سید عیسی مسترحمی

سید عیسی مسترحمی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۹ مورد از کل ۱۹ مورد.
۱.

چگونگی مواجهه متکلمان امامیه با مفاد فیزیک هیأت قدیم درباره معجزات کیهانی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 5-24

کلید واژه ها: فیزیک هیأت قدیم هیأت بطلمیوسی متکلمان امامیه معجزات کیهانی معراج رد الشمس شق القمر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۰
علم هیأت قدیم که به دلیل شهرت بطلمیوس، با نام هیأت بطلمیوسی نیز از آن یاد می شود، از دو بخش هیأت ریاضی و هیأت فیزیک تشکیل شده است. در بخش هیأت فیزیک، طرح مباحثی مانند: امتناع خرق و التیام افلاک، ماهیت فسادناپذیری و جاودانگی افلاک، فرورفتگی و محکم شدن کواکب در افلاک باعث شده بود تا معجزات کیهانی مانند معراج، ردّ الشمس و شقّ القمر به چالش کشیده شود. بنابراین ضروری بود که مکاتب کلامی و متکلمان مسلمان، دیدگاه خود درباره تطبیق یا عدم تطبیق دیدگاه این هیأت با آموزه های اسلامی درباره معجزات کیهانی را اعلام کنند. پژوهشِ حاضر با تبارشناسی میان رشته ای و با رویکردی تاریخی به روابط دو علم هیأت قدیم و کلام اسلامی پرداخته و با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین چگونگی مواجهه متکلمان امامیه با فرضیه هیأت بطلمیوسی درباره معجزات کیهانی، پرداخته است و به این نتیجه دست یازیده است که متکلمان امامیه با توجه به رویکرد فلسفی یا غیر فلسفی خود در برابر این چالش، یکی از چهار نوع مواجهه را یعنی «سکوت»، «قبول چالش و دفاع از عقاید دینی»، «جمع بین آموزه های علم کلام و هیأت با تصرف در مباحث علم هیأت» و در نهایت «جمع بین آموزه های علم کلام و هیأت بدون تصرف در دیگری» برگزیده اند.
۲.

تحلیل چالش قرآن و هیئت بطلمیوسی در مسئله هفت آسمان

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۶) 281 - 305

کلید واژه ها: هفت آسمان در قرآن منظومه بطلمیوسی افلاک بطلمیوسی مدار ستارگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۲ تعداد دانلود : ۲۰۳
ماهیت و گستره آسمانها از مسائلی است که هم در آموزه های دینی و هم در تحقیقات تجربی مورد توجه بوده است. قرآن کریم در آیات متعددی از پدیده هفت آسمان سخن گفته و آن را نشانه ای از قدرت و علم الهی معرفی می کند. چیستی و مصداق هفت آسمان، از جمله مسائل مورد گفتگوی دانشمندان اسلامی بوده است. دسته ای از مفسران به تطبیق هفت آسمان با افلاک منظومه بطلمیوسی پرداخته و آن را متأثر یا بازگو کننده همان نظریه می دانند. مسئله ی محوری این پژوهش ، آزمون فرضیه تاثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه و به طور خاص، نظریه منظومه بطلمیوسی است. بهره گیری از روش مطالعه تطبیقی و به کارگرفتن شیوه میان رشته ای در آیات مربوط به هفت آسمان و افلاک بطلمیوسی نشان از این دارد که تفاوتهای جدی بین این دو در ماهیت، محتوا، تعداد، مخلوق بودن یا ازلی و ابدی بودن، ثابت یا متحرک بودن، وجود دارد. برخلاف نظریه بطلمیوسی، قرآن کریم نزدیکترین آسمان از هفت آسمان، را دارای ستارگانی می داند که آزادانه در حال حرکتند. این آسمان همچون دیگر آسمانها مخلوق الهی و دارای اجلی مشخص است. این در حالیست که بطلمیوس از وجود نه فلک که ستارگان به هشتمین فلک چسبیده اند و به تبع آن حرکت می کنند و ازلی و ابدی اند سخن می گوید. سیاق و قرائن موجود در آیات قرآن تایید می کند که آنچه از آسمانها تا به امروز کشف شده است همه، جزئی از آسمان اول بوده و بشر هنوز از ماهیت آسمانهای دیگر بی اطلاع است.
۳.

تحلیل تفسیری رابطه آیه دحو الأرض با دانش بشری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۰ ۶۲-۴۹

کلید واژه ها: آیه 30 نازعات تفسیر علمی دحوالارض آفرینش زمین حرکت زمین شکل زمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۱۹
ویژگی های زمین ازجمله مسائلی است که با اهدافی خاص در قرآن کریم و دانش بشری مورد توجه قرار گرفته است. «دحو الارض» نمونه ای از این ویژگی هاست که خدای متعال در سی امین آیه سوره نازعات با طرح آن، به مرحله ای از آفرینش زمین اشاره دارد. مفسران از دیرباز به فراخور دانش خویش یا با توجه به فهم مخاطبان و نیز منابعی که در اختیار داشتند، تفاسیر گوناگونی از دحوالارض ارائه داده اند. برخی بر پایه روایات آفرینش زمین، خروج زمین از زیر آب و گسترده شدن آن را تفسیر معتبری برای این آیه شمرده اند. گروهی نیز با استناد به معانی واژه دحو و استخدام دانش های جدید بشری، آن را اشاره به حرکت و شکل زمین دانسته اند. مطالعات میان رشته ای قرآن و نجوم و بررسی واژگانی «دحو» و پذیرش قاعده امکان استعمال لفظ در بیشتر از یک معنا در قرآن کریم و نیز بهره گیری از یافته های قطعی علمی در حوزه کیهان شناسی و حرکت اجرام آسمانی نتیجه می شود که دحوالارض به یک روند بسیار طولانی اشاره دارد که با جداشدن زمین از جرمی دیگر و پرتاب شدنش در فضا آغاز شده و تا به شکل کروی درآمدن و فراهم شدن شرایط اولیه حیات بر آن ادامه می یابد.
۴.

النص والمفاد فی الفضاء الافتراضی، رؤیه قرآنیه

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۲ خریف و شتاء ۲۰۲۲ العدد ۳ (ملفّ العدد: الدین و الدیانة فی المجال الافتراضی) 111 - 142

کلید واژه ها: القرآن الکریم قواعد المحادثه الفضاء السیبرانی الشبکات الاجتماعیه الرسائل فی الفضاء السیبرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۱۵
الفضاء السیبرانی هو مساحهٌ یتمُّ فیها التواصل عبر شبکه الویب العالمیّه، وتتضمّن هذه المساحه مجموعهً متنوّعهً من الشبکات الداخلیّه والخارجیّه مثل الفیسبوک (Facebook)، ووی تشات (WeChat)، والتلغرام (Telegram)، والواتساب (WhatsApp)، وفایبر (Viber)، وإیتا (EITAA)، وسروش (Soroush) وما إلى ذلک، ومن الأسباب المهمّه لاستخدام الفضاء السیبرانی هو الرغبه الغریزیّه البشریّه فی التحدّث والتواصل مع الآخرین، هذا من جهه. ومن جهه أخرى، فإنّ توسیع مدى التعامل وتبادل الآراء بسرعه عالیه فی الفضاء السیبرانی قد جعل من الممکن کسر الحدود الزمنیّه والمکانیّه حتى یتمکن الناس من التحدّث وتبادل الآراء والأفکار بسهوله بعضهم مع بعض. وقد أثّر استخدام العالم الافتراضیّ بشکلٍ کبیرٍ فی شؤون الحیاه الفردیهّ والاجتماعیّه، والذی یکون له أحیانًا تأثیر أکبر من العالم الحقیقیّ؛ فإنّ المعرفه المناسبه والتوعیه العامّه توفّر أرضیه للاستخدام المناسب لهذا الفضاء، کما یمکن من خلال مراعاه قواعد ومتطلّبات الحوار فی العالم الافتراضیّ، تحویل التهدیدات إلى فرص والقضاء على المخاطر المدمّره لهذا الفضاء، وإنّ التواصل الفعّال والتفاهم المتبادل بحاجه إلى الامتثال للقواعد والضوابط. وأمّا عملیّه التواصل، فهی تتکوّن من ثلاثه عناصر رئیسه: (الرساله) و(المرسل) و(المستقبل). وتُظهر دراسه وصفیّه تحلیلیّه لآیات القرآن الکریم أنّ کتابَ الهدایه هذا، قد وضع معاییر لکلّ من هذه الأرکان؛ حیث یعتبر هذا الکتاب السماوی - مراعاه لمبدأ العلم والوعی، والصدق، والعفه، والأدب، والجمال، والاعتماد على مصدر الفکر والمعرفه - من المتطلّبات المتعلّقه بالرساله التی یجب أن یلتزم بها مرسلها.
۵.

