مهدی ادیبی

از اواسط دهه1960 مطالعات و بررسی های گسترده ای در مورد نوعدوستی و بی تفاوتی در روابط اجتماعی انجام شده، اما انجام چنین مطالعاتی در ایران چندان مورد توجه نبوده است. هدف از پژوهش حاضر اولاً تعیین میزان نوعدوستی ـ بی تفاوتی در جامعه شهری ایران و ثانیاً بررسی ارتباط آن با متغیرهای همدلی، مسئولیت پذیری و تحلیل هزینه ـ پاداش مادی است .این پژوهش به روش پیمایش علی- مقایسه ای و طی دو مرحله انجام شده است. در مرحله اول که برای تعیین گروه های نوعدوست و بی تفاوت انجام شد، همدستان پژوهشگر با مراجعه به منازل مختلف، یک صحنه اضطراری ساختگی پدید آوردند و برحسب عکس العمل هایی که افراد نشان دادند به دوگروه نوعدوست و بی تفاوت تقسیم شدند. در مرحله دوم، پرسشگران به همان افراد مراجعه و اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری کردند. واحد نمونه گیری در این پژوهش، خانه ها بودند و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای به 384 خانه در نقاط مختلف شهر شیراز مراجعه گردید. ابزار سنجش، پرسشنامه ای محقق ساخته و 39 سؤالی بود که 13 سئوال آن جهت سنجش همدلی 16 سؤال برای سنجش مسئولیت پذیری و 10 سؤال به منظور سنجش تحلیل هزینه- پاداش مادی با سطح سنجش رتبه ای از نوع مقیاس پنج بخشی لیکرت، طراحی شده بود. این پرسشنامه با ارزیابی داوران مختلف تعیین اعتبار و با محاسبه آلفای کرونباخ که ضریب آن برای این سه عامل از 68/0 تا 82/0 متغیر و برای کل پرسشنامه 75/0 بود تعیین روایی گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد اولاً در مواجهه با حالت های اضطراری 3/75 درصد از شهروندان نوعدوست و7/24 درصد بی تفاوتند. به علاوه گروه نوعدوست در مقایسه با گروه بی تفاوت دارای همدلی بیش تر، مسئولیت پذیری بیش تر وتحلیل هزینه ـ پاداش مادی کم تر است.یافته های این پژوهش باتوجه به نتایج مطالعات پیشین مورد بحث قرارگرفته و نشان داده شده که با افزایش همدلی، افزایش مسئولیت پذیری و کاهش تحلیل هزینه پاداش مادی در بین شهروندان می توان نوعدوستی را افزایش و بی تفاوتی را کاهش داد

فرآیند چند بعدی دست رسی افراد به منابع قدرت، برای افزایش سرمایه های فردی و گروهی، به منظور حرکت به سوی انتخاب های هدف مند، توان مندسازی نامیده می شود. در میان راه های گوناگونیکه برای توان مندسازی زنان در ابعاد و سطوح مختلف وجود دارد، اعتبارات خرد با نفوذ در ابعاد مختلف زندگی زنان و کمک به بهبود زندگی تعداد زیادی از آن ها، در دو دهه اخیر، جای گاهی ویژه را به خود اختصاص داده و به دلیل آن که عموما در قالب گروه های داوطلب و بدون نیاز به ضامن یا وثیقه به زنان واگذار می شود، مورد استقبال قرار گرفته است. کاهش فقر، افزایش سرمایه های اجتماعی، افزایش پس انداز، کارآفرینی، احساس امیدواری نسبت به زندگی، و کنترل زنان بر تصمیم گیری های اقتصادی، از جمله تاثیراتی است که اعتبارات خرد در توان مندسازی زنان داشته است.در این پژوهش، که هدف آن بررسی نقش مثبت و منفی شبکه واگذاری اعتبارات خرد روستای پشت رود بم در ابعاد مختلف توان مند سازی زنان است، چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، روانی، و فرهنگی توان مندسازی زنان، با روش پیمایش و از طریق مصاحبه مستقیم بر روی 108 زن عضو صندوق خرده وام دهی زنان روستای پشت رود بم (در شمال شهر بم، استان کرمان)، مورد مطالعه و اجرا قرار گرفته است. یافته های پژوهش بیان گر آن است که حضور فعال در شبکه های واگذاری اعتبارات خرد، بر افزایش توان مندی های اجتماعی، اقتصادی، و روانی تاثیر داشته، اما نتوانسته است بر روی توان مندی فرهنگی زنان تاثیری معنادار بگذارد.

سوژه های انسانی، فانتزی هایی را برای خود می سازند تا موقعیت خیالی خود را در ساختار اجتماعی نشان دهند. این فانتزی ها در روایت فیلم های سینمایی بازتولید می شوند. علاوه بر این آپاراتوس سینما از طریق ایدئولوژی مخاطب را به روایت فیلم می دوزد. هدف مقاله ی حاضر آن است که فانتزی و ایدئولوژی موجود در روایت فیلم آقای هالو را تفسیر کند. بدین منظور چارچوب مفهومی ای ملهم از نظریه های «ژاک لکان» درباره فانتزی و «ارنست لاکلائو» «شنتال موفه» درباره ایدئولوژی و چارچوب روشی متأثر از نظریه تحلیل روایی «دیوید بوردول»، تحلیل روایی ایدئولوژی «مایک کورمک» و مفهوم نگاه خیره از «اسلاوی ژیژک» منظومه ی روشی این مقاله را تشکیل می دهند. یافته های مقاله نشان می دهد سوژه ی فیلم، یعنی شخصیت آقای هالو، فانتزی ای را در مقابل دیگری بزرگ روستا برمی سازد که این فانتزی، نه داراییِ خود او بلکه فانتزیِ دیگری بزرگ روستا است که در پایان منجر به بازگشت سوژه به روستا و پذیرش قوانین آن می شود. ایدئولوژی ضدشهرگراییِ فیلم که مقاومتی در مقابل ایدئولوژی شهرگرایی در دهه ی چهل ایران است، جایگاه دیگری بزرگ را در فیلم به جای روستا برای سوژه اشغال می کند و از این طریق فانتزیِ سوژه که در واقع یک فانتزیِ ایدئولوژیک است، مخاطب را به روایت فیلم می دوزد.

دانشگاه جهان شهرگرا، دانشگاه مبتنی بر شیوه 2، دانشگاه پیوندی، دانشگاه فرهنگی و دانشگاه باز و گسترده، الگوهای ایده آل دانشگاه در جامعه دانش محور هستند که با تغییر و تحول در الگوی دانشگاه سنتی در نتیجه دگرگونی در واقعیت های اجتماعی جامعه معاصر پدیدار شده اند. مقاله حاضر در این چهارچوب تلاش می کند تا میزان همگرایی دانشگاه در ایران (مطالعه کیفی دیدگاه دانشجویان دکتری دانشگاه تهران) را با این گونه های تیپیک و شاخص های آن مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق کیفی با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه استاندارد به منظور گردآوری اطلاعات مورد استقاده قرار گرفته و داده ها از طریق تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج بیانگر این است که دانشگاه تهران به مثابه یکی از برترین دانشگاه های ایران نه تنها از نظر همگرایی و همسویی با شاخص های دانشگاه در جامعه دانش محور ضعف های اساسی دارد بلکه در مواردی الگو های دانشگاه سنتی نیز در آن با چالش های جدی مواجه است.