیر از میان 11 متغیر با همبستگی زیاد، تأیید شدند و به ترتیب اهمیت، کفایت تخصیص فضا در ملک مسکونی (534/0) و کیفیت ساخت (461/0) بیشترین درصد تأثیرگذاری را در میان متغیرها نشان می دهند.  
۳۶.

ارائه الگوی محیط زیست هوشمند در جزیره قشم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 1187 - 1201

کلید واژه ها: محیط زیست هوشمند الگو قشم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۵۴
شهرها به طور ذاتی با چالش های پیچیده و گستردهای که به هم مرتبط اند، مواجه هستند. در این میان رشد شتابان شهرها متناسب با ظرفیت گسترش زیرساخت هایشان نیست و فشار فزاینده ای به زیرساخت های شهری تحمیل می کند. بعبارتی فراتر از ظرفیت ها و قابلیت های آن ها است. بنابراین همواره آن ها از پیامدهای نامطلوب رنج میبرند. از این رو نهادها و شیوه های مدیریت و حاکمیت قدیمی با جهان پیچیده و به سرعت در حال تغییر در جامعه اطلاعاتی در تضاد هستند. ارائه الگوی محیط زیست هوشمند در جزیره قشم با روش AHP می تواند به اولویت بندی بهتر پارامترها برای افزایش فرصت بازتولید محیط زیست و بازتوانی محیط طبیعی پرداخت.
۳۷.

نقشه برداری ذهنی از فضای سوم-زیسته شهر؛ مطالعه ای تطبیقی از ساکنان سکونتگاههای رسمی و غیررسمی شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۷) 779 - 798
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۸۵
مقدمه: فضای سوم شهر همان فضای زیسته، اجتماعی یا  جایگزین شهر است. این فضا در نقشه های ذهنی به عنوان فضای اجتماعی-فرهنگی شهر؛ سومین بعد در مطالعات نقشه های ذهنی است که موردتوجه پژوهشگران شهری قرارگرفته است. هدف: در این پژوهش با توجه به این رویکرد در مطالعات نقشه های ذهنی به بررسی فضایی سوم-زیسته شهر رشت نزد ساکنان سکونتگاه های رسمی منطقه یک و غیررسمی منطقه ی چهار شهری پرداخته شده است. روش شناسی تحقیق: در این پژوهش حجم نمونه 60 نفر از دو گروه ساکنان سکونتگاه ها با نمونه گیری نظری موردبررسی قرارگرفته اند. روش برداشت اطلاعات شامل «مصاحبه و مشاهده»  بوده است؛ که نوع اطلاعات برداشتی شامل: نقشه های کروکی، یادداشت برداری و عکس برداری بوده است. برای تجزیه وتحلیل داده های پژوهش از روش های تجزیه وتحلیل نقشه برداری جی آی اس کیفی(QGIS) در زیر تحلیل فعالیت های فضای-زمانی پرداخته شده است. یافته ها و بحث: نتایج پژوهش حکایت از این است که، با توجه به نقشه های ذهنی این دو گروه ساکنان؛ گسترش نقش و جایگاه طبقه در «تولید اجتماعی فضا» مساله آفرین بوده است. آنچه از فضای سوم- زیسته شهر رشت در نقشه های ذهنی قابل بازنمایی است، تقسیم شهر به دو قطب فقیرنشین و ثروتمند نشین بوده است که دوگانگی سنت و مدرنیته در بسیاری از فعالیت های ساکنان در ارتباط با فضای آگاهی ذهنی آنان از شهر به چشم می خورد.
۳۸.

بررسی اثرات شهر هوشمند بر زیست پذیری شهرها (منطقه 9 کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: چشم انداز شهر های آینده دوره دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۶) ۱۳-۱

کلید واژه ها: شهر هوشند زیست پذیری شهر منطقه ۹ شهرداری مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۲۰۳
شهرها و کلانشهر , نوع جدیدی از مشکلات را تولید می کنند. مدیریت زباله ؛ کمبود منابع ، آلودگی هوا ؛ نگرانی سلامت انسان ؛ ترافیک و کهنگی زیرساخت مشکلاتی در میان پایه فنی ، فیزیکی و مشکلات مواد می باشد.اطمینان از شرایط قابل زندگی در چارچوب چنین رشد سریع جمعیت شهری در سراسر جهان نیاز به درک عمیق تر از مفهوم شهر هوشمند دارد. ضرورت پیرامون این چالش ها باعث شد بسیاری از شهرها در سراسر جهان برای یافتن راه های دقیق برای مدیریت آنها تلاش کنند.لذا در این پژوهش به بررسی تاثیر هوشمند سازی بر زیست پذیری شهر در منطقه 9 شهرداری کلانشهرمشهد پرداخته شده است. در ابتدا اقدام به تهیه پرسشنامه در خصوص شاخص های شهر هوشمند در نواحی منطقه 9 کردیم و در مرحله بعد ویژگی های توصیفی پرسشنامه را در نواحی سه گانه منطقه 9 شهرداری مشهد با توجه به شاخص های شهر هوشمند با استفاده از تحلیل عاملی به بررسی شاخص ها پرداختیم و در قسمت دوم به تشریح و بررسی شاخص های شهر هوشمند با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به اولویت بندی شاخص کردیم و در قسمت سوم با استفاده از روش تاپسیس و بهره گیری از روش ترکیبی AHP-Topsis مشخص نمودیم که ناحیه 1 از نواحی منطقه 9 شهرداری مشهد نسبت به سایر نواحی هوشمندتر است و در نهایت به ارائه راهکارهایی با تأکید بر شهر زیست پذیر پرداختیم.
۳۹.

