مظفر چشمه سهرابی

مظفر چشمه سهرابی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۶ مورد.
۲۱.

روش شناسی ساخت و طراحی هستی نگاشت ها:مورد پژوهی حوزه علم سنجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۳ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹۴) 1793-1822

کلید واژه ها: هستی نگاشت روش شناسی علم سنجی وب معنایی نرم افزار پروتژه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۱ تعداد دانلود : ۵۱۴
هستی نگاشت از یک سو ابزاری مفید جهت سازماندهی منابع و از سوی دیگر ابزاری مفید جهت بازنمون دانش است. با پیشرفت فناور ی های وب معنایی، ساخت و طراحی هستی نگاشت ها جهت تسریع در این روند، ضروری به نظر می رسد. هدف پژوهش حاضر تبیین روش شناسی های موجود، طراحی مدل مفهومی حوزه علم سنجی، و مراحل ساخت هستی نگاشت آن با عنوان ScientometricsOnt است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و جامعه پژوهش شامل کتاب، مقاله، واژه نامه تخصصی، اصطلاحنامه، پایان نامه و طرح های پژوهشی حوزه علم سنجی به زبان فارسی است. به منظور گردآوری داده ها از پایگاه های اطلاعاتی داخلی و جستجو در منابع مرتبط استفاده شد. برای ایجاد مدل مفهومی حوزه علم سنجی و تبیین روابط و نمونه ها از رویکرد تحلیل حوزه بهره جویی شد. روایی صوری و محتوایی مدل مفهومی علم سنجی توسط متخصصان حوزه علم سنجی مورد تأیید قرار گرفت. ابزار مورد استفاده جهت ساخت هستی نگاشت، نرم افزار پروتژه ویرایش 5 است. روش شناسی مورد استفاده، روش برمجو (2007) با اعمال برخی تغییرات بود. نتایج نشان داد که هستی نگاشت علم سنجی در یازده کلاس اصلی شکل گرفت که دارای 20 رابطه و 100 نمونه است. هستی نگاشت فوق می تواند ابزاری مفید و کارآمد برای بازنمون دانش در این حوزه باشد. همچنین این هستی نگاشت می تواند مبنایی برای گسترش و توسعه اصطلاحات و مفاهیم آتی این حوزه باشد.
۲۲.

جایگاه میان رشته در طرح های رده بندی کتابخانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۹ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۴) 27 - 50

کلید واژه ها: میان رشته میان رشتگی رده بندی کتابخانه ای-کتاب شناختی رده بندی پدیده محور تحلیل حوزه منطق فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۸ تعداد دانلود : ۳۱۰
هدف: تبیین اهمیت جایگاه میان رشته ها در طرح های رده بندی کتابخانه ای. روش شناسی: متون مرتبط با رشته و میان رشته و مسئله میان رشتگی در طرح های رده بندی کتابخانه ای و نیز 53 طرح رده بندی کتابخانه ای-کتاب شناختی به روش تحلیل اسنادی و محتوا با ابزار فیش برگه و سیاهه وارسی بررسی شد. یافته ها: بررسی طرح های رده بندی نشان داد رده بندی های کتابخانه ای براساس حوزه یا رشته های دانشگاهی به وجود آمده و جایگاه مهم میان رشتگی را نادیده گرفته اند. همچنین، رویکرد غالب در تدوین طرح های رده بندی کتابخانه ای، منطق کلاسیک است. نتیجه گیری: با توجه به نادیده گرفتن میان رشته ها به طور مستقل در نظام های رده بندی کتابخانه ای، استفاده از رویکرد ترکیبی در این رده بندی ها (یعنی، توجه به رده بندی براساس تحلیل حوزه و رده بندی پدیده محور) و نیز گذر از رده بندی های کلاسیک کتابخانه ای و حرکت به سمت تدوین رده بندی های کتابخانه ای با رویکرد منطق فازی می تواند راهگشا باشد.
۲۳.

قابلیت رده بندی های مردمی در تقویت نظام های سازماندهی دانش حرفه ای: مروری بر مفاهیم و پژوهش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۹ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۶) 7 - 26

کلید واژه ها: رده بندی های مردمی فوکسونومی برچسب های اجتماعی نظام های سازماندهی دانش بازنمون اطلاعات نمایه سازی بازیابی اطلاعات وب 2

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۸ تعداد دانلود : ۴۶۷
هدف: آشنایی با مفهوم رده بندی های مردمی، نقاط قوت و ضعف آنها، و پیشنهاد در راستای بهره گیری از نقاط قوت رده بندی های مردمی برای تقویت نظام های سازماندهی دانش. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کتابخانه ای است که در آن، ادبیات حوزه رده بندی های مردمی و پژوهش های انجام شده در این زمینه مرور و تحلیل شده است. نتیجه گیری: رده بندی های مردمی و نظام های سازماندهی دانش حرفه ای (مانند اصطلاح نامه ها، هستی شناسی ها، و طرح های رده بندی) هریک نقاط قوت و ضعفی دارند که تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف نیازمند مطالعات جدی در این زمینه است. با تکیه بر نقاط قوت رده بندی های مردمی و کشف و تحلیل ساختار و الگوهای پنهان موجود در این رده بندی ها می توان برای تقویت و روزآمدسازی نظام های سازماندهی دانش حرفه ای عمل کرد.
۲۴.

