کارکردهای بدل بلاغی در غزلیّات حافظ (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
حافظ به گواهی دیوانش، در انتخاب واژگان وسواس ویژه ای دارد. نکته قابل توجه در ابیات خواجه، ارتباط واژگان است؛ که هر بیت را با زنجیره ای از تناسبات معنایی و لفظی درهم تنیده است. یکی از روابطی که میان مفاهیم و واژگان وجود دارد، رابطه جانشینی است؛ که اصطلاحاً آن را بدل بلاغی می نامیم. به این معنی که مفهومی که در پاره نخست بیت آمده، در پاره دیگر تکرار می شود. اما به جای این که لفظ تکرار شود، همان معنی با لفظ دیگری تکرار می شود. از آن جا که هر لفظ بر مدلول خاصی دلالت می کند و به حوزه معنایی خاصی تعلق دارد، جانشین کردن دو لفظ، دایره معنایی آن دو را درهم می آمیزد و سبب می شود که هر لفظ هم بر معنی خود و هم بر معنی لفظی که جانشین آن شده، دلالت کند. این ویژگی، امکاناتی در اختیار شاعر گذاشته است؛ از جمله ایجاد ابهام در تشخیص مدلول اصلی، دلالت چندگانه واژگان و گسترش معنی. خواجه از این امکانات برای معنی آفرینی و ایجاد انواع زیبایی های ادبی و هنری، بسیار بهره گرفته است. در این پژوهش، تعدادی از ابیات دارای بدل بلاغی انتخاب و سپس با تحلیل رابطه جانشینی، تعدادی از کارکردهای این نوع رابطه بررسی شده است. واژه های کلیدی: حافظ، بدل بلاغی، امکانات زبانی، معنی آفرینیThe functions of Rhethorical substitute in Hafez Sonets
Hafiz, with testify of his court poetry has a special obsession in selection of vocabulary. Notable point on the lines of khwaje is the relationship between vocabulary, that has intertwined each line by chain of semantic and rhetorical proportions. One of the relationships that exist between the word, is succession, that we call it, Rhethorical Apposition. That means, a concept that has come in the first part, is repeated in the other part. Because every word refers to a specific referent, and belong to a particular semantic field, substituting the word, combines semantic circle them and cause that each word has two meaning imply, its meaning and the meaning of a word that has been replaced. This feature has given features to poet, including: create ambiguity in original referent, multiple implication words and significant extant. Khwaje is used of this facilities to creation means and create a variety of literary and artistic beauties. In this research, number of lines that has rhethorical apposition, has been chosen and then a number of functions of this type of relationship is investigated, by analysis of the relationship of succession.
تبلیغات
