حسین بقایی

هدف پژوهش حاضر بررسی پیشایندها و پیامدهای شایستگی حرفه ای مدیران مدارس با تاکید بر پایداری محیطی و توسعه پایدار می باشد. روش پژوهش با توجه به هدف آن، کاربردی و از حیث شیوه اجرا، آمیخته (کیفی-کمی) می باشد. جامعه آماری این پژوهش در بخش کیفی شامل صاحبنظران و اساتید حوزه تعلیم و تربیت در شهر تهران بودند که نمونه گیری به شیوه هدفمند انجام شد و در بخش کمی جهت اعتبار یابی الگوی پژوهش، مدیران مدارس متوسطه در شهر تهران به شیوه نمونه گیری تصادفی- طبقه ای انتخاب شدند. در بخش کیفی پژوهش با استفاده از مصاحبه اطلاعات و داده های لازم از صاحبنظران و اساتید حوزه تعلیم و تربیت جمع آوری گردیده و سپس مدل شایستگی حرفه ای مدیران مدارس به عنوان پیشران مؤثر وکلیدی توسعه پایدار براساس پرسشنامه اعتبارسنجی شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA 18 و PLS-Smart 3 استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که مدل شایستگی حرفه ای مدیران شامل توانمندسازهای شایستگی مهارتی، شایستگی مدیریتی و شایستگی های اخلاق و رفتار حرفه ای، توسعه مدیران، شاخصه های اجتماعی مدیران، تأسیس گروه های کاری جهت ارتقای عملکرد و شایستگی سبز، شایستگی های نگرشی، شایستگی های دانشی، شایستگی آموزشی، شایستگی های تجاری سازی دانش- مهارت و فناوری، روحیه پرکاری، اصلاح الگوی مصرف، مشارکت در توسعه و حرکت به سمت اقتدار ملی می شود که منجر به تحقق نتایج روحیه پرکاری، اصلاح الگوی مصرف، مشارکت در توسعه، حرکت به سمت اقتدار ملی، مدیریت تنوع و تکثرو تقویت رابطه انسان با طبیعت می شوند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر برنامه درسی پنهان بر شخصیت دینی دانش آموزان، براساس مدل ارزیابی کیفیت بود. در این راستا، با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی روشی کلی نگر، با هدف تعیین کارآیی مدل ارزیابی کیفیت با استفاده از چارچوب سه مرحله ای: بررسی، تحقیق و توضیح پرداخته شده است است، تا میزان تأثیر برنامه درسی پنهان بر رشد شخصیت دینی دانش آموزان را نشان دهد. اجرای برنامه درسی پنهان به دانش آموزان اجازه می دهد تا ویژگی های خاصی از رفتار، دیدگاه ها و نگرش هایی که در رشد شخصیت آن ها نقش اساسی دارد را درونی کنند. این برنامه گاهی در جهت دستیابی به اهداف درسی عمل می کند و گاهی به صورت ناخواسته باعث فاصله گرفتن از این اهداف می شود. در نهایت، در مطالعه برنامه درسی پنهان، مدل ارزیابی کیفیت نه تنها باید تفاوت ها را در نظر بگیرد، بلکه ویژگی های مشهود بین اهداف مدرسه و نتایج به دست آمده را نیز در نظر بگیرد. برنامه ریزی پنهان بر فرهنگ و روش زندگی که هر جامعه برای رفع نیازهای اساسی خود از حیث بقاء و دوام و انتظام امور اجتماعی اختیار می کند، تاثیر می گذارد. برای تاثیرگذاری بیشتر نظام تعلیم و تربیت باید بر تاثیر پنهان آموزش و پرورش در زمینه آموزش مسائل دینی توجه شود. رفتار، شخصیت، برخورد و منش معلم در کلاس درس و محیط مدرسه از عوامل مهمی هستند که دارای تاثیرگذاری بیشتری است که نباید مورد غفلت قرار گیرد.

یکی از مهمترین منابع هر سازمانی، نیروی انسانی آن است. عوامل تشکیل دهنده این نیرو، افرادی با احساس هستند که اگر انگیزش کافی داشته باشند، استعداد و مهارت خود را در خدمت سازمان به کار می برند. داشتن اخلاق در کار و تعهد در سازمان در رسیدن به بهره وری بالای سازمانها بسیار مهم است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سیرت نیکوی مدیران با اخلاق حرفه ای و تعهد سازمانی در بین مدیران مدارس ابتدایی در سال 1401-1400 می باشد. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می باشد. نمونه آماری کلیه مدیران مدارس ابتدایی شهرستان ارومیه بودند که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش پرسشنامه اخلاق حرفه قاسم زاده (1393)، تعهد سازمانی آلن و می یر (1991) و سیرت نیکوی مدیران نصراصفهانی (1391) است. نتایج نشان داد که رابطه سیرت نیکو با اخلاق حرفه ای 648/0 و با تعهد سازمانی به مقدار 532/0 و در سطح 01/0 رابطه مثبتی دارد. اثر مستقیم سیرت نیکوی مدیران بر اخلاق حرفه ای 67/0 می باشد، که در سطح 001/0 مثبت و معنی دار است. اثر مستقیم سیرت نیکوی مدیران بر تعهد سازمانی 78/0 می باشد، که در سطح 001/0 مثبت و معنی دار است. بنابراین می توان با آزموش های ضمن خدمت، بالا بردن امنیت شغلی مدیران مدارس، توجه به نیازهای آنان، پرداخت منصفانه حقوق و مزایا می توان سیرت نیکوی مدیران را بالا برد و در نهایت به تعهد سازمانی و اخلاق کاری در سازمان افزود.

هدف از تحقیق حاضر، ارائه مدل شایستگی حرفه ای مدیران مدارس به عنوان پیشران مؤثر وکلیدی توسعه پایدار بود. این پژوهش در زمره تحقیقات کیفى است و برای ارائه مدل شایستگی حرفه ای مدیران مدارس به عنوان پیشران مؤثر وکلیدی توسعه پایدار، از راهبرد نظریه داده بنیاد اشتراوس و کوربن استفاده شد. در این تحقیق مصاحبه شوندگان از صاحبنظران و اساتید حوزه تعلیم و تربیت شهر تهران انتخاب شدند. با استفاده از روش نمونه گیری نظری، با 20 نفر از صاحبنظران و اساتید حوزه تعلیم و تربیت شهر تهران مصاحبه شد. برای تعیین پایایی فرم های مصاحبه از روش توافق درون موضوعی دو کدگذار (ارزیاب) استفاده شد و میزان ضریب توافق 84/0 محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش داده بنیاد و کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد و مصاحبه ها در محیط نرم افزار مکس کیودای 18 تحلیل شدند. یافته های تحقیق نشان داد که بر مبنای ارایه مدل شایستگی حرفه ای مدیران مدارس به عنوان پیشران مؤثر و کلیدی توسعه پایدار شامل توانمندسازهای شایستگی مهارتی، شایستگی مدیریتی و شایستگی های اخلاق و رفتار حرفه ای، توسعه مدیران، شاخص های اجتماعی مدیران، تأسیس گروه های کاری جهت ارتقای عملکرد و شایستگی سبز، شایستگی های نگرشی، شایستگی های دانشی، شایستگی آموزشی، شایستگی های تجاری سازی دانش- مهارت و فناوری، روحیه پرکاری، اصلاح الگوی مصرف، مشارکت در توسعه و حرکت به سمت اقتدار ملی می شود که منجر به تحقق نتایج روحیه پرکاری، اصلاح الگوی مصرف، مشارکت در توسعه می شوند.

پیشینه و اهداف: هدف اصلی این پژوهش، تعیین نقش برنامه درسی پنهان بر تفکر ارجاعی و یادگیری خودراهبر در دانش آموزان بود. پژوهش حاضر کاربردی و از آنجا که رابطه بین سه متغیر را بررسی می کند از نوع همبستگی است. روش ها: جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه ی دهم شهرستان بوکان هستند، در این تحقیق براساس فرمول کوکران235 نفر از دانش آموزان دختر پایه ی دهم شهرستان بوکان به عنوان نمونه و به صورت نمونه گیری خوشه-ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های برنامه درسی پنهان تقی پور و غفاری(1389)؛ تفکر ارجاعی اهرینگ و همکاران(2010) و مقیاس یادگیری خودراهبر در دانش آموزان فیشر و همکاران(2001) استفاده شد. داده های پژوهش با روش تحلیل رگرسیون با استفاده از نرم افزار SPSS 23 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که بین برنامه درسی پنهان با تفکر ارجاعی و یادگیری خودراهبر رابطه معناداری وجود دارد و برنامه درسی پنهان توانایی پیش بینی تفکر ارجاعی و یادگیری خودراهبر را دارد. نتیجه گیری: بین برنامه درسی پنهان با تفکر ارجاعی و یادگیری خودراهبر رابطه معناداری وجود دارد.

مقدمه: احساس مسئولیت یک مهارت مفید برای دانش آموزان برای حفظ دستاوردهای مادام العمر است. هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل شناختی و رفتاری مؤثر بر برنامه درسی با تأکید بر مسئولیت پذیری در دانش آموزان انجام شد. روش: طرح پژوهش از نوع کیفی-کمی آمیخته اکتشافی بود. جامعه آماری شامل تمامی متخصصان برنامه ریزی درسی و سرگروه های آموزشی دوره اول متوسطه تبریز در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بود که تعداد ۲۰۵ نفر از جامعه آماری با روش نمونه گیری تمام شماری انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته ۳۵ سؤالی مبتنی بر شش بعد عوامل ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود استفاده گردید که روی نمونه پژوهش اجرا شد. جهت تحلیل داده ها از تحلیل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۵ و Amos نسخه ۲۴ استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد تمامی شاخص ها از مقادیر قابل قبولی برای اندازه گیری عامل های ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود برخوردار بودند. براساس نتایج مقادیر بارهای عاملی (ضرایب اثرگذاری) عوامل شناختی (۰/۹۴۲= β ) و عوامل ارزشی (۰/۹۲۳= β ) بیشترین اثرگذاری و عوامل نهادی (۰/۸۴۰= β ) کمترین اثرگذاری را بر عوامل شناختی و رفتاری مؤثر بر برنامه درسی دارند. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده، نشان داد که عوامل ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود به عنوان عوامل شناختی- رفتاری مؤثر بر برنامه درسی هستند که توجه به آن ها در تدوین برنامه های آموزشی و پرورشی مدارس زمینه رشد مسئولیت پذیری دانش آموزان را فراهم می نماید.

زمینه و هدف: برنامه درسی مبتنی بر شایستگی از رویکردهای جدید در حوزه آموزش است که می تواند زمینه رشد فراگیران را فراهم کند؛ بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی ملزومات اجرای برنامه درسی مبتنی بر شایستگی برای دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان در درس مطالعات اجتماعی بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، کیفی از نوع پدیدارشناسی تفسیری است. جامعه آماری پژوهش معلمان شهرستان تبریز بودند که با استفاده از روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، تعداد 18 نفر؛ نمونه ی پژوهش را تشکیل دادند. اشباع ایده ی نظری ملاک تعداد نمونه بود. برای گردآوری داده ها از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد.پس از ضبط مصاحبه ها و پیاده سازی آن ها، داده ها و اطلاعات به روش دیکلمن، تانر و الن (1989) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند. جهت صحت و استحکام داده ها و اطلاعات در پژوهش حاضر از 4 معیار مقبولیت، قابلیت اعتماد، تائید پذیری و انتقال پذیری استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که ملزومات اجرای برنامه درسی مبتنی بر شایستگی در درس مطالعات اجتماعی شامل: الزامات آشنایی دانشجو معلمان با نقش خود، تأکید بر مسئله محوری، توجه به نقش آگاهی علمی، تأکید بر روش های فعال تدریس، تفاوت های فردی فراگیران، توجه به ارزش ها و هنجارها، تعامل اثربخش در یادگیری، ارزشیابی، پرورش مهارت گوناگون، توجه به مسائل اجتماعی، کاوشگری، محتوای کتب و پژوهش محوری است. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق برای اساتید و برنامه ریزان درسی درس مطالعات اجتماعی و همچنین اساتید و دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

پژوهش حاضر با هدف مطالعهٔ ویژگی های عناصر برنامهٔ درسی آموزش علوم پایهٔ ششم ابتدایی مبتنی بر روش STEAM انجام شد. این مطالعه در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوای کیفی هدایت شده با نمونه گیری هدفمند (معیاری) و ازطریق مصاحبهٔ نیمه ساختاریافته با 23 نفر از صاحب نظران حوزهٔ مطالعات برنامهٔ درسی و معلمان پایهٔ ششم ابتدایی انجام گرفت. تجزیه وتحلیل متن مصاحبه ها به صورت دستی و هم زمان با جمع آوری داده ها انجام شد. اعتمادپذیری یافته ها با استفاده از غوطه وری و مطالعهٔ مکرر و بازنگری مشارکت کنندگان و خبرگان به دست آمد. با استناد به عناصر برنامهٔ درسی پیشنهادی اکر ده عنصر در این پژوهش موردمطالعه قرار گرفت. طبق نتایج تحقیق، برنامهٔ درسی آموزش علوم مبتنی بر روش STEAM موانع سنتی جداکنندهٔ پنج حوزهٔ یادگیری را برطرف کرده است و این حوزه ها را برای دستیابی به یادگیری مبتنی بر اهداف برنامهٔ درسی یکپارچه و منسجم ساخته است و بر اصل خلاقیت و ایده پردازی تکیه دارد.

پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش مدیریت و برنامه درسی استعدادیابی، سبک های مقابله با تنیدگی روانی و منبع مهار تحصیلی با بروز رفتارهای ایزانی در دانش آموزان پسر متوسطه دوم ارومیه انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی و همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر متوسطه دوم ناحیه یک ارومیه در سال تحصیلی 1398-99 است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی 237 نفر به عنوان نمونه آماری جهت مطالعه انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از چهار پرسشنامه استاندارد مدیریت استعدادیابی احمدی و سرلک (1391)، سبک های مقابله با تنیدگی روانی اندلر و پارکر (1990)، منبع مهار تحصیلی ترایس (1985) و بروز رفتارهای ایزانی با اقتباس از مقیاس رفتارهای پرخطر YRBSS (2013) استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد جذب استعدادها، همسوسازی و نگهداشت استعدادها، توسعه استعدادها، بازیابی استعدادها، سبک مقابله مساله مدار، سبک مقابله اجتنابی، منبع مهارتحصیلی بیرونی 42 درصد از واریانس بروز رفتارهای ایزانی و پرخطر را بصورت معناداری تبیین می کنند. از طرفی متغیرهای جذب استعدادها، همسوسازی و نگهداشت استعدادها، توسعه استعدادها، بازیابی استعدادها، سبک مقابله مساله مدار، سبک مقابله اجتنابی، منبع مهارتحصیلی بیرونی بطور مستقیم بر بروز رفتارهای ایزانی و پرخطر تأثیر دارند. همچنین منبع مهارتحصیلی درونی بطور غیر مستقیم، از طریق بازیابی استعدادها بر بروز رفتارهای ایزانی و پرخطر اثر می گذارد. با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد می شود برای کاهش رفتارهای پرخطر دانش آموزان، در مدارس به شناسایی استعدادها و کنترل رفتارهای دانش آموزان توجه ویژه ای بکنند.

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین دغدغه های نظام آموزشی، تربیت انسان مسئولیت پذیر است که این موضوع برای آینده و زندگی دانش آموزان بسیار مهم است. مسئولیت پذیری دانش آموزان از موضوعات قابل توجه و جدی است که در برنامه درسی همه نظام های آموزشی به اشکال مختلف وجود دارد. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش بازنمائی تجربیات و ادراکات معلمان در باب مسئولیت پذیری دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه در شهرستان تبریز بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، کیفی از نوع پدیدارشناسی تفسیری است. جامعه آماری پژوهش معلمان شهرستان تبریز بودند که با استفاده از روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، تعداد 18 نفر؛ نمونه ی پژوهش را تشکیل دادند. اشباع ایده ی نظری ملاک تعداد نمونه بود. برای گردآوری داده ها از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد.پس از ضبط مصاحبه ها و پیاده سازی آن ها، داده ها و اطلاعات به روش دیکلمن، تانر و الن (1989) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند. جهت صحت و استحکام داده ها و اطلاعات در پژوهش حاضر از 4 معیار مقبولیت، قابلیت اعتماد، تائید پذیری و انتقال پذیری استفاده شد. یافته ها: از تجربیات و ادراکات معلمان در باب مسئولیت پذیری دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه 7 مضمون اصلی شامل معنا و مفهوم مسئولیت پذیری، ابعاد مسئولیت پذیری، ضرورت مسئولیت پذیری، الزامات آموزش مسئولیت پذیری، برنامه درسی مسئولیت پذیری و راهبردهای ارتقای آموزش مسئولیت پذیری و 19مضمون فرعی شناسایی شدند. نتیجه گیری: تربیت انسان مسئول غایت اکثر جوامع و نظام های تربیتی است. آموزش مسئولیت پذیری چه در قالب آموزش رسمی و چه در قالب آموزش های غیررسمی باید بیش ازپیش مورد توجه مسئولین تربیتی و والدین قرار بگیرد.