شگردها و فنون زبانی و بلاغی تضمین شعر فارسی در کتاب کلیله و دمنه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نثر فنی بیش از آن که در اندیشه معنا باشد، به آرایش کلام می اندیشد و برای تزیین کلام از ظرافت های زبانی و بلاغی بسیاری بهره می گیرد. یکی از این ظرافت های زبانی و بلاغی، تضمین شعر در خلال نثر است. در کتاب کلیله ودمنه که از شاهکارهای نثر فنّی است، تضمین شعر از نظر کمّی و کیفی جایگاه ویژه ای دارد. نصرالله منشی کوشیده است با بهره گیری از شیوه ها و شگردهای زبانی و بلاغی، پیوندی استوار بین اشعار تضمینی و متن برقرار کند؛ به گونه ای که ناهمگونی بین اشعار تضمینی و متن کتاب کمتر دیده می شود. این مقاله با شیوه ای توصیفی تحلیلی کوشیده است رمزوراز موفقیت نصرالله منشی را در تضمین اشعار بررسی کند و شگردهای زبانی و ظرافت های بلاغی او را در به کارگیری اشعار معرفی کند. پژوهش حاضر نشان می دهد منشی در تضمین اشعار، همواره جانب فصاحت و بلاغت کلام را رعایت کرده است؛ به گونه ای که می توان در محل پیوند شعر و نثر در کتاب کلیله ودمنه شاهد ظرافت های زبانی و آرایش های کلامی و بلاغی بسیاری بود.