مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
روستاها
حوزه های تخصصی:
در این تحقیق، سرمایه اجتماعی مفهومی است که دارای دو جزء ساختاری و شناختی است؛ جزء ساختاری کنش جمعی منافع دو طرفه را تسهیل می کند و جزء شناختی به ایجاد و تقویت وابستگی متقابل مثبت برای کنش جمعی دو طرفه می پردازد. برای اندازه گیری این مفهوم بر همین دو جزء تکیه می شود، به گونه ای که در جزء ساختاری عواملی مانند عضویت گروهی، حمایت متقابل، تفاوت، و خدمات، و در جزء شناختی شاخص هایی مانند اعتماد، انسجام، و تضاد در نظر گرفته شده است. همچنین، تأثیر عوامل زمینه ای مانند متغیرهای جمعیتی، متغیرهای اقتصادی ـ اجتماعی، و متغیرهای شخصیتی به همراه سرمایه اجتماعی سنجیده می شود. جهت تحلیل یافته ها و بررسی فرضیه ها، از دو روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. داده های این تحقیق در 12 روستای استان فارس، که با روش نمونه گیری انتخاب شدند، و از طریق مصاحبه با 509 نفر از سرپرستان خانوارها جمع آوری شد. تحلیل نتایج نشان داد که یازده فرضیه از بیست فرضیه مربوط به بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه ای و سرمایه اجتماعی تأیید شد که از آن میان، پنج فرضیه به شاخص های سرمایه اجتماعی مربوط می شود؛ همچنین، مدل تحلیل رگرسیونی معنادار شد که در واقع، تأییدی بر فرضیه تحقیق بود. سطح بالای سرمایه اجتماعی به سطح بالای رضایت از کیفیت زندگی می انجامد. بنابراین، سرمایه اجتماعی در مقایسه با متغیرهای زمینه ای مانند سن، شغل، و... پیش بینی کننده ای بهتر برای رضایت از کیفیت زندگی به شمار می رود.
تلفیق ترویج روستایی با مددکاری اجتماعی به منظور توانمندسازی گروه های ویژه در روستاها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تخصص گرایی در کنار تحولات علمی و اجتماعی ضرورت همکاری بیشتر تخصص های گوناگون در رفع مشکلات جامعه را اجتناب ناپذیر ساخته است. مقاله حاضر بر اساس چنین ضرورتی در قالب یک مطالعه اسنادی صورت گرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از وجوه اشتراک میان تخصص های مددکاری اجتماعی و ترویج روستایی از نظر پیشینه در داخل کشور و سیر تحولات داخلی و بین المللی و نیز تا حدی به لحاظ نوع مخاطبان است؛ همچنین، درک مخاطبان از خدمات مددکاری و در مقابل، عدم آگاهی آنها از مواهب آموزش های ترویجی را می توان از جمله تفاوت های این دو رشته برشمرد. به دنبال پاره ای تحولات جمعیت شناختی در جامعه روستایی کشور و به ویژه رشد گروه های معلول و سالمند، از سویی این گونه گروه ها که همواره مخاطب خدمات مددکاری اجتماعی بوده اند، بیش از پیش به صورت ارباب رجوع فعالیت های ترویج کشاورزی کشور مطرح شده اند، و از سوی دیگر، حضور پررنگ تر خدمات مددکاری اجتماعی در این مناطق اجتناب ناپذیر می نماید. ضرورت همکاری مددکاران اجتماعی و مروجان کشاورزی ریشه در همین واقعیت ها دارد و از رهگذر این کنش و واکنش هاست که می توان غنای فعالیت هر یک را با بهره گیری از تجارب دیگری و سرانجام، توانمندسازی گروه های ویژه شاهد بود.
آسیب اجتماعی اعتیاد در بین جوانان روستایی: مطالعه موردی روستاهای شهرستان اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر به بررسی زمینه ها و عوامل گرایش به مواد مخدر و نیز میزان شیوع مصرف آن در میان جوانان روستاهای شهرستان اهواز می پردازد. این پژوهش به روش پیمایشی و با حجم نمونه 500 نفر از جوانان روستایی اجرا شده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که گرایش به مواد مخدر در محیط های روستایی در حدی نسبتاً بالاست؛ همچنین، در این زمینه، گسترش بیکاری، دسترسی آسان به مواد مخدر، و ارتباط با افراد معتاد تاثیرات منفی به دنبال دارد و احساس آسایش و احترام، گرایش دینی جوانان، و دلبستگی به خانواده فرد را از تمایل به مواد مخدر دور نگه می دارد.
پیامدهای اجتماعی زلزله بم در روستاهای آسیب دیده(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این پژوهش، پس از ارزیابی مشارکتی مدیریت بحران در روستای آسیب دیده خواجه عسگر به بررسی پیمایشی پیامدها و فرآیندهای مدیریت بحران در روستاهای آسیب دیده پرداخته شد. نتایج پژوهش، علاوه بر بطلان تصورات شکل یافته در مورد قربانیان به ویژه ناتوانی ها، انتظارات، نقش ها، دلواپسی ها و انفعال گرایی ها، نمایانگر کارآمدی و توانمندی شبکه های هنجاری روابط اجتماعی به ویژه شبکه خویشاوندی در مدیریت محلی و همچنین، مؤید نقش فعالانه مردم و شبکه های محلی در مواردی همچون مراحل نجات، امداد، سامان دهی اولیه، آواربرداری، تامین نیازهای اولیه، هدایت کمک ها، کمک رسانی به نیازمندان ناتوان، توزیع متناسب و مناسب اقلام ، و به خصوص نظارت بود. البته به رغم توانایی ها و کارآمدی مردم و اجتماعات محلی، میزان مشارکت آنها در مرحله بازسازی خانه های روستایی بسیار پایین بود، زیرا تصمیم گیری ها و مدیریت بر مبنای پیش انگاشت ناتوانی آسیب دیدگان دنبال می شد؛ و بدین ترتیب، غفلت و استفاده بسیار ناچیز از استعدادها و توانمندی های انسانی و محیطی به افزایش نجومی هزینه ها و رشد برخی آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد، سرقت و قاچاق انجامیده است. همچنین، غیاب مهندسی اجتماعی و فنی محوری موجب تغییر کاربری مساکن بازسازی شده و نابودی بسیاری از مظاهر بدیع و تنوعات معماری روستایی شده و بی توجهی به ماهیت اعتماد اجتماعی، با سازوکار محلی خاص آن در جامعه روستایی و اتکای آن بر فرهنگ بومی و آشنای خویشاوندی، و نیز چسبندگی مالکیت، ثروت ومعیشت موجب افزایش تعارضات اجتماعی و هنجاری در ساختار اجتماعی شده است.
نقش بازارچه های هفتگی روستایی در تحولات اقتصادی روستاهای استان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این تحقیق ، با هدف تبیین اثرات اقتصادی بازارچه های هفتگی روستایی در فاصله زمانی 1383 تا 1385، به عدم دسترسی مستقیم و بدون واسطه نواحی روستایی به بازار فروش و نیز عدم شکل گیری کامل و سازمان یافته واحدهای تجاری در آنها می پردازد؛ مشکلاتی که روستاییان را به طی مسافت های طولانی تا شهر وامی دارد و افزون بر تحمیل هزینه های حمل ونقل، انتقال منافع تولیدی آنها به سوی شهرها را موجب می شود. یافته های تحقیق نشان داده است که علت تامین اجناس از عمده فروشی های تهران و مراکز شهری استان (3/80 درصد) به نبود سرمایه اولیه و عدم اعطای وام بانکی بازمی گردد که گذشته از تحمیل هزینه های حمل ونقل به فروشندگان، مانع اصلی تامین مستقیم اجناس از منابع تولیدی روستایی است. همچنین، به دلیل وابستگی مالی غرفه داران به عمده فروشان تهران، مازاد تولیدات کشاورزی و غیرکشاورزی قابل عرضه در بازارچه ها در شکل گیری و گسترش آنها نقشی ندارد؛ البته شکل گیری بازارچه ها به کاهش هزینه های رفت وآمد خریداران روستایی انجامیده است. سابقه فروشندگان در میزان فروش و درآمد آنها و نیز میزان عرضه مستقیم محصولات کشاورزی و غیرکشاورزی روستایی مؤثر بوده است.
بررسی عملکرد دولت در توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاهای استان همدان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله بر آن است که نخست، بر اساس شاخص های زیربنایی، آموزشی و بهداشتی، به اندازه گیری درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان در بخش روستایی و سپس، به مقایسه عملکرد برنامه ای دولت طی برنامه سوم توسعه بپردازد. از مدل تاکسونومی عددی برای همگن سازی و سنجش سطح توسعه یافتگی مناطق روستایی، از ضریب اختلاف ویلیامسون برای مقایسه ضریب نسبی تغییرات، و نیز از روش تحلیل عاملی برای رفع هم خطی، کاهش عوامل، و استخراج عوامل مؤثر بر عدم توازن منطقه ای استفاده شد. نتایج گویای آن است که طی سال های 1378 تا 1383، اگر چه سیاست های برنامه ای دولت در رشد و توسعه بخش های روستایی استان نابرابری توزیع امکانات و تسهیلات را در پی داشت، اما مقایسه ضریب تغییرات نشان می دهد که برنامه سوم توسعه با اثراتی مثبت بر توزیع متعادل تر امکانات توسعه ای در بخش زیرساخت ها، آموزش و بهداشت روستایی شهرستان های استان همراه بوده است.
نقش سرمایة اجتماعی در توزیع درآمد در مناطق روستایی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف مطالعة حاضر بررسی نقش متغیر سرمایة اجتماعی در توسعة اقتصادی ـ اجتماعی و میزان اثرگذاری آن از طریق توسعة تعاونی های تولید بر شاخص توزیع درآمد جوامع روستایی است. بدین منظور، با به کارگیری روش داده های پانل، از داده های استانی کشور طی سال های 1379 تا 1388 برای بررسی اثر توسعة سرمایة اجتماعی بر شاخص توزیع درآمد در مناطق روستایی و همچنین، از آزمون فرضیة U وارونة کوزنتس دربارة ارتباط بین نرخ رشد اقتصادی و توزیع درآمد استفاده می شود. نتایج حاکی از آن است که در دورة زمانی مورد مطالعه، نقش متغیرهای سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی و میزان مشارکت در تعاونی های روستایی به مثابه نمادی از سرمایة اجتماعی موجود در کاهش نابرابری اقتصادی و توزیع مناسب تر درآمد در جوامع روستایی مثبت و معنی دار است، در حالی که متغیرهای تولید ناخالص داخلی، نرخ شهرنشینی و نرخ بیکاری روستایی بر میزان نابرابری در مناطق روستایی کشور می افزایند.
تحلیل و بررسی رابطه ابعاد سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در مناطق روستایی (نمونه مورد مطالعه: روستاهای شهر کرمانشاه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزه های تخصصی:
با توجه به مهم تلقی بودن رضایت از کیفیت زندگی برای افراد جامعه، تلاش برای ارتقاء آن از اصلی ترین اصول و اولویت های برنامه ریزان و سیاست گذران اجتماعی و مدیران و مسئولان حکومتی در هر جامعه و کشوری است. لذا به جرات می توان گفت کلیه برنامه ها، سیاست ها و عملیات هایی اجرایی در یک جامعه در راستای ارتقای کیفیت زندگی مردم آن جامعه است. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی،تکنیک پیمایش و ابزار تحقیق پرسشنامه به دنبال پاسخ به این سؤال اصلی است که آیا بین ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در روستاها ارتباط وجود دارد؟ جامعه آماری پژوهش حاضر روستاهای شهر کرمانشاه است که تعداد 368 نفر از افراد 18 سال به بالای آنها به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته است. در جهت پاسخگویی به سؤال اصلی این پژوهش به بررسی و تحلیل ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی چون اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، تعامل اجتماعی و آگاهی اجتماعی به عنوان متغیرهای مستقل و رابطه آن با رضایت از کیفیت زندگی در روستاها به عنوان متغیر وابسته پرداخته شده است. نتایج تحقیق حاکی از ان است که به جز آگاهی اجتماعی، بین تمامی متغیرهای مستقل تحقیق با متغیر وابسته رابطه مثبت و مستقیم معناداری وجود دارد.
سپاه بهداشت و گسترش بهداشت در ایران؛ مطالعه موردی سالهای1345تا 1350ش
حوزه های تخصصی:
وضعیت بهداشت و سلامتِ کشور ایران طی قرن نوزده تا اوایل قرن بیستم، از وضعیت خوبی برخوردار نبود و مردم با مشکلاتی عدیده در زمینه بهداشت، سلامت، معیشت و درمان روبرو بودند. در این میان، وضعیت روستاها و شهرهای حاشیه ای به مراتب وخیم تر از مناطق اصلی شهری بود. سطح سواد و میزان درآمد مردم برروند وضعیت نامطلوب سلامت جامعه ایرانی، تأثیری مضاعف داشت و همین موضوع، زمینه ها ی تشکیل سپاه بهداشت را فراهم آورد؛ البته در این میان نباید از اهداف سیاسی تأسیس این نهاد نیز غافل ماند. بعد از تأسیس سپاه بهداشت و فعالیت نیروهای مربوطه در مناطق مختلف، وضعیت تا حدودی بهتر شد و مردم نقاط دور دست نیز توانستند از امکانات و خدمات بهداشتی استفاده کند. مقاله حاضر با بهره گیری از شیوه تحلیلی- توصیفی و استفاده از منابع اصلی (کتاب و اسناد)، درصدد است تا به این سئوال پاسخ دهد: سپاه بهدشت چه تأثیری بر وضیعت بهداشت عمومی ایران در دوره پهلوی دوم نهاد؟ بر اساس یافته ها ی پژوهش، این نهاد بعد از مدتی تلاش و فعالیت، کارکرد اصلی خود را از دست داد و به جریانی تبلیغاتی مبدل گردید.
تحلیل ابعاد اقتصادی- اجتماعی و زیست محیطی بحران خشکسالی و آثار آن بر خانوارهای روستایی: مطالعه موردی روستاهای شهرستان زرین دشت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بی تردید بحران خشکسالی و کم آبی از مهم ترین مشکلات موجود در مدیریت جوامع انسانی و محیط زیست محسوب می شود . هدف تحقیق حاضر بررسی آثار و پیامدهای گوناگون پدیده خشکسالی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در روستاهای واقع در محدوده شهرستان زرین دشت بود. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی بوده، برای گردآوری داده ها، از مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. حجم نمونه مورد مطالعه با بهره گیری از رابطه کوکران 150 خانوار بود؛ و برای تحلیل داده ها، علاوه بر آماره های توصیفی، از آزمون های استنباطی ویلکاکسون، خی دو، فریدمن و t استفاده شد. نتایج نشان داد که بحران خشکسالی های پیاپی با اثرات معنی دار در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در روستاهای منطقه همراه بود که از آن میان، اثرات اقتصادی این پدیده بیش از سایر ابعاد بوده و بر خروج دائمی نیروی کار از بخش کشاورزی، مهاجرت های روستایی و کاهش سطح زیر کشت تولید تأثیر گذاشته است.
بررسی اثرات اجتماعی سدها بر پایداری سکونتگاه های روستایی مطالعه موردی: سد کارونِ سه- شهرستان ایذه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۰
181 - 198
حوزه های تخصصی:
سد به عنوان یکی از زیرساخت های توسعه منطقه ای و ملی هر کشوری، تأثیرات متفاوتی بر منطقه پیرامون خود ازجمله سکونتگاه های روستایی دارد. این تأثیرات در ابعاد مختلف ازجمله مؤلفه اجتماعی و روند پایداری آنها مؤثر می باشد. این مقاله باهدف بررسی تأثیرات اجتماعی سدها بر پایداری سکونتگاه های روستایی، به صورت مطالعه موردی سد کارون سه را مورد تأکید قرار داده است. سد کارون سه به عنوان بزرگ ترین سد قوسی خاورمیانه، در شهرستان ایذه قرار دارد. روش تحقیق بر مبنای ماهیت، توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی می باشد. از میان 63 روستای پیرامون سد کارون سه با توجه به خصوصیات جغرافیایی خاص، 38 روستا انتخاب شد. جامعه آماری تحقیق 2531 خانوار بوده که نمونه موردمطالعه با استفاده از فرمول کوکران 334 خانوار محاسبه و درنهایت نیز جهت افزایش میزان اطمینان نمونه، تعداد به 350 خانوار ارتقاء یافت. نتایج نشان داد که سد بر متغیرهایی ازجمله توسعه امکانات رفاهی –خدماتی، تغییرات جمعیت، وابستگی مکانی، ساختار مسکن و ساختار اجتماعی-فرهنگی سکونتگاه های روستایی تأثیر زیادی دارد. روند این تأثیرات نیز چه در قبل از ایجاد سد و چه بعد از ایجاد به ناپایداری اجتماعی منجر شده است. به گونه ای که درروند شاخص هایی مانند عدم توسعه امکانات و همچنین تسریع مهاجرت های روستایی نقش مهمی داشته است. علاوه بر این، بین گروه های روستایی تعریف شده درنتیجه تأثیرگذاری سد، تفاوت معناداری ازنظر هر یک از متغیرهای اجتماعی وجود دارد.
تحلیل فضایی سرمایه های معیشتی کشاورزان: مطالعه موردی مناطق روستایی شهرستان شازند(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
روستا و توسعه سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴
47 - 67
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر، با هدف سنجش سرمایه های معیشتی کشاورزان روستایی، به روش اسنادی- تحلیلی و میدانی در شهرستان شازند استان مرکزی انجام شد. جامعه آماری تحقیق خانوارهای روستاهای شهرستان شازند بودند. حجم نمونه با روش نمونه گیری کوکران 370 خانوار محاسبه شد که با استفاده از روش طبقه بندی خوشه ای، در بین روستاهای شهرستان توزیع شدند. داده های میدانی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. نتایج تحقیق نشان داد که سرمایه های معیشتی به لحاظ پایداری یکسان نیستند؛ سرمایه مالی و طبیعی با میانگین 59/2 و 84/2 ناپایدارترین و سرمایه فیزیکی با میانگین 52/3 پایدارترین بعد معیشت پایدار کشاورزان شهرستان شازند به شمار می روند. همچنین، نقشه های میان یابی تولیدشده نشان داد که پراکنش فضایی دارایی های معیشتی از الگوی شرقی- غربی پیروی می کند، به گونه ای که روستاهای شرقی شهرستان از معیشت پایدارتری نسبت به روستاهای غربی برخوردارند.