تجربه زیسته دانش آموزان از حضور در کلاس های فوق برنامه: ارائه مدل پارادایمیک (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف کشف تجربه زیسته دانش آموزان در کلاس های فوق برنامه در مدارس غیرانتفاعی دوره متوسطه  دوم شهر سنندج در سال تحصیلی 1400-1399 انجام گرفت. بر این اساس سوالات مصاحبه نیمه ساختاریافته در اختیار 25 نفر از دانش آموزان قرار گرفت که با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده بودند و سپس تحلیل کیفی با استفاده از نظریه داده مبنا و کدگذاری های باز، محوری و گزینشی انجام شد. بر اساس مدل پارادایمیک ارایه شده مهمترین شرایط علّی حضور در کلاس های فوق برنامه شامل عدم توانایی انتقال مطالب توسط معلمان؛ رفع اشکال؛ ضعف درسی؛ ثمربخش بودن و کنکور و شرایط زمینه ای شامل یادگیری؛ اجبار و رضایتمندی معلمان؛ ناکارآمدی تدریس معلمان در کلاس رسمی و تجربه و جدیت بیشتر معلمان و شرایط مداخله گر شامل معلمان باتجربه و باانگیزه؛ تدریس مبتنی بر علاقه و انرژی؛ تدریس جامع و کامل و هدفمند تر شدن کلاس ها بودند. راهبردهای به کاررفته شده در این کلاس ها شامل آموزش و تدریس مناسب؛ کیفیت آموزش؛ فضا و جو مبتنی بر یادگیری؛ تراکم کلاس مناسب و استفاده بهینه از زمان کلاس و نیز پیامدها ی مثبت و منفی شامل موفقیت و پیشرفت؛ بهبود عملکرد؛ آشنایی با سوالات و روش تدریس؛ تکمیل کننده و تقویت کننده؛ تسهیل کننده؛ کاهش استرس و اضطراب، عدم تاثیرگذاری و اتلاف زمان بودند. مقوله هسته نیز کلاس فوق برنامه به مثابه «تکمیل کننده خلأهای آموزش رسمی: تثبیت یادگیری» تعیین شد. نتایج پژوهش بیانگر ضرورت سازمان دهی کلاس های فوق برنامه مدارس جهت اثربخشی بیشتر بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است.