بررسی علیت متقابل تغییر اقلیم و مصرف انرژی در بخش های اصلی اقتصاد ایران با روش تودا- یاماماتو (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اکوسیستم یکی از ارکان بنیادین زندگی بشر محسوب می شودکه  با پیشرفت و توسعه در جهان تغییراتی در آن به وجود آمده است. پدیده تغییر اقلیم که عمدتا مربوط به افزایش آلاینده های هوا در جو می باشند، از نمونه های بارز در این زمینه است. تغییر اقلیم عبارت است از هر گونه تغییرات در مؤلفه های اقلیمی از قبیل دما، بارش و باد که در طول چندین دهه اتفاق می افتد. مصرف حامل های انرژی عامل اصلی انتشار آلاینده های هوا بوده و از این طریق بر تغییر اقلیم اثر می گذارد؛ همچنین تغییر اقلیم هزینه هایی را بر بخش های مختلف اقتصاد دارد که افزایش مصرف انرژی از نمونه های آن است. از آنجایی که کشور ایران در سال های اخیر در معرض تغییرات شدید اقلیمی قرار گرفته و مصرف انرژی در بخش های مختلف اقتصادی آن رو به افزایش گذاشته و یکی از کشورهای مهم در زمینه انتشار آلاینده های هواست، لذا در این مقاله به بررسی علیت اثرات متقابل بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی در بخش های مختلف اقتصادی پرداخته می شود. بدین منظور از داده های دما و بارش و مصرف انرژی ۲۸ استان برای دوره زمانی ۱۳۹۵-۱۳۷۰ استفاده شده است. برای بررسی علیت دو طرفه بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی کل در طول دوره زمانی از روش علیت تودا-یاماموتو که یک var تعدیل یافته است استفاده شده و همچنین برای بررسی علیت بین متغیرهای اقلیمی و استان های کشور در طول دوره زمانی مذکور از روش علیت گرنجر استفاده گردیده است. نتایج تخمین نشان داد که در طول دوره مورد بررسی علیتی دو طرفه بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی در بخش های اصلی اقتصاد ایران وجود نداشته و تنها علیتی یک طرفه از تغییر اقلیم به سوی مصرف انرژی در بخش کشاورزی، خانگی و تجاری وجود دارد و همچنین برای استان های با دمای بالاتر از متوسط علیت دو طرفه و قوی تری بین مصرف انرژی و متغیرهای تغییر اقلیم(دما و بارش) وجود دارد و از سوی دیگر افزایش مصرف انرژی باعث افزایش میزان co2 جو می شود. با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود به منظور کاهش آلاینده های زیست محیطی، افزایش کارایی و بهبود کیفیت انرژی مورد بررسی قرار گیرد. بهینه سازی مصرف انرژی در بخش کشاورزی و ارائه محرک هایی در جهت استفاده بیشتر از انرژی پاک و تجدیدپذیر در این بخش مورد بررسی قرار گیرد. و همچنین سیاست گذاری برای کاهش اثرات تغییر اقلیم، به صورت استانی و با توجه به اقلیم استان مورد نظر انجام شود.