محمود یعقوبی

طراحی اساسی نیروگاه 250 کیلوواتی شیراز که مهمترین قسمت آن کلکتور می باشد، قبلاً انجام شده است و برای بررسی خواص اپتیکی آینه ها و لوله گیرنده بر روی عملکرد گرمایی ابتدا یک سری اندازه گیری هایی بر روی کلکتور نمونه ساخته شده انجام و در ادامه برای مقایسه نتایج، تحلیل عددی نیز بر روی آن صورت گرفت و ملاحظه شدکه خواص اپتیکی کلکتور نمونه پایین و غیر قابل قبول بوده و با کیفیتهای موجود، روغن داغ با دمای طراحی تولید نخواهد شد، اما با بهتر کردن خواص اپتیکی مواد آینه و لوله گیرنده عملکرد گرمایی کلکتور بهبود خواهد یافت. با در نظر گرفتن خواص اپتیکی قابل دسترس در کشور عملکرد نیروگاه بصورت پایدار و ناپایدار برای سه شهر شیراز، یزد و لار مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. مقایسه عملکرد سالیانه سیکل نشان می دهد که نتایج حاصل از رفتار ناپایدار و شبیه سازی های انجام شده توسط این روش برای مطالعه چنین سیکلهایی قابل اعتماد می باشد و می توان با کیفیتهای قابل قبول در ساخت کلکتور به تولید بخار مطلوب در ماههای مختلف سال در نیروگاه دسترسی پیدا نمود.

با توجه به پیشرفت های سریع صنعتی و نیاز روزافزون به انرژی و محدودیت منابع انرژی و مسایل اقتصادی و زیست محیطی ناشی از استفاده از سوخت های فسیلی بهره گیری از منابع جایگزین انرژی طی دو دهه گذشته مورد توجه فراوان قرار گرفته است. در این راستا برای اولین در ایران طراحی و ساخت نیروگاه خورشیدی 250 کیلووات شیراز دردست اقدام می باشد. مطالعات متعدی درباره طراحی، ساخت و عملکرد این نیروگاه که از قسمت ها و بخش های مختلفی تشکیل یافته، انجام پذیرفته است. یکی از بخش های مهم این نیروگاه سیستم تولید برق است که ابتدا توربین بخار پیش بینی شده بود و سپس ماشین بخار جایگزین گردید. ماشین بخار قابلیت تولید برق با بخار داغ یا اشباع، با فشارهای مختلف را دارا می باشد. در این مطالعه تاثیر تغییرات فشار بخار ورودی به ماشین و همچنین اثر ارسال بخار داغ یا بخار اشباع به ماشین بخار بر روی عملکرد نیروگاه مورد بررسی قرار می گیرد. نمودارهای تغییرات دما و میزان برق تولیدی روزانه ارائه شده و اثر پارامترهای ذکر شده بر روی راندمان مزرعه، راندمان سیکل روغن، و میزان برق تولیدی روزانه، ماهانه و سالانه مورد بررسی قرار گرفته و با نتایج سیکل بخار با توربین مقایسه شده است.

تخمین مقدار انرژی خورشیدی رسیده به سطح در یک منطقه قبل از اندازه گیری و برنامه ریزی برای استفاده از آن بسیار ضروری می باشد. در این پژوهش با توجه به برنامه ریزی انجام شده برای استفاده از انرژی خورشید در شهر یاسوج، مقدار این انرژی بطور متوسط تخمین زده می شود. برای این منظور با توجه به اطلاعات در دسترس از وضعیت اقلیمی و اطلاعات هواشناسی، تعدادی مدل مناسب انتخاب شده و از آنها برای تخمین مقدار انرژی خورشیدی رسیده به سطح در شهر یاسوج استفاده می شود. نتایج بدست آمده نظیر مقدار کل تابش، ضریب صافی آسمان، مقدار تابش مستقیم و پخش روزانه در جدول ها و نمودارهایی ارائه گردیده است.

ازجمله منابع انرژی تجدیدپذیر نیروگاههای آبی کوچک ومیکرو است که به دلیل محدود بودن منابع سوختهای فسیلی، بکارگیری آنها، روند رو به رشدی را طی نموده است. کاربرد اصلی توربین های آبی میکرو عمدتاً به مناطق روستایی اختصاص داشته که درآنها پتانسیلهای آبی محدود وجود دارد. توربین Agnew یکی از توربین های میکرو جریان محوری است که برای نخستین بار دراسکاتلند طراحی وساخته شده است .چون هزاران سایت طبیعی مناسب برای توربین های میکرو درایران وجود دارد یک پروژه مشترک بین سازمان پژوهشهای علمی وصنعتی ایران ودانشگاه گلاسکو انجام گرفته است تاعملکرد توربین Agnew بهبود یافته وبرای کاربرد درسایتهای مختلف ایران آماده گردد. نتایج تست، اصلاحات اساسی را برروی عملکرد توربین نشان می دهد که دربهترین حالت 23% افزایش راندمان مشاهده گردیده است. دراین مقاله توربین Agnew و تجهیزات تست آن معرفی شده و نتایج تست ارائه گردیده است .

نیروگاه خورشیدی kw250 شیراز اولین نیروگاه در نوع خود است که با استفاده از کلکتورهای شلجمی خطی در ایران ساخته می شود. این نیروگاه از دو سیکل روغن و بخار تشکیل شده است. سیکل اول وظیفه تبدیل آب به بخار فوق اشباء را دارد و در سیکل دوم با عبور بخار تشکیل شده است. سیکل اول وظیفه تبدیل آب به بخار فوق اشباء را دارد و در سیکل دوم با عبور بخار از توربین برق تولید می شود. در این پژوهش سیکل اصلی روغن بطور زمانمند شبیه سازی شده است. برنامه برای روزهای متوسط هر ماه از طلوع تا غروب خورشید با فواصل زمانی 5 دقیقه اجرا شده است. عملکرد نیروگاه، میزان تولید بخار و انرژی جذب شده توسط سیکل در طول روز محاسبه و ارائه شده است. همچنین برای چند روز اثر وجود ابر بر عملکرد مدل به صورت ناپایدار بررسی وحساسیت سیکل مشخص شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که درصد حرارتی که توسط سیکل خورشیدی به طور متوسط در طول روز تامین می شود می تواند ماکزیمم 66% انرژی مورد نیاز باشد. همچنین ماکزیمم راندمان مزرعه کلکتور در طول روز 3/51% است و درصد انرژی که به بخار در مبدلهای حرارتی داده می شود سالیانه 42% انرژی روزانه مورد نیاز می باشد.

در دهه های اخیر افزایش فزاینده جمعیت کره زمین و نیز تولید روز افزون دی اکسید کربن سبب افزایش میزان توجه و اهمیت صرفه جویی در مصرف انرژی خاصه در صنعت ساختمان شده است. از آنجا که بخش عمده اتلاف حرارتی پوسته ساختمان از طریق پنجره ها صورت می گیرد، کاهش میزان انتقال حرارت و عایق نمودن پنجره ها ضروری است. در پژوهش حاضر تاثیر انواع گازهای میانی در پنجره های دو و سه جداره بر میزان بار سرمایش و گرمایش یک ساختمان اداری نمونه مورد بررسی قرار گرفته است. اقلیم های مورد مطالعه شهرهای بوشهر و بندر عباس با اقلیم گرم و مرطوب، مشهد و تبریز با اقلیم سرد و شهرهای شیراز، یزد، اصفهان و تهران با آب و هوای گرم و خشک است. در هر یک از شهرها ساختمان اداری نمونه در 11 حالت با تغییر نوع گاز میانی پنجره ها، مورد سنجش قرار گرفته است. شبیه سازی ها با استفاده از نرم افزار دیزاین بیلدر نسخه 5.02.003 انجام شده و مجموع بار سرمایش و گرمایش سالانه در هر حالت محاسبه شده است. نتایج شبیه سازی ها نشان می دهد که استفاده از پنجره های دو و سه جداره سبب کاهش بار سرمایش و گرمایش می شود. در تمامی شهرهای مورد مطالعه پنجره ی سه جداره با استفاده از هوا و گاز آرگون مناسب ترین نوع پنجره  است.

در ساختمان های بومی از راهکارهای اقلیمی و غیر منفعل بسیاری برای ایجاد آسایش حرارتی در محیط داخلی استفاده شده است. معماری بومی شهر بوشهر نیز در پاسخ به شرایط نامطلوب آب و هوایی، موقعیت خاص فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی از ویژگی ها و عناصر خاصی برخوردار است. در بسیاری موارد بهره گیری از ویژگی های این معماری و الگو برداری از آن در ساختمان های مدرن می تواند در راستای ایجاد شرایط آسایش حرارتی مطلوب واقع شود. در پژوهش حاضر ابتدا ویژگی های اقلیمی خانه های بومی بوشهر معرفی شده و سپس دو عمارت گلشن و دهدشتی جهت اندازه گیری های تجربی و بررسی رفتار حرارتی انتخاب شد. سپس با استفاده حسگرها متغیرهای محیطی شامل دما، رطوبت نسبی و سرعت جریان باد در اتاق ها و حیاط مرکزی در بازه زمانی هفت روزه در ماه های مهر و آبان اندازه گیری شد. نتایج حاصل از مقایسه متغیرهای محیطی داخلی و خارجی نشان می دهد که شرایط حرارتی محیط داخلی ساختمان ها متعادل تر و مطلوب تر از اقلیم گرم و مرطوب خارجی است. آسایش حرارتی در این عمارت های تاریخی با استفاده از روش های سرمایش خورشیدی غیرفعال و تهویه طبیعی ایجاد شده که در ماه های گرم سال نیز همزمان با ایجاد رابطه سازگار با بستر ساختمان و شیوه زندگی ، محیطی مساعد را برای زندگی ساکنین فراهم می کنند.

یکی از زیر شاخه های مهنددسی مکانیک و مهندسی شیمی، انتقال حرارت است. کاربرد انتقال گرما به دلیل کاربرد گسترده آن در صنایع مختلف بر مبنای پدیده های فیزیکی بسیار مهمی استوار شده که توسط دانشمندان و محققان از قرن شانزدهم به تدریج شناخته و ارائه شده است. دانش پایه و پدیده های اصلی علم انتقال حرارت در فاصله سالهای 1930 1880 مدون شده و کابردهای عمده آن از سال 1930 تا کنون گسترش یافته است و هر ساله نیز به مراتب بیشتر می شود. در این مقاله تلاش شده است تاریخچه مختصری از روند توسعه دانش انتقال گرما و پدیده های مرتبط با آن از قرن شانزدهم تا ابتدای نیمه دوم قرن بیستم گردآوری و ارائه شود. این اطلاعات عمدتاً از مرجع چهار اقتباس شده، ولی سعی شده است که از سایر منابع موجود به خصوص دانشنامه بریتانیکا نیز استفاده شود. برای هر یک از پدیده های شناسایی شده مرجع جدیدی اضافه شده است تا خوانندگان در صورت علاقه بتوانند پدیده مربوط را به طور مفصل در مرجع مربوط پیدا و مطالعه کنند. در انتها به نتایج و فعالیت های حاضر در زمینه انتقال حرارت اشاره شده است تا علاقه مندان با منابع جدید نیز آشنایی پیدا کنند.

هر جامعه ای از قشرها و گروه های مختلفی تشکیل شده است که مهندسان جزو قشر فرهیخته جامعه اند و نقش مؤثری در پیشرفت جامعه ایفا می کنند. با توجه به نقش مهندسان هر جامعه لزوم توجه این قشر به واقعیت ها و محدودیت های موجود در جامعه مانند مسائل فرهنگی، اقتصادی، مذهبی، زیست محیطی و حتی سیاسی در طراحی ها و فعالیت های صنعتی ضروری به نظر می رسد. در این مقاله ابتدا ویژگی های یک مهندس شاغل در صنعت با توجه به شرایط موجود در جامعه بیان شده و در ادامه نظر مهندسان ایرانی شاغل در صنعت در مورد کمبودهای موجود در دانشگاه ها به منظور تربیت مهندسان به روز و آشنا به شرایط حاکم آورده شده است. در نهایت، با توجه به تجربه های به دست آمده در کشورهای پیشرفته صنعتی راهکارهای مناسب برای پرورش مهندسان آشنا به واقعایات موجود در جامعه ارائه می شود.

آموزش مهندسی به موازات تحولات فرهنگی و اجتماعی از یک سو و رشد علم و صنعت از سوی دیگر، هر ساله مورد بررسی و تجدید نظر قرا می گیرد و مطالب جدید اضافه و دروس دیگری از برنامه حذف می شود. با توجه به تعامل علم، عمل و فرهنگ با شرح وظایف جدید مهندسان در خصوص توسعه پایدار و تکیه بر حفظ محیط زیست، پرداختن به اهمیت و جایگاه حرفه مهندسی و آگاهی دانش آموختگان آن از ویژگی های جدید بسیار حایز اهمیت است. در این خصوص با آموزش درسی به نام حرفه مهندسی که بر اخلاق و اصول حاکم بر پایداری جامعه، محیط و روابط انسانی تکیه دارد، پیش بینی می شود که بنیادهای عملی و علمی مهندسان در وظایف متنوعی که پس از ورود به محیط کار پیدا می کنند تقویت و خدمات آنها با آگاهی بیشتر همراه و ارائه شود. در این مقاله ضمن پرداختن به دیدگاه دانش آموختگان، درس اخلاق مهندسی در چند کشور بررسی و بالاخره، محتوای درس اخلاق در حرفه مهندسی پیشنهاد می شود.

در این مقاله ابتدا روش مقایسه برنامه های آموزشی بررسی شده و سپس بر اساس برنامه های تحصیلی و اطلاعات مربوط به دوره های دکترای مهندسی چند دانشگاه از کشورهای مختلف ویژگی های عمده شناسایی شده و مورد بحث قرار گرفته است.

  تأکید اصلی سیاستگذاری علم و فناوری بر سه محور خلق دانش، انتشار دانش و بهره برداری از دانش است. اگر به سمت و سوی ارتقای علم و فناوری توجه شود، بی شک راه تولیدات فناوری از مسیر تولیدات علمی می گذرد. علم نیز با تولیدات علمی و به کارگیری فناوری های جدید متحول می شود و ضروری است که در این خصوص چگونگی رشد و توسعه این دو متناوباً بررسی و ارزیابی شود. برای هرکشوری ارزیابی توسعه علم و فناوری در ابعاد مختلف یکی از وظایف عمده سازمان ها و نهاد های سیاستگذار است که می تواند به روش های مختلفی از جمله مطالعات تطبیقی انجام شود. بررسی تطبیقی تجارب سایر کشورها به خصوص کشورهایی که طی سه دهه گذشته شرایط مشابهی با کشور ما داشته اند، می تواند موقعیت کشور را از نظر شاخص های اصلی تولید علم و فناوری تعیین کند و راه را برای هر گونه سیاستگذاری و برنامه ریزی آینده هموار سازد. در این مقاله تلاش شده است. تا ضمن مطالعه شاخص های اصلی تولید علم و فناوری در جهان، مقایسه تطبیقی از نظر تولیدات علمی در هر یک از زمینه های علوم مهندسی با کشور کره جنوبی که در شروع شرایط نسبتاً یکسانی با کشور ما داشته است، صورت گیرد. روند تولیدات علمی و ثبت اختراعات در سال های 1981 تا 2004 برای هر دو کشور هم برای هر یک از رشته های مهندسی و هم به صورت کلی برای علوم مهندسی مشخص و مقایسه شده است. در ادامه تولیدات علمی ایران در سال های 1981 تا 2003 با چند کشور دیگر منطقه با تاکید بر علوم مهندسی مقایسه و رشد تعداد محققان نیز ارزیابی شده است.

هر سازمان و نهادی بنا بر ضرورت و نیاز در زمینه ای از تحولات اجتماعی زمانه خود شکل می گیرد و با تداوم تعامل با همان اجتماع که از آن پدید آمده است، رشد و بالندگی می یابد. نظام آموزش عالی نیز با درک درست از جایگاه و رسالت خود، ضمن توجه به نیاز های ملی، همراه با تحولات نظام جهانی ارتقا می یابد. در سند چشم انداز بیست ساله، کشور ایران در مقام اول در علم و فناوری و رتبه اول اقتصادی در منطقه آسیای جنوب غربی متصور شده است. عمده تلاش سیاستگذاران و تصمیم سازان کشور باید در جهت دستیابی به این جایگاه باشد و این مهم محقق نمی شود، مگر با سرمایه گذاری مادی و معنوی و توسعه زیر ساخت های علمی با تحول بنیادین در نظام آموزش عالی کشور. گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران همراه با سایر نهاد های اثرگذار در تدوین سیاست های کلان نظام آموزش عالی و با حفظ تعهد به نقش دیرینه خود در اعتلای علم و دانش، توجه به این مهم را برای توانمند سازی نظام آموزش عالی کشور ضروری می داند. امروزه، جهان به سمتی پیش می رود که پژوهشگران از حوزه ها و دیدگاه های مختلف و در برخی موارد متفاوت، بنا بر ضرورت گردهم می آیند تا با هم اندیشی و تضارب آرا به درک بهتری از چالش های علم برسند. درواقع، با انبوهی از علوم میان رشته ای و فرارشته ای روبه رو هستیم که با هدف حل مجموعه مسائلی ایجاد شده اند که به دانشی همه جانبه و چندین وجهی نیاز دارند. در این میان، پیشتازی و شتاب رشته های گوناگون مهندسی در کشف ناشناخته های فناوری از یک سو و تلاش مهندسان بومی در هماهنگی با آخرین دستاورد های علم و فناوری جهان از سوی دیگر، ما را بر آن می دارد تا بر نقش مهندسان و علوم مهندسی در اعتلا و پیشرفت همه جانبه کشور تأکید بیشتری داشته باشیم.

 یکی از مهم ترین ویژگی های جوامع پیشرفته امروزی دانش بنیانی شدن آنهاست. در چنین جوامعی بهره گیری از دانش و علم اساس کلیه فعالیت ها و تصمیم گیری هاست و از طرفی، هرگونه برنامه ریزی غالباً با توجه به توسعه پایدار طراحی و اجرا می شود. در الگوی توسعه پایدار هر کشور، توسعه صنعتی یکی از محورهای عمده و اساسی آن محسوب می شود. توسعه صنعتی به افزایش مهارت ها و قابلیت ها؛ یعنی توسعه علمی و فناوری وابسته است که مهندسان مجرب، مسئول، متعهد، وطن دوست،پزتلاش و کوشا و نیز اجرای پژوهش موتور محرکه آن محسوب می شوند. در این پژوهش تلاش شده است تا با توجه به نظام توسعه پایدار، سازمان های مسئول پیشبرد علم و فناوری در کشور مشخص و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر، به خصوص با نظام مهندسی، با تأکید بر نهادینه شدن دانش و علم بر همه فعالیت ها، طرح ها و برنامه ها شرح داده شود. نظام ملی نوآوری به عنوان ساختاری مناسب برای هدفمند ساختن سیاست های کلان علم و تکنولوژی کشور شناسایی و بررسی و بر زمینه های مناسب برای پیاده سازی تفکرات علمی در عرضه دانش و تکنولوژی تأکید شده است. در نهایت، الگوی مفهومی سیاستگذاری توسعه علمی و فناوری برای خلق دانش، انتشار دانش و بهره برداری از دانش برای توسعه و ارتقای کشور با تکیه بر نظام نوآوری در حوزه مهندسی تدوین و ارائه شده است

مهندسان در دنیای صنعتی امروز از نظر مسئولیت، تعهد، خدمت و کار در جامعه از جایگاه ویژه ای برخوردارند و اگر همراه با تخصص های فنی و کاربردی، درایت، تفکر، اندیشه به معنی خرد داشته باشند و نیز قانونمندی، عدالت، حفظ منافع همگانی با تکیه بر باورهای انسانی و الهی؛ یعنی اخلاق را در عمل رعایت کنند، مقبولیت آنها ، پیشرفت آنها و ارزش آنها یقیناً در جامعه افزون می شود و در انجام دادن رسالت موفق تر خواهند بود. این نوشته برگرفته از سخنان بزرگان در باره شایستگی خرد و اخلاق است که برای دانش آوزختگان و به خصوص مهندسان در جهان کنونی نگاشته شده است.

گسترش حساب شده و با برنامه ریزی مناسب در آموزش عالی یکی از معیارها و عوامل توسعه و رشد اقتصادی و فرهنگی هر کشور به شمار می رود. هر چه آحاد جامعه به ویژه جوانان کشور تحصیلات عالی داشته باشند، فرهنگ عمومی جامعه و پتانسیل انجام دادن امور با کیفیت بهتر بالاتر می رود. از طرفی، گسترش نامتوازن، بی رویه، حساب نشده و فله ای آموزش عالی بدون فراهم کردن الزامات  می تواند به کاهش کیفیت آموزش، افزایش نرخ بیکاری و بروز مشکلات اجتماعی و فرهنگی منجر شود. در طی فاصله زمانی ده ساله 94-1384 برنامه های پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تغییرات گسترده ای از نظر کمّی در آموزش عالی کشور رخ داده است. افزایش چشمگیر تعداد دانشجو، افزایش زیاد تعداد دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و گسترش تحصیلات تکمیلی از جمله شاخصه های این دوران است. در این مقاله ضمن ارائه آمار و اطلاعات مربوط به عواملی از جمله تعداد دانشجویان، تعداد دانشگاه ها و نسبت دانشجو به استاد با تأکید بر رشته های مهندسی در طول برنامه های توسعه چهارم و پنجم، وضعیت آموزش عالی بررسی و تحلیل شده است. مشکلات و مسائل ناشی از چنین تغییرات وسیعی در آموزش عالی مطرح و بررسی، و در نهایت، راهکارهایی برای برون رفت از آنها ارائه شده است.  

 بی شک، حرفه مهندسی سهم عمده ای در توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشور داشته و دارد. در میان گروه های مختلف مهندسی، مهندسی مکانیک نقش ویژه ای در میان دست اندرکاران صنعت و فناوری ایفا می کند. تعامل این نقش با سایر گروه های مهندسی، با مدیران، با صاحبان صنعت، با اقتصاددانان، با تجار و بالاخره، با عموم مردم که مصرف کننده تولیدات صنعتی هستند، سبب شده است تا ارتقای کیفی و کمّی آموزشی آن همیشه مورد توجه سیاستگذاران علم و تکنولوژی قرار گیرد. با شکل گیری سه تکنولوژی برتر در زمان حاضر؛ یعنی نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و تکنولوژی اطلاعات از یک سو و مباحث محیط زیست، انرژی و رقابت پذیری از سوی دیگر همه مسئولان آموزشی را متوجه کرده است که شیوه های موجود آموزشی پاسخگوی تکنولوژی های جدید که با سرعت تغییر می کند نیست، بلکه آموزش مهندسی مکانیک باید بتواند خود را در این رقابت ملی و بین المللی تقویت و متناسب با نیازهای جامعه ملی و بین المللی هماهنگ کند. در این مقاله ضمن پرداختن به ویژگی ها، تکنولوژی ها و چشم اندازهای صنایع جدید و توسعه ارتباطات بین المللی، نمونه هایی از تغییر و تحول در آموزش مهندسی مکانیک و استراتژی های جدیدی که برای اصلاح آن صورت گرفته، ارائه شده است، با این امید که این تجربه ها بتواند در خدمت گروه های مهندسی مکانیک کشور برای ارتقای آموزش مهندسی مکانیک قرار گیرد.

 پژوهش و تحقیق در زمینه علوم مهندسی موتور توسعه فناوری و صنعتی شناخته شده است . از بارزترین بخش های جامعه که مهم ترین نقش را در ارتقای پژوهش و فناوری صنعتی دارند، دانشگاه ها و دانشکده های فنی و مهندسی هستند. در میان گروه های مختلف دانشجویی در دانشگاه ها، دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی به خصوص دانشجویان دوره های دکتری به دلیل توانایی های علمی بالا در زمینه های مختلف می توانند مهم ترین نیرو برای اجرای پژوهش های بنیادی و کاربردی و تولید دانش و فناوری های جدید در دانشگاه ها باشند. با توجه به عدم اطلاع دانشجویان دوره های تکمیلی از ابزارها و شیوه های جدید، کارآمد و انبوه اطلاعات علمی و فنی، آموزش آنها در ابتدای کار در زمینه روش های مختلف تحقیق توصیه می شود. برای جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه و کاربردی کردن هر چه بهتر نتایج به دست آمده از تحقیق، می توان با استفاده از سرمایه ها، امکانات و منابع آموزش های خاصی را برای این دسته از دانشجویان در ابتدای کار تدارک دید. در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی روند افزایش چشمگیر تعداد دانشجویان دوره های دکترای مهندسی در کشور طی دهه گذشته، اهمیت پژوهش، لزوم آموزش روش تحقیق، طرق و روش آن و بعضی از فعالیت های مختلف انجام یافته ارائه شود. در این خصوص، درس روش تحقیق در چند کشور مطالعه و با توجه به شرایط فنی و صنعتی کشور سر فصل های روش تحقیق برای دوره دکترای مهندسی پیشنهاد شده است.

افزایش رقابت جهانی شرکتها را مجبور کرده است تا شیوه عملیات خود را از نوع تکراری به نوع خلاق تغییر دهند. این تغییر کیفی به همراه شرایط حاکم و نوع صنایع فعال در هر کشور الزاماتی را برای آموزش مهندسی مطرح ساخته است که فقط از طریق سازماندهی مجدد مؤسسات آموزش مهندسی متناسب با آن الزامات می توان در جهت برآوردن نیازهای حال و آینده صنعت کشور گام برداشت. هدف این مقاله تعیین الزامات آموزش مهندسی با توجه به نیازهای صنعت در کشور ایران است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه تحقیق شامل مهندسان برجسته ایرانی است که 30 نفر از آنها به عنوان نمونه هدفمند انتخاب شدند. ابتدا با بررسی مستندات موجود نقش و اهمیت ارتباط با صنعت در نظام آموزش مهندسی مشخص و سپس، داده های به دست آمده از مصاحبه های نیمه سازمان یافته با مهندسان برجسته ایرانی از طریق روش کدگذاری و مقوله بندی  تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که برای حل مسائل و مشکلات نظام آموزش مهندسی و صنعت باید بین دانشگاه، صنعت و دولت تعامل و ارتباط نزدیک و مستمری صورت گیرد؛ استفاده از کانالهای ارتباطی متنوع چون آموزش، تحقیق، مشاوره و برگزاری همایشها در برقراری ارتباط مؤثر دانشگاه و صنعت بسیار مهم است. علاوه بر دانش و تخصص فنی، توانایی دانش آموختگان مهندسی در زمینه مهارتهای طراحی و اجرا، حل مسئله، کار تیمی، برقراری ارتباط، خلاقیتو نوآوری، یادگیری مادام العمر، اخلاق مهندسی و برخورداری از انگیزه کافی اهمیت بالایی برای موفقیت حرفه ای آنان دارد. سرانجام، برای اینکه نظام آموزش مهندسی بتواند نیازهای حال و آینده صنعت کشور را برآورده کند، باید به الزاماتی چون همکاری و تعامل نزدیک با صنعت، تلفیق علم و عمل در آموزش مهندسی، انعطاف پذیر بودن، در نظر گرفتن نیازهای صنعت در برنامه ریزیهای آموزشی، اصلاح و بهبود مستمر برنامه های آموزش مهندسی و اصلاح نظام گزینش دانشجو جامه عمل بپوشاند.

افزایش رشد تقاضای انرژی در قرن 21 همراه با مشکلاتی از قبیل آلودگی محیط زیست، کمبود منابع طبیعی و همچنین، محدودیت فضا و مکان مناسب برای احداث نیروگاههای سوخت فسیلی است. از طرف دیگر، رشد فناوری در جهان تقاضا برای انرژی به خصوص انرژی الکتریکی رشد چشمگیری یافته است. از این نظر، یافتن انرژیهای پاک جایگزین، عوامل ایجاد بازگشت ناپذیری در سیستم های مصرف کننده انرژی و مصرف بهینه انرژی با روش تحلیل اگزرژی امری ضروری می نماید. یکی از کاربردهای اگزرژی تحلیل اقتصادی سیستم هاست. این قسمت از تحلیل اگزرژی در دوره های کارشناسی رشته های مهندسی در کشور ما تدریس و آموزش داده نمی شود. در تحلیل اگزرژی اقتصادی، برای بهبود طراحی سیستم ها اگزرژی با مفاهیم اقتصادی ترکیب می شود و با حداقل کردن قیمت و زمان کارکرد سیستم ها می توان بهترین و کارآمدترین سیستم را با در نظر گرفتن مسائل اقتصادی شناسایی کرد. در این مطالعه ضمن اشاره به میزان مصرف انرژی در جهان، لزوم جایگزینی انرژیهای فسیلی با انرژیهای پاک تجدید پذیر و آموزش تحلیلهای فنی اقتصادی در دانشگاه های کشور بیان شده و با کاربرد روش قیمت اگزرژی تولیدی، نتیجه حاصل از اعمال این روش روی سیکل نیروگاه خورشیدی شیراز و همچنین، نتایج موجود از اعمال این روش بر روی سیستم ترکیبی تولید توان و حرارت همزمان مطالعه و درسی با عنوان "طراحی سیستم های گرمایی" پیشنهاد شده است.