شناسایی و تعیین ویژگی های نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی از دیدگاه سازماندهی اطلاعات و دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۰ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۷) 176 - 199

کلید واژه ها: نسخ خطی ویژگی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی توصیف و سازماندهی اطلاعات نسخه شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۴ تعداد دانلود : ۵۳۹
هدف: شناسایی و تعیین ویژگی های نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی برای توصیف آنها از دیدگاه سازماندهی اطلاعات و دانش.<br /> روش شناسی: این پژوهش توسعه ای-کاربردی با روش تحلیل محتوا انجام شده است. با استفاده از روش اسنادی و فن دلفی، ویژگی های (داده های) نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی استخراج و تنظیم شد. 14 متخصص و صاحب نظر در حوزه های نسخه پژوهی و سازماندهی اطلاعات و دانش با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. همچنین از پرسشنامه برای شناسایی ویژگی های نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی استفاده شد.<br /> یافته ها: برای توصیف و سازماندهی نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی، 19 ویژگی اصلی و 224 ویژگی فرعی نیاز است. ویژگی های اصلی عبارت اند از: عنوان، نویسنده، نوع نسخه، اصالت، رده بندی، شناسگر، موجودی، شرایط دسترسی، حفاظت، ساختار محتوا، استنساخ، موضوع، تصحیح، حقوق نسخه، زبان، اشیای مرتبط، اجازه (گواهی نقل)، مشخصات ظاهری، و یادداشت.<br /> نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر می تواند برای ایجاد یک پروفایل کاربردی فراداده ای جهت توصیف و سازماندهی نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی به ویژه در محیط الکترونیکی به کار رود. همچنین نقاط دسترسی مناسبی برای بهبود دسترس پذیری به این منابع برای پژوهشگران فراهم می کند که به پیروی از آن، توسعه مطالعات نسخه پژوهی و افزایش تولیدات علمی مربوط را به دنبال خواهد داشت.
۲۵.

اپیدمیولوژی اطلاعات: مفهومی نوظهور در حیطه تعامل انسان و اطلاعات مبتنی بر دیدگاه آیزنباخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۲ بهار ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸۹)

کلید واژه ها: سلامت عمومی اپیدمیولوژی اطلاعات عرضه اطلاعات تقاضای اطلاعات اشاعه اطلاعات مبتنی بر داده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۸ تعداد دانلود : ۴۸۳
پژوهش حاضر به بررسی زمینه ظهور اپیدمیولوژی اطلاعات، معرفی، چگونگی گسترش چارچوب های آن، و کاربست سنجه های این حوزه در حیطه سلامت عمومی می پردازد. اپیدمیولوژی اطلاعات توسط آیزنباخ به عنوان علم توزیع عوامل تعیین کننده اطلاعات در یک محیط الکترونیکی، به ویژه در اینترنت و در یک جمعیت مشخص، با هدف نهایی آگاه سازی افراد از سلامت عمومی و سیاست های مربوط به آن تعریف شده است. در این مطالعه مروری، به منظور تبیین و بررسی مفهوم اپیدمیولوژی اطلاعات و وجوه گوناگون آن از روش کتابخانه ای و بررسی متون استفاده شده است. در مطالعه حاضر پس از مقدمه، زمینه ظهور، تعریف اپیدمیولوژی اطلاعات، چارچوب های این علم و سنجه های آن مورد بررسی قرار گرفته و در آخر، رابطه چارچوب های اپیدمیولوژی اطلاعات با سلامت عمومی بیان می شود. با توجه به نتایج به دست آمده از مطالب مقاله حاضر، می توان چنین ادعا کرد که فناوری های نوظهور دیجیتال باعث تغییر پارادایم در انتخاب مسیرهایی می شود که به یافتن اطلاعات سلامت معتبر توسط افراد جامعه یاری می رساند. پژوهش های انجام شده در زمینه اپیدمیولوژی اطلاعات باعث می شود که متخصصان حوزه طراحی پایگاه های اطلاعات سلامت بر اساس شاخص های تعیین شده در این زمینه نسبت به توسعه و کاربردپذیری این پایگاه ها اقدام نمایند. همچنین، نتایج چنین پژوهش هایی حاکی از آن است که امکان کاربرد برخی سنجه های اپیدمیولوژی اطلاعات به عنوان نظام هایی هشداردهنده در مورد شیوع انواع بیماری های نوظهور وجود دارد. از این سنجه ها تحت عنوان «سنجه های اپیدمیولوژی اطلاعات» یاد شده که بازتاب اپیدمیولوژی اطلاعات مبتنی بر عرضه (بررسی آنچه که در سایت ها، وب سایت ها، وبلاگ ها و غیره به منظور نظارت موضوعی محتوای آن ها بر مبنای تغییرات در طول زمان منتشر شده است) و اپیدمیولوی اطلاعات مبتنی بر تقاضا (تحلیل پرس وجوهای موتور جست وجو به منظور بررسی رفتار اطلاع یابی افراد در اینترنت) هستند. همچنین، طبق نتایج به دست آمده، گردآوری اطلاعات مرتبط با اپیدمیولوژی اطلاعات و استفاده از سنجه های آن می تواند در تحقق اهداف سیاست گذاری این حیطه مفید واقع شود.
۲۶.

