ارزیابی توان اکولوژیکی کشاورزی با رویکرد آمایشی و توسعه منطقه ای مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ارزیابی توان اکولوژیک بخشی از فرآیند آمایش سرزمین است که براساس آن ظرفیت هر منطقه در راستای کاربری های خاص ارزیابی و براساس مؤلفه های علمی، میزان توان منطقه تعیین و درجه بندی می گردد. در این رویکرد توان اکولوژیک، فعالیت های انسانی در پهنه سرزمینی را در راستای قابلیت و استعداد هر منطقه در پی نیل به توسعه پایدار هموار می کند. از این منظر هدف از این پژوهش ارزیابی توان اکولوژیکی کاربری کشاورزی در استان آذربایجان غربی است. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی- تحلیلی است. جهت انجام این پژوهش با استفاده از لایه های اطلاعاتی و در محیط نرم افزار GIS عوامل مؤثر در ارزیابی توان اکولوژیکی تعیین، وزن دهی، ارزش گذاری و لایه های حاصل از آن ها ترسیم شد و درنهایت اقدام به تهیه نقشه توان اکولوژیکی حوزه مذکور گردید. نتایج حاصل از تحلیل یافته ها بیانگر تفاوت در توان اکولوژیکی شهرستان های استان است. به طوری که در زمینه توان اکولوژیک کشاورزی؛ شهرستان های ارومیه، خوی، نقده، میاندوآب دارای بیشترین توان بوده که این برتری بیشتر به دلیل قرارگیری درشیب، خاک مرغوب، دما و بارندگی مناسب و فرسایش پذیری کم خاک است. در مقابل شهرستان های سردشت و چالدران کمترین توان را در این زمینه دارند؛ زیرا شهر سردشت به دلیل شیب زیاد و کوهستانی بودن، ارتفاعات صعب العبور و زمین های دره ای و غیر مسطح، پوشش گیاهی جنگلی، دمای هوای پایین و تعداد زیاد روزهای یخبندان و شهرستان چالدران به دلیل فرسایش پذیری زیاد و وجود مراتع فراوان، اراضی کوهستانی و بارش کمتر نسبت به سایر شهرستان های استان توان کشاورزی پایین تری دارند.