درس مطالعات اجتماعی

دانش آموزان نسبت به مواد درسی نگرش هایی دارند که بررسی و سنجش آن ها مورد توجه محققان بوده است. یکی از ارکان اساسی و مهم برنامه ریزی درسی درحوزه مطالعات اجتماعی مربوط به سنجش نگرش فراگیران درس مطالعات اجتماعی است. مسوولان آموزشی به روشنی، دقت و با تکیه بر داده های واقعی می توانند به برنامه ریزی درسی درست و معتبر در زمینه مطالعات اجتماعی نایل آیند. مقاله حاضر با اهداف ذیل انجام شد: سنجش نگرش دانش آموزان دختر و پسر دبیرستان های شهر اصفهان نسبت به درس مطالعات اجتماعی، میزان نگرش فراگیران برحسب جنسیت، میزان اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی و بررسی ارتباط بین نگرش مورد نظر با اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی. ابزار تحقیق شامل دو پرسش نامه در زمینه نگرش به درس مطالعات اجتماعی (آیکن، 1987:2005) و اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی (ابوالقاسمی و همکاران، 1375) بود که پرسش نامه اول در بردارنده چهار پاره مقیاس احساس لذتمندی، انگیزش به یادگیری، اهمیت داشتن و احساس ترس و نگرانی به درس مطالعات اجتماعی می باشد. داده های پژوهش از بین 300 دانش آموز دختر و پسر دبیرستان های دو ناحیه آموزش و پرورش شهر اصفهان جمع آوری شد. پژوهش نشان داد که ابزار تحقیق از پایایی و روایی مطلوب برخوردار بود و علاوه بر آن نتایج توصیفی نشان داد که دانش آموزان از میزان متوسط نگرش به درس مطالعات اجتماعی و هم چنین اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی برخوردارند. آزمون فرضیات مبین آن بود که تفاوت معناداری در نگرش به درس و همچنین اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی بین دانش آموزان دختر و پسر وجود نداشته و علاوه بر آن روابط معناداری بین نگرش به درس و اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی وجود داشته است. چهار مولفه نگرش به درس مطالعات اجتماعی روابط معناداری با اضطراب امتحان درس مطالعات اجتماعی از خود نشان داده اند

هدف پژوهش تاثیر درس پژوهی بر عملکرد تحصیلی درس مطالعات اجتماعی دانش آموزان سال پنجم ابتدایی شهر ساری بوده است. روش پژوهش، شبه آزمایشی بوده است. جامعه آماری دانش آموزان پایه پنجم تشکیل دادند. نمونه آماری 52 نفر بود که در دو کلاس 26 نفره مشغول به تحصیل بودند که ابزار اجرا شد(گروه آزمایش) و در گروه دیگر ابزار مورد استفاده قرار نگرفت(گروه گواه). پس از آموزش به دو شیوه درس پژوهی و سنتی، عملکرد تحصیلی در هر دو گروه از طریق آزمون کتبی با محتوا و سطوح شناختی مشابه، یک هفته پس از آموزش اندازه گیری شد و نتیجه آزمون در دو گروه مورد مقایسه قرار گرفت. سئوالات در شش سطح یادگیری به یاد سپردن، فهمیدن، کاربرد، تحلیل، نقد و ارزیابی و خلق و آفرینش طراحی شده و بازه نمره آزمون از صفر تا 20 بود. نتایج تحقیق نشان داد که رویکرد درس پژوهی بر عملکرد تحصیلی درس مطالعات اجتماعی در دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی تاثیر معناداری دارد. این تاثیر در شش سطح یادگیری به یاد سپردن، فهمیدن، کاربرد، تحلیل، نقد و ارزیابی و خلق و آفرینش معنادار بوده است. به طور کلی نتایج تحقیق نشان داد استفاده از رویکرد درس پژوهی موجب بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان در درس مطالعات اجتماعی می شود.

هدف پژوهش بررسی برنامه درسی اجرا شده وکسب شده درس مطالعات اجتماعی پایه ششم دبستان های شهر مشکان در سال تحصیلی 1396- 1395 بود. تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ نحوه گرد آوری داده ها توصیفی پیمایشی است جامعه ی پژوهش، کلیه ی دانش آموزان ششم (72 نفر) شهر مشکان، که در سال تحصیلی 96- 1395 مشغول به تحصیل بودند. در پژوهش حاضر از روش« تمام شماری» استفاده شد. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه محقق ساخته که با نظر اساتید با روش الفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفتند، استفاده شد. برای توصیف داده ها از جداول توزیع فراوانی و میانگین و «آمار استنباطی» t تک نمونه ای استفاده شد.یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که در برنامه درسی اجرا شده آمادگی و توجیه آموزگاران در حد مطلوب قرار ندارد همچنین حوزه امکانات و تجهیزات مورد حمایت قرار نگرفته است اما اهداف پیش بینی شده در کلاس های درس مطالعات اجتماعی، در برنامه درسی اجرا شده پیگیری می شود از سوی دیگر در برنامه درسی اجرا شده مطالعات اجتماعی ، محتوای تعیین شده مناسب بوده است و در حد مطلوب اجرا شده است. همچنین دانش آموزان در پاسخ دهی به انواع سوال های آزمون دانشی، مهارتی و نگرشی عملکرد مورد انتظار و مطلوب را داشته اند.

هدف پژوهش بررسی اثر روش تدریس پیش سازمان دهنده بر مهارتهای اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بوده است. . طرح از نوع پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه و به شیوه شبه تجربی بود. نمونه مورد مطالعه شامل 100 نفر از دانش پسر و آموزان دختر سال اول دبیرستان بود که دانش آموزان شرکت کننده در پژوهش به صورت تصادفی انتخاب شدند ابزار اندازه گیری تحقیق شامل یک پرسش نامه ی مهارت اجتماعی و یک آزمون تستی برای درس مطالعات اجتماعی سال اول متوسطه بود که پس از بررسی روائی و پایایی آزمون ها، به عنوان پیش آزمون بر روی هر دو گروه اجرا شدسپس به گروه آزمایش قبل از تدریس پیش سازمان دهنده و به گروه کنترل تدریس بدون پیش سازمان دهنده ارائه گردید.و سپس پس آزمون در هر دو زمینه اجرا گردید. نتایج تحقیق این فرضیات را که "دانش آموزانی که روش تدریس مبتنی بر الگوی پیش سازمان دهنده را دریافت کردند نسبت به دانش آموزانی که این روش را دریافت نکردند عملکرد بهتری در آزمون ها خواهند داشت" مورد تایید قرار داد. هم چنین در تمام فرضیه های این تحقیق،نتایج یافته ها نشان دادندکه نمرات دانش آزموان در پیش آزمون تفاوت معناداری با یکدیگر نداشته است اما در پس آزمون افزایش نمرات در گروه آزمایش ملاحظه گردید و گروهی که پیش سازمان دهنده را دریافت کرده بودند در مقایسه با گروه کنترل از یادگیری بهتری برخوردار بودند. بنابراین پیش سازمان دهنده می تواند نقش موثری بریادگیری مهارت اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشته باشد.

هدف : هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر روش تدریس همیاری بر رشد مهارت های اجتماعی در درس مطالعات اجتماعی دانش آموزان بوده است. روش شناسی پژوهش : برای دستیابی به این هدف، دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهرستان استهبان (2019-2020) موردپژوهش قرارگرفته اند. این پژوهش به صورت نیمه آزمایشی و با استفاده از طرح پیش آزمون_پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهرستان استهبان (2019-2020) تشکیل داده که از بین آن ها ۵۹ نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده است. قبل از آموزش در هر دو گروه پرسشنامه مهارت های اجتماعی گرشام_الیوت (فرم معلم و دانش آموز) (1990) به عنوان پیش آزمون اجراشده است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون های تحلیل کوواریانس در نرم افزار SPSS انجام شده است. یافته ها : نتایج این تحقیق نشان می دهد که روش تدریس همیاری، در سطح خطای ۰٫۰۵ تأثیر معناداری در رشد همه مؤلفه های مهارت های اجتماعی دانش آموزان که شامل همیاری، قاطعیت، خویشتن داری و همدلی است، داشته و نسبت به روش تدریس سنتی در رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان مؤثرتر است. بحث و نتیجه گیری: از آن جا که روش تدریس همیاری، تأثیر به سزایی در رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان دارد، جایگزین مناسبی برای روش تدریس سنتی است.

