تحلیل جایگاه باورهای شمنی در مناسک قربانی در بندر ترکمن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
پاین پژوهش به چگونگی برگزاری مناسک قربانی در شهرستان بندر ترکمن، با استفاده از روش قوم نگاری، با هدف کشف نمودهای شمنی این مناسک می پردازد. روش های گردآوری داده های پژوهش مشاهده، مصاحبه و مطالعات کتابخانه ای بوده است. عید قربان بستر اصلی برگزاری مناسک قربانی و همچنین برجسته ترین رویداد سالانه مذهبی ترکمن های ایران است. همه ساله در دهم ذی الحجه مصادف با انتهای مراسم حج، مسلمانان ترکمن حیواناتی چون بز، شتر، گاو و گوسفند را در خانه های خویش قربانی می کنند. مناسک قربانی با حفر گودالی در حیاط خانه آغاز می شود. قربانی کنندگان که مردان سرپرست خانواده هستند با قرار دادن مقداری نمک، ذغال و گندم در گودال حفر شده، زمینه اجرای مناسک را فراهم می آورند. سپس شخصی که قربانی به نیت وی انجام می شود، دست خود را بر بدن حیوان می گذارد. قربانی کننده گلوی حیوان را بریده و خون را در گودال جاری می سازد. اگرچه ترکمن های ایران سنّی مذهبند و از فقه حنفی پیروی می کنند، اما مواردی چون حفر زمین و استفاده از ذغال، گندم و نمک در مناسک قربانی نشانگر تداوم سنت های پیشااسلامی و باورهای شمنی در مناسک قربانی امروزه ایشان است. مناسک قربانی روز عید قربان به انضمام روزهای کر و قوقون را با استفاده از مفهوم آیین عبادی مثبت برگرفته از کتاب صور ابتدایی حیات دینی اثر امیل دورکیم می توان توضیح داد. به این ترتیب برگزاری مناسک قربانی نه تنها به انسجام قومی ترکمنان کمک می کند، بلکه فرصت تناول از غذای مقدس را نیز فراهم می آورد.Analytical Approach towards the Shamanic belief System in Sacrificial Rituals of Bandare Turkman
This research examines the ritual of Eide Qurban or the feast of sacrifice in the city of Bandar Turkmen. This ritual is one of the most prominent annual Turkmen religious events in Iran. This religious feast is based on God's request for Abraham to sacrifice his son that ends up with sacrificing of ram or sheep instead. Every year, at the end of the Hadj ceremony, on the 10th of Zihadje, Turkmen Muslims sacrifice animals like goats, camels, cows, and sheep in their homes. The men - heads of the families - are in charge of throwing the ceremony. The ceremony held in the name of someone who has to put his hand on the body of the animal. The Sacrificing ritual begins by digging a pit in the courtyard of the house, by placing some salt, charcoal, wheat, and blood of the sacrificed animal in it. A ceremony that may be considered as an indicator of a shamanic cult. The ethnographic method is employed in this research. The aim of this research is to discover the shamanic aspects of this ritual besides the Hanafi jurisprudence and Islamic traditions among Turkmens. The paper tries to explain the ritual of the sacrifice of the Aide Qurban ceremony, along with the days of Qur and Qurqun. The positive ritual derived from the book of "The Elementary Forms of Religious Life" of Emile Durkheim, provides the theoretical base of this paper.