سید علی بدری

سید علی بدری

مدرک تحصیلی: دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۸۶ مورد.
۱.

تحلیل تطبیقی بهره برداری از انرژی های تجدید پذیری در توسعه پایداری روستایی در کشورهای ایران، آلمان، لهستان، پاکستان و تایلند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه روستایی انرژی های تجدید پذیر کشورهای منتخب ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۵
در سال های اخیر توجه به بهره برداری از انرژی های تجدید پذیر، یکی از مهم ترین مسائل توسعه پایدار مناطق روستایی است. هدف از این پژوهش، تحلیل تطبیقی بهره برداری از انرژی های تجدید پذیر در توسعه پایداری روستایی در کشورهای ایران، آلمان، لهستان، پاکستان و تایلند است تا از تجربیات این کشورها در جهت کاهش نقاط ضعف و ارتقای بهره برداری از انرژی تجدید پذیر در مناطق روستایی کشور بهره گرفته شود. نوع تحقیق بنیادی، روش مورداستفاده تطبیقی با شیوه تحلیل محتوا می باشد. برای جمع آوری اطلاعات موردنیاز از روش های اسنادی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که موفقیت کشورهای آلمان، لهستان، پاکستان و تایلند از طریق برنامه های تعاملی و مشارکت ذی نفعان و دادن اختیار به آن ها در سطوح ملی، منطقه ای و محلی بوده است. اما کشور ایران در سطح ملی و منطقه ای، با دیدگاه ساختار متمرکز و نگرش بخشی به برنامه ها، عدم استقلال و سیاسی بودن مدیران مواجه و در سطح محلی با عدم اختیارهای قانونی به نهادهای محلی و عدم مشارکت های تعاملی در زمینه بهره برداری از انرژی های تجدید پذیر روبرو است. از جمله کاربرد این پژوهش می توان به آگاهی از نقاط قوت و ضعف کشورهای موردمطالعه در زمینه بهره برداری از انرژی های تجدید پذیر و مقایسه آن با کشور ایران و بسترسازی آن در جهت بهره برداری از انرژی های تجدید پذیر در مناطق روستایی کشور اشاره کرد. این دیدگاه کمک می کند تا زمینه تشویق نهادهای مردمی و محلی در سطوح گوناگون مناطق روستایی فراهم شود.
۲.

آینده پژوهی نظام سکونتگاهی در مناطق مرزی (نمونه موردی: استان کرمانشاه)

کلید واژه ها: آینده پژوهی کرمانشاه مرز نظام سکونتگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۸
در کشور ایران، مناطق مرزی در سطح بسیار پایین تر از نواحی داخلی به لحاظ توسعه قرار دارند؛ بنابراین، حل این مشکلات، نیازمند به کارگیری رویکردهایی است که با شناخت درست از گذشته و شناسایی قابلیت های موجود، در جهت ترسیم آینده ی مطلوب گام بردارد. مطالعات آینده پژوهی به عنوان یک رویکرد نوین، با تجزیه وتحلیل منابع موجود می تواند نقش اساسی در شکل دهی به آینده ایفا کند. مقاله ی حاضر با هدف شناسایی نیروهای پیشران در وضعیت سکونتگاهی استان کرمانشاه برای افق 25 سال آینده انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی _تحلیلی می باشد. جهت تحلیل پرسشنامه و ماتریس اثرات متقاطع از نرم افزار میک مک(MicMac)  استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که نیروهای پیشران مؤثر بر وضعیت آینده سکونت گاهی استان کرمانشاه شامل 21 مورد هستند که با نظرسنجی از خبرگان به دست آمده است، تأثیرگذارترین متغیرها در آینده نظام سکونت گاهی استان کرمانشاه شامل متغیرهایی هستند که نگرش در این متغیرها می تواند موجب تغییر در آرایش شبکه های سکونت گاهی استان شود. متغیرهای، مجاورت با مرز بین المللی، شبکه حمل ونقل ریلی و جاده ای، وجود بازارچه های مرزی در دسته متغیرهای با تأثیرگذاری بالا قرارگرفته اند. گروهی دیگر از متغیرها، با عنوان متغیرهای تأثیرپذیر شناسایی شده اند که شامل وضعیت اشتغال در مناطق مرزی و فواصل بین سکونت گاه ها می باشد. این نوع از متغیرها تأثیرگذاری چندانی ندارند ولی تأثیر پذیری بالایی دارند اما تأثیرگذاری آن ها در وضعیت های آینده بستگی به نحوه عمل دیگر متغیرها دارد. همچنین پنج وضعیت محتمل برای آینده نظام سکونتی استان شناسایی شده که احتمال وقوع هرکدام بستگی به توجه یا عدم توجه به هر یک از پیشران ها دارد.
۳.

