جایگاه ندیمان در دربار خلفای عباسی (حک. 132-656) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

خلفای عباسی در تدبیر امور، سیاست گذاری و گذران وقت، همواره از ندیمان استفاده می کردند. ندیمان در بیشتر مراسم دربار به ویژه در مجالس عیش و طرب و گاه مصلحت اندیشی در کنار خلفا، حضور داشتند و به تناسب مهارت، دانش و قابلیت ها، با توجه به شرایط و مطابق خواست خلیفه، عمل می کردند. مسئله اصلی پژوهش آن است که ندیمان در دربار عباسی از چه جایگاه و عملکردی برخوردار بودند؟ این پژوهش با تحلیل داده ها و گزارش های منابع دست اول نشان داده است که ندیمان، گاه بر خلفا سلطه یافته و با ارائه نظرات و پیشنهادات خود در امور کشور دخالت می کردند. همچنین به سبب روابط نزدیک با خلفا، به فراخور شخصیت، کفایت و شرایط دربار، در مسایل اجتماعی تأثیرگذار بودند. در عرصه اقتصاد نیز، ندیمان با دریافت انواع صله و انعام و حتی مناصب بلندپایه حکومتی در سایه روابط و مصاحبتشان با خلفا، به ثروت های هنگفت دست یافته و در ردیف خواص دربار قرار می گرفتند.