شبیخون در شاهنامه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شاهنامه سروده ای حماسی است که فرهنگ و تمدن ایران زمین را در قالب رزم سپاهیان ایرانی با دشمنان، به زیبایی به تصویر می کشد؛ بویژه که فردوسی با استادی تمام، فنون و مهارت های رزم و ریزه کاری های میدان جنگ را چنان پیش چشم خواننده می نهد که گویی خود در تمام آن میدان ها حضور داشته و جنگ را با تمام وجود حس کرده است. زبردستی او در توصیف صحنه های نبرد، آرایش رزمی سپاهیان، ترتیب دادن میمنه و میسره، قلب و جناح، فرستادن طلایه و گروه شناسایی، شبیخون، توصیف دقیق سلاح های رزمی و کاربرد و ویژگی های آنها بخوبی مشهود است. بررسی شیوه شبیخون در شاهنامه نشان می دهد که فردوسی نه تنها در جنگ های رویاروی و تن به تن و نبردهای همگانی و بانبوه، که از شیوه های رسمی و سازمان یافته رایج و جوانمردانه جنگ بوده، استادی و مهارت داشته، بلکه از شبیخون که -بر پایه گزارش برخی متون حماسی- شیوه ای ناجوانمردانه و ویژه دشمن بوده نیز آگاهی کافی داشته و فنون و ریزه کاری های آن را بخوبی می دانسته است. فرستادن گروه های شناسایی پیش از شبیخون، برگزیدن سپاهیان کارآزموده برای اقدام و سرعت عمل مناسب به گاه کار، همگی نشان از این دانش رزمی دارد. وی در ترسیم صحنه های شبیخون تورانیان بر سپاه ایران، افزون بر رعایت اصول اساسی شبیخون، با کمین کردن، کندن خندق، گسیل کردن طلایه، گماشتن دیده بان بر بلندی و افروختن آتش؛ راه های مقابله با آنها و باز پس راندن سپاهیان شب تاز را نیز به درستی نشان می دهد. در این نوشته، تلاش شده تا شیوه شبیخون، ویژگی ها، اصول و ظرافت های آن در شاهنامه و دیگر متون رزمی، چون گرشاسب نامه، آداب الحرب والشجاعه، سمک عیار و ... بررسی و بیان شود.The Issue of Nightattacks in Shahnameh
Shahname is an epic poem book which artistically shows the culture and civilization of Iran in the form of the battles between the warriors of Iran and the enemies. Ferdowsi, to a complete perfection, brings the arts and techniques of the battlefield in front of the eyes of the reader so that they feel as though they are part of the battle and they feel the war with their entire being. His dexterity is obvious in describing the battle scenes and the formation of the armies, arranging the "meymane" and the "meysare", the heart and the wing of the army, sending the vanguards and the spying groups, the Nightattacks, describing in detail the weaponry and the use and traits of each one.
Surveying the style of the Nightattacks in the Shahname shows that Ferdowsi was not only an expert in matters concerning face-to- face encounters, man-to-man fights and collective and communal wars, which were among the official and organized styles common in chivalrous battles, but he also knew a lot about the Nightattacks, which, according to some epic manuscripts, was the unfair style of the enemy. He knew the arts and the techniques very well, sending spying groups before the Nightattacks and selection of warriors trained for proper speed and agility, are all examples of his battle knowledge.
In describing the scenes of the Nightattacks of the Turanians on the Iranian army, he keeps in mind the principles of the Nightattacks, such as ambushing, trench digging, dispatching pioneers, putting a look out on a high ground and starting a fire He also correctly shows the proper ways of aborting their attacks and pushing the night warriors back.
In this article, I have tried to survey and explain the style of the Nightattacks, their traits, principles, and delicacies in the Shahname and other epic battle manuscripts such as Garshaspname, Adab ol'horb val'shoja'at, Samak ayyar, etc.
تبلیغات
