سنجش و ارزیابی اثرات و ارتباطات بین ژئوتوریسم و توسعه روستایی. مطالعه موردی: روستاهای پیرامون کال سردر در شهرستان طبس (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ژئوتوریسم، یکی از گونه های حفاظت محور، آموزشی و مسئولانه گردشگری به شمار می رود به دنبال ترویج ارزش های میراث زمین و کمک به توسعه جوامع محلی است و مناطق روستایی یکی از مقصدهای مهم ژئوتوریسم محسوب می شود. شکل گیری ژئوتوریسم در مجاورت مناطق روستایی، می تواند موجب شکل گیری ارتباط بین ژئوتوریسم، گردشگران و فعالیت های ژئوتوریستی با روستاها گردد و این امر در ایحاد تعاملات بین روستاها و ژئوتوریسم و اثرات مختلف ژئوتوریسم بر این روستا بسیار مؤثر است، لذا ضرورت بررسی ارتباطات و تعاملات بین روستا با ژئوتوریسم اجتناب ناپذیر است. طبس یکی از مناطق مهم ژئوتوریسم کشور بوده و دره کال سردر در شرق طبس، یکی از مکان های ژئوتوریستی است که  ژئوسایت های متعددی دارد. این دره در مجاورت روستاهایی مانند خرو علیا و سفلی، نیاز و مهربانی قرار گرفته است. در این پژوهش کاربردی، از طریق داده های کتابخانه ای و میدانی، به ارزیابی ژئوسایت ها و نگرش های مردم پرداخته شده است. نمونه آماری شامل 384 گردشگر ورودی به منطقه و 66 نفر از جامعه روستایی و 10 نفر از کارشناسان حوزه ژئوتوریسم است. تجزیه و تحلیل بخش ارزیابی ژئوتوریسم از طریق روش ارزیابی فاسیلاس و ارزیابی ارتباطات و نگرش های مردم و گردشگران نسبت به ژئوتوریسم از طریق آزمون ها و تحلیل های آماری، انجام شده است. نتایج نشان می دهد که کال سردر دارای توان های ژئوتوریستی بالایی است اما میزان آگاهی مردم و گردشگران نسبت به توان های ژئوتوریستی نسبتاً پایین است و انگیزه مسافرت بیشتر گردشگران نیز تفرج و تفریح در آب های گرم معدنی کال سردر است، همچنین گردشگران برای تأمین خدمات و نیازهای خود کمتر به روستاهای پیرامون مراجعه می کنند و مشارکت مردمی در ژئوتوریسم ضعیف است. بر همین منوال اثرات اقتصادی ژئوتوریسم و میزان تأثیرپذیری روستا از ژئوتوریسم نیز اندک و محدود است. در مجموع این پژوهش، از نظر حوزه ژئوتوریسم و روابط اجزای ژئوتوریسم، گام مهمی در پیوندهای ژئوتوریسم روستای برداشته است.