کلیدی ترین نقش آموزش وپرورش، تربیت کردن افرادی آگاه و پرسشگر است که دربرابر موقعیت های پیچیده، بی ثباتی ها و نسبی گرایی های فزاینده در زمان های حال و آینده، توانایی نقد و بررسی این مسائل و نیز تعامل سازنده با آن ها را داشته باشند؛ بر این اساس، درس مطالعات اجتماعی با ابتنا بر رویکرد فطرت گرای توحیدی و اهداف ویژه خود مبنی بر پرورش دادن افرادی فعال، متفکر، کاوشگر، انتخابگر، آزاد و خودپالایشگر به ویژه در دوره ابتدایی، نقشی تعیین کننده در این زمینه ایفا می کند. ایده پژوهش حاضر درباب دستیابی به اهداف غایی این موضوع درسی، تمرکز بر مفهوم هویت به عنوان یکی از زیربنایی ترین مفاهیم در رویکرد فطرت گرای توحیدی و نیز کلیدی ترین مفاهیم مجموعه کتاب های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی بوده و بدین ترتیب، هدف از پژوهش، به دست دادن راهکارهایی برای آموزش دادن این درس مبتنی بر کلان مفهوم هویت است. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است و جامعه آماری آن، کتاب های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی را شامل می شود. درنهایت، این نتیجه به دست آمده است که در محتوای کتاب های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی به مفاهیم هویت فردی، هویت اجتماعی، هویت تاریخی، هویت ملی، هویت سیاسی، هویت اقتصادی، هویت تمدنی، هویت دینی و هویت فرهنگی به صورتی متمایز و مستقل از یکدیگر پرداخته شده است و دیگر انواع هویت همچون دو شاخه مهم هویت جنسیتی و هویت دیجیتالی در آن، مغفول ماند ه اند. پژوهش پیشِ روی به منظور دستیابی به اهداف کلان برنامه درسی براساس رویکرد فطرت گرای توحیدی، پیشنهادهای اساسی برای تدوین واحدهای یادگیری برمبنای شعبات موجود مفهوم هویت در محتوای کتاب های مذکور و شاخه های مغفول این کلان مفهوم آموزشی در کتب درسی مربوط عرضه شده است.

زمینه و هدف: برنامه درسی مبتنی بر شایستگی از رویکردهای جدید در حوزه آموزش است که می تواند زمینه رشد فراگیران را فراهم کند؛ بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی ملزومات اجرای برنامه درسی مبتنی بر شایستگی برای دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان در درس مطالعات اجتماعی بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، کیفی از نوع پدیدارشناسی تفسیری است. جامعه آماری پژوهش معلمان شهرستان تبریز بودند که با استفاده از روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، تعداد 18 نفر؛ نمونه ی پژوهش را تشکیل دادند. اشباع ایده ی نظری ملاک تعداد نمونه بود. برای گردآوری داده ها از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد.پس از ضبط مصاحبه ها و پیاده سازی آن ها، داده ها و اطلاعات به روش دیکلمن، تانر و الن (1989) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند. جهت صحت و استحکام داده ها و اطلاعات در پژوهش حاضر از 4 معیار مقبولیت، قابلیت اعتماد، تائید پذیری و انتقال پذیری استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که ملزومات اجرای برنامه درسی مبتنی بر شایستگی در درس مطالعات اجتماعی شامل: الزامات آشنایی دانشجو معلمان با نقش خود، تأکید بر مسئله محوری، توجه به نقش آگاهی علمی، تأکید بر روش های فعال تدریس، تفاوت های فردی فراگیران، توجه به ارزش ها و هنجارها، تعامل اثربخش در یادگیری، ارزشیابی، پرورش مهارت گوناگون، توجه به مسائل اجتماعی، کاوشگری، محتوای کتب و پژوهش محوری است. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق برای اساتید و برنامه ریزان درسی درس مطالعات اجتماعی و همچنین اساتید و دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان می تواند مورد استفاده قرار گیرد.