سرمایه اجتماعی شناختی

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی ساختاری، ارتباطی و شناختی بر تعهد سازمانی کارکنان و ابعاد آن است. این پژوهش با روش توصیفی- همبستگی انجام شده است. بانک های دولتی شهر کرمان، جامعه آماری پژوهش حاضر است و ابتدا پنج بانک ملی، ملت، تجارت، رفاه و مسکن، و سپس چهل شعبه از بانک های مذکور، به طور تصادفی انتخاب گردید. همه کارکنان شعبه های مذکور که در مجموع، 400 نفر بودند، در پژوهش مشارکت داده شدند. داده های استخراج شده از 308 پرسشنامه، مبنای آزمون فرضیه ها و الگوی مفهومی پژوهش قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که الف) سرمایه اجتماعی ارتباطی، بر تعهد سازمانی کارکنان و نیز دو بعد هنجاری و عاطفی آن در سطح 01/0= α تأثیر مستقیم، مثبت و معنی داری دارد، در حالی که تأثیر معنی داری بر تعهد مستمر کارکنان ندارد؛ ب) سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی، بر تعهد سازمانی کارکنان و ابعاد آن تأثیر معنی داری ندارد؛ ج) سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی، بر سرمایه اجتماعی ارتباطی در سطح 01/0= α تأثیر مثبت و معنی داری دارد؛ د) نتایج تحلیل مسیر نیز نشان داد که سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی از طریق سرمایه اجتماعی ارتباطی، بر تعهد سازمانی و دو بعد تعهد هنجاری و تعهد عاطفی آن، تأثیر نامستقیم و معنی داری دارد، در حالی که تأثیر معنی داری بر تعهد سازمانی مستمر کارکنان ندارد.

هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بین سازمانی و ابعاد مختلف آن (شناختی، رابطه ای و ساختاری) بر عملکرد مشارکت ها با هدف پرکردن شکاف تحقیقاتی موجود در این زمینه می باشد. همچنین این تحقیق در نظر دارد برای اولین بار در صنعت دفاعی کشور به ارزیابی وضعیت ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی در مشارکت های ایجاد شده میان صنایع هوایی دفاعی با همکاران راهبردی آنها در بخش خصوصی بپردازد و با شناسایی حوزه های نیازمند بهبود، گامی در جهت پایدارسازی این دسته از مشارکت ها (که معمولا به دلیل تفاوت های بنیادین حاکم بر دو بخش دولتی و خصوصی با انواع چالش ها مواجه هستند) بردارد. در این تحقیق برای آزمون مدل مفهومی پیشنهادی و فرضیه های مرتبط با آن، از روش مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی بهره گرفته شده است. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل پرسشنامه های توزیع شده در صنایع هوایی مورد مطالعه نشان می دهد سرمایه اجتماعی مشارکت و ابعاد آن تاثیر مثبت و قابل ملاحظه ای بر عملکرد مشارکت ها دارد. همچنین نتایج آزمون میانگین نشان می دهد مشارکت های مورد بررسی از منظر برخی ابعاد و شاخص های سرمایه اجتماعی مشارکت در وضعیت مطلوبی قرار ندارند و ضروری است مدیران شرکتهای درگیر در مشارکت، توجه و اهتمام بیشتری نسبت به توسعه مشترک مسائل اجتماعی و روان شناختی مشارکت ها داشته باشند.

امروز سازمان ها برای بقا و تداوم حیاتشان به نوآوری و کار تیمی نیازمندند و یکی از پیش نیازهای نوآوری، توجه کردن به سرمایه اجتماعی و نیروی انسانی در سازمان است. ازاین رو پژوهش حاضر، تأثیر ابعاد سرمایه اجتماعی، یعنی سرمایه ساختاری، شناختی و ارتباطی را در نوآوری تیمی از راه به اشتراک گذاری دانش در شرکت «هلدینگ توکا فولاد » بررسی می کند. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی - همبستگی است و به شیوه پیمایشی انجام شده است. جامعه آماریِ پژوهش شامل کلیه پرسنل شرکت هلدینگ توکا فولاد در شهر اصفهان به تعداد 400 نفر است که نمونه های بررسی شده براساس جدول مورگان، 196 نفر برآورد شد. این نمونه به روش نمونه گیری تصادفی ساده در دسترس انتخاب شد. از این تعداد، 192 نفر به پرسش نامه پاسخ کامل دادند. برای گردآوری داده ها در این تحقیق از پرسشنامه با طیف لیکرت استفاده شد که روایی آن به تأیید کارشناسان رسید و پایایی آن نیز براساس آلفای کرونباخ به میزان 0/769 تأیید شد. براساس نتایج به دست آمده با تحلیل داده ها به روش مدل سازی معادلات ساختاری، مشخص شد که ابعاد سرمایه اجتماعی، هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم و با اشتراک گذاری دانش، در نوآوری تیمی کارکنان شرکت هلدینگ توکا فولاد تأثیر مثبت و معنی داری دارد.

امروزه سرمایه اجتماعی دارای اهمیت فراوان است و پایین بودن آن به این معناست که ذخیره اعتماد اجتماعی به قدر کافی درجامعه وجود ندارد و در نتیجه آن پیوندها درجامعه مخدوش شده و اخلاق عمومی مورد تهدید قرار می گیرد و بدنبال آن کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی دستخوش بحران می شود. در جهت ارتقای سرمایه اجتماعی در کشورمان ارائه نظریه ای بومی و متناسب با ساختار و شرایط سیاسی و اجتماعی کشورمان و با رویکردی دین محور و ارزشی ضروری است. دراین مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و نیز تاریخی تفسیری به این مهم پرداخته می شود که امامت شیعه، با داشتن شاخصه هایی چون عصمت، علم و ولایت الهی ضمن ارائه ی بهترین منظومه معرفتی سرمایه اجتماعی در گسترش و تقویت مهمترین مؤلفه های شناختی سرمایه اجتماعی یعنی مولفه اعتماد و دو شاخه اصلی آن یعنی باور و رفتار اعتمادی بسیار موثراست.

سرمایه اجتماعی از طریق تسهیل ترکیب و مبادله منابع دانشی سازمان و همچنین با فراهم آوری شرایط لازم از جمله ایجاد اعتماد و تعامل بین اعضای سازمان، باعث توسعه مدیریت دانش در سازمان می شود. از این رو، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش، مورد توجه این پژوهش قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تشکیل می دهد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با روش پیمایشی انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات، دو پرسشنامه بود. پرسشنامه اول برای سنجش میزان سرمایه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفت. این پرسشنامه بر اساس مدل « ناهاپیت و گوشال » (1998) طراحی شده است که سرمایه اجتماعی را به سه بعد شناختی، رابطه ای و ساختاری تقسیم می کند. پرسشنامه دوم، توسط پژوهشگر طراحی و برای بررسی میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانه ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد بین میزان سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. از میان ابعاد مدیریت دانش، سرمایه اجتماعی بیشترین ارتباط را با بُعد تولید دانش دارد و کمترین ارتباط نیز میان سرمایه اجتماعی و بعد ارائه دانش است. همچنین، بین ابعاد شناختی، رابطه ای، و ساختاری سرمایه اجتماعی با میزان اجرای مدیریت دانش رابطه مثبت و معنادار برقرار است و در میان ابعاد سرمایه اجتماعی، بُعد رابطه ای سرمایه اجتماعی بیشترین ارتباط را با میزان اجرای مدیریت دانش دارد.  

سرمایه اجتماعی، ماده خامی از جامعه مدنی است که از تعامل روزمره مردم به دست می آید. این گونه از سرمایه مستقیماً قابل مشاهده و اندازه گیری نیست اما مظاهر و پیامدهای آن قابل اندازه گیری هستند. در مطالعه حاضر تعریف پاتنام مد نظر قرار گرفته است؛ چرا که عملیاتی کردن سرمایه اجتماعی از نظر شبکه ها، هنجارها و اعتماد در اجتماع جذابیت شهودی دارد و پیدا کردن ارتباط افراد با این ویژگی ها آسان است. رتبه بندی های جهانی حاکی از این است که یکی از چالش های امروز ما رو به افول نهادن امنیت و سرمایه اجتماعی می باشد. از این رو هدف مطالعه حاضر تبیین رابطه همبستگی میان سرمایه اجتماعی و امنیت عمومی است. نمونه موردی این مطالعه استان های ایران می باشد. داده های مورد نیاز با استفاده از اطلاعات سالنامه آماری سال 1398، آمار بانک مرکزی و موج سوم پیمایش ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان گردآروی شد. پردازش داده ها با استفاده از مدل انعکاسی معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس با استفاده از نرم افزار Smart PLS انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی، 55.6 درصد از تغییرات واریانس متغیر امنیت عمومی را تبیین می نمایند. نتایج بدست آمده، فرضیه تحقیق مبنی بر تاثیر مثبت و معنادار سرمایه اجتماعی بر امنیت عمومی را تائید می نماید.  

کیفیت زندگی از اساسی ترین مقوله های علوم اجتماعی است که بر ابعاد عینی و ذهنی متمرکز است. محتوا، نوع و کیفیت شبکه روابط و تجربیات مشترک تأثیرات زیادی بر موفقیت افراد در حوزه های مختلف زندگی آن ها و کل کیفیت زندگی شان دارد. در شهر کرمانشاه وجود محورهای عبوری در بخش هایی از شهر تغییرات کالبدی و گسست اجتماعی را در پی داشته است. باهدف سنجش رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر کرمانشاه، مفاهیم سرمایه اجتماعی با ابعاد ساختاری، شناختی، هنجاری و کیفیت زندگی با ابعاد عینی و ذهنی بررسی شد. جامعه آماری ساکنان مناطق 1، 2 و 4 شهر کرمانشاه بوده اند و از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. در بخش استنباطی و برای سنجش رابطه متغیرهای سرمایه اجتماعی و ابعاد آن و کیفیت زندگی با ابعاد آن از نرم افزار SPSS استفاده شد و رابطه همه متغیرها در فاصله اطمینان 95% معنادار و مثبت بود. با استفاده از نرم افزار AMOS و رسم مدل معادلات ساختاری مشخص شد که سرمایه اجتماعی شناختی بیش از متغیرهای دیگر در تغییرات کیفیت زندگی سهم دارد. درواقع افزایش سرمایه اجتماعی گامی در جهت ارتقای کیفیت زندگی است و روابط و الگوهای پیوندهای اعضای جامعه می تواند در کیفیت زندگی آن ها مؤثر باشد.

مقدمه: بازتولید سرمایه اجتماعی به عنوان مجموعه هنجارها و روابط تسهیل کننده تعامل اجتماعی و شاخص سلامت یا بیماری جامعه است. نابینایی و کم بینایی به عنوان یک ویژگی فردی، تأثیری تعیین کننده بر نحوه تحقق اهداف خانواده و در نتیجه سرمایه اجتماعی دارد. بر همین اساس، این مطالعه به بررسی تأثیر اختلال بینایی بر سرمایه اجتماعی خانواده پرداخته است. روش: مطالعه حاضر با روش علی-مقایسه ای به مقایسه سرمایه اجتماعی در دو گروه همسران بینا و نابینا/کم بینا در دو شهرستان کاشان و آران و بیدگل با حجم نمونه 198 نفر پرداخته است. یافته ها: میزان سرمایه اجتماعی همسران بینا بیشتر از همسران نابینا/کم بیناست. در ضمن، میزان سرمایه اجتماعی در دو بُعد ساختاری بیرونی و شناختی درونی در بین همسران مرد و زن نابینا/کم بینا متفاوت است، اما در گروه همسران بینا این تفاوت وجود ندارد. علاوه بر این، سرمایه اجتماعی ساختاری بیرونی برحسب وضعیت مسکن، سرمایه اجتماعی شناختی درونی برحسب تحصیلات، سرمایه اجتماعی ساختاری درونی و شناختی بیرونی برحسب درآمد، و سرمایه اجتماعی شناختی بیرونی، شناختی درونی و ساختاری درونی برحسب تعداد فرزند در همسران نابینا/کم بینا متفاوت است. بحث: با توجه به تأثیر وضعیت بینایی بر سرمایه اجتماعی خانواده، باید گفت که به طور خاص نابینایی/کم بینایی سرمایه اجتماعی خانواده را کاهش می دهد و در مقابل، عواملی چون سطح تحصیلات، میزان درآمد و وضعیت مسکن از جمله عواملی هستند که تأثیر مثبت بر سرمایه اجتماعی خانواده دارند. بنابراین، باید برنامه ریزی ها و راهکارهایی در زمینه وضعیت مسکن و درآمد و همچنین هموار کردن مشکلات تحصیلی افراد نابینا/کم بینا صورت گیرد تا بدین ترتیب سرمایه اجتماعی خانواده این افراد افزایش یابد.