برابرسنجیِ مفهومی آموزه های سه گانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران امُّ القرا، تمدّن ایرانی و ائتلاف/اتّحاد (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف از نگارش مقاله، بررسی آموزه های ام القرا، تمدن ایرانی و ائتلاف است؛ از این دیدگاه که کدام یک از دکترین ها با سیاست خارجی ایران قرابت نظری بیشتری دارد. پرسش اصلی این است که چرا از میان آموزه های سه گانه امّ القرا، تمدن ایرانی و ائتلاف، رهنامه امُّ القرا، قابلیت مناسب تری برای توجیه و شکل دهیِ رفتار سیاست خارجی ایران در دورانِ پساامام خمینی دارد؟ فرضیه مقاله این بود که با توجه به ویژگی های جهان شمولی و اسلامی بودن اهداف و نیز گفتمان تجویزی موجود در سیاست خارجی و حضور فرهنگ سیاسی مبتنی بر اسلامِ شیعی آرمانی حاکم بر سیاست خارجی، آموزه امّ القرا توانایی گسترده تری را برای تفسیر سیاست خارجی ایران داراست. نقد دو آموزه تمدن ایرانی و ائتلاف (به دلیل کم توجهی به نقش اسلام در سیاست خارجی و کم رنگ دانستن منافع اسلامی و آرمانی شیعی در پیوند با منافع ملی) یافته اصلی پژوهش است. شیوه جمع آوری داده ها، کتابخانه ای و روش تحلیل داده ها، تبیینی- مقایسه ای است.