معرّفی تحفهالغیب محمودبن حسین مشهدی؛ رساله ای در تصوّف از اوایل قرن دهم (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
دربار عثمانی در زمان سلطان محمّد فاتح و فرزندش، سلطان بایزید دوم، از مراکز حامی زبان و ادب فارسی بود؛ به گونه ای که برخی ایرانیان با شنیدن اخبار امنیت و حمایت پادشاهان آن دیار، راه مهاجرت اختیار کردند. یکی از این افراد، صوفیی با نام محمودبن حسین موسوی مشهدی بود که بر اثر فتنه ها و ظلم های حادث شده در خراسانِ اواخر قرن نهم، ناگزیر به سوی دربار عثمانی روانه شد. او در قیصریه، با شیخ سیدعبیدالله تستری شیرازی ملاقات و دو سال و نیم در خانقاه او اقامت کرد. پس از آن، بدان نیت که به دربار سلطان بایزید دوم راه یابد و بنا به توصیه سیدعبیدالله، رساله ای در تصوّف با نام « تحفهالغیب » نوشت. این رساله، یک مقدّمه و چهار باب دارد و در آن، ابیات فارسی و عربی درخور توجّهی از شاعران مشهور و ناشناخته آمده است. در این مقاله، به شناسایی محمودبن حسین مشهدی و شیخ او، سیدعبیدالله، می پردازیم. پس از آن، ضمن تعیین حدود زمانی تألیف تحفهالغیب ، تنها نسخه خطی شناخته شده آن (محفوظ در کتابخانه ایاصوفیا، استانبول) را معرّفی می کنیم. در بخش معرّفی رسم الخط اثر با یکی از ویژگی های درخور توجّه آن، یعنی نقطه گذاری، آشنا می شویم. ضمناً موضوع این رساله و مشرب فکری نویسنده آن را از نظر می گذرانیم و در نهایت به سبک زبانی و وجه ادبی تحفهالغیب اشاره می کنیم.Tohfat-ol Ghaib by Mahmud ibn Hussein Mashhadi: A treatise on Sufism from the early tenth century AH
The Ottoman court during the reign of Sultan Mohammad the Conqueror and his son Sultan Bayazid II was one of the centers supporting the Persian language and literature. Some Iranians who had heard security news and the support of the kings of that land decided to emigrate there. One of these people was a Sufi named Mahmud ibn Hussein Mousavi Mashhadi, who was forced to immigrate to the court of the Ottoman Empire due to the conflicts and oppression in Khorasan in the late ninth century AH. In the city of Kayseri, he met Sheikh Seyyed Obaidullah Tostari Shirazi and spent two and a half years in his monastery. After that, as he planned to enter the court of Sultan Bayazid II on the advice of Seyyed Obaidullah, he wrote a treatise on Sufism called Tohfat-ol Ghaib . This treatise has an introduction and four chapters and contains significant Persian and Arabic verses by famous and unknown poets. The present article introduces Mahmoud ibn Hussein Mashhadi and Sheikh Seyyed Obaidullah. After that, the time of compiling the Tohfat-ol Ghaib is determined, and the only known manuscript of this treatise (from the Hagia Sophia / Ayasofya Library, Istanbul) is presented. In the calligraphy section of this book, the reader gets acquainted with the signs of writing as an interesting feature of the book. In the meantime, considering the subject of the treatise and the intellect of its author, references are made to the linguistic style and the literary aspect of the work.
تبلیغات
