فاطمه نیک خو

زمینه و هدف: دانش آموزان با آسیب شنوایی، در خواندن مشکل دارند. فرایند خواندن در این افراد از این جهت ضعیف است که نه تنها فاقد گفتار درونی هستند، بلکه نمی توانند به طور خودکار از قواعد تطابق واج با نویسه استفاده کنند. در این میان، یکی از عوامل تحولی دخیل در فرایند خواندن عملکرد حافظه است. هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی برنامه توان بخشی مبتنی بر حافظه کاری بر بازشناسی واژه در کودکان با آسیب شنوایی است. روش: روش این پژوهش، آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه به همراه پیگیری بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کودکان 8 تا 13 سال با آسیب شنوایی )دختر و پسر ( دارای سمعک شهر شیراز در سال 1041 بود. نمونه پژوهش بعد از غربالگری با توجه به ملاک های ورود و خروج با روش نمونه گیری در دسترس از مدرسه ابتدایی خاقانی شهر شیراز انتخاب و در دو گروه آزمایشی ) 15 نفر ( و گواه ) 15 نفر ( به شیوه تصادفی گمارش شدند. ابزار پژوهش شامل آزمون خواندن و نارساخوانی )نما( بود. جهت تحلیل داده ها، ازشاخص های آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف استاندارد و برای آزمون فرضیه ها از روش تحلیل واریانس آمیخته دو راهه ی چندمتغیری استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که برنامه توان بخشی مبتنی بر حافظه کاری موجب بهبود بازشناسی واژه در کودکان با آسیب شنوایی شده است. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر، برنامه توان بخشی مبتنی بر حافظه کاری برنامه مفیدی برای بهبود بازشناسی واژه در کودکان با آسیب شنوایی است.

زمینه و هدف: این پژوهش با جمع آوری مطالعات در مورد ویژگی دانش آموزان آسیب دیده شنوایی دارای مشکلات خواندن انجام شد. روش: این پژوهش توصیفی تحلیلی و از نوع بنیادی است که به تحلیل کمی و کیفی پژوه شهای گذشته م یپردازد. با توجه به هدف پژوهش، از روش نظا مدار استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه پژوه شهای داخلی و خارجی بود که با استفاده از کلیدواژ ههای دان شآموزان آسی بدید ه شنوایی و مشکلات خواندن در پایگا ههای اطلاعاتی پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پایگاه مجلات تخصصی نور، گوگل، پایگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و بانک اطلاعات نشریات کشور ایران و در پایگا ههای اطلاعاتی خارجی مگیران، ساینس دایرکت، اسپرینگ، ایرانداک و گوگل اسکلر مورد جستجو قرار گرفت. با استفاده از روش نمون هگیری هدفمند، 72 پژوهش یافت شد که درنهایت 26 مقاله که منطبق با هدف پژوهش و ملا کهای انتخاب و یافت ههای پژوهش بودند، استخراج شدند که در این بین، 10 مقاله ) 38 درصد( به مقایسه درک خواندن در افراد ک مشنوا با افراد عادی، 5 مقاله ) 19 درصد( به بررسی سب بشناسی و میزان شیوع اختلال، 3 مقاله ) 11 درصد( به بررسی استفاده و عدم استفاده از وسایل کمک توا نبخشی و آموزشی در یادگیری خواندن دان شآموزان آسی بدیده شنوایی، 2 مقاله ) 7 درصد( به مقایسه درک و یادگیری خواندن دان شآموزان ک مشنوای تلفیقی و غیر تلفیقی، 6 مقاله ) 23 درصد( به بررسی تأثیر آموزش در درک خواندن دان شآموزان ک مشنوا در بازه زمانی سا لهای 2003 تا 2023 پرداخته بودند. در پژوهش حاضر و با مرور پژوه شهای منتشرشده در زمینه مشکلات خواندن در دان شآموزان آسی بدیده شنوایی ب هدنبال یافتن پاسخ به 5 پرسش اساسی بودیم. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که دانش آموزان آسیب دیده شنوایی در مهارت خواندن نقص چشمگیری دارند. افت شنوایی بر سطوح مختلف درک خواندن اثر منفی می گذارد و دانش آموزان آسیب دیده شنوایی در مقایسه با دانش آموزان شنوا واژه های کمتری نمی دانستند، بلکه درکاربست آنها در واژه ها در بافت جمله و در فهم جمله ضعیف تر بودند. آسیب شنوایی، مهارت یادگیری از جمله خواندن را تحت الشعاع قرار می دهد. به منظور کاهش در شکاف تحصیلی دانش آموزان کم شنوا، پیشنهاد می شود مداخلات زودهنگام و ارائه ی روش های بهبوددهنده در راستای تقویت خواندن انجام شود.

پژوهش حاضر به منظور تعیین رابطه راهبردهای انضباطی معلمان با حواس پرتی از تکلیف و بدرفتاری در کلاس درس از نظر دانش آموزان در قالب طرح همبستگی اجرا شد. نمونه پژوهش از بین 50 کلاس پایه ششم ابتدایی مدارس دخترانه دولتی و غیر انتفاعی منطقه ۱۵ شهر تهران در سال تحصیلی 98-97، طبق جدول کرجسی و مورگان (1970) ، ۲۰۰ دانش آموز بود که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. داده ها به وسیله پرسشنامه های لوئیس (2001، 2005 و 2008) با عناوین، راهبردهای انضباطی معلمان، بدرفتاری کلاسی دانش آموزان و حواس پرتی از تکلیف گردآوری شد. طبق شاخص های توصیفی متغیرها، رایج ترین راهبرد انضباطی معلمان پرخاشگری و پس از آن به ترتیب، تنبیه، گفت وگو، اشاره غیر مستقیم، پاداش دهی و در نهایت، تصمیم گیری مشارکتی است. نتایج نشان داد، استفاده از راهبرد پاداش دهی با کاهش بدرفتاری و راهبردهای تنبیه و پرخاشگری با افزایش بدرفتاری دانش آموزان رابطه دارد، اما بین بدرفتاری و دیگر راهبردهای انضباطی رابطه معنادار مشاهده نشد. همچنین، راهبردهای گفت وگو، اشاره غیر مستقیم و پاداش دهی با کاهش حواس پرتی از تکلیف و راهبردهای تنبیه و پرخاشگری با افزایش حواس پرتی رابطه دارد، ولی بین راهبرد تصمیم گیری مشارکتی و حواس پرتی از تکلیف رابطه معناداری مشاهده نشد. همچنین، راهبردهای انضباطی معلمان مدارس دولتی با معلمان مدارس غیر انتفاعی تفاوت معناداری نداشت. طبق این یافته ها، اغلب معلمان برای مواجهه با بی انضباطی و برقراری نظم در کلاس بیشتر از راهبردهای انضباطی استفاده می کنند که با افزایش بدرفتاری کلاسی و حواس پرتی از تکلیف رابطه دارند و در مقابل، نسبت به کاربرد راهبردهای اثربخش تر که مرتبط با کاهش بدرفتاری و حواس پرتی از تکلیف اند کم توجه اند. این مسئله ضرورت بازاندیشی بر عمل تربیتی را برای معلمان ابتدایی دوبرابر می کند.

این پژوهش باهدف بررسی اثربخشی برنامه ی فرزندپروری مثبت به شیوه ی برخط بر کارکردهای اجرایی سرد در کودکان با اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی صورت گرفت. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه والدین کودک ان 7 تا 12 سال بود که در س ال 1399-1400 به مراک ز توان بخشی و روان شناسی شهر تهران مراجعه و بر اساس نظر متخصصان تشخیص اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی را دریافت کرده اند. به شیوه ی نمونه گیری در دسترس 30 کودک با میانگین سنی 7 تا 12 سال انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آزمودنی ها در 8 جلسه برنامه ی فرزندپروری مثبت به شیوه ی برخط دریافت کردند. برای بررسی کارکردهای اجرایی سرد از آزمون ثبت توجه، آزمون ان بک، آزمون استروپ و آزمون کارت های ویسکانسین استفاده شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چند متغییره و با نرم افزار spss-25 مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. یافته ها نشان داد که برنامه ی فرزندپروری مثبت بر بهبود توجه پایدار، انعطاف پذیری شناختی و کنترل مهاری اثربخشی معناداری داشته (05/0 P <) و بر حافظه فعال تأثیر معناداری نداشته است (05/0 P >). بر همین اساس می توان گفت که استفاده از فرزندپروری مثبت به شیوه برخط در زمان شیوع کووید -19 می تواند موردتوجه متخصصان و مراکز درمانی کودکان ADHD قرار گیرد و برای خانواده های که امکان مراجعه حضوری به مراکز را ندارند از این مداخله بهره مند گردند.

قوانین و اقدامات انضباطی رایج در محیط آموزشی عاملی مهم در شکل گیری عواطف و رفتار دانش آموزان است که می تواند از این مسیر، بهزیستی آنان را متأثر سازد؛ ازاین رو، هدف این پژوهش، شناسایی نقش فرآیند انضباط بر بهزیستی روانشناختی کودکان در مراکز پیش دبستانی بود که دستیابی به آن به واسطه روش پیمایش کیفی حاصل شد. شرکت کنندگان در پژوهش، به روش هدفمند، از بین مربیان مشغول به فعالیت در مراکز پیش دبستانی انتخاب شدند و پس از مصاحبه با 16 نفر، اشباع نظری حاصل شد. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. برای دست یابی به یافته ها از روش تحلیل کیفی با فن کدگذاری سه مرحله ای (باز، محوری و انتخابی) استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که بعضی از اقدامات انضباطی بر بهزیستی روانشناختی کودکان، نقش مثبت و برخی دیگر نقش منفی دارند. فرآیند انضباط به واسطه راهبردهای انضباطی خوشایند و مقررات توسعه دهنده روابط بین فردی، بر بهزیستی روانشناختی کودکان نقش مثبت داشت و ازطریق راهبردهای تضعیف کننده خودپنداره مثبت و همچنین، راهبردها و مقررات انضباطی تهدیدکننده خودمختاری و استقلال، تأثیر منفی بر بهزیستی روانشناختی به جای گذاشت. بر اساس این، برقراری انضباط مشارکتی مبتنی بر توسعه روابط و احساس مثبت به منظور ارتقای بهزیستی روانشناختی کودکان در مراکز پیش دبستانی به مربیان توصیه می شود.  

با توجه به اهمیت مداخله زودهنگام مشکلات خواندن در دانش آموزان، طراحی الگوی مهارت های زمینه ای خواندن ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبار یابی الگوی مداخله ای مهارت های زمینه ای خواندن و بررسی اثربخشی آن بر مهارت خواندن دانش آموزان در معرض خطر اختلال خواندن و با روش تحقیق آمیخته از نوع اکتشافی متوالی انجام شد. در بخش کیفی پژوهش از روش تحلیل محتوای استقرایی و در روش کمی از طرح شبه آزمایشی گروه آزمایش – گروه کنترل با طرح پیش آزمون – پس آزمون استفاده گردید. نمونه هدفمند انتخابی در بخش کیفی پژوهش، متن های استخراج شده از مصاحبه کارشناسان و محتوای 38 مورد از مقالات و کتب مرتبط با مهارت زمینه ای خواندن و نمونه پژوهش در بخش کمی 32 نفر از کودکان در معرض خطر اختلال خواندن بودند. ابزار این پژوهش آزمون خواندن و نارساخوانی(نما) می باشد. با تحلیل محتوای استقرایی 6 مقوله نهایی شامل مهارت عصب شناختی، مهارت حسی، مهارت فضایی، مهارت بیان شفاهی، آگاهی واج شناختی، نام گذاری سریع خودکار(RAN) استخراج و الگوی مفهومی طراحی و سپس الگوی کاربردی آموزش مهارت های زمینه ای خواندن طراحی شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش اندازه گیری مکرر حاکی از اثر بخشی الگوی مداخله ای مهارت های زمینه ای بر مهارت خواندن دانش آموزان در معرض خطر اختلال خواندن می باشد. بر اساس نتیجه به دست آمده از پژوهش حاضرمی توان از آموزش الگوی تدوین شده ی مهارت های زمینه ای خواندن برای بهبود مهارت های خواندن دانش آموزان استفاده کرد.

تغییر در سبک زندگی در نتیجه شیوع جهانی بیماری کووید 19، کودکان را تحت شعاع قرار داده و پیامدهای روان شناختی به دنبال داشته است. بنابراین هدف مطالعه حاضر بررسی پیامدهای روان شناختی کرونا ویروس جدید (کووید 19) در کودکان روش مرور نظام مند بود. بدین صورت که یافته های پژوهشی از سال های میلادی 2019 تا 2020 در پایگاه های اطلاعاتی PupMed، Springer، Scopus، ProQuest، Science direct، Google Scholar با جستجوی کلیدواژه های کووید 19، تاثیرات روان شناختی، سلامت روان، انزوای اجتماعی، مشکلات رفتاری-هیجانی، قرنطینه و کودکان مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت براساس معیارهای ورود از بین 62 مقاله مورد بررسی، 15 مقاله وارد پژوهش و نتایج طبقه بندی، خلاصه و گزارش شد. ارزیابی حاصل از مقالات مورد بررسی نشان داد افزایش مشکلات رفتاری، مشکلات مربوط به خودتنظیمی، اضطراب و ترس، مشکلات مربوط به سازگاری و راهبردهای مقابله ای، تجربه بدرفتاری و آزار هیجانی، افزایش شدت اختلال های روانی و افسردگی و استرس پس از آسیب از پیامدهای روان شناختی شیوع بیماری کووید 19 برای کودکان بشمار می رود. با توجه به پیامدهای روان شناختی منفی ناشی از شیوع بیماری کووید 19 طراحی و برنامه ریزی راهبردهای مداخله ای و حمایتی در جهت کاهش اثرات منفی توصیه می شود.

همبودی اختلالات عصب-تحولی ناشنوایی در پژوهش های متعددی تایید شده که این موضوع لزوم توجه بیشتر به رویکردهای تشخیصی و توانبخشی در این حوزه را برجسته می سازد. هدف مطالعه حاضر مروری نظامدار بر اختلالات عصب-تحولی همبود با ناشنوایی در کودکان می باشد. مطالعه مروری حاضر با جستجوی جامع و با استفاده از کلیدواژه های Deafness ، Comorbid Disorder ، Neurodevelopmental Disorder و Hearing Impairment در پایگاه های اطلاعاتی Web of Science ، Google scholar ، Sciencedirect صورت گرفت و کلیه مقالات چاپ شده در بازه زمانی 20009 تا 2019 جمع آوری شدند. در نهایت 23 مقاله منطبق با هدف پژوهش و ملاک های ورود انتخاب و یافته های پژوهش استخراج شدند. از 23 مقاله منتخب ، به ترتیب 13 مقاله (52/56 درصد) به سبب شناسی و میزان شیوع اختلالات ، 7 مقاله (43/30 درصد) به ارزیابی و 3 مقاله (04/13 درصد) به توانبخشی و مداخله اختصاص داده شدند. از این تعداد مقالات 6 مقاله به صورت کلی به سبب شناسی ، ارزیابی و توانبخشی اختلالات عصب-تحولی همبود با ناشنوایی پرداخته بودند. با توجه به این که اختلالات همبود اثربخشی برنامه های مداخله ای اعم از سمعک ، کاشت حلزون شنوایی و توانبخشی را تحت شعاع قرار می دهد لزوم توجه به ارزیابی های تخصص و نیز آگاهی متخصصان در شناسایی هر چه زودتر اختلالات همبود با ناشنوایی ضروری است

زمینه: محرومیت از حس شنوایی در سال های اول زندگی می تواند منجر به تأخیر در رشد مهارت های زبانی، ارتباطی، اجتماعی-هیجانی و شناختی شود. در مقاله حاضر با مرور پژوهش های منتشرشده در زمینه مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان با آسیب شنوایی در پی پاسخ به سه سؤال خواهیم بود. آیا شیوع مشکلات رفتاری و هیجانی در جمعیت کودکان با آسیب شنوایی از شنوا بیشتر است؟ در صورت پاسخ مثبت، چه متغیرهایی با مشکلات رفتاری و هیجانی در کودکان با آسیب شنوایی همبسته است؟ چالش های ارزیابی و تشخیص مشکلات رفتاری و هیجانی در این کودکان کدامند؟ چه راهکارها و برنامه های مداخله ای مؤثر را می توان در جهت کاهش مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان با آسیب شنوایی پیشنهاد داد؟ در پژوهش حاضر چهارده مقاله منتشرشده در بانک های اطلاعاتی Google Scholar ، PubMed و Science Direct دربازه زمانی 2007 تا 2017 مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه گیری : نتایج نشان داد میزان شیوع مشکلات رفتاری و هیجانی در جمعیت کودکان با آسیب شنوایی از شنوا بیشتر است و این کودکان به لحاظ میزان شیوع گروه همگنی نیستند. همچنین الگوی پاسخ دهی کودکان با آسیب شنوایی به ارزیابی ها ممکن است نه حاکی از مشکلات آن ها در درک حالت ذهنی بلکه ناشی از ناتوانی آن ها در بیان دلایلشان برای مشخص کردن رفتار و هیجانات در موقعیت های تشریح شده باشد. راهکارها و برنامه های مداخله ای در اصلاح رفتار و بهبود مهارت های ارتباطی و هیجانی کودکان با آسیب شنوایی مؤثر است.

هدف: پژوهش حاضر، با هدف پرداختن به اهمیت و نقش کتابخانه های مدارس غیرانتفاعی دخترانه و پسرانه سما دوره متوسطه شهر تهران در جهت تأمین نیازهای پژوهشی انجام پذیرفته است و بررسی میزان پاسخ گویی کتابخانه های مدارس سما به نیازهای پژوهشی دانش آموزان خود، از مباحث مورد بررسی است. روش پژوهش: در این پژوهش از روش پیمایشی – کاربردی استفاده شده است. جامعه آماری 1400 نفر دانش آموزان             دبیرستان های سمای تهران می باشد و ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه است. با بررسی پژوهش ها و منابع و پرسش نامه های موجود، پرسش نامه اولیه ای تهیه و جهت تعیین روایی صوری و محتوایی در بین 8 نفر از اساتید دانشگاه و متخصصان در رشته کتابداری توزیع و گردآوری گردید و برای برآورد پایایی نیز از فرمول آلفای کرونباخ (0.89 a=) استفاده گردید. برای سنجش داده ها از آمار توصیفی و در بخش آمار استنباطی از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. یافته ها: طبق جدول مورگان، نمونه آماری جامعه مذکور 302 نفر است که به منظور صحت داده ها، 360 پرسش نامه خود ساخته 34 سؤالی طراحی شده که به نظر اعتبار در پاسخ گویی 350 عدد آن قابل استناد است. پس از مطالعه و تحلیل داده ها مشخص شد که 1/35% بر این باور هستند که کتابخانه ها خیلی کم پاسخ گوی نیازهای پژوهشی دانش آموزان خود هستند، 40% معتقدند که این پاسخ گویی راکم، 9/14%  آن را متوسط و 10% دیگر نیز پاسخ گویی کتابخانه ها را زیاد ارزیابی کردند. نتیجه گیری: با توجه به پرسش مطرح شده و دیدگاه پاسخ دهندگان، میانگین نمرات 99/1 می باشد که از مقدار متوسط طیف لیکرت 5 ارزشی که 3 می باشد نیز پایین تر است و در نتیجه گیری این نظر سنجی نشان می دهد که کتابخانه های مدارس سما پاسخ گوی نیازهای پژوهشی دانش آموزان نمی باشند.