بررسی وزن اشعار سعیدا نقشبند یزدی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
سعید نقشبندی یزدی ، متخلّص به «سعیدا»، از شاعران غزلسرای سبک هندی یا اصفهانی قرن یازدهم هجری است .او خود را ریزه خوار خوان جامی، نظامی، سنایی و عطّار دانسته، ارادتی خاص به خواجه شیراز می ورزید وبا صائب تبریزی، مراوده و دوستی داشت. دیوان سعیدا حاوی 4815 بیت در 5 قالب : غزل، قصیده، مثنوی، قطعه و رباعی است؛اما غزل سرایی عرصه هنری مسلّم اوست؛ به طوریکه حجم زیادی از دیوانش را به این قالب اختصاص داده است(590 غزل). از نظر سبک شناسی می توان سعیدا را در غزل شاعر بحر رمل دانست، بحرهای مضارع و مجتث و هزج در مرحله بعد از آن قرار دارند.دراغلب غزل هایش از پرکاربردترین اوزان شعر فارسی بهره جسته است مثل رمل مثمن محذوف و مضارع مثمن مکفوف محذوف. البته چند غزل در وزن ضربی و تند یا خیزابی و پر تحرک به چشم می خورد که عواطفی شورانگیز و پر جذبه و حال همچون غزلیات قلندری مولانا را تداعی می کنند. بحرهای غزل سعیدا جز رجز و مقتضب، در قصاید او هم دیده می شود. او مثنوی را در بحر سریع و قطعه را فقط در بحور مجتث ، خفیف و مضارع سروده است.در رباعی بیشتر از بحر هزج مثمن اخرب مقبوض اَزَل استفاده کرده است . در دیوان سعیدا اوزان دوری کمی دیده می شود و غالب اوزان او « جویباری » و ملایم اند. در این مقاله سعی بر این است تا با کمک جدولهای آماری دقیق ، اوزان رایج و کم کاربرد بحرهای اشعار سعیدا معرفی و تحلیل شود و جایگاه او در سبک هندی تبیین گردد.- A Survey of the Rhythmic Pattern of SaidaNaqhshbandiYazdi’s Poems
Said NaqhshbandiYazdi, pseudonymed as Saida, was an 11 th century (A.H) sonneteer whose poems, like those of his contempories, were in Indian or Isfahan style. He considered himself as a devoted follower of Jami, Nezami, Sanai, and Attar. He also adored Hafiz of Shiraz and was in close terms with Saeb Tabrizi. Saida’s anthology consists of 4815 lines versified in five genres: sonnet, ode, mathnavi, stanza, and quatrain. However, the major bulk of his poems (590 poems) comprises sonnets. Stylistically, saida is categorized primarily as a poet of Ramal foot, while Mozare’, Mojtass and Hazaj feet come next to that. His sonnets often employ the most frequent Persian rhythms such as elliptical octave Ramal and elliptical Makfuf octave present, but there also exist a few sonnets with a hectic, fast-tempo rhythm that rises ecstatic spirits like Moulana’s unscrupulous verses do. Expressing complex, far-fetched, and lampoon-free concepts, Saida’s sonnets project love and mysticism in a pleasant manner.His sonnet rhyths, except for Rajaz and Moqtazab, are tried in some of his odes too. While his mathnavis are in a fast tempo, his stanzas are written in Mojtass, slow, and present rhythms. As for quatrains, he has mostly used AzalMaqhbuzAkhrabactave, Hazj. Apart from the rhythms ever mentioned, his anthology contains just a few poems written in Recurrentmeter but a lot in ‘streamlike’ and lenient rhythms. Owing to their soft nature, Afaeel prosodic structure, as well as their musicality, these dominant rhythms are well suited for such circumstances as mourning, grief, nostalgia, pain, regret, and complaint.
By means of accurate statistical tables, the present article aims at introducing and analyzing the frequent and non-frequent rhythms as used in Saida’s poems. Also, an attempt is made to shed light on the status of Saida in the Indian style of poetry.
تبلیغات