تحلیل نقش حکمروایی در توسعه پایدار اقتصادی از دیدگاه مدیران محلی (دهیار و شورا) بخش کهک: استان قم

کلید واژه ها: حکمروایی حکمروایی روستایی توسعه پایداراقتصادی مدیریت محلی بخش کهک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۱۰۳
نگاهی به سیر تحول رویکردهای اداره و مدیریت امور روستا نشان می دهد حکمروایی روستایی به عنوان رویکردی مؤثر و کارآمد در پاسخگویی، شفافیت، قانونمندی و مسئولیت پذیری امور محلی می تواند در نیل به توسعه پایدار نقش مهمی بازی نماید. براین اساس در مطالعه حاضر سعی شد نقش حکمروایی روستایی در توسعه پایدار اقتصای نواحی روستایی بخش کهک قم مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از شیوه اسنادی و پیمایشی با بهره گیری از ابزار پرسشنامه و مشاهده استفاده شد. جامعه آماری تحقیق متشکل از تعداد 17 تن از دهیاران و 34 تن از اعضای شورای اسلامی روستاهای واقع در محدوده مطالعه شده می باشد. روایی پرسشنامه براساس نظر اساتید و صاحبنظران مدیریت روستایی بررسی و مورد تایید قرار گرفت و پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ در سطح بسیار خوب (0.91) محاسبه و مورد تایید قرار گرفت. به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه از نرم افزار SPSS و روش های آماری استفاده شده است. یافته مبین آن است که امتیاز حکمروایی روستایی در روستاهای مورد مطالعه برابر 3.7 و بعد مسئولیت پذیری با امتیاز 4.08 دارای بهترین عملکرد می باشد. همچنین آزمون تحلیل واریانس نشان می دهد که حکمروایی بر توسعه اقتصادی اثر می گذارد به گونه ای که با بالا رفتن سطح حکمروایی، سطح توسعه اقتصادی هم ارتقا می یابد و در این تحقیق عامل مسئولیت پذیری در منطقه مورد مطالعه با ضریب 0.453 مهمترین عامل موثر بر توسعه اقتصادی محسوب می شود.
۴.

تدوین و اعتبارسنجی شاخص های ارزیابی آسیب پذیری فضاهای پیراشهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: سکونتگاه های روستایی واقع در منطقه کلان شهری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاخص ها آسیب پذیری زلزله فضاهای پیراشهری سکونتگاه های روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷ تعداد دانلود : ۴۵
زلزله از جمله مخرب ترین بلایای طبیعی است و به علت گستردگی قلمرو و شدت خساراتی که وارد می سازد، به عنوان یکی از شناخته شده ترین بلایای طبیعی جهان قلمداد می شود. در این زمینه سکونتگاه های روستایی به دلیل ساختار خاص کالبدی و شرایط اجتماعی - اقتصادی خود، دارای پتانسیل بالایی برای آسیب پذیری در برابر زلزله هستند. گرچه تاکنون مطالعاتی در مورد آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی در برابر زلزله انجام شده، اما آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی واقع در مناطق کلان شهری که دارای ویژگی های منحصربه فردی هستند، چندان موردتوجه نبوده و شاخص مناسب جهت ارزیابی آسیب پذیری این سکونتگاه ها تدوین نشده است. منطقه کلان شهری تهران به دلیل وجود گسل های فعال متعدد، سابقه تاریخی رخداد زلزله و ساختار زمین شناسی آن یکی از مناطق با ریسک بالای زلزله است. به همین جهت مدون سازی شاخص های مناسب برای ارزیابی پتانسیل آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی واقع در منطقه کلان شهری تهران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین هدف از مطالعه حاضر تدوین و اعتبارسنجی شاخص های مناسب جهت ارزیابی پتانسیل آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی واقع در منطقه کلان شهری تهران در برابر مخاطره زلزله است. روش شناسی این مطالعه ترکیبی (کیفی - کمی) می باشد که با استفاده از روش مرور نظام مند و تکنیک دلفی و بهره گیری از نظر 40 نفر خبره انجام شده است. همچنین جهت اعتبارسنجی شاخص ها نیز از آمارها و آزمون های توصیفی و استنباطی کمی مانند میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات و آماره t استفاده شده است. براساس نتایج پژوهش تعداد 37 شاخص مناسب در قالب سه مؤلفه اصلی شامل؛ در معرض خطر قرارگرفتن، حساسیت و ظرفیت سازگاری جهت ارزیابی آسیب پذیری مورد تائید قرار گرفتند.
۵.

تحلیل نگرش ها و گرایش های گردشگران نسبت به گردشگری کشاورزی مبتنی بر جامعه محلی (منطقه مورد مطالعه: روستاهای شهرستان تنکابن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری کشاورزی نگرش ها گردشگری مبتنی بر جامعه محلی نواحی روستایی شهرستان تنکابن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۳۰
روش پژوهش توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر پیمایش میدانی است. جامعه آماری متشکل از گردشگران روستاهای منطقه مورد مطالعه است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 390 نفر به عنوان جامعه نمونه در نظر گرفته شده اند. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از پرسشنامه، به وسیله نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که منطقه موورد مطالعه از جاذبه های مورد نیاز برای برنامه ریزی گردشگری کشاورزی برخوردار بوده و نتایج مستخرج از تحلیل مسیر با استفاده از روش رگرسیون خطی، نشان می دهد که از بین متغرهای مستقل، متغیر اصالت با میزان بتا (552/0) بیشترین تأثیر را در شرایط مستقیم بر متغیر وابسته نگرش گردشگران به گردشگری کشاورزی مبتنی بر اجتماع محلی داشته است. همچنین بررسی مسیر های غیر مستقیم بیانگر آن است که اصالت با بتای (552/0) بیشترین تاثیر و اقامت و اقامتگاه ها (511/0) در رتبه دوم قرار دارد.
۶.

تجربه زیسته فقرا برای مشارکت در فعالیت های مرتبط با طبیعت گردی در روستاهای منتخب شرق استان سمنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت فقرا گردشگری حامی فقرا فقرای روستایی روستاهای منتخب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
ابتکارات گردشگری حامی فقرا به دنبال پیوند مستقیم بین فعالیت های گردشگری و رویکردهای کاهش فقر باهدف شنیده شدن صدای فقرا و مشارکت آن ها در فرایند رشد و توسعه گردشگری است. بر این اساس، پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و مصاحبه های چهره به چهره درصدد کشف تجربه زیسته فقرای روستاهای منتخب شرق استان سمنان (قلعه بالا، ابر و رضاآباد) برای مشارکت در فعالیت های مرتبط با طبیعت گردی است. این سه روستا در سال های اخیر به روستاهای محبوب گردشگری در کشور تبدیل شده اند ولی با این وجود آمارها نشان می دهد که فقرای زیادی نیز در آنجا زندگی می کنند. نتایج نشان می دهد که اکثر مشارکت کنندگان در مواجهه با رشد گردشگری در روستاهای خود از سه راه «تلاش برای مشارکت در مشاغل رسمی»، «تلاش برای مشارکت در فعالیت های غیررسمی» و «تلاش برای یادگیری و افزایش مهارت ها» به دنبال نفوذ و مشارکت خود در فعالیت های مرتبط با طبیعت گردی بوده اند.
۷.

تحلیل سطح حکمروایی محلی روستاهای شهرستان تنکابن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه روستایی حکمروایی محلی شهرستان تنکابن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۷۵
حکمروایی هنر هدایت سازمان ها و جوامع است. آنچه تعیین کننده محلی بودن حکمروایی است، میزان مشارکت برای تحقق اهداف و خواسته های جامعه محلی است. مطالعه حاضر با هدف تحلیل سطح حکمروایی محلی و عوامل موثر بر آن در روستاهای شهرستان تنکابن با رویکرد تحقیق توصیفی-تحلیلی انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل دو گروه نهادهای متولی مدیریت روستایی (شامل 50 تن از دهیاران و یا اعضای شوراهای اسلامی و کارشناسان بخشداری) و 384 تن از سرپرستان خانوار ساکن در 36 روستا از روستاهای بالای 50 خانوار دهستانهای میرشمس الدین، گلیجان، تمشکل، کتری و بلده بوده است. به منظور تحلیل سطح حکمروایی محلی روستایی از آماره t تک نمونه ای و فن تاپسیس و به منظور تحلیل عوامل موثر بر حکمروایی روستایی از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد. شاخص های حکمروایی محلی شامل مشارکت، قانونمندی، پاسخگویی، مسئولیت پذیری، عدالت محوری، توافق جمعی، شفافیت و کارایی و اثربخشی و عوامل موثر بر حکمروایی محلی شامل عوامل درونی (خصوصیات سازمانی، نیروی انسانی) و عوامل بیرونی (موقعیت مکانی-فضایی، ویژگی های اجتماعی و فرهنگی، ویژگی های اقتصادی) می باشد. نتایج نشان داد حکومت های محلی در زمینه شاخص های حکمروایی محلی با میانگین نمره 2.9 از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند. همچنین سطح حکمروایی محلی در 61.1 درصد روستاها در سطح متوسط قرار دارد. در عین حال نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان می دهد که عوامل درونی 76.6 درصد و عوامل بیرونی 96.4 درصد از تغیرات حکمروایی روستایی را تبیین می کنند. در زمینه عوامل درونی درجه دهیاری، درآمد دهیاری، سن و تجربه دهیار با ضریب استاندارد 768/0 ؛ 379/0 و 232/0 و در زمینه عوامل بیرونی مساحت روستا، جمعیت روستا، ثقل و تراکم جمعیتی با ضریب استاندارد 411/0 ؛ 361/0 و 223/0 مهمترین متغیرهای موثر بر حکمروایی روستایی به شمار می آیند.
۸.

رویکرد علم سنجی به مطالعات تاب آوری بلایا در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اندیشه تاب آوری تاب آوری بلایا مدیریت بلایا علم سنجی تحلیل هم واژگانی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۱۸۱
امروزه، مفهوم تاب آوری به یکی از اندیشه های محوری در مدیریت بلایا تبدیل شده است و به طور گسترده ای در حوزه های دانشگاهی و سیاست گذاران مورد توجه قرار گرفته است. مفهوم تاب آوری بلایا طی یک دهه گذشته وارد ادبیات علمی ایران شده است. رشته های مختلف در زمینه های شهری، روستایی و منطقه ای و همچنین در رابطه با مخاطرات مختلف آن را مفهوم پردازی و ارزیابی کرده اند. با وجود طیف گسترده ای از مقالات منتشرشده مرتبط با تاب آوری بلایا تاکنون ساختار کلی چشم انداز فکری آن ناشناخته باقی مانده است. هدف کلی این پژوهش، ارائه ارزیابی از تولیدات علمی و ساختار فکری تاب آوری بلایا در ایران می باشد. در این پژوهش مقالات منتشر شده در حوزه تاب آوری بلایا با استفاده از روش های علم سنجی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته های این پژوهش ماهیت چند بعدی و چند رشته ای مطالعات تاب آوری بلایا را نشان می دهد. همچنین نتایج بیانگر آن است که نویسندگان با تعداد مقالات منتشرشده بیشتر، لزوماً تأثیر قابل توجهی در تحقیقات تاب آوری بلایا ندارند بلکه نویسندگان با مقالات منتشر شده کمتر ممکن است تأثیرات بیشتری در تحقیقات تاب آوری داشته باشند که این به شبکه ارتباطات آنها در تولیدات علمی بستگی دارد. همچنین باتوجه به تحلیل زمانی کلیدواژه های مقالات، فرایند تکاملی آن نشان می دهد که بررسی تاب آوری بلایا از موضوعاتی مانند ارزیابی تاب آوری و مفاهیم کلی به سوی تاب آوری اجتماعی، سرمایه اجتماعی و مدیریت بلایا حرکت کرده است. بنابراین طی این یک دهه، موضوعات پژوهشی تاب آوری بلایا به تدریج تغییر کرده است. از شکاف های تحقیقاتی در زمینه تاب آوری بلایا در ایران می توان به موضوعات نادیده گرفتن بٌعد ذهنی تاب آوری، تمرکز بیش از اندازه بر روی روش های کمی گرایانه، فقدان شواهد کافی از میزان تاب آوری گروه های سنی به خصوص سالخوردگان و کودکان در برابر بلایا، نابرابری جنسیتی و همچنین مناطق کمتر توسعه یافته، اشاره کرد. نتایج این پژوهش می تواند به تقویت تحقیقات آینده در زمینه تاب آوری بلایا و جهت گیری آن کمک کند.
۹.

تبیین نشانگرهای منظر پایدار روستایی در ایران مبتنی بر آرای متخصصان و حرفه مندان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منظر پایدار ارزیابی متخصصین و حرفه مندان نشانگر ارزش گذاری منظر روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۴۵۲
روستاها در بستری طبیعی و با استفاده از مصالح و فناوری محلی طی ده ها و گاه صدها سال به تدریج برپا شده و تکامل یافته اند. با توجه به اینکه در حال حاضر، شاهد تخریب محیط های روستایی و عناصر باارزش آن هستیم، شناسایی و تبیین نشانگرهای منظر پایدار روستایی منطبق با موقعیت و شرایط ایران ضرورت دارد. پس از مطالعه اجزا و خصوصیات منظر روستایی و عوامل تأثیرگذار بر آن، معیارهای اولیه بیان کننده پایداری منظر به صورت ترکیبی از دو گروه معیار استخراج و تجمیع شدند. روش شناسی پژوهش به شیوه اکتشافی و تبیینی انجام و در آن نشانگرهای اصلی منظر پایدار طی روندی پیوسته و گزینشی اعتبارسنجی و ازطریق ارزیابی متخصصین- حرفه مندان تبیین شده اند. با توجه به محدود بودن تعداد متخصصین در زمینه منظر روستایی و برای افزایش اعتبار پژوهش، تلاش شده است جامعه آماری دربردارنده طیفی از تخصص های مرتبط با علوم منظر باشد و آرای آن ها در ارزیابی لحاظ شود. به منظور افزایش دقت، صحت و اعتبار، هر نشانگر با سه عامل: میزان ارتباط، میزان اهمیت و قابلیت اندازه گیری ارزش گذاری شده است. تحلیل ها یک بار به صورت تجمعی و یک بار به تفکیک هر نشانگر انجام و نشانگرهای با ارزش تر و مؤثرتر از دیدگاه متخصصین- حرفه مندان حوزه علوم به دست آمده است. نتایج این پژوهش عوامل اصلی شکل دهنده و تأثیرگذار در پایداری منظر پایدار روستایی را مشخص و تبیین می نماید، بنابراین تصمیم گیرندگان را قادر می سازد برنامه ریزی های آتی خود را هم راستا و مبتنی بر حفظ و ارتقای نشانگرهای اصلی منظر پایدار تبیین کنند.
۱۰.

تحلیل عوامل و فرایندهای مؤثر بر تدوین سیاست گذاری فضایی توسعه کالبدی مناطق روستایی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرایند سیاست گذاری سیاست گذاری فضایی مناطق روستایی توسعه کالبدی تحلیل محتوای کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۸۱
روستاهای ایران با مشکلات عدیده ای در ابعاد اکولوژیکی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی روبه رو هستند. مجموعه مشکلات فوق منجر به تبدیل روستاها به مکانی برای استقرار گروه های پردرآمد شهری،  اغتشاش کالبدی، تغییر کاربری اراضی و عدم توجه به فرآیند تدوین سیاست ها و برنامه ها در برابر فراورده و برآیند آنها می شود و در نتیجه، آینده توسعه کالبدی مناطق روستایی با چالشی جدی مواجه است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل وضعیت موجود چارچوب تدوین سیاست گذاری فضایی توسعه پایدار کالبدی مناطق روستایی کشور انجام شده است. در این راستا، هم محتوای سیاست های توسعه روستایی و هم فرآیند تدوین این سیاست ها و نقش عوامل مؤثر در آن مورد بررسی قرار می گیرند. دستیابی به شناخت در این پژوهش با استفاده از دو روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار و نظریه داده بنیاد(گراندد تئوری) انجام شده است.نتایج نشان می دهد که چارچوب تدوین سیاست گذاری فضایی موجود توسعه پایدار کالبدی مناطق روستایی در ایران متشکل از عوامل سیاست گذاری، فرآیندهای سیاست گذاری و محتوای سیاست هاست. افزون بر این، عوامل مهمی نظیر نبود سیاست های کلی نظام در توسعه روستایی، تمرکزگرایی و جایگاه حاشیه ای جامعه روستایی در سطح ملی بر چارچوب تدوین سیاست گذاری فضایی نیز اثرگذار است. همچنین، فرآیندهای کنونی سیاست گذاری، چالش های متعددی دارند که دربرگیرنده سیاست های بخشی و متمرکز و نیز عدم انسجام و هماهنگی دستگاه ها در تدوین برنامه ها می باشند. تعدیل چالش های یادشده مستلزم اصلاح فرآیندها و نهادها به جای گسترش تشکیلات اداری، یکپارچگی سیاست های توسعه کشاورزی و روستایی و در نهایت ایجاد و تقویت خوشه ها، منظومه ها و شبکه های روستایی است. تحلیل محتوای کیفی اسناد نشان داد که عوامل برنامه ریزی، بودجه ریزی و تدوین استراتژی ملی توسعه پایدار بیشترین نقش واثربخشی را در تدوین سیاست گذاری فضایی توسعه روستایی داشته و بعد از آن، لزوم هماهنگی بخش ها و ارتباط سطوح مختلف ملی و محلی و نیز بعد اقتصادی، بعد زیربنایی – کالبدی قرار دارند.
۱۱.

ارزیابی اکوسیستم کارآفرینی گردشگری روستایی (مورد مطالعه: استان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اکوسیستم کارآفرینی گردشگری روستایی کارآفرینی گردشگری روستاهای استان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۳۶۵
کارآفرینی در گردشگری روستایی یکی اهرم های توسعه روستایی است که به عنوان راه حلی برای برخی از مسائل روستاییان همواره موردتوجه بوده است. بر این اساس، هدف این پژوهش ارزیابی اکوسیستم کارآفرینی گردشگری در روستاهای استان تهران و شناخت مهم ترین عوامل مؤثر بر توسعه آن است. پژوهش از نوع پیمایشی است که با روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته و ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه و جامعه آماری «صاحبان کسب وکار روستایی»، «مدیران روستایی» و «خبرگان و متخصصان» تکمیل شده است. در ارتباط با توسعه اکوسیستم کارآفرینی در گردشگری روستایی، نتایج نشان داد هر سه گروه صاحبان کسب وکار، مدیران روستایی و خبرگان، بعد اقتصادی را مهم ترین بعد دانسته و نتایج مدل تحلیل عاملی در ارزیابی مهم ترین شاخص های مؤثر بر توسعه اکوسیستم کارآفرینی در گردشگری روستایی از طریق خلاصه سازی 24 شاخص مورد بررسی به 5 عامل، مهم ترین شاخص را در توسعه اکوسیستم کارآفرینی در گردشگری روستایی، شاخص «سرمایه گذاری» تعیین می کند. سایر شاخص های عامل اول شامل مشارکت، سرمایه گذار، دسترسی (بازار یا اقتصادی)، دولتی، آگاهی و آموزشی (سیاستی) می شود. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که مهم ترین لازمه تحقق توسعه کارآفرینی گردشگری در روستاهای موردمطالعه، نیاز به همکاری دو گروه سرمایه گذار (برای سرمایه گذاری و بازاریابی) و دولت (برای ارائه آموزش و افزایش آگاهی) در بستر روستاهای دارای قابلیت کارآفرینی گردشگری و مشارکت با ساکنان این روستاها است.
۱۲.

تحلیل محتوای کیفی سیاست های فضایی توسعه روستایی کشور پس از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاست گذاری سیاست های فضایی توسعه روستایی تحلیل محتوای کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۴ تعداد دانلود : ۴۸۴
نگرش یکپارچه به عناصر کلیدی سیاست گذاری فضایی روستایی شامل مکان ها، مردم و فعالیت ها در تدوین قوانین، برنامه ها و سیاست ها موجب توسعه پایدار روستایی می شود. نبود نگرش یکپارچه و بخشی نگری در فرایند تدوین برنامه های توسعه روستایی در ایران موجب شده است توسعه پایدار این مناطق با چالشی جدی مواجه شود. هدف مقاله حاضر، تحلیل محتوای کیفی سیاست های فضایی توسعه روستایی کشور است. مقاله حاضر به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش های بنیادی و به لحاظ هدف از نوع پژوهش های توسعه ای است. روش تحلیل داده ها مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی جهت دار است. مقوله های سیاست گذاری فضایی شامل سیاست های مکان محور، توسعه پایدار کالبدی و نهادینه شدن سیاست های توسعه پایدار است. این مقوله ها شامل 11 شاخص یا زیرمقوله می شوند که چهارچوب مفهومی پژوهش را تشکیل می دهند. برای تحلیل محتوای کیفی سیاست های فضایی براساس شاخص های 11گانه پژوهش، پس از استخراج واحد معنا، فشردگی جملات و رمزگذاری، تعداد 143 رمز به دست آمد. این رمزها در طبقات مختلف (مقوله ها و شاخص ها) با توجه به ارتباط مفهومی و موضوعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد از 143 رمز استخراج شده، شاخص ماهیت برنامه ریزی، بودجه ریزی و تدوین استراتژی ملی توسعه پایدار با 21 رمز (68/14درصد) در رتبه نخست، سه شاخص ابعاد اقتصادی، ابعاد زیربنایی کالبدی و هماهنگی بخش ها و سطوح مختلف (ملی و محلی) به طور مشترک با 18 رمز (58/12درصد) در رده دوم و شاخص حمایت از مناطق عقب مانده با 15 رمز (48/10درصد) در رده سوم قرار دارند؛ بنابراین جهت گیری تدوین سیاست های فضایی توسعه مناطق روستایی به سوی عوامل برنامه و بودجه ریزی، ابعاد زیربنایی کالبدی، اقتصادی و حمایت از مناطق عقب مانده است؛ درحالی که سهم عوامل اجتماعی، زیست محیطی و مشارکت سازمان های غیردولتی و بخش خصوصی در تدوین این سیاست ها اندک است. نوآوری پژوهش، تحلیل جامع اسناد سیاست گذاری شامل برنامه های توسعه پنج ساله، سیاست های کلی این برنامه ها، قوانین و سیاست های کلی نظام (تعداد 33 سند مرتبط) با استفاده از شاخص های سیاست گذاری فضایی است.
۱۳.

طراحی الگوی چالش های تدوین سیاستگذاری فضایی مناطق روستایی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۵۹۵
در سال های اخیر سیاستگذاری روستایی دچار تغییرات اساسی شده و از آنجاکه این سیاستگذاری ها عمدتاً در قالب توسعه پایدار و با دیدگاه سرزمینی مطالعه می شود، پوشش همگانی همه بخش ها را مورد توجه قرار می دهد. در ایران، نبود دیدگاه کل نگر در فرایند سیاستگذاری کشور سبب شد تا بخش های مختلف در روستاها هر یک به صورت جزیره ای عمل کنند و به اصل مکمل بودن مکان ها توجه چندانی نشود. هدف این مقاله، طراحی الگوی چالش های تدوین سیاستگذاری فضایی مناطق روستایی کشور و ارائه راهکارهای مناسب است. در این پژوهش از نظریه داده بنیاد برای استخراج و تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. برای دستیابی به اشباع نظری، با بهره گیری از نمونه گیری نظری و روش گلوله برفی، نظر 14 نفر از نخبگان (افراد صاحب منصب در دستگاه های متولی توسعه روستایی) با مصاحبه نیمه ساختاریافته و به صورت انفرادی کسب شد. بر این اساس، «سیاستگذاری بخشی، متمرکز و بالا به پایین» طبقه محوری شناسایی شد. نتایج نشان داد ضعف بنیان های اندیشه ای و نظری سیاستگذاری روستایی در ایران مهم ترین عامل در پیدایش، قوام و دوام سیاستگذاری متمرکز، بخشی و بالا به پایین عمل کرده است. در عین حال سیاست های تدوین شده از منظر نهادی و سرزمینی یکپارچه نیستند و همچنین، فرایند تدوین و اجرای برنامه های توسعه روستایی منسجم و متصل نبوده و بازخورد مناسب شکل نمی گیرد. از این رو می توان گفت در وضعیت کنونی توجه به سیاستگذاری یکپارچه بخشی فضایی ضرورت دارد. این ضرورت باید با توجه به تمرکززدایی اداری فضایی و سیاستگذاری یکپارچه سرزمینی فراهم شود که پیامد آن کاهش نسبی بخشی نگری و توجه به سیاست های فضایی در نظام سیاستگذاری و برنامه ریزی کشور است.
۱۴.

تحلیل عوامل کلیدی موثر بر شکل دهی الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده نگاری (مورد مطالعه: استان لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی آمایشی فضاهای روستایی آینده نگاری میک مک لرستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۶۲۸
برنامه های توسعه و عمران روستایی بر اساس الگو های مختلف در استان لرستان، توفیق مورد انتظار را در رونق اقتصادی و بهبود زندگی روستاییان نداشته و به لحاظ اجتماعی در نهادینه کردن مشارکت روستاییان و توانمندسازی آنان موفقیت چندانی کسب ننموده است. برای از بین بردن این آثار منفی از فضاهای روستایی استان، ضروری است که عوامل کلیدی مؤثر برای ارائه الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده نگاری به عنوان هدف اصلی این تحقیق شناسایی و تحلیل گردد. بدین روی در این تحقیق با استفاده از روش های دلفی ، پنل متخصصان و تحلیل تأثیرات متقابل با کمک نرم افزار MicMac  عوامل کلیدی مؤثر در طراحی الگوی آمایش فضاهای روستایی شناسایی و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از 40 مسئله و مشکل اصلی برنامه های روستایی ، 13 عامل چشم انداز روستایی، آینده نگاری، محیط زیست، ساختار اقتصاد روستایی، حکمروایی روستایی، سناریوهای جایگزین، ویژگی های مناطق، آمایش سرزمین، مشارکت روستاییان، اصول توسعه فضایی روستایی، ظرفیت محلی و سرمایه اجتماعی، مدیریت روستایی و همگرایی- واگرایی بخش ها مهم ترین عوامل کلیدی مؤثر بر طراحی الگوی آمایش فضاهای روستایی لرستان محسوب می شود.
۱۵.

تحلیل فضایی تاب آوری سکونتگاه های روستایی در برابر مخاطره زلزله ( مطالعه موردی: شهرستان مریوان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاب آوری سکونتگاه های روستایی زلزله شهرستان مریوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۶۵۷
خسارات گسترده مخاطرات به محیط و کالبد سکونتگاه های انسانی موجب شده است که مفهوم تاب آوری در کاهش آثار سوانح، به حوزه ای مهم در عرصه مدیریت بحران تبدیل شود. با توجه به این اهمیت، هدف پژوهش حاضر تحلیل تاب آوری سکونتگاه های روستایی در برابر زلزله در شهرستان مریوان می باشد. جامعه آماری این پژوهش، شامل روستاهای ۶ دهستان خاوومیرآباد، زریوار، سرکل، سرشیو، کوماسی و گلچیدر است که خانوارهای نمونه از بین روستاهای این دهستان ها و به روش تصادفی طبقه بندی شده و ۱۸ روستا به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد و تعداد ۳۱۰ پرسشنامه به صورت تصادفی تکمیل شدند. اعتبار پرسشنامه ها با آزمون آلفای کرونب اخ، 79% به دست آمد. تحلیل آماری داده ها با آزمون های t تک نمونه، کروسکال والیس و تحلیل واریانس انجام شد . علاوه بر این، از روش دیمتل برای تعیین جهت رابطه میان معیارها، با استفاده از ۶ نفر از کارشناسان و از روش تحلیل شبکه ای نیز برای وزن دهی به معیارها استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهند که می توان روستاهای مورد مطالعه دارای را بافتی با تاب آوری پایین به حساب آورد که مهم ترین علت آن وضعیت نامناسب عوامل درونی سکونتگاه های روستایی می باشد از جمله کیفیت پایین ساخت و ساز و اسکلت نامناسب بناها. .با توجه به نتایج تحلیل واریانس بیشترین تاب آوری در دهستان زریوار با میانگین ۲.۹۹ و کمترین تاب آوری مربوط به دهستان خاوومیرآباد با میانگین ۱.۸۷ می باشد. در مجموع می توان نتیجه گرفت که تاب آوری سکونتگاه های روستایی در سطح دهستان های شهرستان مریوان در سطح بسیار پایینی است.
۱۶.

تبیین فرایند همکاری های قلمرویی در بهره برداری از قنات (مورد مطالعه: قنات حسن آباد، استان یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: همکاری قلمرویی آب قنات بهره برداری پایدار نظریه زمینه ای سود مشترک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸ تعداد دانلود : ۱۰۱۶
ویژگی برجسته قنات حسن آباد به نقش آن در ایجاد همکاری های بین قلمرویی برمی گردد که میان سه حوزه مهریز، ده نو و حسن آباد در طول 40 کیلومتر پدید آمده و استمرار یافته است. مراقبت از قنات حسن آباد تا آخرین چاه که در قلمروی مهریز واقع است صورت می گیرد و دو قلمروی پایین دست در آن مشارکت دارند. در این مقاله تلاش شده است تا با روش نظریه زمینه ای به این سؤال پاسخ داده شود که چگونه جریان آبی مانند قنات حسن آباد توانسته است به همگرایی اجتماعی و همکاری میان سه قلمروی ذینفع منجر گردد؟ به این منظور مصاحبه شوندگان از مناطق پایین دست و بالادست با روش گلوله برفی انتخاب شدند و پرسش ها تا رسیدن به نقطه اشباع نظری ادامه پیدا کرد. سپس در مورد داده های میدانی، کدگذاری باز و محوری انجام شد و نهایتاً کدگذاری انتخابی صورت گرفت. روابط میان مفاهیم در مدل مفهومی نشان داده شد و به صورت یافته های پژوهش شرح داده شدند. در منطقه نفوذ قنات حسن آباد، مدلی حاکم است که آن را مدل «سود مشترک» نامیده ایم. در این مدل، مجموعه ای از عوامل اجتماعی و اقتصادی به گونه ای ساختارمند منافع بالادست و پایین دست را به یکدیگر گره می زنند. یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در این مدل، گستردگی فضایی قنات است که به قنات، نوعی ویژگی قلمرو گریزی می دهد. درنتیجه، دینامیک قنات به کمرنگ شدن قلمرو و به تبع آن کاهش هویت قلمرویی منجر می گردد و همین امر، امکان همکاری در دو سوی مرزهای قلمرو را آسان تر می کند.
۱۷.

اهداف، انگیزه ها و موانع توسعه کشاورزی ارگانیک در شهرستان روانسر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کشاورزی ارگانیک کشاورزی پایدار توسعه پایدار شهرستان روانسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۴۳۳
هدف این پژوهش تحلیل اهداف و انگیزه ها ی کشاورزان ارگانیک کار و موانع توسعه کشت ارگانیک در شهرستان روانسر بود، که به صورت پیمایشی به واکاوی دیدگاه گروه هدف پرداخته است. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان ارگانیک کار غلات شهرستان روانسر هستند که تعداد 51 کشاورز ارگانیک کار به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها حاکی از آن است که کشاورزان ارگانیک کار بیشترین اهمیت را برای سلامت غذایی و نیز فواید کوتاه مدت آن قائل بوده اند و به ترتیب اولویت، ابتدا انگیزه های اجتماعی، سپس انگیزه های زیست محیطی و درنهایت انگیزه های اقتصادی و مادی برای کشاورزان ارگانیک کار ایجاد انگیزش می کنند. مهم ترین موانع کشت ارگانیک را در بازار رسانی و عدم حمایت دولت از این نوع محصولات، عدم وجود استانداردهای لازم جهت تأیید و عرضه این محصولات به بازار و عدم آموزش و اطلاع رسانی در این زمینه ذکر کرده اند.
۱۹.

بخش بندی گردشگری در نواحی روستایی با تاکید بر عوامل انگیزشی: مورد مطالعه حوضه آبریز رودخانه کُلان ملایر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری روستایی بخش بندی گردشگری عوامل انگیزشی گردشگر حوضه آبریز رودخانه کلان شهرستان ملایر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۱ تعداد دانلود : ۱۳۳۹
چکیده: گردشگری یکی از برجسته ترین راهبردهای نوین اقتصادی برای توسعه نواحی روستایی شناخته می شود. همانند سایر بخش های اقتصادی بخش گردشگری نیز متشکل از نظام عرضه و تقاضا است، و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضای گردشگری شرط لازم برای پویایی سیستم گردشگری و ایجاد رشد و توسعه اقتصادی است. بخش بندی بازار گردشگری متداول ترین شیوه در زمینه مطالعه و شناخت ساختار تقاضای گردشگری است، که به بهره گیری مطلوب از منابع عرضه گردشگری در راستای نیازهای واقعی و گوناگون گردشگران کمک می کند. این پژوهش به بخش بندی گردشگران در منطقه نمونه گردشگری حوضه آبریز رودخانه کُلان شهرستان ملایر می پردازد. جامعه آماری گردشگرانی است که به قصد تفریح و گردش و گذران اوقات فراغت به محدوده مورد مطالعه سفر می کنند. ابزار پژوهش پرسشنامه ی محقق ساخته است و به روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 200 مورد پرسشنامه از گردشگران بدست آمد. آمار توصیفی، و روش های تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل خوشه ای برای تجزیه و تحلیل داده ها به کار رفت. بر مبنای نتایج تحلیل عاملی 7 عامل اصلی انگیزشی گردشگری در سطح منطقه شناسایی شد، شامل: روستاگرایی، وابستگی و تعلق مکانی، آسایش و استراحت، طبیعت گردی و ورزش، تفریحات گروهی، خرید تولیدات روستایی، هیجان و تازگی، معنویت و خلوت؛ بر اساس این عوامل انگیزشی نتیجه نهایی بخش بندی گردشگران نشان می دهد که بازار تقاضای گردشگری در منطقه قابل تقسیم به 7 بخش است. این نتایج می تواند در راستای بهره گیری بهینه از انواع منابع موجود در منطقه، توسط مدیران و مسئولان محلی، و همچنین صاحبان کسب و کارهای گردشگری، متناسب با نیازهای واقعی بخش های متنوع بازار گردشگر روستایی به کار گرفته شود.
۲۰.

تحلیل مقایسه ای ادراکات ساکنان محلی به اثرات گردشگری در نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستاهای حوضه آبریز رودخانه کُلان شهرستان ملایر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری روستایی تحلیل مقایسه ای اثرات گردشگری نظریه تبادل اجتماعی حوضه آبریز رودخانه کُلان ملایر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۵۱۳
تاکنون بخش وسیعی از مطالعات گردشگری در نواحی روستایی بر شناخت اثرات مثبت و منفی آن در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و محیط زیستی متمرکز شده است. اما با در نظر گرفتن ناهمسانی دیدگاه های مردم محلی از اثرات یاد شده، پژوهش های اندکی در زمینه مقایسه ادراکات ذینفعان، به ویژه ساکنان روستایی انجام شده است. این پژوهش به تحلیل مقایسه ای ادراکات ساکنان محلی از اثرات گردشگری در منطقه حوضه آبریز رودخانه کُلان شهرستان ملایر می پردازد. روش پژوهش ترکیبی است. در مرحله کیفی طی6 نشست بارش افکار گروهی، با مشارکت 60 نفر از داوطلبان محلی اثرات مثبت و منفی گردشگری شناسایی و مبنای طراحی پرسشنامه به عنوان ابزار سنجش در مرحله کمّی قرار گرفت. سرانجام 350 پرسشنامه از 10 درصد جمعیت بالای 15 سال گردآوری شد. داده ها با استفاده از آمارهای توصیفی، تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل خوشه ای، تحلیل تشخیص، خی-دو، و تحلیل واریانس یک طرفه تجزیه وتحلیل شد. بر اساس تحلیل عاملی اکتشافی اثرات مثبت به سه دسته در ابعاد اقتصادی، محیطی، و اجتماعی، و اثرات منفی نیز به سه دسته در ابعاد محیط زیستی، اجتماعی و فرهنگی تقسیم شد. نتایج تحلیل خوشه ای ادراکات مردم محلی از اثرات مثبت و منفی گردشگری بیانگر سه دیدگاه متفاوت است. در اغلب موارد تفاوت معناداری میان ادراکات ساکنان محلی از اثرات مثبت و منفی گردشگری مشاهده شد. نتایج پژوهش منطبق بر اصول نظریه تبادل اجتماعی است، به طوری که ادراکات ساکنان محلی تابع میزان اثرپذیری آن ها از ابعاد مختلف اثرات مثبت و منفی گردشگری است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان