سامانه های اطلاعاتی

هدف اصلی مقاله حاضر شناسایی عناصر هزینه ای دخیل در یکپارچه سازی نحوی سامانه های اطلاعاتی کتابخانه های دیجیتالی در ایران در سه سطح محتوا، فنّی، و سازمانی است. بدیهی است در این راستا، برخی اهداف جزئی نیز نظیر شناسایی وضعیت موجود سامانه های اطلاعاتی از نظر ذخیره سازی اطلاعات، قابلیت های موجود خروجی های اطلاعاتی مورد نیاز برای میان کنش پذیری، وضعیت موجود میان کنش پذیری سامانه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی در ایران، و مدل مناسب یکپارچه سازی سامانه های اطلاعاتی در کتابخانه های دیجیتالی ایران حاصل خواهد شد. در پژوهش حاضر، از روش پژوهش پیمایش تحلیلی استفاده شده است. جامعه مطالعاتی پژوهش، متشکل از 11 سامانه اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی است که در حال حاضر در کتابخانه های دیجیتالی ایران مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به عدم وجود ابزار استانداردی برای مطالعه یکپارچه سازی نحوی سامانه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی، جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که برای شناسایی عناصر هزینه-سازگاری در یکپارچه سازی نحوی باید در سه سطح محتوا، فنّی، و سازمانی به جستجو پرداخت. همچنین، یافته ها نشان داد که مهم ترین سطح در عناصر مربوط به هزینه-سازگاری متعلق به عناصر سطح سازمانی است. همچنین، پژوهش حاضر نشان داد که بیشترین عناصر مربوط به هزینه سازگاری مربوط به کتابخانه ها و سازمان های مادر آنهاست و در این راستا، سعی می شود تا کمترین بار هزینه ای بر دوش شرکت های تولیدکننده سامانه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی باشد.

مدیریت منابع انسانی دربرگیرنده ی فعالیت هایی همچون جذب، انتخاب، نگه داشت، و بهبود نیروی کار به منظور دست یابی به اهداف فردی و سازمانی است. سامانه های اطلاعاتی منابع انسانی، ترکیبی از مدیریت منابع انسانی و بانک های اطلاعاتی است. این فناوری، سامانه ای است که به منظور دست یابی، حفظ، ویرایش، کاوش، بازیابی و توزیع اطلاعات مربوط به منابع انسانی به کار می رود. سامانه های اطلاعاتی منابع انسانی، معمولاً بخشی از سامانه ی اطلاعاتی اصلی سازمان است که بخش های دیگری مانند: حسابداری، تولید و بازاریابی را نیز پوشش می دهد. در این پژوهش، اثراتِ ابعاد کارکردی، ارتباطی و تحولی سامانه های اطلاعاتی منابع انسانی (HRIS) بر سازمان های دولتی شناسایی شده و در ادامه، میزان تحقق آنها در بخش دولتی ایران مورد ارزیابی قرار می گیرد. برای شناسایی ابعاد، از ادبیات تحقیق و همچنین نظر خبرگان و برای ارزیابی تحقق آنها در بخش دولتی ایران از دیدگاه مدیران منابع انسانی سازمان های دولتی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که تأکید بر مزایای کارکردی به کارگیری سامانه های اطلاعاتی منابع انسانی می تواند گمراه کننده باشد؛ زیرا، مزایای اصلی پیاده سازی آن در جنبه های ارتباطی و تحولی آن نهفته است.

توجه به اهمیت مدیریت منابع انسانی و نیاز روزافزون به آن در سازمان ها و اداره ها و همچنین، گستردگی حوزه های تحقیقاتی در این زمینه، بررسی روند پژوهش در مدیریت منابع انسانی مهم است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی سیر تغییر و تحول پژوهشی در حوزه های تحقیقاتی مدیریت منابع انسانی و پیش بینی روند آینده ی آن است. در این راستا، تعداد 50014 مقاله ی مربوط به مدیریت منابع انسانی که طی سال های 1962 تا 2011 در 81 نشریه منتشر شده است، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و با استخراج داده ها، ذخیره سازی در بانک اطلاعاتی و تحلیل روند 50 سال گذشته، تلاش شد با استفاده از تحلیل سری های زمانی به پیش بینی 10 سال آینده ی هر یک از حوزه های تحقیقاتی مدیریت منابع انسانی پرداخته شود. نتایج روند صعودی را در تمامی حوزه ها، به خصوص: روابط کار و کار گروهی؛ تجزیه وتحلیل شغل؛ سامانه های اطلاعاتی و مدیریت راهبردی منابع انسانی، نشان می دهد.

هم زمان با پیشرفت های فناوری و گسترش ارتباطات، بازارها جهانی شده و رقابت بین شرکت ها تشدید گردیده است. بررسی ادبیات موضوع مربوط به متدولوژی های ایجاد سامانه های اطلاعاتی حاکی از آن است که با تکامل متدولوژی ها، شاهد درگیری بیشتر کاربران، افزایش قابلیت اتکا سامانه ها و حرکت از تأکید بر ابزارها، تکنیک ها و زبان های برنامه نویسی به سوی متدولوژی ها و مفاهیم اساسی سامانه هستیم. به طورکلی نسل های مختلف متدولوژی های توسعه سامانه های اطلاعاتی هرکدام بر حوزه ای خاص بیشترین تمرکز را دارند، درحالی که در حال حاضر در ایران برای همه ی حوزه ها، از متدولوژی های مشابهی استفاده می شود که این منجر به کاهش بهره وری و کارایی سازمان ها و شرکت ها در انجام امور محوله و کاهش توان رقابتی می شود. انتخاب سامانه اطلاعاتی مناسب برای مکانیزه سازی صدور قبض گمرک با توجه به تعداد زیاد محصولات موجود و تنوع آن ها، همچنین مشکل بودن ارزیابی انواع متدولوژی ها، کاری پیچیده و مشکل است که نیازمند یک متدولوژی یکپارچه تصمیم گیری است؛ بنابراین فرایند تصمیم گیری برای انتخاب یک سامانه اطلاعاتی از میان چند گزینه، یک فرایند تصمیم گیری چند معیاره است. در این مقاله ما از روش ترکیبی ANP و DEMATEL برای انتخاب سامانه اطلاعاتی مناسب برای عملیات صدور قبض شرکت انبارهای عمومی استفاده کرده ایم. درنهایت پس از اجرای مدل ترکیبی عنوان شده، مشخص شد که برای مورد مطالعه ما، متدولوژی های نسل دوم بهترین انتخاب می تواند باشد.

هدف: شناسایی معیارهای ارزیابی کیفیت اطلاعات در سامانه های اطلاعاتی مستندساز فنی. روش شناسی: یافته ها را با تحلیل 15مقاله مرتبط از میان 58 مقاله منتشرشده بین سال های 1388-1398 در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی شناسایی و با بهره گیری از روش مرور نظام مند کوکران به دست آوردیم. یافته ها: معیارهای ارزیابی کیفیت اطلاعات در سامانه های اطلاعاتی مستندات فنی را می توان به ابعاد سازمانی، فردی، اطلاعاتی، فناوری، و نظام مند طبقه بندی کرد. نتیجه گیری: دسته بندی معیارها به شرکت های دانش بنیان و طرح محور کمک می کند وضعیت جاری کیفیت اطلاعات مستندات شرکت خود و انطباق آن با حد مطلوب را ارزیابی کنند.

پژوهش های اخیر نشان می دهد که داده یکی از ارزشمندترین سرمایه های سازمان ها و کسب کارها است. پردازش و تحلیل داده ها به شرکت ها وسازمان ها کمک می کند تا بینش لازم را کسب کرده و از آن در راستای تصمیم گیری استراتژیک بهره گیرند. انتشار و فراهم کردن دسترسی باز به اطلاعات به یک فرایند متداول و نیاز حیاتی سازمان های دولتی و خصوصی مبدل شده است. داده های جمع آوری شده در سازمان ها حاوی اطلاعات خصوصی افراد است که انتشار آنها می تواند منجر به افشای اطلاعات حساس و نقض حریم خصوصی شود. اطلاعات حساس همچنین اسرار دولتی و اسرار تجاری را نیز شامل می شود. چالش اصلی حوزه حفظ حریم خصوصی در انتشار داده، انتشار یک شکل تغییریافته از داده های جمع آوری شده است که بتواند حریم خصوصی مالکان داده را حفظ نماید و قابلیت پاسخ به پرس وجوها و تحلیل های داده کاوی را با دقت مناسب داشته باشد. در سناریوی انتشار داده حفاظت از حریم خصوصی مالکان در حضور دانش پیش زمینه مهاجم مهم است. چارچوب گمنامی به عنوان یکی از راهبردهای حفظ حریم خصوصی، سودمندی داده راکاهش می دهد. در این پژوهش برآنیم یک چارچوب گمنامی برای ممانعت از حمله دانش پیش زمینه، افشای هویت و ویژگی مالکان طراحی کنیم که سودمندی داده های گمنام را بیشینه کند. برای این منظور بعد از مدل سازی دانش پیش زمینه مهاجم، مدل حریم خصوصی تعیین و در ادامه الگوریتم گمنامی ارائه می شود. تمرکز این پژوهش بر مدل های حریم خصوصی نحوی مانند k - گمنامی و توسعه های آن است. الگوریتم پیشنهادی رکوردها را به چندین گروه افراز می کند به نحوی که در هرگروه مدل حریم خصوصی برآورده می شود. نتایج به کارگیری چارچوپ پیشنهادی بر روی دو مجموعه داده ارزیابی و تحلیل می شود. برای ارزیابی کارایی چارچوب پیشنهادی از معیارهای سودمندی و حریم خصوصی استفاده می شود. نتایج آزمایشات نشان می دهد چارچوب پیشنهادی از نظر سودمندی بر الگوریتم های ارائه شده در جدیدترین پژوهش ها برتری دارد.

تحولات چند دهه اخیر نشان می دهد به دلیل کاهش هزینه های زمانی و مالی و همچنین افزایش بهره وری، لازم است کیفیت اجزا و سامانه های موجود در سازمان ها بهبود یابند. سامانه های اطلاعاتی نیز شامل همین قواعد می شوند و برای افزایش بهره وری، رضایت کاربران و سرعت بخشی به اجزای آن، ضروری است در مراحل مختلف به جنبه های کیفی آنها توجه ویژه ای شود. در تحقیق پیش رو تلاش شده است برای سامانه های اطلاعاتی گردآوری و ثبت، سازمان دهی و اشاعه اطلاعات پایان نامه ها / رساله های دانش آموختگان داخل کشور، نظامی به منظور تضمین کیفیت پایه ریزی و اجرا شود که کلیه اجزا و مراحل سامانه اطلاعاتی را از جمع آوری، ثبت و ورود داده ها تا نمایه سازی و اشاعه اطلاعات دربرمی گیرد. این نظام بر اساس رویکرد بهبود مستمر در چرخه دمینگ، سازوکارها و فرایندهای سامانه اطلاعاتی خود را به شکلی تغییر و تحول می دهد که هرگونه توسعه و پیشرفت در سامانه با مد نظر قرار دادن استانداردهای موجود برای سامانه های اطلاعاتی و در نظر گرفتن جنبه ها و مسائل کیفی صورت پذیرد.

از مباحث مهم در حوزه فناوری اطلاعات، هک کردن سامانه های اطلاعاتی، یعنی یافتن نقاط ضعف امنیتی یک سیستم به منظور نفوذ و دسترسی به اطلاعات آن است که با انگیزه های مختلفی، همچون دفاع از امنیت، کنجکاوی و سود شخصی انجام می شود. با ملاحظه همین جهت است که هکرها به گونه های مختلفی، همچون کلاه سفید، کلاه خاکستری و کلاه سیاه طبقه بندی می شوند. هدف از انجام این پژوهش که به روش تحلیلی توصیفی و به استناد منابع کتابخانه ای انجام شده، بررسی مشروعیت هک ازنظر فقه اسلامی است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که هک کردن با توجه به نیت و عملکرد هکرها حکم فقهی یکسانی ندارد. عملکرد هکرهای کلاه سفید مشروع، عملکرد هکرهای کلاه سیاه امری نامشروع و عملکرد هکرهای کلاه خاکستری نیز بسته به مورد می تواند مشروع یا نامشروع باشد. مهم ترین مؤلفه در تحلیل مشروعیت هک، «مصلحت اهم» و مهم ترین مؤلفه در عدم مشروعیت آن، «عدم جواز تعدی به حقوق دیگران» است. از این رو، گرچه هک کردن از نظر حکم اولی حرام است؛ اما اگر برای رسیدن به مصلحت مهم تر، راهی جز هک کردن سامانه های اطلاعاتی وجود نداشته باشد، این عمل از نظر حکم ثانوی جایز است.

در دنیای پیچیده امروز حیات سازمان ها و کسب وکارها بدون شناخت و استفاده کارآمد از داده ها امکان پذیر نخواهد بود. فرایندکاوی با ترکیب روش های یادگیری ماشین و مفاهیم مدیریت فرایندهای کسب وکار، تلاش دارد تا دانش نهان مربوط به چگونگی اجرای فرایندها را از داده های ذخیره شده در سامانه های اطلاعاتی استخراج نماید. اولین گام در فرایندکاوی، فعالیت کشف فرایند است که امکان مدل سازی فرایندها بر مبنای داده های رویداد ورودی را فراهم می سازد. اما استفاده از این مزیت بدون وجود داده های مناسب و با کیفیت فراهم نخواهد شد، زیرا هرگونه تحلیل بر پایه داده های با کیفیت پایین منجر به ایجاد بینش و تصمیمات نامناسبی می شود که بر عملکرد سازمان یا کسب وکار تاثیر منفی خواهند گذاشت. هدف این پژوهش ارائه یک چارچوب مفهومی جدید برای پیش پردازش داده های ورودی به روش های کشف فرایند است تا کیفیت مدل فرایند نهایی بهبود یابد. چارچوب مفهومی پیشنهادی با استفاده از یک روش پژوهش کیفی بر اساس نظریه داده بنیاد پدید آمده است. بدین منظور 102 پژوهش مرتبط با حوزه کیفیت داده در فرایندکاوی مورد بررسی قرار گرفته و مهمترین چالش های کیفیت داده در این زمینه پس از پالایش و یکپارچه سازی آن ها از ادبیات شناسایی شده اند که شامل: «رویدادهای آشفته/کم تکرار»، «رویدادهای پرت»، «رویدادهای ناهنجار»، «مقادیر گمشده»، «قالب زمانی نادرست»، «برچسب های زمانی مبهم»، «فعالیت های مترادف» و «اندازه و پیچیدگی» می باشند. در ادامه گام های اساسی برای پیش پردازش و پاک سازی مناسب داده ها تعیین شده اند که در برگیرنده فعالیت های «ترمیم»، «کشف ناهنجاری»، «پالایش» و «کاهش ابعاد» می شوند. سپس چارچوب مفهومی نهایی بر پایه مشکلات کیفیت داده و فعالیت های پاک سازی شناسایی شده، ایجاد شده است. برای بررسی عملکرد چارچوب پیشنهادی از چهار مجموعه داده استاندارد برگرفته از فرایندهای واقعی استفاده شده است، که این داده ها در مرحله اول به صورت خام و در مرحله دوم پس از انجام پیش پردازش توسط چارچوب معرفی شده به چهار الگوریتم متداول کشف فرایند اعمال شده اند. نتایج نشان داد که پیش پردازش داده های ورودی منجر به بهبود معیارهای کیفیت مدل استخراج شده از الگوریتم های کشف فرایند می شود. همچنین برای سنجش اعتبار چارچوب پیشنهادی، عملکرد آن با سه روش پیش پردازش «نمونه برداری»، «پیش پردازش آماری» و «انتخاب نمونه اولیه»  مقایسه شده، که برآیندها بیانگر کارایی بهتر رویکرد پیشنهادی بوده است. نتایج پژوهش حاضر می تواند به عنوان یک رهیافت کاربردی توسط متخصصان و تحلیلگران داده و کسب و کار در پروژه های فرایندکاوی مورد استفاده قرار گیرد.

روند تغییر تکنولوژی دفاعی از سیستم های مکانیکی به سامانه های اتمی و سپس سامانه های اطلاعاتی و سامانه های تکنولوژیک و بیوتکنولوژیک و ورود فضا به عنوان بعد چهارم صحنه جنگ و توسعه نانوتکنولوژی در ابعاد مختلف باعث تغییر دیدگاه کارشناسان نظامی نسبت به تکنولوژی دفاعی شده است (McKitrick and etal، 1995). در پی توسعه فناوری های نظامی تعداد کمی نیرو با تکنولوژی برتر بر مناطقی بسیار گسترده سیطره یافته اند و از حجم نیروهای مسلح کاسته شده است. بخشی مهم از این تکنولوژی به سامانه های فضاپایه مربوط است که در عملیات های نظامی در زمینه های مختلف مانند شناسایی عکسی و الکترونیکی، مخابرات، هواشناسی، هدایت، ردیابی، ناوبری، نظارت و کنترل و... مورد استفاده قرار می گیرند. نکته مهم و محوری کاربرد سامانه های فوق نحوه هماهنگی و سازماندهی آنها در قالب یک سامانه فرماندهی و کنترل با طراحی جامع و همه جانبه نگر به منظور ایجاد اشراف اطلاعاتی است که امروز به وضوح کاربردهای عملیاتی آن در خاورمیانه مشاهده می شود. بدیهی است اولین گام به منظور مقابله یا به کارگیری سامانه فوق شناخت این سیستم و زیرمجموعه های آن است. سامانه های اطلاعاتی فضاپایه نقشی بسزا در ایجاد اشراف اطلاعاتی دارند و بدون آنها اهداف اشراف اطلاعاتی محقق نخواهد شد و هم زمان با پیچیده شدن تکنولوژی دفاعی اهمیت بخش فضا در جنگ های آینده افزایش می یابد. سامانه های فضایی ویژگی هایی منحصر به فرد دارند و غالباً در حوزه قوانین حقوق بین الملل قرار نمی گیرند و لذا استفاده از آنها بار حقوقی برای کشور ما به همراه ندارد (گل رو، 1390). لذا در این مقاله سعی شده است مولفه های امنیت ملی از دیدگاه آسیب پذیری از طریق سامانه های هوایی و فضایی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

هدف: هدف پژوهش کنونی، شناسایی مخاطرات و تهدیدات فنی اثرگذار بر حق مؤلف منابع اطلاعاتی در سامانه های مورد مطالعه است.روش پژوهش: پژوهش کنونی از نظر هدف کاربردی است و برای گردآوری داده ها از رویکرد کیفی و روش های تحلیل اسنادی، تحلیل مضمون و دلفی فازی استفاده شد. برای کشف بهتر مفاهیم، با 6 نفر از متخصصان حوزه های سامانه های اطلاعاتی، حق مؤلف و کتابخانه های دیجیتالی مصاحبه انجام شد. در تحلیل مضمون برای کشف مضامین، کدگذاری از داده ها انجام شد. در روش دلفی فازی، پنل در دو دور انجام شد، 11 نفر خبره و متخصص انتخاب شدند. برای ترسیم داده ها، نسخه 2020 نرم افزار مکس.کیو.دی.ای و نرم افزار تبلو نسخه 2018 استفاده شد.یافته ها: خرابکاری عمدی کارکنان، پایین بودن منبع سرورها، بدافزارهای مختلف مانند ویروس ها، کرم ها و مانند آن، نداشتن پشتیبان از برنامه اصلی، نداشتن وبگاه آینه ای (امنیت شبکه)؛ ضعف و نقصان دی.آر.ام (DRM) در نسخه برداری و حفاظت طولانی مدت از آثار، روزآمد نبودن سامانه ها و مشکل در فضای ذخیره سازی (زیرساخت فنی)؛ دستکاری کردن یو آر ال (حفاظت دیجیتال)؛ استفاده نکردن از احراز هویت برای تمام بخش ها و صفحات محتوا (احراز هویت)؛ نبود کنترل کیفی محتواهای دیجیتالی و کم توجهی به مراحل آماده سازی شیء دیجیتالی (فرایند دیجیتال سازی) از جمله تهدیدات فنی اثرگذار در سامانه های مورد مطالعه محسوب می شوند.نتیجه گیری: تحلیل حاصل از ارزیابی سامانه ها در خصوص مخاطرات فنی تأثیرگذار بر حق مؤلف منابع اطلاعاتی در سامانه های مورد مطالعه نشان دهنده کمرنگ بودن توجه به پیشگیری از خطرات فنی پیرامون حفاظت از حقوق پدیدآورندگان و ذینفعان آثار در سامانه هاست. چرا که اقدامات قانونی و تصویب قوانین حق مؤلف تنها بخشی از حمایت های قانونی از پدیدآورندگان آثار را پوشش می دهد؛ بخشی دیگر، مربوط به اقدامات فنی و پیشگیری از تهدیدات فنی است که نبود آن ها نیز نقض حق مؤلف منابع اطلاعاتی در سامانه های اطلاعاتی را به همراه دارد.