تبیین فرانمای تولید داده های ساختارمند (اسکیما دات اُرگ) و تحلیل رویکرد آن به پردازش و سازماندهی اشیاء محتوایی وب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 1767-1798

کلید واژه ها: فرانمای تولید داده های ساختارمند اسکیما دات اُرگ وب معنایی نشانه گذارهای معنایی پردازش اشیای محتوایی وب داده های ساختارمند رویکرد هستی شناسانه رویکرد بافت مدار رویکرد آشیانه ای رویکرد تودرتو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۸ تعداد دانلود : ۱۰۸۱
هدف از پژوهش مفهومی حاضر، تبیین قابلیت ها، بستر معناشناختی و نگرش فرانمای تولید داده های ساختارمند بر روی وب به پردازش و سازماندهی اشیای محتوایی وب (موجودیت های داده ای) با رویکرد تحلیلی بود. برای گردآوری داده ها از روش تحلیل اسنادی استفاده گردید . نتایج بررسی نشان داد فرانمای تولید داده های ساختارمند بر روی وب، مجموعه واژگان مشترکی است که برای توصیف و نشانه گذاری اشیای محتوایی وب و ایجاد داده های ساختارمند به منظور پردازش و سازماندهی بهتر استفاده می شود. این فرانما دارای ساختار و بستر معناشناختی خاصی است. ساختار آن نظیر یک هستی نگاشت برای نام گذاری نوع ها و صفات اشیای محتوایی، روابط میان نوع ها و صفات، و قابلیت های چگونگی توصیف این صفات و روابط است. بستر معناشناختی آن نیز با نشانه گذارهای معنایی همچون ریزفرمت ، ریزداده ، آردی اف ای 1.1، و جی سون-ال دی سازگار است. دیگر نتایج پژوهش نشان داد سه رویکرد عمده در پردازش و سازماندهی اشیای محتوایی در فرانمای تولید داده های ساختارمند بر روی وب به شرح: رویکرد هستی شناسانه، بافت مدار، و آشیانه ای(تودرتو) وجود دارد. نتایج کلی پژوهش نشان داد وجود رویکردهای مختلف در فرانمای تولید داده های ساختارمند بر روی وب، نشانگر دیدی جامع به اشیای محتوایی وب در عین توجه به بهبود میانکنش پذیری با موتورهای کاوش دارد. همچنین تولید داده های ساختارمند با چنین فرانماهایی کمک شایان توجهی به تحقق وب معنایی یا وبِ داده ها دارد .
۲۷.

ارائه مدل دسته بندی موضوعی تولیدات علمی حوزه سلامت با استفاده از روش های متن کاوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۵ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۰) 553-574

کلید واژه ها: تولیدات علمی دسته بندی متون سلامت متن کاوی مدل تخصیص پنهان دیریکله مدل موضوعی ماشین بردار پشتیبان یادگیری ماشینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۱ تعداد دانلود : ۴۹۷
با گسترش اینترنت و رشد سریع و روزافزون مقالات الکترونیکی، دسته بندی متون به یکی از ابزارهای کلیدی و مهم برای سازماندهی و مدیریت داده تبدیل شده است. در دسته بندی متون، یک مجموعه دانش اولیه در اختیار سامانه قرار می گیرد تا با یادگیری از این مجموعه، اسناد جدید ورودی به یکی از گروه های موضوعی، ملحق گردد. در متون سلامت به علت تنوع زیاد موضوعات، آماده کردن چنین مجموعه آموزش اولیه عملی بسیار زمان بر و هزینه بر است. هدف از مقاله ارائه مدلی ترکیبی از یادگیری (با نظارت و بدون نظارت) برای دسته بندی موضوعی تولیدات علمی حوزه سلامت است که بدون نیاز به مجموعه برچسب خورده اولیه عمل دسته بندی را انجام دهد. برای استخراج مدل موضوعی متون تولیدات علمی سلامت طی سال های 2009 تا 2019 در پایگاه پابمد، با استفاده از روش آمیخته داده کاوی، شامل متن کاوی و یادگیری ماشینی انجام گرفت. بر اساس مدل موضوعی تخصیص پنهان دیریکله، دادها تحلیل و سپس برای دسته بندی متون، از مدل ماشین بردار پشتیبان استفاده شد. در یافته های این پژوهش، مدل دسته بندی متون سلامت در سه گام اصلی معرفی شد. در گام اول پیش پردازش های لازم بر روی مجموعه داده به دلیل حذف کلمات کم تکرار و غیرضروری از مجموعه داده و افزایش دقت مدل پیشنهادی انجام گرفت. در گام دوم موضوعات موجود در متون به کمک روش احتمالاتی تخصیص پنهان دیریکله استخراج و به عنوان یک مجموعه آموزش اولیه در گام سوم به الگوریتم دسته بندی ماشین بردار پشتیبان داده و عمل یادگیری دسته بند به کمک این موضوعات انجام گرفت. درنهایت به کمک دسته بند، موضوع هر سند مشخص گردید. نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی می تواند، یک دسته بندی بهتر با استفاده از ترکیب کردن خواص بدون نظارت خوشه بندی و دانش پیشین نمونه ها بسازد. انجام دادن خوشه بندی روی نمونه های برچسب دار با یک معیار شباهت مشخص، متن های مرتبط را باهم ادغام و یک دانش پیشین ایجاد کرده، سپس الگوریتم یادگیری، دسته بندی را با روشی نظارتی آموزش می دهد. ترکیب دسته بندی و خوشه بندی می تواند دقت دسته بندی متون سلامت را افزایش دهد.
۲۸.

