عوامل مؤثّر درایجاد نقش ترغیبی زبان در قصاید ناصرخسرو (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
از میان تمامی زبان شناسانی که نظریه هایی درباره نقش های زبان ارائه کرده اند، به نظر می رسد که طرح ارتباطی یاکوبسن (1896- 1982) از دقت و شمول بیش تری برخوردار باشد. طبق نظرﯾه ارتباطی یاکوبسن، هر ارتباط زبانی متشکل از شش عنصر است و یک پیام در اثر جهت گیری به سمت هرکدام از آن عناصر، دارای یک نقش غالب می شود. یکی از این نقش های شش گاﻧه زبان، «نقش ترغیبی» است که در اثر تمرکز پیام بر مخاطب ایجاد می شود. کلام ناصرخسرو (394-481 ﻫ .ﻕ.) به دلیل پاره ای از ویژگی ها از قبیل: دارا بودن ﺟﻨﺒه تبلیغی، گرایش به پند و اندرز، لحن خطاب گوﻧه اکثر قصاید آن و... عمدتاً متوجه مخاطب بوده و درنتیجه قابلیت بررسی از دیدگاه «نقش ترغیبی» زبان را داراست. در این مقاله ضمن بررسی و شناسایی ساخت های ترغیبی شعر ناصرخسرو، به مقایسه ی آماری آن ها با ساخت های مؤثر در ایجاد نقش های عاطفی و ارجاعی نیز پرداخته شده است. افعال امر و نهی، ندا، استفهام، افعال و ضمایر دوم شخص، برخی از افعال ناقص و اصوات، به عنوان عوامل مؤثرِ ایجاد نقش ترغیبی در قصاید ناصرخسرو درنظر گرفته شده اند. بر اساس نتایج به دست آمده، در شعر ناصرخسرو نقش ترغیبی - بعد از نقش شعری- بیش ترین برجستگی را به نسبت سایر نقش های زبان داراست و مواردی همچون: استفاده از افعال به صیغه های مخاطب، ضمایر جدای دوم شخص، عبارات امری و استفهامی، از جهت کثرت کاربردشان به ترتیب از مهم ترین عوامل گرایش کلام او به سمت مخاطب محسوب می شود.Effectve factors of conative function of language in Nāser-e Khosrow's quasidas
Amongst the theories about the functions of language, Jakobson’s communication framework looks more delicate and comprehensive. Based on this framework each verbal communication consists of six elements and that a massage takes its dominant function as a result of inclining to each of these six elements. This means that there are six functions for language. “Conative function” is one of these functions which occurs as a result of focus of massage towards interlocutors. Because of having such characteristics as having propagative aspect, inclining towards maxim and advice, addressing tone of Nāser-e Khosrow's quasidas and etc, his language generally inclines towards interlocutors . So it is worth researching his works regarding “conative function” of language. This study is going to examine and identify conative constructions in Nāser-e Khosrow’s poetry and to compare them statistically with constructions which lead to emotive and referential functions. Imperatives, exclamations, interrogatives, second person verbs and pronouns, some auxiliaries and interjections are considered as effective factors of forming “conative function” in Nāser-e Khosrow’s quasidas. According to the results in Nāser-e Khosrow’s poetry “conative function” is the most dominant function -after poetic function- and in this way such factors as using second person verbal phrase, separate second person pronouns, imperatives, and interrogatives are respectively important factors in inclining his language towards the interlocutors.
تبلیغات
