خالد غفوری

این پژوهش، با هدف فراهم آوری و طبقه بندی مجموعه ای از اطلاعات برای دست یابی به چارچوبی از پژوهش روایی، در تجربه های آموزشی و تربیتی صورت گرفته است. پیچیدگی های موجود در تجربه های آموزشی و تربیتی، به ندرت در پژوهش ها نمایان می شود. روایت پژوهی به عنوان یک روش تحقیق کیفی، پی بردن به این پیچیدگی ها و نزدیک شدن به مشکلات نظری و عملی در آموزش و پرورش را ممکن می سازد. یادگیری از تجربه ها و انتقال آن به دیگران، لازمه امر آموزش و پرورش است که این مهم نیز انجام پژوهش هایی نظیر درس پژوهی، اقدام پژوهی و روایت پژوهی را ضروری می سازد. در روایت پژوهشی، افراد تجربه های خود از پدیده مورد پژوهش را به صورت حکایت بیان می کنند و پژوهشگر رخدادهای حکایت را معنایابی می کند. با توجه به اهمیت و ضرورت روایت پژوهی در آموزش و پرورش، این پژوهش درصد است تا با استفاده از یک مطالعه تفسیری، به توصیف روایت پژوهی پرداخته، به نقش روایت پژوهی در تعلیم و تربیت اشاره کرده، و با ارائه دو نمونه از پژوهش های روایتی، چارچوبی برای انجام پژوهش روایی در تعلیم و تربیت به دست دهد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی محدودیت ها و مزیت های کلاس های چندپایه براساس تجارب زیسته معلمان کلاس های یادشده استان کرمانشاه و ارائه راهکارهای افزایش اثربخشی تدریس در این کلاس ها به شیوه کیفی اجرا شده است. جامعه آماری در این پژوهش، کلیه معلمان کلاس های چندپایه استان کرمانشاه در سال 97-1396 بود که از بین آن ها، معلمان باسابقه و باتجربه تدریس در کلاس های چندپایه، 12 نفر به روش هدفمند انتخاب شدند و از طریق مصاحبه نیمه  ساختار یافته، داده های مورد نیاز، جمع آوری شد. داده ها پس از مقوله بندی و تجزیه و تحلیل، مجدداٌ با ارائه به مصاحبه شوندگان اعتباریابی و مورد استنتاج قرار گرفت. نتایج نشان داد که تمام مزایای اعلام شده از قبیل امکان استفاده دانش آموزان پایه های بالاتر و پایین تر از تدریس سایر پایه ها، تثبیت یادگیری از طریق هم یاری معلم، توسعه مهارت های اجتماعی و ارتباطی و...، در تمام مناطق مشاهده شده و در سایر تحقیقات نیز مورد تأیید قرار گرفته است. محدودیت هایی مانند کمبود زمان برای تدریس و مشکلات کنترل کلاس نیز عام و مورد تأیید تحقیقات در تمام دنیا بوده؛ اما بخش قابل توجهی از محدودیت ها ناشی از شرایط نظام آموزشی ایران، مانند سیستم 3-3-6 است که از یک طرف، تعداد پایه در یک کلاس را افزایش داده و از طرف دیگر، حضور دانش آموزان دختر و پسر پایه ششم که در اوج بحران  بلوغ قرار دارند، مشکلات بیشتری را در خصوص پیشگیری از برخی آسیب ها و کنترل کلاس، ایجاد کرده است. عدم توجه به ضرورت تجهیز این کلاس ها به ابزارهای فناوری، ضعف انتخاب راهبران آموزشی، و محدودیت های اقتصادی و اجتماعی خانواده ها از دیگر محدویت هاست.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل شکاف بین انتظارات و ادراکات کاربران از سیستم اطلاعات دانش آموزی انجام شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کاربران (مدیران و معاونین اجرایی) مدارس ابتدایی شهر کرمانشاه به تعداد 281 نفر می باشد. بر اساس جدول مورگان و به صورت تصادفی ساده، 162 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. از پرسشنامه به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید مورد تأیید قرار گرفت. برای بررسی پایایی پرسشنامه نیز، به دست آمدن مقدار 78/0 برای آلفای کرونباخ، حاکی از پایایی قابل قبول پرسشنامه می باشد. مبنای کار مدل سروکوال و برای محاسبه میانگین و انحراف معیار ادراکات و انتظارات، آزمون نرمال بودن توزیع داده ها، بررسی معناداری شکاف و مشخص ساختن ترتیب شکاف از تکنیک های آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS 20 استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین انتظارات و ادراکات کاربران شکاف وجود دارد. بنابراین نیاز به طراحی مجدد سیستم دانش آموزی بر اساس انتظارات کاربران احساس می شود.

پژهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی فضیلت سازمانی در رابطه بین شفافیت نقش و رفتار شهروندی سازمانی انجام شد. روش تحقیق از حیث هدف توسعه ای-کاربردی و از حیث جمع آوری داده ها، توصیفی- همبستگی به روش معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان آموزش و پرورش باینگان در سال تحصیلی 98-1397 بود که با استفاده از شیوه نمونه گیری در دسترس تعداد 200 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی اورگان(2000)، شفافیت نقش سازمانی ساویر(1992) و فضیلت سازمانی کامرون و همکاران(2004) استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه ها مورد تایید دو نفر از اساتید علوم تربیتی قرار گرفته و پایایی آن ها با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ به ترتیب 91/0، 84/0 و 87/0 به دست آمد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss و نرم افزار LISREL استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که شفافیت نقش سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی با بتای (42/0=β) و بر فضیلت سازمانی با بتای(45/0=β) اثر مثبت و مستقیم دارد، همچنین اثر مثبت و مستقیم فضیلت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی با بتای (42/0=β) معنی دار است، ضریب اثر غیرمستقیم شفافیت نقش سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی/ با بتای (18/0=β) است که نشان می دهد نقش واسطه فضیلت سازمانی در رابطه بین شفافیت نقش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی معنی دار است. بنابراین می توان گفت که شفافیت نقش و فضیلت سازمانی از متغیرهای مهم و مرتبط با رفتار شهروندی سازمانی است و مدیران باید جهت ارتقای رفتار شهروندی سازمانی به این دو متغیر توجه داشته باشند.

این مقاله با هدف «شناسایی مشکلات و منشاء مشکلات عملکرد حرفه ای آموزگاران دانش آموخته دانشگاه فرهنگیان» انجام شده است. مقاله از نوع آمیخته با رویکرد ترکیبی و یک طرح تبئینی، با مدل پی گیری تبیین ها به اجرا درآمده است. جامعه آماری در این مقاله شامل 228 نفر دانش آموخته رشته آموزش ابتدایی از پردیس شهید صدوقی دانشگاه فرهنگیان کرمانشاه بوده است. حجم نمونه در بخش کمی مقاله طبق جدول مورگان 145 نفر بوده و ازبین افرادی از اعضا جامعه انتخاب شده اند که از مهر 1395 در سمت آموزگار مشغول به تدریس بوده اند. در بخش کیفی نیز نمونه ها به صورت هدفمند از بین مشارکت کنندگان در مرحله کمی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در مرحله اول پرسش نامه ترکیبی ودر مرحله دوم، مصاحبه های باز بوده است. روایی پرسشنامه بر اساس نظر اساتید و صاحب نظران تایید شده و پایایی آن نیزاز طریق آلفای کرانباخ 86/. بدست آمد. داده های حاصل از پرسش های باز و بسته پاسخ در جداول جداگانه طبقه بندی گردید.مصاحبه با مشارکت کنندگان در گروه های پنج نفری، از افرادی که در پرسش نامه به مشکلات خاصی اشاره نموده و افرادی که در همان موارد فاقد مشکل بودند، اجرا شده است. هدف از مصاحبه گروهی تبیین دقیق تر داده های ناهمگون حاصل از پرسش نامه در اثربحث و تعامل مشارکت کنندگان بود. در هر جلسه مصاحبه علاوه بر پژوهشگر، یکی از اعضا هیأت علمی گروه علوم تربیتی نیز نظارت داشتند. پس از سه جلسه مصاحبه در گروه های پنج نفری اشباع نظری حاصل گردید اما به جهت افزایش اعتبار، مصاحبه چهارم نیز اجرا و در مجموع 20 مشارکت کنننده در مصاحبه شرکت کردند.برای تأیید روایی داده های کیفی، نتایج حاصل از مقوله بندی داده های مصاحبه مورد تأیید همتا و مصاحبه شوندگان قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از پرسش-نامه و مصاحبه ها نشان داده است که مهمترین مشکلات ادراک شده توسط مشارکت کنندگان در فرآیند عملکرد حرفه ای عمدتاً در مدیریت و اداره کلاس، تدریس کلاس چندپایه و پایه اول، آموزش های تخصصی و تعامل مؤثر با همکاران و اولیاء دانش آموزان بوده است. منشاء این مشکلات از نظر مشارکت کنندگان عدم ارائه برخی عناوین درسی کاربردی، عدم مطابقت محتواهای آموزشی با واقعیت های موجود در مدارس، ضعف تدریس برخی اساتید، عدم ارتباط برخی از دروس ارائه شده با رشته دانشگاهی و مشکلات موجود در ارائه کارورزی در دانشگاه بوده است. مهمترین پیشنهادات مورد توافق مشارکت کنندگان عبارت بودند از؛ تجدید نظر کلی در برنامه و محتواهای آموزشی، ارائه دروس کاربردی مانند مدیریت کلاس، افزایش زمان و غنی سازی برنامه کارورزی و دعوت از اساتید دارای تجربه تدریس در مدارس ابتدایی.

جانشین پروری می تواند ابزاری قدرتمند برای تقویت و بهسازی استعدادها، کارآمدی نیروها، پویایی و تغییر سازمان به مسیرهای مثبت باشد. تعداد کمی از سازمان ها قادرند از برنامه جانشین پروری بهره ببرند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش های جانشین پروری در آموزش و پرورش، به شیوه کیفی و با استفاده از رویکرد اکتشافی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و معلمان آموزش و پرورش منطقه باینگان استان کرمانشاه در سال 1398 بود که با استفاده از رویکرد نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری در مجموع 23 تن به عنوان مشارکت کننده انتخاب شدند. داده ها به شیوه مصاحبه نیمه ساختار یافته و بررسی عمیق پیشینه و مبانی نظری جمع آوری و به شیوه کدگذاری تجزیه و تحلیل شدند. راهبرد کثرت گرایی،کنترل از سوی اعضا، تماس طولانی با محیط و مرور صاحبنظران برای به دست آوردن اعتبار و روایی داده ها مورد استفاده قرار گرفت. همچنین پایایی بازآزمون برای مصاحبه ها 90/75 و پایایی بین دو کدگذار 64/71 به دست آمد. نتایج تحلیل داده ها طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی حاکی از 16مقوله اصلی بود که در قالب مدل مفهومی شامل شرایط علی، پدیده محوری، عوامل زمینه ای، عوامل مداخله گر و پیامدها پدیده جانشین پروری را تبیین و روابط بین آنها را نمایان می کند.

این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی وجدان کاری در رابطه بین حمایت سازمانی ادراک شده و درگیری شغلی انجام شده است. روش پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از حیث جمع آوری داده ها، توصیفی- همبستگی به روش معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مشاوران مدارس شهر اصفهان در سال تحصیلی 1400-1399 به تعداد 420 نفر بود که براساس جدول مورگان و با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای تعداد 200 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه حمایت سازمانی ادراک شده آیزنبرگر و همکاران (1986)، درگیری شغلی گولت و سینگ (2002) و وجدان کاری کاستا و مک کرای (1992) استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه ها مورد تایید صاحبنظران و محاسبه آلفای کرونباخ آن ها مقادیر قابل قبولی به دست داده است. برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 23 و نرم افزار لیزرل استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که حمایت سازمانی بر درگیری شغلی و بر وجدان کاری اثر مثبت و مستقیم دارد، همچنین حمایت سازمانی از طریق وجدان کاری بر درگیری شغلی اثر مثبت و مستقیم دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که حمایت سازمانی و وجدان کاری از متغیرهای مهم و مرتبط با درگیری شغلی می باشند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل ایجادکننده ترومای سازمانی در معلمان مدارس ابتدایی به شیوه کیفی و با استفاده از رویکرد اکتشافی انجام شده است. بدین منظور با 20 نفر از صاحب نظران مصاحبه شد. سپس اطلاعات گردآوری شده با استفاده از روش تحلیل محتوا تجزیه وتحلیل شدند. بر اساس یافته های پژوهش، تبعیض و بی عدالتی، سوءاستفاده مالی، سطح پایین معیشت و رفاه، دشواری مسئولیت محوله، بیماری و مرگ، حرفه ای نبودن، شرایط سخت ارتقا و رشد حرفه ای، افت کیفیت و مسائل و مشکلات شخصی (عوامل فردی)؛ سیاست زدگی آموزش وپرورش، بودجه و اعتبارات ناکافی، ضعف مدیریت، جذب نیروی انسانی ناکارآمد، بوروکراسی و کاغذبازی، نبود حمایت سازمانی، تمرکزگرایی، ارزیابی عملکرد نامناسب و نظام پاداش و پرداخت نامناسب (عوامل سازمانی)؛ شرایط نامساعد محیط کار، بی توجهی به امر تعلیم و تربیت، نارضایتی و اعتراض ذی نفعان، جایگاه اجتماعی اقتصادی نامناسب معلم در جامعه، نزول شأن آموزش وپرورش، مسائل و مشکلات خانوادگی دانش آموزان، انتظارات غیرواقع بینانه از معلم، عملکرد ضعیف رسانه ها در ارتباط با آموزش وپرورش (عوامل محیطی)؛ محدودیت دسترسی به ملزومات فناورانه، هزینه بربودن فناوری، ناتوانی در استفاده از فناوری های آموزشی، نبود پشتیبانی و بهره برداری مناسب از فناوری های موجود، مخاطره آمیزبودن فناوری و رشد و تغییرات سریع فناورانه در حوزه آموزش (عوامل فناورانه) از عوامل ایجادکننده ترومای سازمانی در معلمان مدارس ابتدایی اند. سیاست گذاران و مدیران آموزش وپرورش می توانند با استفاده از نتایج به دست آمده تمهیداتی درزمینه مدیریت پدیده تروما در حیطه های شناسایی شده بیندیشند.  

برندسازی در حوزه خدمات از موضوعات بسیار مهم و پرکاربرد بازاریابی و رقابت در بازار است که می توان در مدارس (به عنوان سازمان های خدماتی) از آن بهره برد. پژوهش حاضر با هدف طراحی و تبیین مدلی برای برندسازی در مدارس، با رویکرد آمیخته اکتشافی (کیفی – کمی) انجام شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه مدیران و معلمان مدارس سرآمد شهر اصفهان بود. در بخش کیفی تا اشباع داده ها، به شیوه نمونه گیری هدفمند با 29 مدیر و معلم مصاحبه شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شدند. در بخش کمی نیز، یک پرسش نامه محقق ساخته و برخاسته از بخش کیفی تدوین گردید که روایی صوری و محتوایی آن بر اساس نظر متخصصان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر 205 نفر برآورد گردید. نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در نهایت با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری، برای برندسازی مدارس سرآمد،  مدلی متشکّل از مؤلّفه های مدیریت و رهبری، دید آموزشی مدیر، نیروی انسانی، محیط آموزش و یادگیری، حمایت و پشتیبانی، دانش آموزان، مشارکت، امکانات و تسهیلات و کانون فعالیت ها به دست آمد. با استفاده از نتایج به دست آمده؛ مدیران آموزش و پرورش می توانند در راستای تقویت مدارس در حیطه های شناسایی شده گام بردارند.