تأثیرناپذیری گزاره های نجومی قرآن از منظومه بطلمیوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۸ 52-33

کلید واژه ها: قرآن منظومه بطلمیوسی هفت آسمان تمدن نجومی فرهنگ زمانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۳۸
دسته ای از دگراندیشان مسلمان و مستشرقان معاصر، قرآن را متنی تاریخی که به تناسب نیازها، توانمندی ها و سطح اندیشه بسیط عصر نزول با مردم سخن گفته، می دانند؛ براساس این دیدگاه، نمی توان پذیرفت که قرآن، با مخاطبان ناآگاه از واقعیت های نجومی که جهان را از دریچه منظومه بطلمیوسی می نگریستند درباره مسائل نجومی تمدن ساز سخن گفته باشد؛ اینان با استناد به دیدگاه های مفسران متقدم و نیز تفسیر نادرست برخی تعابیر قرآنی معتقدند، قرآن نیز متأثر از منظومه بطلمیوسی، تصویری لایه لایه از آسمان ها ارائه می دهد که اجرام آسمانی به آن متصل بوده و به تبع آن در حرکت هستند. مطالعات تاریخ علم و بهره گیری از روش میان رشته ای این نتیجه را آشکار می سازد که سخن از هفت آسمان، حرکت زمین و اجرام آسمانی و بسیاری از واقعیت های نجومی در قرآن، علاوه بر تبیین واهی بودن پندار تأثیرپذیری، تلاش این متن الهی برای اصلاح برخی خطاهای علمی و زمینه سازی تمدن اسلامی در دانش نجوم را روشن می سازد.
۶.

گونه شناسی شیوه های تربیت اخلاقی حضرت یوسف (ع) از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۱ 6 - 44

کلید واژه ها: قرآن حضرت یوسف (ع) جهانی بودن مؤلفه تربیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۵۴
بشر، با تمام پیشرفت و توسعه های که در حوزه ی علوم و فناوری داشته است به دلیل عدم توجه به ارزش های اخلاقی و مسائل تربیتی که ناشی از نظام تعلیم و تربیت مبتنی بر غیر آموزه های وحیانی است گرفتار مشکلات و نابسامانی های بسیاری در عرصه های فردی، خانوادگی و اجتماعی شده است. درک صحیح شیوه های تربیتی پیامبران می تواند الهام بخش تفکرات سازنده و رفتارهای مطلوب و سیراب کننده ی دل های تشنه ی حقیقت در هر عصر و نسلی باشد و نقش حیاتی در تحولات عظیم انسان های بیداردل و تزکیه ی نفوس در ابعاد گوناگون زندگی ایفا کند. نگارندگان با توجه به اهمیت و کاربردی بودن مسئله با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از دانش تربیت، بر اساس گزاره های قرآن شیوه های تربیتی اخلاقی حضرت یوسف (ع) را مورد تجزیه وتحلیل قرار داده است. یافته ها نشان می دهد که حضرت یوسف (ع) در حوزه شیوه های اخلاقی از شیوه ایجابی، اصلاحی و تثبیتی و تقویتی استفاده کرده است. در شیوه ایجادی از ارائه الگوهای نیکو، بیان وقایع واقعی و جذاب، ترغیب به ایجاد رفتار و اعمال خوب، انذار و تبشیر، تزکیه و تلقین و بهره گیری از پرسش اخلاقی در تربیت، جهت نهادینه سازی ارزش ها و تمدن سازی، در شیوه اصلاحی از موعظه و جدال نیکو، تقوا مداری، چشم پوشی و از خودگذشتگی و در شیوه تثبیتی و تقویتی از ایجاد بینش مثبت در مخاطبین، یادآوری نعمت ها و ابتلا و امتحان بهره جسته است. شایان ذکر است که شیوه های ذکرشده جهانی بوده و امروز هم اگر به درستی به کار گرفته شوند تحول بنیادی در جامعه بشری ایجاد خواهد شد، همان طور که حضرت یوسف (ع) با به کارگیری آن ها توانست رفتارها، گفتارها و خصلت های ناپسند مردم مصر را متحول ساخته اخلاق برگرفته از وحی را به آنان در حوزه نظر و عمل آموزش دهد.
۷.

تحلیل تطبیقی بروج از منظر قرآن و دانش نجوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱شماره ۵۱ 213 - 240
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۰۰
بروج آسمانی به دلیل نقشی که در تعیین زمان و برخی محاسبات نجومی دارند، همواره مورد گفتگو و پژوهش منجمان بوده است. قرآن کریم نیز در راستای هدایت گری، در سه آیه به صراحت از بروج نام برده و سوره ای نیز به همین نام شناخته می شود. این کتاب آسمانی، تزیین آسمان بوسیله بروج را نشانه ای از قدرت الهی دانسته است. اینکه مصداق خارجی بروج قرآنی چیست و اشتراکات و تمایزاتی بین بروج قرآنی و نجومی کدام است، سوالات اصلی این پژوهش را تشکیل می دهد. منشأ این سوالات، طرح دیدگاه های تفسیری گوناگونی است که از سوی اندیشمندان ارائه شده است. بهره گیری از روش مطالعات میان رشته ای و توصیف و تحلیل قرائن درون قرآنی و برون قرآنی نشان می دهد که مراد از بروج در این متن مقدس، می تواند همان اصطلاح رایج بین دانشمندان نجوم، یعنی همان مجموعه های دوازده گانه ستاره ای که با نام های خاصی شناخته می شوند باشد که به دلیل زیبایی و احتمالاً نقشی که در زندگی بشر دارند، مورد توجه قرار گرفته است. از دیگر مشابهت ها بین بروج قرآنی و نجومی، که یکسانی این دو را نشان می دهد، مادی بودن، زیبایی و زینت بودن، و قرار گرفتن هر دو در آسمانی نزدیک زمین است. از سوی دیگر، برج ها و ساختمان های آسمانی که در برخی تفاسیر، مصداق بروج معرفی شده اند، به دلیل نبود وجود قرائن قطعی و نیز عدم کشف این گونه بناهایی تاکنون، تنها می تواند به عنوان احتمالی در تفسیر این آیات ارائه شود.
۸.

چگونگی مواجهه متکلمان امامیه با بخش فیزیک هیئت قدیم در مسائل مربوط به عالم آخرت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های هستی شناختی سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۰ 671-699

کلید واژه ها: علم هیئت فیزیک هیئت قدیم متکلمان امامیه عالم آخرت خلأ خرق و التیام افلاک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۱۹۷
علم هیئت قدیم که به دلیل شهرت بطلمیوس، با نام هیئت بطلمیوسی نیز از آن یاد می شود، از دو بخش هیئت ریاضی و هیئت فیزیک تشکیل شده است. طرح مباحثی مانند ازلی بودن افلاک، کروی بودن آسمان، امتناع خرق و التیام افلاک و بحث امتناع خلأ در عالم افلاک، دربخش هیئتِ فیزیک باعث شده بود تا آموزه های دینی همچون اصل وجود عالم دیگر، معاد جسمانی، مکان بهشت و جهنم و فرجام دنیا به چالش کشیده شود؛ بنابراین ضروری بود که مکاتب کلامی و متکلمان مسلمان دیدگاه خود درباره تطبیق یا عدم تطبیق دیدگاه این هیئت با آموزه های اسلامی درباره مباحث عالم آخرت را اعلام کنند. پژوهشِ حاضر با تبارشناسی میان رشته ای و با رویکردی تاریخی به روابط دوعلم هیئت قدیم و کلام اسلامی پرداخته و با روش توصیفی-تحلیلی، به تبیین چگونگی مواجهه متکلمان امامیه با هیئت فیزیک قدیم در مسائل مربوط به عالم آخرت پرداخته و به این نتیجه رسیده است که متکلمان امامیه با توجه به رویکرد فلسفی یا غیر فلسفی خود، در برابر این چالش یکی از سه نوع مواجهه یعنی سکوت، قبول چالش و دفاع از عقاید دینی و استفاده از داده های هیئت برای توجیه آموزه های کلامی را برگزیده اند.
۹.

