ریشه های اقتصادی قیام سال سی و پنج هجری (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

قیام سال سی و پنج هجری که سرانجام به قتل عثمان بن عفان خلیفه سوم از خلفای راشدین انجامید، بر اثر علل و عوامل متعددی چون مسائل سیاسی، اجتماعی، فکری و نظامی به وجود آمد. از میان عوامل ظهور و بروز قیام مزبور که هر یک مبحث مستقلی را می طلبد عوامل اقتصادی از اهمیّتی ویژه برخوردار است. در نوشتار حاضر سعی شده تا کارکرد و کارنامه ی اقتصادی و مالی دوران خلافت این خلیفه، به عنوان یکی از دلایل ناخشنودی و اعتراض عمومی، مورد توصیف، تبیین و تحلیل قرار گیرد. یافته ها دلالت بر آن دارد که سیره ی معیشتی زندگی فردی خلیفه، چگونگی اخذ مالیات و خراج و نیز نحوه ی توزیع غنائم، بخشش های نابجا و غیرقابل توجیه از خزانه ی عمومی، چگونگی واگذاری و تقسیم اراضی عمومی، بروز و ظهور طبقه ی ثروتمند و صاحبان سرمایه های گزاف موجبات ناخرسندی، اعتراض و انتقاد از سوی گروه ها و اقشار مختلف جامعه ی اسلامی آن عصر را پدید آورده است.