تحلیل تحولات فضایی بخش مرکزی شهر تهران بر اساس نظریه پیچیدگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 23 - 42

کلید واژه ها: نظریه پیچیدگی تحولات فضایی بخش مرکزی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۱۸۲
شهر همیشه پویا و در حال دگرگونی است.این پویایی در بخش مرکزی شهر به علت تنوع عناصر، بازیگران و فرایندهای گوناگون فضاساز  شدت و حدت بیشتری دارد، به گونه ای که برنامه ریزی این محدوده ارزشمند شهری را با پیشامدها، عدم قطعیت و پیچیدگی همراه ساخته است.از این رو هدف این پژوهش تحلیل فرایندها، عوامل، ساز و کارها و بازیگران مؤثر بر پیچیدگی های تحولات فضایی بخش مرکزی شهر تهران و معرفی نظریه پیچیدگی به عنوان نظریه مبنا در مطالعات و برنامه ریزی پویش فضایی بخش مرکزی شهرهاست. روش تحقیق  مبتنی بر روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار است و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و مصاحبه صورت گرفته است. نمونه آماری نیز شامل ۳۰ نفر از مدیران و کارشناسان نخبه شاغل در شهرداری های منطقه ۱۲ و نواحی ۱ و ۲ منطقه ۱۱ (محدوده پژوهش)است که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که چهار پارامتر اصلی یعنی بازیگران فضایی، فرایندها،مدیریت و برنامه ریزی و الگوهای کاربری ها بر تحولات پیچیده فضایی بخش مرکزی شهر تهران تأثیر می گذارند و سبب بروز ویژگی های پیچیدگی چون تنوع،پیشامدها، ماهیت فراکتال،عدم قطعیت،رشد غیر خطی و... در برنامه ریزی این محدوده ارزشمند شهری می شوند.در نتیجه انگاره بخش مرکزی شهرها به عنوان یک سیستم پیچیده متبلور می شود؛ همچنین،علی رغم پیچیدگی سیستمی در بخش مرکزی شهر تهران و سیر صعودی آن در بستر زمان، برنامه ریزی این سیستم پیچیده با گزینش طرح های جامع و تفصیلی با تقلیل گرایی همراه بوده است که زوال و پژمردگی بخش مرکزی شهر تهران را به همراه داشته است. بر این اساس، در مطالعه و برنامه ریزی تحولات بخش مرکزی شهرها، نیاز نظری جدیدی احساس می شود و آن نظریه پیچیدگی است.
۴۰.

تحلیل الگوهای رشد فضایی شهر خرم آباد با رویکرد بوم شناسی سیمای سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی سال دوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ ۵۷-۴۳

کلید واژه ها: رشد فضایی شهر بوم شناسی سیمای سرزمین سنجش از دور شهر خرم آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۷۲
شهرها با سرعت بالایی درحال رشد و توسعه هستند و تحلیل روند شهرنشینی یکی از مهم ترین موضوعات پیشروی برنامه ریزان شهری است. در کنار سطح بالای نرخ رشد، تغییرات در استفاده از زمین و تبدیل زمین به کاربری های شهری نیز مسئله مهمی است. پژوهش حاضر تلاشی در جهت تبیین الگویی های فضایی شهر خرم آباد در 35 سال اخیر است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر داده های سنجش ازدور است. به گونه ای که ابتدا تصاویر سال های 1365،1375،1385،1395،1399 از ماهواره لندست 5و7و8 در سنجنده های TM و ETM وOLI اخذ گردید سپس با استفاده از نرم افزار NVEI و روش طبقه بندی نظارت شده به نقشه های کاربری اراضی در چهار کلاس شهری، کشاورزی، کوه و آب تبدیل شدند. سپس این نقشه با استفاده از نرم افزارARCGIS برای ورود به نرم افزار FRAGASTATS آماده سازی گردیدند و در مرحله بعدی برای تحلیل سیمای سرزمین به این نرم افزار فراخوانی شدند. در مرحله بعدی این نقشه ها با استفاده از متریک های فضایی (PALAN-PD-NP-LSI-LPI-PD-AWMFD) موردبررسی قرار گرفتند. در مرحله آخر با فراخوانی این متریک ها در مدل آنتروپی شانون شمای کلی از الگوی رشد فضایی شهر خرم آباد در 35 سال اخیر حاصل گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که شهر خرم آباد در 35 سال اخیر الگوهای رشد متفاوتی را طی کرده است این الگوها را می توان در 4 دوره دسته بندی کرد دوره اول (سال 1365 تا1375) به دلیل رشد شتابان شهرنشینی و عدم کفایت الگوهای برنامه ریزی شهری، شهر دوره ای از رشد پراکنده را در لکه های شهری مجزا سپری می کند. در سال(1385) شهر به دلیل کاهش مهاجرت ها و توسعه شهر در محدوده لکه های موجود دوره ای از الگوی فشرده را سپری می کند اما مجدداً در سال (1395) شهر خرم آباد به دوره ای از الگوی پراکندگی گام نهاده است به گونه ای که در تمامی متریک های سیمای سرزمین تمایل به الگوی فضایی شهر پراکنده مشاهده می شود.اما مجدداً در سال 1399 متریک های فضایی بیانگر الگوی رشد فشرده و تمایل به توسعه درونی شهر خرم آباد را گویا بوده اند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان