استفتاآت‏ (مقاله ترویجی حوزه)

مناسک و احکام حج از مهمترین مسائل آن است، که فراگیرى آنها زمینه استفاده معنوى بیشتر از این مراسم عبادى - سیاسى را فراهم مى‏آورد. و باید گفت که مراتب معنوى حج بدون انجام دقیق اعمال و مناسک به دست نخواهد آمد. فقهاى حوزه‏هاى علمیه و مراجع بزرگوار اسلام - قدس‏الله اسرارهم - هر یک در عرصه و زمان خود، همواره براى تنظیم مبانى فقهى، کشف قوانینِ الهى، پاسخگویى به استفتاآت مردمى، نگارش و نگهدارى فقه به معناى عام و گسترده آن و مسائل حج بطور خاصّ و تطبیق قوانین کلّى بر نمونه‏هاى مختلف اعصار، زحمات فراوان کشیده و گامهاى بلندى برداشته‏اند، امّا از آنجا که تغییر اماکن و پدید آمدن مصداقهاى جدید در حج، هر ساله مسائل ن س 1 - کسانى که با دریافت وام منزل مسکونى ساخته‏اند و یا سایر لوازم زندگى را تهیه کرده‏اند و طى اقساط باید وام را بپردازند، اگر سایر شرایط استطاعت را دارا باشند باید حجةالاسلام بجا آورند؟ (آیةالله اراکى): اگر بسهولت مى‏تواند در وقت پرداخت کند و سایر شرایط استطاعت را دارد باید حجةالاسلام بجا آورد. س 2 - کارمندانى که در منازل سازمانى زندگى مى‏کنند و هم‏اکنون مشکلى از نظر مسکن ندارند ولى مالک منزل مسکونى هم نمى‏باشند ولى سایر شرایط استطاعت را دارا هستند باید حجةالاسلام بجا آورند یا نه؟ (آیةالله اراکى): اگر به منزل احتیاج ندارد و سایر شرایط دارا است مستطیع است. س 3 - جانبازان و آزادگانى که با خرج دولت به حج مى‏روند، حج آنها بذلى است یا نه؟ در هر دو فرض که دولت پول قربانى آنها را بدهد یا ندهد. (آیةالله اراکى): اگر مخارج حج را به آنها مى‏دهند و یا پول مخارج را به آنها بذل مى‏کنند حج بذلى است. س 4 - آیا مخارج ازدواج فرزند هم جزو مؤونه است و بر فرض که فرزند نیاز به ازدواج داشته باشد، آیا رفتن به حج مقدم است یا ازدواج فرزند؟ (آیةالله گلپایگانى): اگر به مقدار متعارف خرج کند جزء مؤونه محسوب مى‏شود و حجّ واجب مقدّم است مگر اینکه ترک اقدام براى ازدواج فرزند عرفاً موجب عسر و حرج براى او باشد، والله العالم. س 5 - شخصى براى عمره تمتع در مسجد شجره محرم مى‏شود ولى به علت گم کردن کاروان خود و بازماندن از آن به مدینه برمى‏گردد، آیا در بازگشت به مدینه و همچنین در فاصله مدینه تا مسجد شجره هنگام برگشت به مکّه مى‏تواند زیر سایه برود یا نه؟ (آیةالله گلپایگانى): محرم هستند بنابراین در مسیر مدینه و برگشت نباید در روز زیر سقف بروند، والله العالم. س 6 - عدم جواز عمره مفرده بین عمره تمتّع و حج تمتّع، به جهت حرمت خروج از شهر مکه است، چون لازم است به ادنى الحل برود یا دلیل جداگانه دارد؟ (آیةالله گلپایگانى): عدم جواز به جهت خروج از مکّه نیست، والله العالم. س 7 - بلند گفتن تلبیه براى خانمها چه صورتى دارد؟ و در صورت حرمت آیا موجب بطلان اعمال نیز مى‏شود یا خیر؟ (آیةالله اراکى): اگر مفسده نداشته باشد اشکال ندارد. س 8 - اگر در طواف دستجمعى بین 6 و 7 شک کند در صورتى که سایر همراهان به 7 شوط یقین داشته باشند تکلیف شخص شاک چیست؟ (آیةالله اراکى): اگر طواف‏کننده اطمینان پیدا مى‏کند ولو بگفته همراه، به اطمینان عمل کند وگرنه یقین آنان براى او کافى نیست. س 9 - چه مقدار فاصله بین اشواط طواف سبب بهم خوردن موالات و بطلان آن مى‏گردد؟ (آیةالله اراکى): موالات عرفیه معتبر است و مقدار خاصى براى آن تعیین نشده است. س 10 - گاهى مأمورین دولت سعودى خانمها را از محدوده طواف (فاصله مقام و کعبه) بیرون مى‏کنند حکم طواف آنها در این صورت چیست؟ (آیةالله اراکى): اگر قبل از نصف شوط چهارم از مطاف خارج شده باشند و موالات بهم نخورده باشد مى‏توانند طواف را تمام کنند و مى‏توانند از سر بگیرند و اگر موالات بهم خورده باید از سر بگیرند. و اگر بعد از نصف شوط چهارم با عذر از مطاف خارج شده‏اند. در اتمام طواف و استیناف مختارند. چه موالات بهم خورده باشد یا نه. س 11 - آیا حرمت زن و شوهر بر یکدیگر در حال احرام، مانند حرمت زن و مرد نامحرم است و آیا نگاه به یکدیگر و لمس بدن بدون قصد لذّت نیز حرام است؟ و محدوده حرمت زن و مرد در حال احرام چیست؟ (آیةالله گلپایگانى): نگاه کردن به زوجه و لمس بدون شهوت و التذاذ اشکال ندارد. بلى بوسیدن آن مطلقاً جایز نیست و کفّاره دارد، والله العالم. س 12 - وظیفه کثیرالشک در تعداد ریگها - در رمى - چیست؟ و ملاک کثیرالشک بودن، نیز چیست؟ (آیةالله گلپایگانى): کسى‏را همراه ببرد تا اطمینان به رمى صحیح پیدا کند، والله العالم. س 13 - مردان محرم، در عرفات بر اثر گرمى هوا، حوله‏هاى احرام «رداء» را زمین مى‏گذارند، این عمل تا چه حدّ صحیح است؟ (آیةالله گلپایگانى):اگر در معرض دید نامحرم نباشند اشکال ندارد، والله العالم. س 14 - کسى که تنها در رمى نیابت دارد، طبق فتواى مرجع تقلید خودش عمل کند یا مطابق فتواى مرجع تقلید منوب عنه؟ (آیةالله گلپایگانى): مطابق نظر مرجع تقلید خود عمل کند مگر آنکه عمل او به نظر مرجع تقلید منوب عنه باطل باشد، والله العالم. س 15 - زنى به جهت خوف از حیض متأخر اعمال بعد از منى‏ را بر وقوفین مقدم داشته و پس از طواف حج و نماز آن از انجام بقیه اعمال ناتوان شده و بدون انجام بقیه آن، با احرام حج به عرفات رفته است، تکلیف او نسبت به بقیه اعمال حج و اعمال بعد از منى‏ چیست؟ (آیةالله گلپایگانى): در فرض سؤال، بعد از اعمال منى و مراجعت به مکّه، چنانچه براى او ممکن است احتیاط آن است که طواف حجّ و نماز آن‏را اعاده کند و بعد طواف نساء و نمازش را بجا آورد، والله العالم. س 16 - اخیراً توسط بانک توسعه اسلامى، وابسته به کشورهاى اسلامى و همکارى دولت عربستان، مسلخ‏هایى براى ذبح قربانى به صورت کاملاً مکانیزه تأسیس شده است که در وادى معیصم‏ قرار دارد. با توجه به دو نکته ذیل قربانى در آن مسلخ‏ها چه حکمى دارد؟ الف: دیگر مسلخ‏ها هم بنا به نقل، خارج منى‏ است ولى به منى نزدیکتر است. ب: گوشت حاصل از قربانى در مسلخ جدید با وسائل پیشرفته بسته‏بندى شده و براى نیازمندان کشورهاى اسلامى ارسال مى‏شود، در حالى که لاشه‏هاى قربانى در دیگر مسلخ‏ها سوزانده و از بین مى‏رود. (آیةالله اراکى): ذبح در مسلخ‏هاى جدیدالتأسیس بر فرض عدم امکان ذبح در منى‏ در صورتیکه شرایط شرعى ذبح رعایت شود مانعى ندارد هرچند نسبت به سایر مسلخ‏ها از منى دورتر باشد و رعایت اقربیت به منى لازم نیست. (آیةالله گلپایگانى): در فرض مسئله چنانچه سایر شرایط صحت ذبح در مذابح مذکوره محقق باشد رعایت اقربیت به منى واجب نیست اگرچه اولى و مطابق احتیاط است، والله العالم. س 17 - ابتدا و انتهاى وقت ذبح در روز عید چه زمانى است، و آیا کسانى که رمى را در شب انجام مى‏دهند مى‏توانند قبل از طلوع آفتاب روز عید، قربانى کنند یا نه؟ (آیةالله اراکى): از طلوع آفتاب تا غروب آن است و قبل از طلوع آفتاب نمى‏توانند قربانى کنند. (آیةالله گلپایگانى): نظر به اینکه بنابر احتیاط باید ذبح بعد از رمى جمره عقبه انجام شود و وقت رمى جمره بعد از طلوع آفتاب است تا غروب لذا قربانى قبل از رمى خلاف احتیاط است. بلى براى کسانى که رمى شب عید جایز است و رمى هم انجام داده‏اند قربانى بعد از ظاهر شدن طلوع فجر و تحقق صبح قبل از طلوع آفتاب جایز است چه آنکه بین الطلوعین از لحظات روز محسوب است، والله العالم. س 18 - به نظر کارشناسان «استیل» هم نوعى آهن است و بعضى از این چاقوها هم جذب آهن‏ربا مى‏شود، ذبح با چنین چاقوهایى چه حکمى دارد؟ (آیةالله اراکى): میزان صدق عرفى آهن است و اگر معلوم نباشد که کاردهاى استیل آهن است یا نه ذبح صحیح نیست. (آیةالله گلپایگانى): اگر آهن باشد کفایت مى‏کند، والله العالم. س 19 - آیا در ذابح قربانى حج، ایمان شرط است یا اسلام کفایت مى‏کند؟ (آیةالله گلپایگانى): اسلام کفایت مى‏کند، والله العالم. س 20 - آیا ذابح قربانى حج باید شیعه باشد و یا اگر سنى هم باشد کفایت مى‏کند؟ (آیةالله اراکى): ذابح لازم نیست مؤمن باشد و خودش باید قصد قربت بنماید. س 21 - کسى که در ذبح از طرف دیگرى وکیل شده، آیا به فتواى مرجع تقلید خودش عمل مى‏کند، یا به فتواى مرجع تقلید موکّل خود؟ (آیةالله اراکى): به فتواى مرجع تقلید خودش عمل مى‏کند. س 22 - آیا در مسأله ذبح، کسى که از طرف چند نفر وکالت دارد، باید تک تک افراد را جداگانه هنگام ذبح مشخص کند، یا همین که از طرف آنها وکالت دارد و بطور کلّى چند گوسفند را ذبح مى‏کند، کافى است؟ (آیةالله اراکى): ظاهراً باید تک تک افراد را هنگام ذبح مشخص کند. س 23 - اگر کسى در روز عید قربان موفق به قربانى نشد، آیا مى‏تواند در شب انجام دهد و یا باید روز یازدهم قربانى کند؟ (آیةالله اراکى): کفایت قربانى در شب مشکل است. (آیةالله گلپایگانى): بنابر احتیاط روز یازدهم قربانى کند، والله العالم. س 24 - در ایامى که مطاف بسیار شلوغ است، گاهى مشاهده مى‏شود، برخى از خانم‏ها براى بوسیدن حجرالأسود، وسط جمعیت رفته و هنگام اقدام به این عمل بدنشان با فشار زیاد جمعیت با بدن نامحرمان تماس مى‏گیرد و گاهى در کشاکش جمعیّت چادر و روسریشان کنار رفته و موهایشان ظاهر مى‏شود، لطفاً حکم شرعى را در این خصوص بیان فرمایید. (آیةالله گلپایگانى): در فرض سؤال باید از جلو رفتن خوددارى نمایند، والله العالم. س 25 - هم اکنون بین شبستان مسجدالحرام و سالن صفا و مروه دیوار کوتاهى به بلندى حدود نیم متر و عرض یک متر وجود دارد، آیا بانوان در ایام عادت که نمى‏توانند به مسجد الحرام وارد شوند، مى‏توانند روى این دیوار که مشترک بین مسجد و مسعى‏ مى‏باشد، بنشینند؟ (آیةالله گلپایگانى): اگر یقین به جزء مسجد بودن آن محل ندارند نشستن در آنجا براى آنها اشکال ندارد، والله العالم. س 26 - آیا مى‏توان قرآن را از مسجدالحرام جهت قرائت بیرون برد و مجدداً به مسجد بازگردانید؟ (آیةالله اراکى): در صورتى‏که اطلاق وقفیت احراز نشود جایز نیست. س 27 - در نماز جماعت مکّه و مدینه، گاهى مشاهده مى‏شود برخى از نمازگزاران شیعه اتصال صفوف را مراعات نمى‏کنند حکم نماز جماعت آنها چیست، و آیا بر ما واجب است به آنها اعلام کنیم؟ (آیةالله اراکى): احوط مراعات اتصال است. واعلام لازم است بنابر احتیاط. ...................) Anotates (................. وینى بر مناسک مى‏افزاید، همیشه باید ارتباط دست‏اندرکاران حج و زائران عزیز با فقهاى عظام برقرار باشد و در پیچ و خم اجراى دقیق برنامه‏هاى عمره و حج، حکم الهى را دریابند و به وظیفه شرعى خود عمل کنند. در این راستا فصلنامه «میقات حج» که عهده‏دار ارائه فرهنگ و معارف این واجب الهى است، از این شماره، مسائل جدیدى را که از محضر مراجع بزرگ تقلید استفتاء شده است، مى‏آورد. بدان امید که ارائه این مسائل راهگشاى زائران عزیز بیت‏الله الحرام باشد.*» از تمامى افرادى که استفتاى جدیدى در اختیار دارند و در جایى منتشر نشده، تقاضا داریم که آن را به آدرس تهران، صندوق پستى 5856/14155 براى ما بفرستند تا در موقعیتهاى مناسب براى درج در فصلنامه استفاده شود.