تالاب میقان

 تالاب میقان اراک از تالاب های آب شور است که به دلیل جذب پرندگان مهاجر و املاح تبخیری ازنظر اکو و ژئوتوریسم اهمیت دارد. با ورود فاضلاب شهر اراک، پساب شرکت املاح و پساب صنایع به تالاب، سلامت پرندگان و آبزیان در معرض خطر است. هدف پژوهش حاضر، تعیین منابع آلاینده شیمیایی و بیولوژیک تالاب میقان است؛ بر این اساس 32 نمونه آب در کاربری های مختلف از آب شور و شیرین محدوده تالاب برای تعیین هدایت الکتریکی، غلظت کاتیون ها (کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم)، آنیون ها (کلر، سولفات، فلوئور، نیترات، فسفات، بی کربنات)، BOD [1]و [2]COD برداشت شد. مهم ترین آب های تغذیه کننده تالاب، آب های زیرزمینی و فاضلاب شهری است. آب های زیرزمینی آلودگی بیولوژیک و نقشی در آلودگی آب تالاب ندارند. با پیشروی آب شور تالاب، شوری آب های زیرزمینی از استاندارد (WHO)[3] 80/1 به 92/3 میکروموس بر سانتی متر افزایش یافته است. پساب ورودی شرکت املاح معدنی به آب تالاب با BOD برابر با 29 نسبت به استاندارد 30 میلی گرم در لیتر آلودگی بیولوژیک ندارد. با ورود فسفات 3/3 بیش از استاندارد 2/0 میلی گرم در لیتر فاضلاب شهری اراک به تالاب میقان، پوشش جنگلی انبوه ایجاد شده که سکونتگاه پرندگان محلی و مهاجر است. شوری زیاد آب تالاب برابر با 209 میکروموس بر سانتی متر به دلیل سنگ های نمکی و گچی ارتفاعات شمالی است که منشأ ترکیب شیمیایی بزرگ ترین معدن سولفات سدیم ایران شده است.

تالاب میقان اراک، حوضه ی بسته در مرکز آبخیز اراک بوده که کلیه ی رواناب ها و آب های زیرزمینی به آن هدایت می شوند. شهرهایی چون اراک و آشتیان، شهرک های صنعتی چون اراک، خیرآباد، ایبک آباد و نیز فعالیت های بزرگ کشاورزی در بالادست تالاب میقان واقع شده و فاضلاب و پساب حاوی فلزات سنگین آن ها وارد تالاب می شوند. به علاوه، تالاب میقان دارای جاذبه های اکوتوریستی؛ یعنی پرندگان مهاجر و نیز ژئوتوریستی از نظر معدن سولفات سدیم است. جهت مشخص شدن شدت آلودگی آب تالاب میقان اراک به فلزات سنگین و تعیین منابع آلاینده ی در آن، 29 نمونه آب از کاربری های آب شور شامل حوضچه ها، دریاچه ی میقان و پساب شرکت املاح ایران و آب شیرین ورودی به تالاب نظیر فاضلاب شهری، آب کشاورزی، پساب صنایع برداشت و غلظت عناصر سنگین نظیر Hg، As،Pb،Co،Cu، Pb و Zn با دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. مقایسه ی این عناصر با استاندارد شرب بین المللی حاکی از مطلوب بودن آب تالاب بود؛ اما ارزیابی شاخص فلزی و آستانه ی آلودگی نشان داد که تالاب آلوده به عناصری چون Hg، As و Pb بوده که مهم ترین منابع آلاینده ی آن به ترتیب فاضلاب شهری و پساب کشاورزی است.

هدف: تغییرات اقلیمی و سوء مدیریت در سال های اخیر در بخش های وسیعی از جهان به خصوص نواحی خشک و نیمه خشک باعث تخریب تالاب ها و دریاچه ها گردیده است. در بخش های مرکزی کشور ایران این پدیده مشهودتر بوده و بررسی ها نشان از خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها داشته است. تالاب میقان یکی از مواردی است که با کاهش شدید سطح آب مواجه گردیده است. در این تحقیق، تغییرات مکانی و زمانی تالاب میقان از سال 1373 تا 1401 با استفاده از تصاویر TM و OLI ماهواره لندست ۵ و ۸ مورد ارزیابی قرار گرفت.روش و داده: به این منظور برای استخراج سطح آب از داده های تصویری از مدل ماشین بردار پشتیبانی و شاخص های طیفی آب تفاوت نرمال شده آب (NDWI)، شاخص اصلاح شده NDWI (MNDWI) و شاخص خودکار شده استخراج آب (AWEI) استفاده شد. عملکرد طیفی و مکانی هر طبقه بندی با استفاده از همبستگی پیرسون مقایسه شد. یافته ها: به طور کلی مدل SVM به همراه شاخص های NDWI، MNDWI و AWEI از نظر کیفیت طیفی و مکانی به نتایج بهتری دست یافتند. بر اساس روش های اعمال شده سطح دریاچه روند کاهشی شدیدی را بین سال 1373 تا 1401 نشان می دهد. نتایج نشان دهنده اثربخشی مدل های AWEI و MNDWI در تشخیص تغییرات سطح آب در بازه های زمانی معین داشته است.نتیجه گیری: بر اساس مدل AWEI مساحت تالاب از ۱۱۲/۶ کیلومتر مربع در سال 1373 به ۷۸/۵ کیلومتر مربع کاهش یافته است. بیشترین همبستگی پیرسون بین AWEI و MNDWI در سال های 1373، 1381، 1393 و 1401 به ترتیب با مقادیر ۰/۹۳، ۰/۹۶، ۰/۹۷ و ۰/۹۷ مشاهده شد. نوآوری، کاربرد نتایج: تاکنون در بررسی تالاب میقان از شاخص های طیفی و مدل های الگوریتم یادگیری استفاده نشده است. در این تحقیق از شاخص های جدیدی مانند AWEI نیز در کنار مدل ماشین بردار پشتیبانی بهره گرفته شده است.