تعیین سلسه مراتب و پدیده نخست شهری در استان خوزستان
آرشیو
چکیده
در این پژوهش، به تحلیل روند تحولات سلسله مراتب شهری استان خوزستان طی دوره 60 ساله (90-1335) و به شناسایی علت و معلولی و تعیین میزان تغییرات در شهرنشینی و اختلاف فضایی احتمالی موجود بین شهرهای استان خوزستان می پردازد. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و به کار گیری مدل ها مختلفی نظیر شاخص نخست شهری، مدل های همسایگی،آنتروپی و حد اختلاف طبقه ای به تحلیل موردی عوامل تأثیرگذار بر نظام شبکه شهری استان خوزستان می پردازد. از نتایج به دست آمده چنین بر می آید که شبکه شهری استان خوزستان در دوره های مختلف به لحاظ شاخص نخست شهری دچار تحولات شدیدی گردیده است در مجموع سلسه مراتب شهری استان خوزستان دارای ساختاری نامتعادل است و شهر اهواز به عنوان نخستین شهر در شبکه شهری استان خودنمایی می کند همچنین سلسه مراتب شهری استان خوزستان از لحاظ شاخص نزدیکترین همسایگی به تعادل 1.66 تمایل دارد. ضریب آنتروپی در اکثر دوره های مورد بررسی کمتر از یک می باشد لذا حکایت از تمرکز بیشتر و یا افزایش تمرکز یا عدم تعادل در توزیع جمعیت بین شهرها دارد. با توجه به مدل حل اختلاف طبقه ای توزیع جمعیتی نقاط شهری استان خوزستان از یک کسیختگی و عدم تعادل در طی دوره زمانی مورد مطالعه برخوردار بوده است. این امر ناشی از آن است که شهر اهواز با مرکزیت سیاسی، اداری و اقتصادی و شهر دزفول با سابقه تاریخی و موقعیت طبیعی و ... بیشترین جمعیت را به خود جذب کرده اند و با شهرهای میانی و کوچک دارای اختلاف فاحش جمعیتی هستند.Determination of Urban Hierarchy and Frist Urban Phenomenon in Khuzestan Province
This paper aims to analyze the development trend of urban hierarchy in Khuzestan province over past 60 years (1951-2011), identify causal relations and determine the degree of variation in urbanization and possible spatial discrepancy existing among the cities of the province. Using analytical- descriptive method as well as such models as first urban index, neighbor, entropy and class difference, it also examines, as case study, the influential factors on Khuzestan's urban network system. The results show that the urban network of the province has been undergone severe changes in term of first urban index over different periods of time, meaning that it has an unbalanced urban hierarchy and Ahvaz represents first city amongst other ones in the province. Also, the Khuzestan province is skewed at balance of 1.66 in term of nearest neighbor index. The entropy coefficient is less than 1 at most of the study periods, representing more localization or unbalanced population distribution among the province's cities. With regard to class difference model, the population distribution at the cities has been of disruption and disparity over study period of time. It is due to political, administrative and economical centralization of Ahvaz and to soil fertility and antiquity of Dezful city that have attracted the majority of the people.