تبیین رویکرد ریزوماتیک در نظام های سازماندهی دانش و اطلاعات با تاکید بر فضای وب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۱) 817-846

کلید واژه ها: طبقه بندی علم رده بندی کتابخانه ای سازماندهی دانش رویکرد سلسله مراتبی رویکرد ریزوماتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۵۶۵
توجه به مبانی نظری و زیربنای فلسفی نظام های رده بندی کتابخانه ای همواره برای متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی اهمیت داشته است. در پژوهش حاضر تلاش شد که مبانی فلسفی و منطق حاکم بر نظام های طبقه بندی و ساختار دانش بشری بررسی شده و از این رهگذر منطق حاکم بر نظام های سازماندهی منابع کتابخانه ای مورد مطالعه قرار گیرد. اشکال و نقدهای وارده بر اندیشه سنتی طبقه بندی دانش و ساختار سلسله مراتبی آن بررسی شده و اندیشه ریزوماتیک به عنوان بدیل رویکرد درختی و سلسله مراتبی برای مواجهه و تحلیل سازماندهی اطلاعات در دنیای وب و فضای اطلاعات فرامتنی و دیجیتال مطرح شد. در تفکر غربی الگوی غالب برای رده بندی، ساختار درختی بر اساس منطق ارسطویی بوده که با توجه به اشکالات آن، ساختار ریزوماتیک پیشنهاد شده است. اطلاعات در فضای نوین مانند ریزوم در جهات گوناگون حرکت نموده و با ایجاد اتصالات و ارتباطات جدید بین حوزه های متنوع علمی، فضایی برای مطالعات جدید نیز پدید آورده است، رشد و ظهور مطالعات گسترده بین رشته ای را می توان شاهدی بر این مدعا دانست. این فضای اطلاعاتی جدید و ریزوم گونه، ریزومیک شدن سازماندهی و ذخیره و بازیابی آن را نیز می طلبد. گفتمان سنتی و مبتنی بر اندیشه درختی و سلسله مراتبیِ سازماندهی اطلاعات با توجه به چارچوب ها و مولفه هایی که بر آن مترتب است، قابلیت فهم ماهیت و ویژگی های فضای اطلاعاتی دیجیتال را نداشته و از سازماندهی این فضا ناتوان است و لزوم تحول پارادایمی، و متعاقبا پژوهش و نظریه پردازی در منظومه فکری دیگری را می طلبد، تفکر ریزوماتیک می تواند جایگزین مناسبی برای تفکر سنتی سازماندهی اطلاعات باشد.
۲۹.

عملکرد موتورهای جستجوی گوگل، یاهو، و بینگ در بازیابی اطلاعات فارسی براساس رویکردهای ارزیابی فازی و کلاسیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۰ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۸) 96 - 111

کلید واژه ها: بازیابی اطلاعات موتورهای جستجو دقت ریزش کاذب رکوردهای تکراری ارزیابی فازی ارزیابی کلاسیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۴۳۸
هدف: ارزیابی فازی و کلاسیک عملکرد موتورهای جستجو در بازیابی اطلاعات فارسی و تعیین میزان ریزش کاذب و بهترین موتور جستجو با بازیابی کمترین رکوردهای تکراری. روش شناسی: پژوهش کاربردی حاضر به لحاظ روش انجام کار نیمه تجربی، تطبیقی، و ارزیابانه است. طبق نمونه گیری هدفمند و براساس محبوبیت موتورهای جستجو ، نمونه های پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی پژوهشگرساخته با 20 پرسش بود. یافته ها: در دو ارزیابی فازی و کلاسیک، گوگل عملکرد بهتری نسبت به بینگ و یاهو داشت. به علاوه، مشخص شد میزان دقت ارزیابی فازی موتورهای جستجو از میزان دقت ارزیابی کلاسیک آنها بیشتر است. همچنین یافته ها در هر دو ارزیابی نشان داد گوگل، بینگ، و یاهو به ترتیب کمترین میزان ریزش کاذب را داشتند. علاوه بر این، میزان ریزش کاذب موتورهای جستجو در ارزیابی فازی کمتر از این میزان در ارزیابی کلاسیک به دست آمد. در این بررسی مشخص شد گوگل کمترین و یاهو بیشترین میزان رکوردهای تکراری را بازیابی کرد. نتیجه گیری: یافته ها نشان داد ارزیابی فازی باعث افزایش میزان دقت و کاهش میزان ریزش کاذب در موتورهای جستجو می شود. با توجه به اینکه ارزیابی فازی با طیف بندی میزان ارتباط رکوردهای بازیابی شده، میزان مانعیت و ریزش کاذب دقیق تر و واقعی تری را ارائه می دهد، به پژوهشگران پیشنهاد می شود برای بررسی عملکرد موتورهای جستجو از ارزیابی فازی استفاده کنند. به طورکلی، یافته های پژوهش نشان داد موتور جستجوی گوگل براساس سه معیار اندازه گرفته شده، عملکرد بهتری نسبت به بینگ و یاهو از خود نشان داد. از این رو، به کاربران پیشنهاد می شود هنگام جستجوی اطلاعات فارسی در وب برای صرفه جویی در وقت و هزینه خود از این موتور جستجو استفاده کنند.
۳۰.

شناسایی بافت های مؤثر در ایجاد پیشنهادهای پرسش: مرور نظام مند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۹) 141-172

کلید واژه ها: پیشنهاد پرسش بافت پیشنهاد پرسش آگاه از بافت بافت مبتنی بر مکان بافت مبتنی بر زمان عوامل بافتی بافت مبتنی بر جلسه جستجو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۰ تعداد دانلود : ۴۱۴
هدف این مقاله شناسایی عوامل بافتی تاثیرگذار در ایجاد پیشنهاد پرسش می باشد. پیشنهاد پرسش از قابلیت های اساسی ابزارهای جستجوی اطلاعات است که از طریق ارائه کلیدواژه های محتمل، به کاربر در فرمول بندی پرسش و برآوردن نیاز اطلاعاتی کمک می کند. در این پژوهش به منظور شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد پیشنهادهای پرسش از مرور نظام مند استفاده شده است. بدین منظور کلیدواژه های مرتبط با پیشنهاد پرسش به زبان انگلیسی و فارسی در پایگاه های اطلاعاتی خارجی Science Direct, Emerald, Scopus, Online Willy, IEEE و پایگاه های داخلی مگ ایران، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، و مرجع دانش مورد جستجو قرار گرفت تا مقالات مرتبط با عوامل بافتی تاثیرگذار در ایجاد پیشنهادهای پرسش شناسایی شود. برای انجام مرور نظام مند از روش رایت و همکاران (2007) استفاده گردید که شامل هفت مرحله تعیین سوال پژوهش، تعیین پروتکل یا قرارداد انجام کار، جستجوی متون، استخراج داده ها، ارزیابی کیفیت، تحلیل داده ها و ارائه نتایج، و تفسیر نتایج است. بعد از جستجوی کلیدواژه های فارسی و انگلیسی و تطبیق آنها با معیارهای ورود و خروج در نهایت 36 مقاله برای استخراج عوامل تاثیرگذار انتخاب گردید. با بررسی مقالات انتخاب شده یافته های حاصل از مرور نظام مند در پنج دسته عوامل مبتنی بر مکان، مبتنی بر زمان، مبتنی بر جلسه جستجوی کاربر (شامل جلسه جستجوی جاری کاربر و تاریخچه جستجوی کاربر)، مبتنی بر بافت های ترکیبی، و سایر بافت طبقه بندی شدند. شناسایی عوامل تاثیرگذار در ایجاد پیشنهادهای پرسش به پژوهشگران و علاقه مندان این حوزه کمک می کند تا متناسب با ویژگی ها و شرایط ابزارهای جستجو از بافت مناسب استفاده نموده و به کاربر در بازیابی اطلاعات مرتبط بیشتر کمک کند.
۳۱.

آینده سامانه های بازیابی اطلاعات متنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۱ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۳) 12 - 26

کلید واژه ها: سامانه های بازیابی اطلاعات متنی سامانه های بازیابی اطلاعات بازیابی اطلاعات آینده نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۴۱۹
هدف: شناسایی عوامل مؤثر بر آینده سامانه های بازیابی اطلاعات متنی هدف این پژوهش است. روش شناسی: داده ها از متون و پیمایش نظرات متخصصان بازیابی اطلاعات به روش نمونه گیری هدفمند گردآوری شده است. یافته ها: بُعد فناوری بیشترین تأثیر را بر آینده سامانه های بازیابی اطلاعات خواهد داشت. بُعد هوش مصنوعی با ضریب 93 مؤثرترین شناخته شد. حق مؤلف در بُعد سیاسی با ضریب86 و وابسته شدن مشاغل به اطلاعات در بُعد اجتماعی-فرهنگی با ضریب 87 و برنامه های همراه با ضریب 86 در شاخص اقتصادی مهمترین عوامل موثر بر آینده سامانه های متنی خواهد بود.
۳۲.

بررسی ویژگی های شخصیتی و جمعیت شناختی متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی بر اساس مدل پنج عاملی شخصیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۳۹۶
مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین ویژگی های شخصیتی و جمعیت شناختی متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی ایران بر اساس مدل پنج عاملی شخصیت انجام شد. روش شناسی: روش تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی و از فرم کوتاه پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت استفاده شد. جامعه آماری، شامل 287 متخصص علم اطلاعات و دانش شناسی بوده که 113 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میانگین روان رنجورخویی در بین متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی کمتر از حد متوسط آن، میانگین چهار مؤلفه برون گرایی، تجربه پذیری، وظیفه شناسی، و توافق جویی بالاتر از حد متوسط است. نتیجه گیری: درمجموع می توان گفت متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی ایران از نظر ویژگی های شخصیتی (5 عامل بزرگ شخصیت) در وضعیت مطلوبی قرار دارند. دیگر نتایج نیز نشان داد که میزان توافق جویی متخصصان مرد بیشتر از متخصصان زن، میزان رنجورخویی متخصصان مجرد بیشتر از متخصصان متأهل، میزان روان رنجورخویی متخصصان با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد بیشتر از متخصصان با مدرک تحصیلی دکترا و میزان تجربه پذیری متخصصان با مدرک تحصیلی دکترا بیشتر از متخصصان با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و رابطه بین ویژگی روان رنجورخویی و تعداد فعالیت علمی معکوس و ضعیف و رابطه بین ویژگی برون گرایی و تعداد فعالیت علمی مستقیم و ضعیف است. سابقه کار، رتبه علمی، شغل، و محل خدمت تأثیری در ویژگی های شخصیتی متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی ندارد.
۳۳.

ترسیم نقشه دانش کتابداران دانشگاه اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره هفدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۶۵) 45 - 63

کلید واژه ها: مدیریت دانش نقشه دانش ترسیم دانش کتابداران دانشگاه اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱ تعداد دانلود : ۱۶۴
هدف : هدف این پژوهش، ترسیم نقشه دانش کتابداران کتابخانه های دانشگاه اصفهان است.  روش : روش این پژوهش توصیفی است و جامعه آماری آن را 67 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه اصفهان تشکیل می دهند. به دلیل کوچک بودن حجم جامعه، از روش سرشماری، برای گردآوری داده ها از پرسشنامه و چک لیست محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از الگوهای رتبه های شغلی و ترسیم نقشه دانش، استفاده شد. یافته ها و نتایج : میزان دانش کتابداران در زمینه های مجموعه سازی، فهرست نویسی و رده بندی، ثبت و آماده سازی منابع، امانت، مرجع، مهارت های ارتباطی، مدیریت، فناوری اطلاعات، ساختمان و تجهیزات کتابخانه، و اخلاق کتابداری در سطح مطلوبی قرار دارند. کتابداران در حوزه های مجموعه سازی، فهرست نویسی، ثبت و آماده سازی، امانت، مرجع، آموزش و اطلاع رسانی، مهارت های ارتباطی، فناوری اطلاعات، و اخلاق حرفه ای دارای تیم خبره هستند. نیاز های تخصصی کتابداران شامل فناوری اطلاعات، نمایه سازی، چکیده نویسی، علم سنجی، مباحث روز کتابداری، مدیریت، آموزش و اطلاع رسانی و ساختمان و تجهیزات است.  
۳۴.

دیگری سازی در نظام های سازماندهی منابع کتابخانه ای در تقابل با برچسب گذاری اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۱ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۳) 58 - 71

کلید واژه ها: برچسب گذاری سرعنوان های موضوعی دیگری سازی بازنمایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۳۶۱
هدف: بررسی وضعیت برچسب های تخصیص داده شده به کتاب های با موضوع اسلام در پایگاه لایبراری ثینگ در مقایسه با سرعنوان های موضوعی کنگره از نظر توجه به دیگری و بازنمایی موضوعات به حاشیه رانده شده.روش شناسی: پژوهش با روش تحلیل محتوا انجام شده است. کتاب های به زبان انگلیسی و مربوط به موضوع اسلام در فاصله سال های 2016 تا 2019 از پایگاه فهرستگان کتابخانه کنگره بازیابی و با نمونه گیری تصادفی تعداد 348 عنوان کتاب بررسی شده است.یافته ها: میانگین فراوانی موضوعات بازنمایی شده با برچسب ها (22/15) بالاتر از میانگین فراوانی سرعنوان-های موضوعی (67/3) برای هر کتاب بوده، مضاف بر اینکه درصد بالایی از برچسب ها (03/83 درصد) با سرعنوان ها هیچ انطباقی (معنایی یا لفظی) نداشته و موضوعاتی بودند که بواسطه سرعنوان های موضوع بازنمایی نشدند؛ اما حداقل 74/67 درصد از برچسب های نامنطبق با سرعنوان ها از متن کتاب ها قابل استخراج بودند.نتیجه گیری: ساختار سرعنوان های موضوعی به گونه ای است که همواره برخی موضوعات که نسبت به گفتمان حاکم بر سرعنوان ها غیرخودی و در جایگاه دیگری بوده، به حاشیه رانده شده و نادیده گرفته می شوند، لیکن برچسب ها فرصتی برای بازنمایی این قبیل موضوعات فراهم می آورند.
۳۵.

ضرورت توجه به «بین رشته ای ها» در نظام های رده بندی علم و منابع کتابخانه ای: گذر از منطق کلاسیک به سوی منطق فازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۸)
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۳۳۸
طبقه بندی کلاسیک با منطق دو ارزشی بنیان غالب طرح های طبقه بندی موجود است، اما با تحولات اخیر و ظهور علوم میان رشته ای، تعیین درست جایگاه آن ها در طبقه بندی علم با چالش مواجه شده است. در این مقاله از روش های تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا استفاده شد. در بخش تحلیل اسنادی، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با کمک فیش برگه، اسناد مربوط به موضوع بررسی شد. در بخش تحلیل محتوا، 125 طرح (شامل 75طرح طبقه بندی علم و 50 طرح رده بندی کتابخانه ای کتاب شناختی) شناسایی و اطلاعات مربوط به شاخه ها، زیرشاخه ها، واضعان و غیره این طرح ها در چک لیست های تهیه شده، ثبت شد. بنابراین، از روش سرشماری استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از شناسایی 75 نظام طبقه بندی علم است که قدیمی ترین آن رده بندی ودایی (حدود 600 ق.م) است. در رابطه با نظام های رده بندی کتابخانه ای کتاب شناختی، 50 نظام رده بندی در چهار دسته بندی نظام های رده بندی عهد باستان، قرون وسطی، قرون جدید و قرون معاصر شناسایی شدند. بررسی شاخه های اصلی و زیرشاخه های نظام های «طبقه بندی علم» و همین طور «نظام های رده بندی کتابخانه ای کتابشناسی» نشان داد که مبنای «تقسیم بندی علوم» یا «تقسیم بندی منابع مکتوب» در این نظام ها، موضوع یا رشته بوده است و به طور مستقل به میان رشته ها توجه نشده است. بنابراین، ما با سرشاخه های موضوعی دوتایی، سه تایی، چهارتایی، پنج تایی و غیره هم در اکثر نظام های رده بندی کتابخانه ای کتاب شناختی و هم در نظام های طبقه بندی علوم مواجه هستیم که درواقع برگرفته از منطق کلاسیک است. همچنین، نتایج نشان داد که میان رشته ها فاقد جایگاه به طور مستقل در 125 نظام رده بندی هستند. درمجموع، منطق فازی به عنوان روش و منطق جایگزین در طبقه بندی های علوم و رده بندی های منابع کتابخانه ای پیشنهاد می شود.
۳۶.

ارزشیابی مجلات علمی-پژوهشی علم اطلاعات و دانش شناسی براساس <i>آیین نامه تعیین اعتبار نشریات علمی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۱ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۲) 8 - 20

کلید واژه ها: ارزشیابی مجلات علم اطلاعات و دانش شناسی آیین نامه تعیین اعتبار نشریات علمی کشور استاندارد نشر مجلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۳۰۵
هدف: شنا سایی نقاط قوت و ضعف مجلات و کمک به ارتقای کیفیت آنها و سازگاری با معیارهای آیین نامه جدید و نشان دادن کاستی ها و ایرادهای آیین نامه ذکرشده. روش شناسی: 10 مجله فارسی تائیدشده وزارت عتف از وبگاه کمیسیون بررسی نشریات انتخاب و با استفاده از سیاهه وارسی پژوهشگرساخته ارزیابی شده است. طیف امتیازدهی شامل 50 معیار در هشت گروه: 1) عنوان، 2) سردبیر، 3) گروه دبیران، 4) قالب نشریه، 5) ویژگی های ظاهری مجلات، 6) ویراستاری ساختاری، 7) نویسندگان، و 8) سایر بوده است. یافته ها: مجلات 86% از معیارهای آیین نامه را رعایت کرده اند. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات با کسب 90/26 امتیاز از 100 بالاترین رتبه و پس از آن پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات و پژوهشنامه علم سنجی قرار دارند.
۳۷.

عوامل مؤثر بر استفاده از پیشنهاد پرسش: ارائه مدل تأثیر و تأثر با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۰ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 94 - 116

کلید واژه ها: پیشنهاد پرسش فرمول بندی پرسش ابزار جستجوی اطلاعات مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۴۱۱
هدف: عوامل مؤثر بر استفاده از پیشنهاد پرسش و ارائه مدل مربوط به تأثیر و تأثر آنها با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری. روش شناسی: پژوهش کاربردی حاضر به روش آمیخته (ترکیب کیفی و کمّی) انجام شده است. در این پژوهش ابتدا عوامل مؤثر در استفاده از پیشنهاد پرسش از طریق بررسی و مطالعه متون به روش اسنادی شناسایی شدند، سپس عوامل شناسایی شده با روش مدل سازی ساختاری تفسیری، سطح بندی شدند. برای ارائه مدل و سطح بندی عوامل، پرسشنامه خودتعاملی عوامل مؤثر بر استفاده از پیشنهاد پرسش در اختیار 10 نفر از متخصصان حوزه پیشنهاد پرسش قرار گرفت تا میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری عوامل بر یکدیگر را تعیین کنند و مدل مربوط به آن را ارائه دهند. یافته ها: با بررسی متون حوزه پیشنهاد پرسش، 13 عامل مؤثر در استفاده از پیشنهاد پرسش شناسایی شدند که عبارت اند از: ویژگی های جمعیت شناختی، تجربه جستجو، سطح تخصص و دانش حوزه، سطح دانش زبان شناسی، پرسش کاربر، ایجاد خلاقیت، روان شناختی و شناختی، منبع ایجاد پیشنهاد پرسش، عوامل بافتی، ویژگی های معنایی پیشنهاد پرسش، ویژگی های ساختاری پیشنهاد پرسش، ارتقای عملکرد کاربر، و سهولت و آسانی استفاده. در مدل ارائه شده، «منبع ایجاد پیشنهاد پرسش» تأثیرگذارترین عامل بر سایر عوامل و «ارتقای عملکرد کاربر» تأثیرپذیرین عامل تشخیص داده شدند. نتیجه گیری: عوامل شناسایی شده پایه ای هستند. پژوهشگران می توانند هنگام بررسی عملکرد و وضعیت پیشنهاد پرسش ابزارهای جستجو از آن در ارائه الگوریتم های مربوط به پیشنهاد پرسش بهره برند. همچنین، با مشخص شدن عوامل کلیدی و ارتباط میان آنها در مدل ساختاری تفسیری، پژوهشگران و طراحان الگوریتم ها می توانند از آنها استفاده کنند.
۳۸.

ارزیابی وب سایت های امامزادگان ایران بر اساس شاخص های وب سنجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۵ 41 - 58

کلید واژه ها: امامزادگان رتبه بندی وب سایت وب سنجی امامزادگان خراسان شمالی خراسان رضوی خراسان جنوبی و یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۸۸
هدف از پژوهش حاضر ارزیابی وب سایت های امامزادگان استان های خراسان شمالی، رضوی، جنوبی و یزد بر اساس هفت شاخص وب سنجی  رتبه عملکرد، زمان بارگذاری، حجم صفحه، تعداد سایت های لینک داده شده، رتبه جهانی میزان بازدید، میزان جذابیت سایت و رتبه سایت در گوگل است. پژوهش از نوع ارزیابانه است. جامعه پژوهش حاضر، وب سایت های امامزادگان استان های خراسان شمالی، رضوی، جنوبی و یزد است که در مجموع 15 وب سایت را شامل می شود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و از روش وب سنجی استفاده شد.  بر اساس یافته های پژوهش، وب سایت امامزاده حسین بن موسی الکاظم (علیهماالسلام) طبس دارای بالاترین میزان بازدید و میزان لینک دریافتی است. از نظر پیج رنک و رتبه بندی در گوگل، وب سایت امامزاده سیدحمزه (علیه السلام) کاشمر دارای بالاترین رتبه است. بالاترین سرعت بارگذاری مربوط به وب سایت امامزادگان سیداحمد و سیدمحمود (علیهماالسلام) مهردشت ابرکوه است.
۳۹.

مطالعه ابعاد بازاریابی کالاها و خدمات کتابخانه ای در کتابخانه های دانشگاهی استان اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات بازاریابی نوین سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 53 - 68

کلید واژه ها: بازاریابی ابعاد بازاریابی کتابخانه های دانشگاهی کالاها و خدمات کتابخانه ای اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۲۶۰
  هدف پژوهش حاضر، تعیین وضعیت ابعاد بازاریابی کالاها و خدمات کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان اصفهان است. این ابعاد عبارت اند از بازارشناسی، بازارگرمی، بازارداری، بازارسنجی، بازاریابی، بازارگرایی، بازارسازی، بازارگردی و بازارگردانی. پژوهش به روش توصیفی - پیمایشی انجام گرفته و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 168 کتابدار شاغل در کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان اصفهان است که از میان آنها 117 نفر بر اساس فرمول کوکران انتخاب شد. روایی محتوای پرسشنامه و پایایی آن با مقدار آلفای برابر با 92/0 به تأیید رسید. تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و با نرم افزار اس.پی.اس.اس انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد میانگین و انحراف معیار ابعاد بازاریابی محصولات و خدمات کتابخانه ای در کتابخانه های دانشگاهی استان اصفهان به ترتیب 50/3 و 52/0 است. همچنین یافته ها نشان دهنده سطح معناداری 0001/0 بوده که کوچک تر از مقدار 05/0 است. باتوجه به سطح معناداری، میانگین ابعاد بازاریابی اختلاف معناداری با حد وسط طیف لیکرت دارد و بزرگ تر از حد متوسط است؛ بنابراین با اطمینان 95 درصد، ابعاد بازاریابی محصولات و خدمات کتابخانه ای در کتابخانه های دانشگاهی استان اصفهان بیشتر از حد متوسط است و در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار دارد. همچنین، میانگین ها نشان می دهد در بین ابعاد بازاریابی خدمات و محصولات کتابخانه ای، بیشترین میانگین مربوط به بعد بازارگرایی و کمترین میانگین مربوط به بعد بازاریابی است. نتایج پژوهش نشان می دهد فعالیت های مربوط به هریک از ابعاد بازاریابی در کتابخانه ها وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند و کمترین فعالیت ها مربوط به بعد بازاریابی است که نتایج پژوهش لزوم تلاش برای ارتقای این بعد در کتابخانه ها را نشان می دهد. همچنین، فعالیت هایی مانند وجود بخش مجزّا برای بازاریابی یا وجود واحد روابط عمومی به بهبود وضعیت این بعد از بازاریابی کمک می کند.
۴۰.

مطالعه تطبیقی نظام های طبقه بندی علم و طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره بیست و دوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۸۶) 51 - 80

کلید واژه ها: طبقه بندی علم رده بندی کتابخانه ای نظام های طبقه بندی علم طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی نظام های رده بندی کتابخانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۳۶۸
هدف: مطالعه تطبیقی نظام های طبقه بندی علم و طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی از منظر سیر زمانی، گرایش های موضوعی واضعان، رویکردها و معیارهای تقسیم بندی، تعداد سرشاخه ها و تأثیرپذیری و تأثیرگذاری آن هاست. روش: در پژوهش حاضر از دو روش اسنادی و تحلیل محتوا استفاده شد. در بخش تحلیل اسنادی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با کمک فیش، مجموعه اسناد و مدارک مرتبط با موضوع شناسایی شد. در نهایت 156 نظام رده بندی یادداشت شد. در بخش تحلیل محتوا، از دو روش تحلیل محتوای کمی و کیفی استفاده شد. جامعه آماری شامل 156 نظام طبقه بندی علم و طرح رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی است. با توجه به هدف و نوع پژوهش، از روش سرشماری استفاده شد و هر 156 نظام طبقه بندی تحلیل شد. یافته ها: ماحصل بررسی متون منجر به شناسایی 99 نظام طبقه بندی علم و 57 طرح رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی شد. اوج شکل گیری نظام های طبقه بندی علم در قرون وسطی با فراوانی 45 (46.39 درصد) و طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی در قرون معاصر با فراوانی 29 (51.78 درصد) است. ازنظر تخصص و حوزه موضوعی، 54 درصد نظام های طبقه بندی علم توسط فلاسفه و 42 درصد طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی توسط کتابداران تدوین شدند. از نظر معیارهای نظام های طبقه بندی، معیار «دین محوری» با فراوانی 11 برای نظام های طبقه بندی علم و معیار «موضوع محوری» با فراوانی 9 برای طرح های رده بندی کتابخانه ای- کتابشناختی در صدر قرار دارند. 14 نفر از واضعان نظام های طبقه بندی علم برای ارائه طرح خود از فیلسوف ایرانی «فارابی» و سپس 7 نفر از فیلسوف یونانی «ارسطو» تأثیر پذیرفته اند، اما در بین طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی، مؤثرترین فرد «فرانسیس بیکن» با فراوانی 3 است. همچنین اکثر نظام های طبقه بندی علم یعنی 35.38 درصد (23 مورد) در سرشاخه ها تقسیم دوتایی دارند، ولی در بین طرح های رده بندی کتابخانه ای-کتابشناختی تقسیم چهارتایی و ده تایی سرشاخه ها بیشترین فراوانی (هرکدام 6 مورد با سهم 13.63 درصد) را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: مقایسه این دو نظام طبقه بندی با توجه به معیارهای مذکور، چشم انداز مناسبی از این نظام ها را از آغاز تاکنون فراهم می کند. بنابراین، نتایج پژوهش می تواند در جهت سیاست گذاری علمی کشور در حوزه نظام های طبقه بندی علم و کتابخانه ای-کتابشناختی راهگشا باشد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان