بررسی پیامدهای اجتماعی ناشی از حضور گردشگری خانه های دوم در سکونتگاه های روستایی شهرستان بینالود (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

با وقوع تحولات ساختاری در زمینه گردشگری در سطح کشور و به ویژه رواج گردشگری در نواحی روستایی پیرامون شهرهای بزرگ، احداث خانه های دوم یا خانه های تعطیلات با هدف گذران اوقات فراغت در روستاهای ییلاقی کشور آغاز شده است. ناحیه مورد مطالعه با برخورداری از موقعیت ممتاز طبیعی و بوم شناسی و با توجه به نزدیکی به کلان شهر مشهد پذیرای بسیاری از گردشگران خانه های دوم در محیط های روستایی است. در این مقاله تلاش شد تا آثار اجتماعی ناشی از حضور گردشگری خانه های دوم در سکونتگاه های روستایی شهرستان بینالود مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. جامعه آماری تحقیق 14 روستای دارای بیش از 50 خانه دوم است که بخش عمده ای از داده های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری (کوکران) از سطح 255 خانوار نمونه منطقه و 238 گردشگر خانه دوم جمع آوری شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که گسترش این پدیده در روستاهای مورد مطالعه با تضاد و دوگانگی بین دو جامعه، الگوبرداری ساکنان بومی از گردشگران، ناهنجاری های اجتماعی و... اثرات منفی و با تأثیرات مثبت فرهنگی ساکنان خانه های دوم بر ساکنان بومی، افزایش اعتمادپذیری ساکنان بومی، و احساس امنیت اجتماعی آنان و غیره تأثیرات مثبتی را در بعد اجتماعی در پی داشته است، به طوری که نتایج آزمون های تی و لون تفاوت معناداری را بین نظرات روستاییان و گردشگران خانه های دوم نشان می دهد. متغیر گردشگری خانه های دوم 9/16 درصد تغییرات اجتماعی در زندگی روستاییان را تبیین می نماید. با توجه به پیامدهای این پدیده بر نواحی روستایی لازم است برای قرارگیری بندهای قانونی در شرح وظایف دهیاری ها و بخشداری ها جهت شفافیت برخوردهای مسؤولین ذی ربط در رابطه با مسایل خانه های دوم و استفاده از روش های کیفی جهت شناخت عمقی تر مسئله در منطقه پژوهش هایی انجام گیرد.