نقش تربیتی معاد باوری در استحکام نظام خانواده از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۹ 7 - 28

کلید واژه ها: قرآن کریم معاد باوری نقش تربیتی استحکام نظام خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۴۷۴
اعتقاد به حسابرسی پس از مرگ، از جمله باورهایی است که تأثیر بسزایی در سبک زندگی انسان دارد. اعتقاد به معاد، نگرش انسان را به زندگی این دنیا تغییر داده و آن را ابزارى در جهت رسیدن به اهداف والاى انسانى و رسیدن به زندگى جاوید و سعادتمندانه قرار مى دهد. این اعتقاد در ساحت زندگی خانوادگی نیز آثار روشنی دارد که در تشکیل، دوام و آسیب زدایی از آن، نقش آفرینی می کند. نوشتار حاضر با مراجعه به قرآن کریم و اقوال مفسران و با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی نقش باورمندی به معاد در استحکام نظام مقدس خانواده را مورد بحث و بررسی قرار داده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شخص معتقد به حسابرسی و جزای الهی، در انتخاب همسر خویش معیارهای الهی را مد نظر قرار داده و با حاکم کردن محبت و رحمت در فضای خانواده، راه را بر آسیب هایی همچون بی توجهی، کینه، افتراء و خیانت، که تزلزل این نهاد را به همراه خواهد داشت، می بندد. از سوی دیگر، باور داشت روز واپسین کمک شایانی به حل مشکلات و تحمل کمبودها در زندگی خانوادگی می کند. همچنین گزاره های وحیانی قرآن بر نقش معاد باوری در اخلاص و نیز مسئولیت پذیری اعضای خانواده و توجه به نیازهای دیگر اعضا، تأکید می کند که این موارد نیز سهم محوری در استحکام نهاد خانواده دارند.
۱۰.

Recommandations coraniques d’envoi de message dans le cyberespace

نویسنده:
منبع: Al-Mustafa, Volume ۱, l’édition ۱, Octobre ۲۰۲۱ (Ce numéro: Religion et religiosité dans le cyberespace) 101-126
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۱۳۳
Le cyberespace est un canal qui facilite la communication au moyen d’internet. Cet espace englobe des réseaux locaux et internationaux tels que Facebook, wechat, télégramme, whatssap, eita, soroush etc. Le goût naturel de parler et de communiquer avec les autres est l’une de plus importantes causes qui poussent l’homme à utiliser cet espace. La croissance de coopération et des échanges rapides des idées qui s’effectuent par le cyberespace a brisé les limites spatiales et temporelles en facilitant ainsi la communication et un libre échange d’opinions et des idées entre individus. L’utilisation permanente de cet espace influe sur les tâches de la vie individuelle et sociale de manière en dépassant parfois l’influence qu’exercerait un espace réel. Une bonne connaissance accompagnée d’une sensibilisation générale facilitera un bon usage de cet espace et en y respectant les principes de communication, il y a possibilité de transformer les menaces en opportunités et détruire ses attaques destructives. Une communication active et une compréhension mutuelle requièrent le respect des certaines règles. Le processus de communication compte trois piliers principaux, le message, l’expéditeur et le récepteur. L’étude descriptive analytique des versets nobles du Coran révèle que ce livre de guidance a élaboré des principes pour chacun de ces trois piliers. Ce livre céleste expose le respect de principe de connaissance et de l’information, la vérité, la pudeur, le respect, la beauté, et contient un support du raisonnement, qui fait partie des recommandations de message que l’expéditeur doit mettre en pratique.
۱۱.

ارزیابی احادیث فریقین در دلالت آیات مبیِّن اعجاز علمی حرکت خورشید(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸شماره ۱۰ 103 - 132

کلید واژه ها: حرکت خورشید آیات مبیِّن حرکت خورشید اعجاز علمی احادیث مبین حرکت خورشید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۱۴۰
آیات مبیِّن حرکت خورشید در قرآن، به عنوان یکی از مصادیق اعجاز علمی بیان شده است. مسلمانان در صدر اسلام، این آیات را مبیِّن حرکت ظاهری خورشید می دانستند؛ اما در سده دوم هجری با ترجمه کتاب «المجسطی» به عربی، این آیات را با هیئت بطلمیوس تطبیق دادند. در دهه های معاصر با کشف حرکات خورشید در کهکشان، مفسران این آیات را بیانگر کشفیات اخیر و اعجاز علمی قرآن دانستند. حال این پرسش  مطرح می شود آیا آیات مذکور، دلالت بر حرکات کهکشانی خورشید دارند و اعجاز علمی قرآن محسوب می شوند؟ با استفاده از روش تحلیلی و ارزیابی گسترده احادیث فریقین، دیدگاه برگزیده این است که با توجه به عدم صراحت آیات مذکور در حرکات کهکشانی خورشید، در کهکشان و امکان تطبیق آیات با حرکات ظاهری خورشید و عدم وجود روایتی اشاره کننده به حرکات کهکشانی خورشید، این آیات مصداق اعجاز علمی قرآن نیستند. استفاده گسترده از روایات فریقین، در ارزیابی این مصداق اعجاز علمی در هیچ کتاب و مقاله ای سابقه ندارد.
۱۲.

نقش فطرت در جاودانگی آموزه های تربیتی قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵ 6 - 29

کلید واژه ها: قرآن کریم فطرت آموزه های تربیتی جاودانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۲۷۴
فطرت انسان نوعی از خلقت اوست که منشأ بینش ها و گرایش های متعالی است. با توجه به این نوع از آفرینش است که انسان آمادگی پذیرش تربیت و شکل گیری صفات مختلف را دارد. کمال طلبی، زیبایی گرایی، زیان گریزی و ... از جمله فطریات انسان به شمار می آیند که نقش مستقیم در تربیت انسان دارند. قرآن به عنوان کتابی جاودانه با آموزه های اعتقادی، اخلاقی، تربیتی و ...، متناسب با هر یک از این امور فطری، مبانی، آموزه ها و روش های تربیتی ارائه کرده و اهدافی را دنبال می کند. از آنجا که امور فطری بنابر حکم عقل و نیز تصریح آیات قرآن، جاودانه و تغییر ناپذیرند، آموزه های تربیتی قرآن نیز همیشگی و برای هر زمان و مکانی قابل استفاده، بلکه حجت است. آنچه قرآن به عنوان مبانی و اصول تربیت بر می شمارد و آنچه به عنوان ضوابط و روش های تربیت توصیه می کند و ساحت ها و قلمروی که برای آن تعیین می کند و نیز اهدافی که برای تربیت ترسیم می نماید، برای بشر امروز و هر زمان دیگر، الگویی تربیتی را تدوین می کند که سعادت دنیا و آخرتش را به دنبال دارد.
۱۳.

تحلیل رابطه شهاب در قرآن و دانش اختر فیزیک

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 45 - 65

کلید واژه ها: قرآن اخترفیزیک شهاب رجم شیاطین استراق سمع جنیان خطای علمی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۲۴۵
قرآن، کتاب هدایت و معجزه الهی است که در راستای رشد و کمال انسان ها، از شیوه های گوناگونی از جمله، اشاره به برخی نکات علمی بهره جسته است. دانش اخترفیزیک، از دانش های تجربی است که در کلام وحی به مجموعه ای از گزاره های آن اشاراتی شده است. در این میان، آیاتی وجود دارد که در ظاهر با یافته های دانش اخترفیزیک ناسازگار بوده و دستاویزی برای برخی معاندان لدود و مخالفان عنود قرآن، برای طرح مسئله تعارض قرآن و علم شده است. نگارنده با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و استنطاقی تعارض ادعا شده را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده، آبشخور شبهه را بیان کرده است. برآیند پژوهش حکایت از آن دارد که نگاه عرفی و تأثیرپذیری از اطلاعات و دانسته های موجود عصر نزول، تمثیلی دانستن مسئله شهاب ها، تمایز قائل شدن بین زبان علم و قرآن موجب شده است که برخی مدعی تأثیرپذیری قرآن کریم از اشتباهات و خرافات رایج عصر نزول شده و گزاره های قرآن کریم را در تضاد با یافته های دانش بشری تلقی کنند. همچنین مشخص شد که این مدعا از جهاتی چند قابل خدشه جدی است: 1-دانش اخترفیزیک جنس و فصل شهاب ها را بیان می کند نه کارکردهای آن را 2- عدم تسری رجم شیاطین و اجنه به تمام شهاب ها 3- نداشتن دلیل متقن اختر فیزیکی بر نفی و ردّ رجم بودن شهاب ها برای شیاطین 4- تمایز عوامل طبیعی با عوامل ماورایی 5- ناصواب بودن تسری اشتباهات تفسیری برخی مفسران به قرآن. نیز روشن شد که موضوع شهاب ها هم در علم و هم در قرآن به تأملات و تحقیقات مفصل تری نیاز دارد.
۱۴.

مطالعه تطبیقی مدل های آغاز آفرینش از منظر قرآن و کیهان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت هایی در علوم قرآن و حدیث سال پنجاهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۰
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۵ تعداد دانلود : ۵۹۹
فرایند آفرینش جهان مادی، ماده نخستین و نقطه آغازین آن از جمله موضوعات کیهان شناسی است که در قرآن مورد توجه ویژه قرار گرفته است. کیهان شناسان نیز فرضیه ها و مدل هایی را در این زمینه ها ارائه داده اند که برخی با شواهد بیشتری همراه شده است. نظریه مهبانگ که از آن با عنوان مدل استاندارد یاد می شود ادعا می کند که جهان مادی از باز شدن انفجار گونه ماده - فضا - زمان از یک نقطه اولیه بوجود آمده است. ذرّه بسیار چگالی، که به صورت آتشگویی وسیع از گازهای بی نهایت چگال و سوزان بود و حدود 7/13 میلیارد سال پیش منفجر شد و انبساط آن به شهادت تغییر مکان سرخ، هنوز ادامه دارد. قرآن کریم با کاربرد، دو واژه رتق و فتق، به مرحله ای از آفرینش اشاره می کند که آسمان ها و زمین بسته بودند و خداوند آن را باز کرده است. هماهنگی بین یافته های دانش نجوم و آیات قرآن در این موضوع می تواند تفسیری بر این موضوع قرآنی باشد و گروهی نیز بر اعجاز نجومی بودن این آیات تاکید دارند.
۱۵.

آسیب های بینشی پیشرفت از منظر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳ 47 - 61

کلید واژه ها: قرآن پیشرفت رشد آسیب های بینشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۶۹
رشد و پیشرفت از جمله مفاهیمی است که انسان همواره به دنبال آن است و می کوشد تا خویش را در مسیر آن قرار داده و از آن منحرف نگردد. بشر برای زندگی دنیوی و اخرویش اهدافی را تعیین و به سوی آن ها حرکت می کند. اگر اهداف به درستی تعیین و راه صحیح برای رسیدن به آن انتخاب گردد، و از آسیب های این مسیر به طور کامل اطلاع حاصل شود، می تواند انسان را در مسیر پیشرفت قرار داده و او را به اهداف مورد نظرش برساند. قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت پس از ترسیم کردن اهداف دنیوی و اخروی انسان، به بیان لوازم رسیدن به این اهداف پرداخته است. در نگاه قرآن کریم، از جمله بایسته هایی که رسیدن به اهداف را میسر می سازد، شناخت کامل از آسیب ها است؛ شناختی که با دانستن چگونگی رفع و دفع آن همراه باشد. آسیب های بینشی، مهم ترین آسیب های پیشرفت هستند که قرآن بر لزوم شناخت آن تأکید نموده و راه های مبارزه با آن را نیز درآیات فراوانی مطرح کرده است. در منطق قرآن، ظاهر نگری، خرافه پرستی، تحجر، تعصب، و استبداد، از جمله مهم ترین آسیب های بینشی پیشرفت به شمار می آید. این کتاب آسمانی به نقش عوامل معنوی در پیشرفت اشاره کرده و نگرش پوزیتویستی به جهان هستی و عوامل دخیل در رخدادهای آن را آسیبی جدی در مسیر پیشرفت می داند. خداوند متعال با بیان برخی سختی ها و مشکلات در مسیر پیشرفت، به نقش مخرب خرافات و تعصبات بی مورد توجه داده است و انسان ها را از ناامیدی و یاس پس از برخورد با مشکلات و شکست، بر حذر می دارد.
۱۶.

راهکارهای قرآنی همزیستی مسالمت آمیز ادیان

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 1 - 25

کلید واژه ها: راهکارهای قرآنی همزیستی مسالمت آمیز ادیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۲۳۰
بشر در طول تاریخ زندگی خود بالفطره یا از روی نیاز، زندگی اجتماعی را پذیرفته و آرامش روحی و رفع نیازهای خویش را در همزیستی مسالمت آمیز با دیگران یافته است. این مسئله درباره ادیان و مذاهب مختلف نیز صادق است. همزیستی مسالمت آمیز بدین معناست که مردم یک جامعه باوجود عقاید گوناگون در آرامش و تعاون با یکدیگر به سر برده، اختلاف را از طریق مسالمت آمیز حل و فصل کنند. این نوع همزیستی دارای مبانی همچون ضرورت زندگی اجتماعی، عدالت اجتماعی، کرامت انسانی و... است که با موانعی داخلی و خارجی روبرو می شود. قرآن با احترام به دیگر انبیا و پذیرش حقوق پیروان آنان، بر آزادی عقیده و فکر و توجه به اصول مشترک تأکید داشته و با استقبال از پیشنهاد صلح، همواره، گفت وگوی مسالمت آمیز را از اصول مسلم خویش برشمرده است و با مبارزه با توهمات برتری جویانه پیروان برخی ادیان، به تعاون در مسائل بین الادیانی توصیه می کند. موارد پیش گفته می تواند از مهم ترین راهکارهای همزیستی مسالمت جویانه قرآن برای بشریت قرار گیرد.
۱۷.

عناصر مادّی آفرینش جهان از منظر قرآن و کیهان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴

کلید واژه ها: اعجاز قرآن کیهان شناسی تفسیر علمی آیات علمی آفرینش جهان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن جهان و طبیعت در قرآن
تعداد بازدید : ۱۰۰۶۱ تعداد دانلود : ۹۴۶
عنصر یا عناصر اولیه آفرینش جهان هستی، از دیرباز مورد مطالعه دانشمندان بوده است. برخی از فلاسفه، عنصر اولیه آفرینش را غیر مادی دانسته و از آن به «نور» و یا «عقل» تعبیر می کنند. گروهی نیز آب، هوا، آتش و یا عناصر چهارگانه را ماده آغازین و اصیل آفرینش جهان مادی می دانند. قرآن کریم نیز برای نشان دادن حکمت، علم و قدرت خداوند به انسان ها، به عناصر اولیه و روند خلقت اشاراتی کرده است و از وجود «ماء»، «دخان» و رخداد «رتق» و «فتق» در آغاز آفرینش سخن می گوید. کیهان شناسان و فیزیکدانان نیز با بهره گیری از ابزارها و شیوه های تجربی فرضیه های گوناگونی در این زمینه ارائه داده اند. گوی آتشین اولیه، با چگالی و حرارت بسیار بالا در فرضیه انفجار بزرگ، نقطه مرکزی شمرده شده است. برخی دیگر، ذرّات بنیادی دیگری را توضیحی برای نقطه آغازین و بخشی از روند آفرینش، پیشنهاد داده اند. این یافته ها در برخی موارد با آموزه های قرآن هماهنگی دارد و می توان آن را از شگفتی های علمی قرآن به شمار آورد.
۱۸.

بررسی موجودات هوشمند فرازمینی از منظر مفسران قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۰

کلید واژه ها: هوش فرازمینی موجودات آسمانی دابّه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵۲ تعداد دانلود : ۹۸۱
قرآن کریم به آفرینش موجودات بی شماری در آسمان ها و زمین اشاره کرده است. در این میان، تعداد زیادی از آنها موجودات زنده اند که بخشی از آنها در خارج از زمین زندگی می کنند. برخی صاحب نظران با استناد به تعابیر قرآنی نظیر «دَابَّةُ»، «الْمَشَار ِق ِ وَ الْمَغَار ِب ِ»، «الْعَالَمِینَ»، «مَنْ فى السَّمَاوَاتِ»، «وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوج» وجود چنین موجودات زنده را در آسمان ها ممکن و حتی ضروری دانسته اند. اطلاق «دابّه» بر جنبندگان مادی، و اشاره قرآن به وجود مشرق ها و مغرب های متعدد از سویی، و اتصاف خداوند به پرودگار جهانیان بودن از سوی دیگر، برخی را بر این داشته است تا اشاره قرآن به حیات فرازمینی را به عنوان نظریه پردازی این کتاب مقدس طرح نمایند.
۱۹.

آسمان از دیدگاه قرآن و دانش نجوم

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم پاییز ۱۳۸۸ شماره ۴
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر فرهنگ اصلاحات و واژه ها در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات رابطه علوم قرآن با دیگر علوم
تعداد بازدید : ۱۷۷۴ تعداد دانلود : ۹۸۰

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان