اراک

 تالاب میقان اراک از تالاب های آب شور است که به دلیل جذب پرندگان مهاجر و املاح تبخیری ازنظر اکو و ژئوتوریسم اهمیت دارد. با ورود فاضلاب شهر اراک، پساب شرکت املاح و پساب صنایع به تالاب، سلامت پرندگان و آبزیان در معرض خطر است. هدف پژوهش حاضر، تعیین منابع آلاینده شیمیایی و بیولوژیک تالاب میقان است؛ بر این اساس 32 نمونه آب در کاربری های مختلف از آب شور و شیرین محدوده تالاب برای تعیین هدایت الکتریکی، غلظت کاتیون ها (کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم)، آنیون ها (کلر، سولفات، فلوئور، نیترات، فسفات، بی کربنات)، BOD [1]و [2]COD برداشت شد. مهم ترین آب های تغذیه کننده تالاب، آب های زیرزمینی و فاضلاب شهری است. آب های زیرزمینی آلودگی بیولوژیک و نقشی در آلودگی آب تالاب ندارند. با پیشروی آب شور تالاب، شوری آب های زیرزمینی از استاندارد (WHO)[3] 80/1 به 92/3 میکروموس بر سانتی متر افزایش یافته است. پساب ورودی شرکت املاح معدنی به آب تالاب با BOD برابر با 29 نسبت به استاندارد 30 میلی گرم در لیتر آلودگی بیولوژیک ندارد. با ورود فسفات 3/3 بیش از استاندارد 2/0 میلی گرم در لیتر فاضلاب شهری اراک به تالاب میقان، پوشش جنگلی انبوه ایجاد شده که سکونتگاه پرندگان محلی و مهاجر است. شوری زیاد آب تالاب برابر با 209 میکروموس بر سانتی متر به دلیل سنگ های نمکی و گچی ارتفاعات شمالی است که منشأ ترکیب شیمیایی بزرگ ترین معدن سولفات سدیم ایران شده است.

در دوره قاجار، تزیینات به دلیل تلفیق سنت و مدرنیته و تنوع نقش، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بهره مندی گسترده از بنای مسجد-مدرسه ها در این دوره، سبب شد هاست تزیینات این ابنیه حائز اهمیت گردد. در این پژوهش سعی شده است تا با بررسی سه مسجد-مدرسه سپهداری، آقاضیاءالدین و خوانساری، واقع در اراک، با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش که تزیینات این ابنیه شامل چه گونه ها و نقوشی می باشند، پاسخ مناسبی ارائه گردد. به این منظور نگارندگان به بررسی منابع تاریخی پرداخته و با حضور مستقیم در بنا و عکسبرداری، اطلاعات لازم را گردآوری و سپس تحلیل نمود هاند. نتایج این بازشناسی نشان م یدهد که تزیینات این ابنیه شامل کاشی کاری، آجرکاری، گچبری و حجاری می باشد. کاشی کاری در این ابنیه خود را در نقوش ختایی، اسلیمی، معقلی و کتیبه به نمایش گذارده که بیشترین تنوع نقوش را دارا می باشد. تزیینات آجرکاری علاوه بر این که از حیث تکنیک و محل قرارگیری متنوع است؛ از حیث شکل آجرها نیز دارای تنوع بوده و بیشترین سطح تزیینات را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج پژوهش در برگیرنده این موضوع است که تزیینات گچبری با طرح گیاهی و تزیینات حجاری با طرح های هندسی و گیاهی انتزاعی، مورد استفاده قرار گرفته است. در نهایت یافته های پژوهش نشان میدهد تزیینات ابنیه مورد بررسی دارای 48 نمونه مختلف می باشد.

معماری بازار شهر اراک نتیجه تداوم تجربه های ارزشمندی است که از انطباق محیط و عملکردهای گوناگون بازار به وجود آمده است. در این معماری تلاش زیادی برای ایجاد یکپارچگی و وحدت در فضاهای گوناگون بازار صورت گرفته است. ساختار کالبدی مجموعه بازار اراک بر اساس طرحی از پیش اندیشیده، احداث شده و از جمله بازارهایی است که مسیر آن مستقیم و دارای تقارن هندسی بوده و دارای مسیری آزاد و منحنی نیست. تعزیه سیار اراک و بازار به عنوان محل اجرای آن سؤالاتی را در ذهن به وجود می آورد که چگونه شکل، فرم و ساختار بازار اراک در شکل گیری تعزیه سیار مؤثر بوده است؟ سؤال دیگر ایت است که آیا سیار بودن تعزیه بر استخوان بندی مکان بازار مؤثر بوده است؟ نکته حائز اهمیت، سلسله مراتب پاسخگویی به سؤالات است. فرض پژوهش براین است که عدم وجود فضایی مناسب برای اجرای تعزیه، دلیل انتخاب بازار به عنوان محل اجرای تعزیه بوده است. احیای مقوله مغفول مانده تعزیه سیار، تحلیل رفتاری تعزیه در بستر آن و کنکاش در قابلیت محیط بازار، ضرورت انجام این تحقیق است. روش تحقیق پژوهش حاضر، تاریخی– تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای، تحقیقات میدانی و مصاحبه های عمیق صورت گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیرات ساختاری و شکلی متقابل تعزیه و کالبد انجام آن (بازار) در شهر اراک است. در این پژوهش، مراسم مذهبی خاص و ناشناخته تعزیه سیار معرفی شده و به انعطاف پذیری تعزیه سیار به دلیل خطی بودن بازار، وجود مساجد مشخص، رقابت محله ای، روابط اقتصادی بازاریان، و نیز عدم وجود فضای مدور پرداخته خواهد شد. آنگاه به این موضع اشاره خواهد شد که تعزیه سیار در نمایش نامه، سناریو، زمان بندی روایت و جانمایی اشخاص تغییرات داده تا بتواند آن را به صورت تسلسلی و پشت سر هم در قطعات مختلف به مردم در بازار نمایش دهد. در نهایت نتیجه گرفته شده که یکی از دلایل اجرای سلسله مراتبی تعزیه در بازار اراک خطی بودن محل اجرای آن است.

