خوشه بندی رفتار قلدری دانش آموزان نوجوان بر پایه شایستگی اجتماعی و ترجیح اجتماعی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مقدمه و هدف : قلدری در مدرسه نوعی خشونت میان فردی است که می تواند پیامدهای کوتاه مدت و بلندمدت نامطلوبی به دنبال داشته باشد. هدف پژوهش حاضر، خوشه بندی دانش آموزان قلدر و قربانی بر اساس شایستگی اجتماعی و ترجیح اجتماعی بود. مواد و روش ها : پژوهش حاضر از نوع توصیفی با طرح خوشه بندی اکتشافی بود. جامعه آماری این پژوهش، نوجوانان 13 تا 15 ساله شهر کاشان بودند که از بین آن ها نمونه ای به حجم 414 نفر (202 دختر و 212 پسر) به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و به پرسشنامه شایستگی اجتماعی اسمارت و سان سون (2003)، مقیاس رفتار اجتماعی واردن و همکاران (2003)، پرسشنامه قلدری ایلی نویز (2001) و آزمون گروه سنجی پاسخ دادند. یافته ها : خوشه بندی داده ها به روش سلسله مراتبی حاکی از وجود چهار خوشه مجزا از دانش آموزان بود که روایی آماری و تجربی آن ها مورد تأیید قرار گرفت: محبوب (99/35 درصد)، قلدر (77/20 درصد)، شایسته اجتماعی (81/26 درصد)، قربانی (42/16 درصد). همچنین مقایسه خوشه ها در متغیرهای جنسیت، رفتار اجتماعی عملی و ارتباطی، رفتار ضداجتماعی آشکار و رابطه ای و رفتار قربانی نشان داد که خوشه بندی انجام شده از اعتبار کافی برخوردار است. بحث و نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد افراد قلدر و قربانی دارای نیمرخ رفتاری متفاوت با ویژگی های مختلفی هستند و تحلیل خوشه ای می تواند منجر به شناسایی این نیمرخ ها شده و مبنای طراحی و اجرای تمهیدات پیشگیری و درمانی لازم درباره پدیده آزار و اذیت و پیامدهای آن را فراهم نماید.