امروزه افزایش درجه حرارت برخی از مناطق پرجمعیت شهری   در مقایسه با   محدوده روستایی   اطراف، پدیده ای تحت عنوان   جزیره گرمایی شهری   را به وجود آورده و موجب بروز مشکلات فراوانی شده است . جزیره حرارتی شهری، سطحی از شهر است که به میزان قابل توجهی از مناطق روستایی اطراف گرم تر است . بدین منظور، ابتدا 8 تصویر ماهواره ای دوره گرم سال شهر اراک، طی بازه زمانی 1985 تا 2017 با استفاده از داده های سنجنده های ( TM ) لندست های 4 و 5، (+ ETM )  لندست 7، ( OLI / TIRS ) لندست 8 جمع آوری و استخراج گردید. بعد از پیش پردازش های لازم، شاخص های تفاضل پوشش گیاهی نرمال ( NDVI ) ، دمای سطح زمین ( LST ) و شاخص پراکندگی عرصه حرارتی شهر با ارزیابی اکولوژیکی ( UTFVI ) محاسبه گردید. الگوریتم مورد استفاده برای استخراج درجه حرارت سطح زمین، الگوریتم تک پنجره ( Mono_Window ) می باشد که گسیلمندی آن با استفاده از شاخص پوشش گیاهی ( NDVI ) به دست آمد. براساس نتایج حاصل از پردازش تصاویر، مکان های دارای جزیره حرارتی، چگونگی تغییرات دمایی شهر، ارتباط بین تغییرات دمای سطح زمین با پوشش سطحی بررسی و تحلیل گردید تا جزایر حرارتی شهری اراک شناسایی و تحلیل شوند. نتایج به کارگیری شاخص های ( NDVI ) و ( LST ) نشان داد که، بیشترین نمود جزایر حرارتی، در مناطق با کاربری صنعتی، مکان های پرترافیک و دارای آلودگی شدید هوا و تراکم بالای جمعیت، مناطق با پوشش گیاهی ضعیف، مناطق دارای بافت فشرده و فرسوده مشاهده گردید. تحلیل نقشه های دمایی نیز مشخص کرد که، کاربری های مسکونی به سرعت پیشرفت نموده اند و همچنین کاربری های صنعتی در حاشیه های شهر به ویژه در منطقه یک شهرداری باعث افزایش دما در آن مناطق شده است. تغییرات مقیاس زمانی الگوهای دمایی اراک نشان داد که، از سال 1985 تا 2017 در منطقه یک شهرداری (شرق و شمال شرقی اراک) حدود 4/3 درصد بر مساحت طبقه چهارم دمایی(41 تا 48 درجه سانتی گراد) افزوده شده و الگوهای حرارتی در منطقه مذکور بیشترین شدت دمایی را داشته است. در منطقه دو و سه شهرداری که جزء بافت قدیمی و با تراکم شدید کاربری های مسکونی مشخص و ازنظر پوشش گیاهی فقیر هست نیز باعث تجمع دماهای نسبتاً بالا در این مناطق شده است. در منطقه چهار و پنج به دلیل وجود پوشش گیاهی انبوه، میزان تجمع جزایر حرارتی کم بوده و همواره دمای پایین تر ثبات داشته است. در حاشیه های شهری به دلیل کمربند شمالی و ترافیک و تردد ماشین های سنگین، جزایر حرارتی به صورت نواری تشکیل شده است. توسعه کاربری شهری در طول دوره مورد مطالعه، بسیار محسوس بوده است. به طوری که از سال 2002 به بعد، شاهد افزایش دما و کاهش مساحت پوشش گیاهی در سطح وسیعی از شهر اراک بودیم. براساس نتایج حاصل از شاخص ( UTFVI ) ، در حاشیه های شهر، به علت وجود تجمع جزایر حرارتی، وضعیت دمای بحرانی آزاردهنده حاکم است. اما در مکان های با پوشش گیاهی و تعدیل دما، به ویژه منطقه 4 و 5 وضعیت بحرانی اندکی، حاکم بوده است.

در دهه اخیر علاوه بر تاثیر برنامه های شبکه های ماهوار ه ای بر نگرش جوانان به مسائل سیاسی، شاهد تغییر در الگوهای فرهنگی جوانان کشور با توجه به جوان بودن جمعیت کشور، نسبت به بسیاری از مسائل از جمله ارزش ها، دین باوری، ملی گرائی، فرهنگ، مد و پوشش و... هستیم. مقاله حاضر به تأثیر رسانه ها بر هویت جوانان و نیز اثرات برنامه های شبکه های ماهواره ای فارسی زبان بر باورهای دینی و ملی جوانان شهرستان اراک می پردازد. این مطالعه به روش پیمایش و جمعیت نمونه 400 نفری و جامعه آماری 16تا 24سال صورت گرفته است. نتایج ضریب همبستگی شاخص نقش ماهواره در کاهش گرایش جوانان به ارزش های دینی و فرهنگ ملی در سطح یک درصد، رابطه معناداری نشان می دهد مبنی بر این که هر چه مدت تماشای ماهواره از سوی جوانان افزایش می یابد ارزش های دینی جوانان سست تر و از گرایش آنان به فرهنگ ملی کاسته می شود. در چنین شرایطی، سیاست گذاران فرهنگی جامعه باید حرکت خلاقانه وآگاهانه ای را برای کاهش اثرات منفی برنامه های شبکه های ماهواره در پیش گیرند. در این میان نقش رسانه در تغییرات فرهنگی جامعه و تأثیر گذاری بر مخاطبان بخصوص قشر جوان، محوری اساسی به شمار می رود .

  مخروط افکنه ها یکی از برجسته ترین عنصر ژئومورفیک در مناطق حشک و نیمه خشک به شمار می روند. در حوضه میقان نیز به دلیل حاکمیت شرایط نیمه خشک، مخروط افکنه ها را در همه جا می توان دید. خود شهر اراک بر روی مخروط افکنه ای با شعاع 13 کیلومتر بنا شده است. در همین خصوص مخروط افکنه های بزرگ دیگری نیز در حوضه میقان وجود دارند که زمینه اسقرار روستاهای متعدد با زمین های کشاورزی حاصلخیز را فراهم آورده اند. در مقابل، مخروط افکنه های زیادی در بخش جنوب شرقی اراک تشکیل شده اند که هیچگونه مساعدتی برای بهره برداری محیطی ارائه نداده اند. دلیل این امر به درجه پایداری و ناپایداری مخروط افکنه ها ارتباط پیدا می کند. برای شناخت این مسائل یکی از کارهای مهم در بررسی های مخروط افکنه ها، بررسی خصوصیات مورفومتریک آن هاست. در این گونه بررسی ها، معمولاً خصوصیات شکل، مساحت و شیب مخروط افکنه ها با ویزگی های توپوگرافی و ژئومورفولوژی حوضه زهکش بالا دست آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. در این نوشته، این روابط با انتخاب 24 مخروط افکنه یکپارچه در حوضه میقان پی گیری شده و نتایج آن به صورت مدل های ریاضی و نمودارهای رگرسیونی ارائه شده است.

ضرورت انعطاف پذیری از دو بعد قابل اثبات می باشد، یکی از نظر تئوری و دیگری تجربه های متعددی که در طول تاریخ معماری وجود داشته است. انعطاف پذیری مستلزم سازماندهی است و بدون آن می تواند منجر به آشفتگی و هرج و مرج گردد. هرچند انعطاف پذیری کامل امکان پذیر نیست، زیرا مرزهایی در این میان حاکم است که باید کل نظام و ساختار اصلی را حفظ کند. یکی از پیش شرط های انعطاف پذیری عملکرد مجزای عناصر نگهدارنده و جدا کننده بناست، از این رو تاریخچهء انعطاف پذیری در ارتباط تگاتنگی با تحولات و شکوفایی بناهای اسکلتی در عصر جدید دارد. از نظر تئوری تغییرات مستمری هستند که روزانه، ماهانه و حتی سالانه در عوامل محیطی و عوامل انسانی رخ می دهند که این تغیرات به طور کلی در قالب سه دسته می باشند: تغییر در ساختار جمعیتی (افراد)، تغییر در ضوابط و استاندارد ها و تغییر در ارزش ها، معماری نیز به منظور تطبیق با این تغییرات و حفظ کیفیت فضا،ناگزیر به تغییر می باشد، تغییری که بر اساس تعاریف ارائه شده، انعطاف پذیر محسوب می گردد. در فضاهای مسکونی نیز قابلیت تطبیق فضا با نیازها و سلایق شخصی کاربران برای حفظ مطلوبیت فضا ضروری می باشد. عواملی همچون افزایش تعداد فرزندان، تغییرساکنین و استقلال فرزندان از خانواده، باعث ایجاد نیاز برای تفکیک یا تجمیع در واحد یا واحدهای مسکونی می گردد. همچنین رشد سنی افراد و تغییر سلایق آنها یکی از عوامل ایجاد تغییرات کالبدی در فضای مسکونی می باشد.

امروزه اعتیاد، یکی از مشکل های بزرگ خانواده ها و جامعه ها محسوب می شود. سرخوشی و تغییر حالت های روانی ناشی از مصرف مواد مخدر، معاشرت با دوستان معتاد و همچنین ناهنجاری های اجتماعی، از عامل های گرایش به اعتیاد محسوب می شود. نماز، رفتاری مذهبی است که نشانه ی اصلى و واقعى دین است و می تواند انسان را به سوی عزت و عظمت انسانی سوق دهد. با توجه به نقش مهمی که نماز در تغییر و تثبیت شخصیت انسان دارد، در این مطالعه به بررسی فریضه ی نماز در میان مراجعه کنندگان به دو مرکز ترک اعتیاد در شهر اراک پرداختیم. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت مقطعی، بر روی 205 بیمار معتاد مراجعه کننده به دو مرکز ترک اعتیاد در شهر اراک، طی شش ماه انجام شد. اطلاعات با پرسش نامه و به روش مصاحبه جمع آوری گردید. یافته ها: نتیجه ی این مطالعه نشان داد که 30 در صد مددجویان تحت مطالعه، همیشه نماز می خوانند. همچنین میزان تقید مددجویان به انجام فریضه ی نماز در ماه های دارای مناسبت های مذهبی افزایش یافته است. نتیجه ها تأییدگر آن است که در افراد مورد مطالعه، نماز سبک شمرده می شود، زیرا فقط 42، 20 و 9/23 درصد از آنان به ترتیب مقید به درک معانی نماز، نماز اول وقت و فراهم نمودن مقدمه های نماز، پیش از اذان، هستند. نتیجه گیری: اگرچه نمی توان ادعا کرد برپا نکردن نماز، علت اعتیاد است، اما می توان گفت که میزان تقید به نماز در میان گروه معتادان مراجعه کننده به دو مرکز ترک اعتیاد، پایین بود .

شهرهای بزرگ ایران امروزه با مشکل آلودگی هوا روبرو هستند این شرایط باعث آسیب های جبران ناپذیر در سطح اقتصادی و سلامت شهروندان شده است. از عمده مسائلی که توجه به آن در سطوح مختلف شهر می تواند باعث خروج آلودگی از محیط شود، نحوه جریان حرکت هوا در بین ساختمان ها می باشد که این بخش تحت تأثیر ارتقاع ساختمان ها و حجم توده ساخته شده می باشد. از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش تراکم ساختمان و حجم توده در یک محدوده بر میزان آلودگی هوا انجام شده است. در این مطالعه ابتدا نقشه پراکندگی آلودگی هوای (منوکسید کربن) شهر با استفاده از نرم افزار GIS محاسبه گردیده است و سپس با استفاده خصوصیات مختلف ارتفاعی ساختمان ها در سطح شهر اراک به تحلیل نحوه عملکرد شاخص های مدنظر بر آلودگی هوا پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد ضریب افزایش میانگین آلودگی هوا نسبت به درصد تراکم ساختمانی در یک محدوده در شهر اراک برابر 013/0 می باشد و هرچه تراکم ساختمانی در یک محدوده بیشتر باشد میزان آلودگی در آن نیز بیشتر می شود. همچین ضریب حاصل از رابطه میانگین آلودگی هوا در یک محدوده و درصد حجم توده ساخته شده برابر 085/0 می باشد. هرچه نسبت توده به فضا در یک محدوده افزایش یابد، میزان بیشتری از آلودگی در محیط می ماند. از آنجا که ضریب به دست آمده برای شاخص درصد حجم توده ساخته شده بیشتر از ضریب تراکم ساختمانی می باشد می توان چنین نتیجه گرفت که این شاخص می تواند نقش تعیین کننده تری در سنجش تاثیر تراکم بر میزان آلودگی هوای یک محدوده شهری داشته باشد.

    فضاهای باز شهری پتانسیل بالایی برای انواع فعالیت های شهری از جمله گذران اوقات فراغت دارند. این موضوع با رشد شهرنشینی و تغییراتی که در سبک زندگی شهروندان رخ داده، اهمیت بیشتری یافته و معرفی نماگرهای تبیین کننده مفهوم کیفیت در این فضاها و چگونگی روابط بین آنها می تواند برای برنامه ریزان شهری اهمیت ویژه ای داشته باشد. پژوهش حاضر، یک مطالعه توصیفی - تحلیلی با رویکرد کمی - کیفی است. در این تحقیق با درنظرگرفتن رابطه بین کیفیت فضاهای باز به عنوان هدف و شاخصهای عینی تبیین کننده آن، به عنوان نماگرهای مفهوم کیفیت، یک مدل ساختاری اندازه گیری پیشنهاد شده و چگونگی روابط بین نماگرهای معرفی شده و ضریب تاثیر آنها روی هدف پژوهش، با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته های حاصله، از بین نماگرهای 45 گانه ای که در مطالعات تئوریک به عنوان نماگرهای مفهوم کیفیت در فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت احصاء گردید، 7 نماگر قدرت تبیین کنندگی لازم را نداشته و حذف شده اند و نماگرهای مفهوم کیفیت به تعداد 38 نماگر رسید. در بررسی روابط و چگونگی تاثیر گذاری و تاثیر پذیری این نماگرهای 38 گانه روی همدیگر ، مشخص گردید، 11 مورد از این نماگرها، با سایر نماگرها همبستگی ندارند. همچنین با بررسی بارعاملی محاسبه شده برای نماگرهای مذکور مشاهده گردید، نماگر «وجود زمین و امکانات بازی و هیجان برای تمامی سنین» با کسب ضریب تاثیر 66/0 ، بیشترین تاثیر را بر کیفیت فضاهای باز دارد. این نماگر جزء یازده شاخصی است که عملکرد مستقل و غیر همبسته دارد. همچنین برخی نماگرها مثل نماگر «ابزار فعالیتهای سرگرمی، ورزش و آمادگی جسمانی»  با ضریب تاثیر 62/0 ، هر چند جزء شاخصهای 11 گانه مستقل نیست اما باز هم ضریب تاثبر بالایی به دست آورده است، این را می توان از این جهت توضیح داد که اهمیت شاخصهای 11گانه مستقل، به دلیل داشتن ضریب تاثیر بالاتر نیست، بلکه این اهمیت به دلیل مستقل بودن و عدم همپوشانی کاستی های احتمالی توسط سایر شاخص ها است، بنابراین مدیران و برنامه ریزان شهری باید نسبت به وضعیت آنها (نماگرهای مستقل) حساسیت بیشتری داشته باشند.

انقلاب اسلامی ایران را می توان یکی از فراگیرترین جنبش های توده ای تاریخ جهان به شمار آورد؛ چراکه اکثر اقشار مختلف، از روحانیون تا بازاریان و دانشجویان و فرهنگیان و طبقات پایین جامعه ، در آن مشارکت داشتند و در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی نقش انکارناپذیری ایفا نمودند . در هر یک از شهرهای ایران با توجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی ، قشرهای مختلف مردم در مبارزه علیه رژیم پهلوی فعالیت می کردند . شهر اراک نیز از این قاعده مستثنی نبود و مردم دوشادوش روحانیون و دانشجویان در صف مقدم نبرد با طاغوتیان ، نقش مهمی در پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایفا نمودند . لذا پژوهش حاضر در پی آن است تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که کدام یک از اقشار مردم در جغرافیای استان مرکزی در پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی دخیل بوده اند و چه نقشی را ایفا نموده اند؟ یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که هر یک از اقشار مختلف مردم شهر اراک اعم از روحانیون ، دانشجویان ، فرهنگیان ، بازاریان ، کارگران ، بانوان ، اقلیت های مذهبی و غیره با توجه به موقعیت و استعدادهای خود در مبارزات انقلابی شرکت داشته اند و در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی نقش آفرینی کرده اند .

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت موجود کتابخانه های مراکز پیش دانشگاهی شهر اراک با توجه به رسالت و خط مشی، بودجه، فضا و تجهیزات، مجموعه، نیروی انسانی، خدمات و فعالیت ها، ترویج خدمات کتابخانه و ارتقای یادگیری،و مقایسه نتایج حاصل با استانداردهای کتابخانه های مدارس است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی و از نوع توصیفی است که به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه بهره جویی شد. یافته ها: از 34 کتابخانه مراکز پیش دانشگاهی شهر اراک، 4 کتابخانه از پاسخگویی به پرسشنامه اجتناب نمودند. پژوهش بر حسب 30 پاسخنامه دریافتی با استفاده از نرم افزار SPSS-16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجه گیری: نتایج حاصل نشان داد که کتابخانه های مراکز پیش دانشگاهی شهر اراک در زمینه رسالت و خط مشی 66/67 درصد، بودجه 68/66 درصد، فضا و تجهیزات 33/88 درصد، مجموعه 50 درصد، نیروی انسانی 11/91 درصد، خدمات و فعالیت ها 99/59 درصد، ترویج خدمات کتابخانه و ارتقای یادگیری 70 درصد، با استانداردهای کتابخانه های مدارس مطابقت دارند. در پایان پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت این کتابخانه ها ارائه گردید.    

فضاهای باز شهری پتانسیل زیادی برای انواع فعالیت های شهری دارند و ازجمله عملکردهای مهم این فضاها موضوع گذران اوقات فراغت است که در دهه های اخیر با توجه به سرعت رشد شهرنشینی و انقلابی که در سبک زندگی شهروندان رخ داده، اهمیت بیشتری نیز یافته است. پرداختن به موضوع کیفیت در فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت و تحلیل و شناسایی مهم ترین نماگرهای مؤثر بر کیفیت این فضاها می تواند برای مدیران و برنامه ریزان شهری اهمیت ویژه ای داشته باشد؛ بنابراین معرفی فرایندی که بتواند تحلیل و ارزیابی مناسبی از فضاهای باز شهری و عوامل مؤثر بر کیفیت آن ها ارائه کند، اهمیت داشته و از اهداف این تحقیق است. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد کمّی-کیفی و به صورت مطالعه موردی انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از مبانی نظری، اقدام به معرفی 45 نماگر کیفیت در فضاهای باز شهری (به عنوان چک لیست ارزیابی) شده و سپس با استفاده از تکنیک پیاده روی اکتشافی، نماگرهای مذکور در فضاهای باز منتخب شهر اراک مورد ارزیابی قرار گرفته و داده های لازم جمع آوری شده است. سپس با بهره گیری از مدل ساختاری اندازه گیری تحلیل عاملی، ضریب تأثیر هر نماگر به عنوان وزن معیارها احصا شده است و درادامه با استفاده از وزن هر نماگر و تکنیک TOPSIS، فضاهای باز مورد مطالعه، مقایسه و رتبه بندی شده اند. بدین ترتیب فرایندی کاربردی برای تحلیل و ارزیابی کیفیت در فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت معرفی شده است. براساس نتایج حاصل، مشخص شد نماگر های «وجود محوطه ها و امکانات بازی و هیجانات برای همه سنین» و «وجود و شرایط فضاهای دنج و خلوت و امکانات ایجاد آسایش اقلیمی» در ارتقای کیفیت فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت، از مؤثرترین نماگرها هستند. همچنین در فضاهای باز مورد مطالعه در شهر اراک، فضای «شهربازی لاله» و «پارک شهدای گمنام» به ترتیب رتبه های اول و دوم را برای گذران اوقات فراغت کسب کرده اند.

پیشینه و هدف: امروزه افزایش روزافزون جمعیت شهری و مهاجرت باعث ایجاد چالش های جدیدی در ساختار و عملکرد شهرها در مسائل زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی شده است. پایداری شهری مفهومی است که به دنبال طرح توسعه پایدار به عنوان پارادایم جدیدی در جهان پدیدار شد و رویکردی است که منجر به عدالت اجتماعی می شود. لازم است بستر مناسبی برای ارزیابی و سنجش پایداری زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در فرآیند برنامه ریزی و توسعه شهری فراهم شود. کلانشهر اراک یکی از آلوده ترین شهرهای کشور است. هدف از پژوهش حاضر سنجش پایداری پهنه های شهر اراک از دیدگاه شهروندان به منظور نشان دادن کیفیت مناطق مختلف شهر است.مواد و روش ها: شهر اراک مرکز استان مرکزی دارای 5 منطقه شهری است، جمعیت آن در سال 1395 بالغ بر 520994 نفر می باشد و از نظر ژئومورفولوژی و زمین شناسی شهر اراک در دره ای واقع شده است که از سه طرف توسط کوه ها و  کویر میقان محصور شده است. با ایجاد چندین کارخانه صنعتی مانند ماشین سازی و صنایع فلزی در دهه 1940 شهر از نظر زیست محیطی آلوده شد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مطالعه ثانویه و میدانی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، 4 شاخص اصلی و 13 زیرشاخص مربوط به پایداری در شهر اراک از منابع معتبر در این زمینه تعریف و در قالب یک پرسشنامه 5 گزینه ای در قالب مقیاس لیکرت از بسیار زیاد تا بسیار پایین تنظیم شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه شهروندان شهر اراک که بالای 20 سال سن دارند و همچنین دارای سابقه اقامت بیش از 5 سال در شهر اراک (به دلیل درک ابعاد تحقیق) می باشند، تشکیل می دهد، که 384 نفر می باشد. برای توزیع پرسشنامه ها از نمونه گیری طبقه ای بر اساس مناطق شهری استفاده شد. به منظور سنجش روایی پرسشنامه، نظرات 10 نفر از متخصصان در مورد نسخه اولیه آن اظهار نظر کردند. همچنین برای سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد و ضریب پایایی بالای 70/0 درصد به دست آمد که پایایی را تایید کرد. در نهایت اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از GIS و SPSS26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای اندازه گیری شاخص های متغیر از آزمون t تک نمونه ای و آزمون واریانس (ANOVA) و برای رتبه بندی شاخص ها و مناطق شهری از آزمون فریدمن استفاده شد. در نهایت از GIS برای نمایش نتایج تحلیل ها در قالب نقشه با توجه به ابعاد مختلف اجتماعی-اقتصادی و محیطی استفاده شد.یافته ها و بحث: نتایج تحقیق نشان داد که میانگین پایداری اقتصادی بیش از 3 است و هر دو حد بالا و پایین مثبت هستند. بنابراین می توان گفت که وضعیت پایداری اقتصادی در مناطق 5 گانه شهر اراک از متوسط به بالا ارزیابی می شود. همچنین میانگین متغیرهای پایداری محیطی و کالبدی - زیرساختی و پایداری فرهنگی - اجتماعی کمتر از 3 و حد پایین و بالایی آنها نیز منفی است. بنابراین با توجه به سطح معنی داری کمتر از 05/0 می توان نتیجه گرفت که میانگین به دست آمده کمتر از مقدار آزمون (3) و وضعیت متغیرهای پایداری اکولوژیکی - زیست محیطی، پایداری کالبدی - زیرساختی و پایداری اجتماعی - فرهنگی است. در 5 منطقه شهر اراک کمتر از حد متوسط و نامناسب ارزیابی می شود. یافته های آزمون فریدمن نشان داد که بیشترین میانگین امتیاز (14/3) به پایداری اقتصادی و کمترین میانگین امتیاز (05/2) به پایداری کالبدی - زیرساختی اختصاص دارد.نتیجه گیری: بررسی پیشینه نظری و پژوهشی نشان داد که پایداری در ارتباط با شاخص های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، ارزش گذاری می شود. توجه به مسائل پایداری به عنوان یکی از مهم ترین عوامل و محرک های پیشبرد توسعه شهری در سال های اخیر مورد توجه محققان شهرسازی و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. سیاست های سازگار با محیط زیست می تواند پایداری را تقویت کند. پژوهش حاضر نشان داد که پایداری مناطق شهری ارک با توجه به ابعاد مختلف مشهود است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که توصیه های زیر می تواند وضعیت را بهبود بخشد: تقویت صنایع بومی و محلی سازگار با محیط زیست. افزایش فضای سبز و توجه به حریم کارخانه ها می تواند سطح آلاینده ها را کاهش دهد. تعطیلی صنایع آلاینده یا حداقل اصلاح و بهبود آنها.

هدف از ارائه این پژوهش، آشنایی با زندگی پر افتخار آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی، موسس حوزه علمیه قم است. این پژوهش به صورت مروری و با روش مطالعه اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. حضرت آیت الله شیخ عبدالکریم حائری از علما و روحانیون برجسته و ممتازی هستند که در تاریخ معاصر ایران، تأسیس  حوزه علمیه قم و حتی تاریخ تشیع، نقشی به سزا و در خور توجه داشته است. این عالم بزرگ شیعه، 16 سال از زندگی پر برکت خویش را در شهرستان اراک سپری کرده است. آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری مهرجردی، از تبار عالمان شیعه است که حوزه علمیه قم میراث جاودان اوست. ایشان در قبال اساتید فقه و اصول چون مرحوم شیخ انصاری و آخوند خراسانی دارای مبنای متقن و مستقل محکمی است که می توان او را در ردیف نوابغ و فحول علمی اسلام آورد و گذشته از شخصیت علمی در تقوا و زهد و قدس و ورع و ارتباط و توسل به خاندان وحی و رسالت و خصوصا اعلی حضرت بقیه الله، نادره زمان بوده و در قرون اخیر کمتر کسی به رتبه اش رسیده است.

هدف پژوهش: تبیین و بررسی شخصیت عارف بزرگ شیعه آخوند ملافتحعلی سلطان آبادی از منظر بزرگان و علمای شیعه می باشد. روش پژوهش: مروری و به صورت مطالعه اسنادی و کتابخانه ای می باشد. نتیجه گیری: یکی از برجسته ترین شخصیتهای عرفان شیعی که از شهر اراک و استان مرکزی برخاسته و در عصر خود پرچمدار طریقت و سیر و سلوک اصیل الهی و عرفان شیعی بوده است، آخوند ملا فتح علی سلطان آبادی، شیخ عالم جلیل و مفسر بی بدیل قرآن، عالم ربانی و ابوذر ثانی و مخزن اخبار و تفسیر آیات قرآن، چنان جایگاهى نزد بزرگان دین داشت که مراجع بزرگ آن زمان، نهایت تکریم را از وى به عمل مى آوردند. ملافتحعلی سلطان آبادى در تفسیر قرآن تبحر خاصى داشت. گاهى براى برخى آیات، معانى متعددى بیان مى کرد که علماى ممتاز آن را تفسیر تازه مى دانستند. آخوند ملافتحعلی سلطان آبادی در راه احیای معارف قرآن و اهل بیت (ع) و پرورش و هدایت ده ها تن از شیفتگان و عاشقان فرهنگ اهل بیت (ع) تلاشهای فراوانی داشته است. ایشان باتوجه به اینکه مربى شایسته اخلاق و استاد معرفت و عرفان بود و معمولا اهل این رشته به تربیت نفوس و مسائل فردى و معنوى مى پردازند از خدمت به مردم و اهتمام به مسائل اجتماعى و توجه به آبادى و آبادانى غافل نبود. وی مردی قناعت پیشه و همیشه فردی آرام بوده است و از همگان به نیکی یاد می کرده است. آخوند سلطان آبادى با اینکه به خاطر خلوص نیت، تواضع و کمال معنوى و روحانى، امتیازات علمى و عملى و مقامات عالیه خویش را مخفى نگه مى داشت، و تلاش مى نمود که ابعاد بلند شخصیت علمى و معنوى اش علنى نگردد، بزرگان و شخصیت نگاران متعهد گوشه هایى از منزلت آن رادمرد الهى را به قلم آورده اند.

پژوهش حاضر سنت تعزیه در سطح شهرها و روستاهای استان مرکزی و همچنین اجرای تعزیه سیار شهر اراک را مورد بررسی قرار می دهد. روش تحقیق به شیوه کتابخانه ای است و اطلاعات مورد نیاز بر اساس مستندات کتبی و شفاهی جمع آوری شده است. این نکته قابل ذکر است که تعزیه در اراک همان است که در سایر نقاط کشور مرسوم است. سابقه تعزیه در شهر اراک را می توان همزمان با تأسیس شهر اراک دانست (دوران فتحعلی شاه قاجار) و سابقه آن قبل از تأسیس اراک را می توان به روستاهای اطراف نسبت داد که از آنها هم شاید اسناد مکتوبی به جز نسخ تعزیه در دست نباشد. تعزیه در اراک از سال 1341 تا 1360 به صورت عمومی اجرا نمی شدهو با ممنوعیت مواجه بود، اما از سال ۱۳۶۰ اجرای مجالس تعزیه و شبی هخوانی به صورت سنتی و رسمی در اراک سر و سامان یافت.

تالاب میقان اراک، حوضه ی بسته در مرکز آبخیز اراک بوده که کلیه ی رواناب ها و آب های زیرزمینی به آن هدایت می شوند. شهرهایی چون اراک و آشتیان، شهرک های صنعتی چون اراک، خیرآباد، ایبک آباد و نیز فعالیت های بزرگ کشاورزی در بالادست تالاب میقان واقع شده و فاضلاب و پساب حاوی فلزات سنگین آن ها وارد تالاب می شوند. به علاوه، تالاب میقان دارای جاذبه های اکوتوریستی؛ یعنی پرندگان مهاجر و نیز ژئوتوریستی از نظر معدن سولفات سدیم است. جهت مشخص شدن شدت آلودگی آب تالاب میقان اراک به فلزات سنگین و تعیین منابع آلاینده ی در آن، 29 نمونه آب از کاربری های آب شور شامل حوضچه ها، دریاچه ی میقان و پساب شرکت املاح ایران و آب شیرین ورودی به تالاب نظیر فاضلاب شهری، آب کشاورزی، پساب صنایع برداشت و غلظت عناصر سنگین نظیر Hg، As،Pb،Co،Cu، Pb و Zn با دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. مقایسه ی این عناصر با استاندارد شرب بین المللی حاکی از مطلوب بودن آب تالاب بود؛ اما ارزیابی شاخص فلزی و آستانه ی آلودگی نشان داد که تالاب آلوده به عناصری چون Hg، As و Pb بوده که مهم ترین منابع آلاینده ی آن به ترتیب فاضلاب شهری و پساب کشاورزی است.

روش های مختلفی برای تبدیل داده های بزرگ مقیاس به داده های اقلیمی منطقه ای گسترش یافته اند که در کم تر مطالعه ای نتایج این روش ها از لحاظ آماری مورد مقایسه قرار گرفته است. هدف از این مطالعه ، مقایسه ی نتایج مدل های SDSM و LARS-WG در ریزمقیاس نمایی داده های خروجی مدل های گردش عمومی CANE-SM2 و HADGEM2-ES تحت سناریوهایRCP2.6 ، RCP4.5 وRCP8.5 است. جهت انجام این مطالعه ، دمای حداقل، دمای حداکثر و بارش در دوره ی پایه (2005-1980) ایستگاه سینوپتیک اراک مورداستفاده قرار گرفت و نتایج حاصل از پیش بینی های دو مدلSDSM و LARS-WG برای سه دوره ی 2040-2021، 2060-2041 و 2080-2061 مقایسه شد. به منظور ارزیابی عملکرد مدل ها شاخص های RMSE، R2، MAE و NSE استفاده شد. بر اساس نتایج شاخص های ارزیابی، هر دو مدل کارآیی مناسبی در شبیه سازی متغیرهای اقلیمی دارد. نتایج ریزمقیاس نمایی دو مدل نشان داد که به طورکلی در هر سه سناریو و هر سه دوره از ماه ژانویه تا ژوئن مقادیر پیش بینی دمای حداقل و دمای حداکثر نسبت به دوره ی پایه افزایش می یابد و مدل LARS-WG در مقایسه با مدل SDSM مقدار دمای حداقل و حداکثر را نسبت به دوره ی پایه بیش تر برآورد نموده است. تغییرات بارش پیش بینی شده به وسیله ی دو مدل SDSM و LARS-WG دارای روند مشخصی نبوده است. بررسی درصد تغییرات داده های دما و بارش نشان داد که خروجی مدل SDSM تغییرات بیش تری را در بارش و خروجی مدل LARS-WG تغییرات بیش تری را در دمای حداقل و دمای حداکثر نسبت به دوره ی پایه نشان می دهد. بر اساس نتایج این مطالعه نمی توان برتری دقیقی برای هر یک از مدل های موردمطالعه بیان کرد، ولی به طورکلی می توان گفت که نتایج پیش بینی دو مدل در اکثر موارد از نظر آماری اختلاف معنی دار (01/0P<) دارند.

موضوع گذران اوقات فراغت یکی از نیازهای مهم شهروندی در دوران معاصر است که در کشورهای در حال توسعه با مشکلات متعددی مواجه است. این پژوهش با هدف معرفی ابزاری جامع و کارآمد برای ارزیابی و درک کیفیت فضاهای باز شهری مرتبط با اوقات فراغت انجام شده است. پژوهش حاضر کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی تحلیلی بوده و با رویکرد آمیخته (کیفی کمی) صورت گرفته است. برای جمع آوری داده ها، از تکنیک پیاده روی اکتشافی در فضاهای باز شهر اراک استفاده شده است. در این تحقیق، مدل پیشنهادی برای تحلیل و بررسی فضاهای باز شهری تدوین و با استفاده از نرم افزار لیزرل و بررسی شاخص های برازش مدل های ساختاری، مورد تأیید قرار گرفته است. نتایج این پژوهش می تواند به برنامه ریزان و مدیران شهری در خلق فضاهای باز کم نقص تر کمک مؤثری نماید.بر اساس یافته های حاصل از بررسی شاخص های برازشی، در تحلیل کیفیت در فضا های باز شهر اراک، مؤلفه کیفیت های زیست محیطی به صورت مستقل عمل کرده ولی مؤلفه کیفیت های عملکردی فرمی و تجربی زیبایی شناختی همبستگی دارند. همچنین مؤلفه کیفیت های "تجربی زیبا شناختی" ، تأثیر بیشتری بر کیفیت فضا های باز برای گذران اوقات فراغت داشته است. از بین نماگر های 45 گانه کیفیت، که مورد بررسی قرار گرفته، نماگر"وجود و شرایط فضا های دنج و خلوت و امکانات ایجاد آسایش اقلیمی" ، بیشترین تأثیر را در ارتقای کیفیت فضا های باز برای گذران اوقات فراغت در شهر اراک دارد. این گویه جزء معیار "آسایش و راحتی" از مؤلفه کیفیت های تجربی زیبایی شناختی، محسوب شده است.